МҮОХ-ны тэргүүн дээд шагнал гардуулах “Бөртэ чоно-2022” ёслол өнөөдөр Чингис хаан музейд болно.
Энэ жил 20 дахь удаагаа зохиогдох тус ёслол уламжлал ёсоор 16 номинацаар шилдгүүдээ тодруулна. Оны шилдэг тамирчдыг спортын сэтгүүлчдийн саналаар шалгаруулдаг билээ.
Өнгөрсөн жил Монгол Улсын гавьяат тамирчин М.Уранцэцэг олимпын наадам болон ДАШТ-ээс хүрэл медаль хүртсэн амжилтаараа “Бөртэ чоно”-ын эзэн болсон юм.
Стресс, бухимдал нь хүний эрүүл мэндэд сөргөөр нөлөөлөх эрсдэлт хүчин зүйлийн нэг юм. Хааяа бидний ажил бүтэхгүй, амьдрал болохгүй үе байдаг. Ийм үед хэн нэгэнд уур, бухимдлаа өөрийн мэдэлгүй гаргачихдаг. Эсвэл дотроо тээгээд, шаналж явах нэгэн байхад архи, тамхи хэрэглэж түүр зуур зовлонгоо мартахыг хүсэх хүмүүс ч олон.
Тиймээс стресс тайлах шалгарсан аргуудыг уншигч та бүхэнд хүргэж байна.
Та өөрөөсөө ямар нэгэн сайхан зүйлийг олж харахыг хичээ. Толинд хар, сайхан хувцас өмс, өөрийнхөө сайн чанарыг, сайхан явсныг сана. Өөрийгөө зөв үнэл. Шүүмжлэлтэй хандсан ч бүр “ухах” хэрэггүй.
Стрессийн шинж тэмдгүүд
Жил бүрийн арванхоёрдугаар сарын 25-ны өдөр Зул сарын баярыг дэлхий даяараа тэмдэглэдэг уламжлалтай билээ. Тэр дундаа европ болон зүүн азийн улс орнууд маш өргөн дэлгэр тэмдэглэдэг байна. Merry Christmas хэмээх мэндчилгээний үг нь “Христ мэндэлсний баяр хүргэе” гэсэн үг аж.
2000 жилийн тэртээ Есүс Христ Израйлын Бэттлхэмд төрж, Христосийн шашинд “Ертөнцийг аврагч” хэмээн өргөмжлөгдөж байсан гэдэг домог бий. 300-аад оны сүүлээр Христийн шашинтнууд Ромын эзэнт гүрнийг хамарч эхэлснээр 1100 оны үед Кристмасын баяр шашны хамгийн өргөн хэмжээний ёслол болон хувирчээ. АНУ-д Зул сарыг 1870 онд үндэсний баяр болгосон байдаг. Азийн тивийн хувьд Өмнөд Солонгос, Филиппин, Макао, Тайвань улсууд Зул сарын баярыг өргөн хүрээнд тэмдэглэдэг.
Түүнчлэн Африк тивийн цөөн орон Зул сарын баярыг шашны хүрээнд тэмдэглэн өнгөрүүлдэг байна. Зул сарын баярыг Санта Клаусгүйгээр төсөөлөх аргагүй. Улаан өмсгөл, цагаан сахал, хөгжилтэй царайтай энэ өвгөн Зул сарын баярын өмнөх шөнө бэлэг тараадаг гэдэгт олон орны хүүхдүүд итгэн хүлээдэг. Түүнчлэн хүүхдүүд Санта Клаус цаа буга хөлөглөсөн чаргаар Хойд туйлаас нисч ирдэг гэдэгт итгэдэг. Санта Клаусын түүх гуравдугаар зуунаас эхтэй. Санта Клаусыг одоогийн Туркийн Мира хэмээх газар амьдарч байсан гэгээн Николай гэгч санваартан гэх нийтлэг ойлголт байдаг. Үлгэр, домогт өгүүлснээр сайхан сэтгэлт санваартан Николай ядууст тусалдаг, өгөөмөр нэгэн байжээ. Зул сарын баяраар мөнх ногоон гацуурыг элдэв тоглоом, саа, гэрэл зэргээр чимэглэдэг уламжлалтай.
Зул сарын модны тухай анхны бичвэр XVI зуунд хамааралтай. Германы Страсбург хотын иргэд өвөл цагт гацуур модыг өнгийн цаас, жимс, ногоогоор чимдэг байсан энэ уламжлал Европ даяар тархсан аж. Одоо Христосчууд энэхүү баярыг нэг тогтсон заншлаар бус хүссэн хэв маягаараа тэмдэглэн өнгөрүүлдэг болжээ. Тэднээс заримыг сонирхуулбал, Иордан дах Амман католик сүмд Иракийн итгэгчид залбирч, Энэтхэгийн хойд зүгт орших Аллахабад хотын нэгэн оршин суугч духан дээрээ энэтхэг хэлээр “Зул сарын мэнд” хэмээн бичсэн нь олон хүний таашаалд нийцжээ. Болгарын нийслэл Софи дах Александр Невскийн сүмийн итгэгчид лаа асааж мөргөл үйлддэг нь томоохон хэмжээний ёслолд тооцогддог байна. Суданы нийслэл дэх Жуба сүмд зул сарын баяраар олон зуун итгэгчид мөргөл үйлддэг аж. Хавайд очсон жуулчид хүртэл Санта Клаусын хувцас өмсөн, сүлд мод засч зул сарын баярыг тэмдэглэдэг.
Голландчууд зул сарын баяраараа жил бүр “Лааны шөнө”- ийг тэмдэглэн өнгөрүүлдэг байна. Харин Индонезийн Жакартагийн хүүхдүүд сүмийн магтан дуу дуулж баярладаг байна. Польшийн нэгэн сүмд Христийн тухай жүжигчилсэн тоглолт хийдэг бол Католик шашны их лам Сиен О Маллей Массачуэтсийн орон гэргүйчүүдийг хооллож буян үйлдэж зул сарын баярыг өнгөрүүлдэг гэнэ. Францын орон гэргүйчүүд автобусанд зул сарын ёслол үйлдэж хүндэтгэл үзүүлж байна. Мянмарын Яангон дахь цуглааныхан ч зул сарын баярыг тэмдэглэдэг ажээ.
Твиттерийн эзэн Илон Маск залгамжлагчаа олвол тус компанийн гүйцэтгэх захирлын албан тушаалаа орхино гэж мэдэгджээ. Тэрээр энэ тухайгаа өчигдөр өөрийн хуудсаараа дамжуулан мэдэгджээ.Маск “Би энэ ажлыг хийх хангалттай тэнэг хүн олдмогц гүйцэтгэх захирлын ажлаа өгнө. Үүний дараа би программ хангамж, серверийн багийг л удирдана” гэсэн аж.Маск өмнө нь тус компанийн гүйцэтгэх захирлын албан тушаалыг орхих эсэх талаарх судалгааныхаа үр дүнд эргэлзэж байсан юм. Түүний хэд хэдэн жиргээнд Маск өөрийнх нь бодлоор ботууд санал хураах үйл явцад саад учруулж болзошгүйг сануулжээ.
Маск санал асуулгыг энэ сарын 19-нд эхлүүлэн “Би Твиттерийн тэргүүний суудлаасаа буух ёстой юу? Би энэ санал асуулгын үр дүнг баримтална” гэжбичсэн юм. Үр дүн нь 17.5 сая санал ирж Маскийг явахыг хүмүүсийн 57.5 хувь ньдэмжин, 42.5 хувь нь эсэргүүцсэн байна.
Г.АМАРСАНАА
“The Hu” хамтлагийн “This Is Mongol” дууны клип дэлхийн алдартай “Metal Hammer” сэтгүүлээс гаргасан “2022 оны шилдэг 10 хөгжмийн видео”-ний нэг болжээ.
Мөн “Music.mxdwn.com” хөгжмийн онлайн сэтгүүлээс гаргасан 2022 оны “Жилийн шилдэг 40 дуу”-ны 19 дүгээр жагсаалтад орсон байна.
Монголын “The Hu” хамтлаг Франц Улсын нийслэл Парис хотод байдаг НҮБ-ын Боловсрол, шинжлэх ухаан, соёлын байгууллага ЮНЕСКО-гийн хүндэт шагнал дэлхийн Энх тайвны албан ёсны элч хамтлаг болсон. Ийнхүү тэд дэлхийн рок хөгжмийн урсгалаас анхны хамтлаг, Азиас хоёр дахь хамтлаг болж байгаа билээ.
“The Hu” хамтлаг энэ жилийн сүүлийн аялан тоглолтоо хийхээр Европыг зорьсон. Тэдний Европ дахь аялан тоглолт өнгөрсөн аравдугаар сарын 26-наас эхэлсэн бөгөөд энэ оныг дуустал үргэлжлэх аж. Тус хамтлагийнхан 2023 оны зургаадугаар сарын 15-18-нд болох хүнд метал рок хөгжмийн “Hellfest” фестивальд оролцоно.
Монголын дуурийн дуучин Э.Амартүвшин дэлхийн дуурийн урлагийн мэдээ мэдээллийг бэлтгэн хүргэдэг “Opera Wire” цахим хуудаснаас тодруулсан 2022 оны шилдэг 11 дуучны нэгээр шалгарчээ.
Энэ оны шилдэг дуучдаар Францын дуучин Бенжамин Бернхайм, Америкийн дуучин Ж’Най Брижес, Италийн дуучин Элеонора Буратто, Британийн дуучин Аллан Клейтон, Америкийн дуучин Энтони Рот Костанцо, Британи-Итали гаралтай дуучин Фредди Де Томмазо, Монголын дуучин Энхбатын Амартүвшин, Америкийн дуучин Клэй Хилли, Польшийн дуучин Александра Курзак, Италийн дуучин Лука Салси, Америкийн дуучин Коринн Винтерс нар шалгарсан байна.
“Opera Wire” цахим хуудсанд Э.Амартүвшиний талаар бичихдээ, энэ үеийн шилдэг баритон хоолойтнуудын нэг хэмээгээд, өдгөө дэлхийн томоохон дуурийн театруудын хамгийн эрэлттэй дуучдын нэг хэмээн тодорхойлжээ. Мөн Италийн агуу хөгжмийн зохиолч Ж.Вердийн бүтээлүүдийн өөрт оногдсон дүр бүрийг баргил сайхан хоолойгоороо байлдан дагуулж байгааг онцлон тэмдэглэсэн байна.
Хоолзүйч С.Должин: Монголчууд цагаан сар, шинэ жилийн баяр тэмдэглэж эхэлсэн цагаасаа л бууз, салатыг баярын ширээнийхээ хүндэт зоогоор сонгож, өдгөө ч таашаан хэрэглэж буй. Мөн төрөл бүрийн загас, нугасыг шарж, жигнэн зоог барих нь ч цөөнгүй болжээ. Хамгийн гол нь та ямар ч хоол хийсэн бай. Эрүүл чанарын баталгаатай бүтээгдэхүүн сонго. Хэт их шарсан, хуурсан биш. Эрүүл хоолоор баярын ширээгээ дүүргээрэй.
Хоолзүйч М.Анар: Эрүүл, эрч хүчтэй амьдрахад нэн чухал зүйл бол хооллолт. Дан ганц эрүүл хүнс хэрэглэхийг зөв хооллолт гэвэл өрөөсгөл ойлголт болно. Эрүүл хоол хүнсийг зөв цагт, зөв хэмжээгээр буюу тэнцвэртэйгээр хэрэглэсэн цагтаа л та өөрийгөө эрүүл хооллож байна гэж үзэх учиртай. Оройдоо зөв хооллохын тулд өдрийн турш тэнцвэртэй байдлаар эрүүл хоол хүнсийг хэрэглэх нь чухал байдаг. Маргааш эрүүл байя гэвэл өнөөдрийн хооллолт зөв байх ёстой.
Цангистай цагаан гааны кекс
Амтат кекс баярын өдрүүдийн нэг үдшийг тань чимэх болно.
Орц / 8 хүнийхээр:
Хатаасан цангис Өндөг, төс, сүүгээ хөргөгчнөөс гаргасан байна. Гурил, хөөлгөгч, амтлагч, давсаа бүгдийг холино. Өөр саванд тос, сахар, өндөг, зөгийн бал, сүү, содоо хийж хутгана. Гурилаа зуурна. Өөрийн хүссэн хэмжээгээр цангисаа хийнэ. Кексний хэвээ цөцгийн тосоор тослоод гурил цацна. Кексний зуурмагаа хэвэндээ хийгээд 180 хэмийн шарах шүүгээнд 40-45 минут халаана.
Кексээ бэлэн болохоор нь дээрээс нь чимэглэж болно: 3-4 х.х сахарын нунтаг дээр хэдэн дусал нимбэгийн шүүс дусаана. Өтгөн зуурмаг гарах ёстой.
Сальса-салаттай тун төстэй халуун соус. Улаан лоольтой уг соус нь махтай хоолонд гайхалтай зохицно.
Орц/8 хүнийхээр:
Бүх орцуудыг дөрвөлжин хэрчинэ, сармисаа шахагчаар шахаж жижиглэнэ. Холиод, нимбэгийн шүүсээр амтална.
Цацагт хяруул – тахианы махыг орлоно. Холестерины хэмжээ бага бөгөөд амин дэмээр баялаг мах.
Цацагт хяруул – тахианы махыг орлоно. Холестерины хэмжээ бага бөгөөд амин дэмээр баялаг мах.
Орц: 8 хүнийхээр:
Нялцгай улаан лоолийг хэрчиж бэлдэнэ. Цээж махаа нарийхан хэрчээд, давс, перцээр амтлаад давтана. Давтсан мах дээрээ дараах байдлаар орцуудыг тавина: бекон, улаан лооль, гоньд, базилик, цөцгийн тос. Оливийн тос цацна. Ороомгоо ороож утсаар уяна. 180 хэмийн шарах шүүгээнд 30-40 минут болгоно.
Орц / 8 хүнийхээр:
Махаа давстай усанд хийж хонуулна (150 г-ыг 4 л ус) Шарах шүүгээгээ 120-150 хэм хүртэл халаана. Сонгиноо арилгаад хадаасан цэцэг хэд хэдийг зооно. Махаа савандаа хийж сонгино, луувангаа бүтнээр нь хийнэ. Ногоо далд ортол ус хийгээд 120 хэмд 2 цаг орчим буцалгана. Хэрвээ танд хүнсний халуун хэмжигч байгаа бол махны хэм 72 хүртэл болгоно. Цаг болонгуут нь шарах шүүгээнээс авч хөргөнө. Өндөгний шар, цагаанаар ялгаж аваад шарыг зөгийн балтай холино. Дээрээс нь хүйтэн эспрессо, гичээ хийнэ. Шарах шүүгээний хэмийг 230 хүртэл ихэсгээд шарах шүүгээний сараалж дээр тавина.Гахайн мах дээрээ зөгийн балтай өндгөө түрхэнэ. Шаргал өнгөтэй болтол нь шарна.
Д.Баттогтох
“The Hu” хамтлаг 2006 оноос хойш тасралтгүй зохион байгуулагдаж байгаа металл хөгжим сонирхогчдын хамгийн ихээр зорьдог “Неllfest” наадамд оролцохоор болжээ.
Уг наадам нь ирэх оны зургаадугаар сарын 15-18-нд Францын Клиссонд болох аж. Мөн тус наадамд шилдэг 179 хамтлаг оролцохоор зарлагдсанаас “Тhe Hu” хамтлагийг зохион байгуулагчдын зүгээс онцолсон байна.
Дашрамд дуулгахад, “The Hu” хамтлаг тус наадамд оролцсон Азийн хоёр дахь хамтлаг болж буйгаараа онцлог юм.
“Voice of Mongolia” шоу нэвтрүүлгийн тайзнаас олон гайхалтай уран бүтээлийг өвөрмөц хоолойгоороо амилуулж, үзэгчдийн хайрыг татсан авьяаслаг уран бүтээлч Э.Дашнямтай ярилцлаа. Тэрбээр Төв аймгийн Алтанбулаг суманд төрж өссөн бөгөөд хөгжмийн зохиолч Билэгтийн Дамдинсүрэнгийн зээ хүү юм.
-Анхны бие даасан тоглолтоо хийгээд удаагүй байна. Тоглолтынхоо талаар сэтгэгдлээ хуваалцахгүй юу?
– Арван жилийн хөдөлмөр шингэсэн тоглолт маань гоё болсон. Аав, ээж, ах дүү нарыгаа уриад. Заал дүүрэн үзэгчдэдээ суулгаад сайхан тоглолт хийсэн. Сэтгэгдэл өндөр байна. Олон сайхан тоглолтод очиж дуулж байсан. Миний тоглолтыг үзэхээр зориод ирсэн. Намайг хайрладаг хүмүүсийнхээ өөдөөс хараад дуулах. Үнэхээрийн сайхан байдаг юм билээ. Монголынхоо ард түмэндээ маш их баярласан.
-Тоглолтынхоо үеэр нулимс унаган зогсож байсан. Тэр үед яг ямар мэдрэмж төрдөг юм байна?
-Тэр мэдрэмжийг би насан туршдаа хадгалж явах байх. Хүнд мартдаггүй дурсамж гэж байдаг шүү дээ. Хэзээ ч миний сэтгэл зүрхнээс гарахааргүй тийм гоё дурсамж болж үлдсэн.
-Та уртын дуучин мэргэжилтэй. Тиймээс аль ч төрлийн дууны үгийг, аяыг илүү мэдэрч дуулдаг болов уу?
-Бүх дуу нэг зүйлд зориулагдсан байдаг. Тэр зүйлийг л мэдэрч, ойлгож дуулахад хүний зүрх сэтгэлд хүрдэг. Ээжийн тухай дуу бол ээжийгээ, Эх орны тухай дуу бол эх орноо дотроо бодож дуулдаг.
-Танай гэр бүлд өвөөгөөс тань өөр урлагийн хүн бий юу?
-Би Хөгжмийн зохиолч Билэгтийн Дамдинсүрэнгийн зээ хүү. Өөр урлагийн хүн бол байхгүй.
-Та өвөөгийнхөө талаар ярихгүй юу?
-Намайг төрөхөд өвөө маань бурхан болчихсон байсан. Тиймээс яг сайн мэдэхгүй байна. Аав, ээжээсээ л өвөөгийнхөө талаар сонсдог.
-“The Voice of Mongolia” шоуны дараа танд хандах хүмүүсийн хандлага хэрхэн өөрчлөгдсөн бэ?
– Хүмүүс таньж мэддэг болоод ирэхээр хамаатан садан ах, дүү, найзуудтайгаа харьцаж байгаа юм шиг дотно. Хэзээний нэгнээ таньдаг байсан юм шиг тийм гоё сэтгэгдэл төрдөг юм билээ.
-Олны танил болохын давуу тал нь юу байна ?
-Давуу тал гэх юм бол олон сайхан хүмүүстэй найз нөхөд, ах дүү болох л юм даа. Нэг газраар ороод гарсан ч гэсэн. Таниад мэндлээд өнгөрч байгаа нь хүртэл сайхан санагддаг.
-Дуулж байгаа өнгө аяс тань намуухан, “Voice”-ийн тайзнаа бүрдүүлсэн стиль имиж тань ч төлөв төвшин харагдсан учраас таныг их даруухан залуу юм гэж дүгнэх олон хүн бий.
-Би тийм онгироо хүн бол биш. Даруухан хүн гэж хэлж болно. Манай уртын дуу, ардын урлаг өөрөө их сайхан шүү дээ. Дуулж байгаа дуу, төрж өссөн орчин ч их нөлөөлсөн байх.
-Цаашид ямар төрлийн уран бүтээл хийнэ гэж бодож байна вэ?
-Уртын дуучин мэргэжилтэй болохоор олон жил өвлөгдөж ирсэн олон сайхан дуунуудыг л гаргаж ирэх зорилготой байгаа.
-Шинэ жилийн баяр болж байна. Та хамгийн гоё сэтгэлд үлсэн дурсамжаасаа хуваалцахгүй юу ?
-Олон сайхан дурсамж байгаа одоо яг санаанд орж байгаа хамгийн ойрын дурсамж гэх юм бол миний төрсөн өдөр байна. Би арванхоёрдугаар сарын 24-нд төрсөн. Өнгөрсөн жил төрсөн өдрөө маш сайхан тэмдэглэсэн. Нэг газар дуулах гэж очоод санаандгүй төрсөн өдрөө тэмдэглэчихсэн.
Д.БАТТОГТОХ
АНУ-ын Бостоны их сургуулийг Санхүүгийн шинжлэх ухааны бакалавр, улс төрийн шинжлэх ухааны дэд зэрэгтэй төгссөн, “Ариун Оюун” академийн үүсгэн байгуулагч О.Ариунзаяатай ярилцлаа.
-Одоогоор “Ариун Оюун” академи дээр ямар сургалтууд явагдаж байна, ямар ажил дээр төвлөрч ажиллаж байна вэ?
-Яг одоогоор манай академийн “College Prep” буюу коллежийн бэлтгэл хөтөлбөрт их сургуульд өргөдлөө бэлтгэх үйл явцыг заадаг. Энэ хөтөлбөр эрчимтэй хичэээллэж байна. Эрчимтэй гэдэг нь манай сурагчдын ихэнх нь АНУ-ын сургуулиуд руу өргөдлөө илгээдэг. АНУ-ын их сургуулиудын тухайн жилийн өргөдөл хүлээж авах эцсийн хугацаа нэгдүгээр сарын 1-15-ны өдрийн хооронд байдаг. Шинэ он дөхөөд баярын уур амьсгалтай байгаа бол бид сургалтынхаа өргөдлийг бэлтгээд завгүй ажиллаж байна.
-Та АНУ-д их сургуулиа төгсөж, мэргэжлээрээ ажиллаж байсан. Таны хувьд АНУ-д ажиллах, Монголд ажиллах хоёрын ялгаа нь юу вэ?
-Би Монголд нэг л компанид ажиллаж үзсэн. Таалагдаагүй ажлаасаа гараад хувийн зүйлээ эхлүүлэхээр болсон. Уг нь АНУ-д ажиллаад өөрийн “Ариун Оюун” брэндийг хөгжүүлээд явах шийдвэр гаргачихсан байсан. Тэгээд Монголдоо иртэл монгол компаниудаас ажлын санал ирсэн. Монгол компанид ажиллаад үзье гээд ортол жаахан хэцүү санагдсан. Эмх замбараагүй, баг хамт олныхоо хувийн амьдралыг хүндэлдэггүй, тэр хүний амьдрал нь ажил юм шиг ханддаг. Иймэрхүү ажлын байран дахь эрүүл бус уур амьсгал нь хэцүү байсан. АНУ-д мэргэжлээрээ ажиллахад бүх зүйл маш эмх цэгцтэй, тэр дунд ажилласан туршлага, нас, хүйсээр нь эрэмбэ огт тогтоодоггүй. Би АНУ-д “Cue Ball Capital” хөрөнгө оруулалтын санд ажилласан туршлагаасаа хуваалцвал, анх 100 хувь дадлагажигчаар орсон. Дадлагажигчаар ороход л миний бодлыг маш их асуудаг байсан. “Ариунзаяа чи юу гэж бодож байна, үүнийг яаж шийдэх үү” гэж асуудаг, би гоё санал хэлвэл тэрийг шууд хэрэгжүүлэхээр. Захирлууд ярина, дадлагажигчийн үгийг сонсохгүй гэдэг юм огт байхгүй. Энэ нь АНУ-д их сургуулийн лекцийн танхимд хичээлийн цаг яаж өнгөрдөг байсантай шууд холбоотой. Лекцийн танхимд оюутнууд гараа өргөөд бодол, санаагаа илэрхийлээд бараг багш нь хүүхдүүдийнхээ бодлыг чиглүүлээд байж байдаг. Нэг талыг баримталсан биш хоёр, гурван талын урсгалтай хувь хүний үзэл бодол гэдэг өндөр байр суурь эзэлдэг.
-Тэгвэл таны хувьд боловсролын ялгаа нь юу вэ?
-Хоёр том ялгаа анзаарагдсан. Нэгдүгээрт, сурагч бүр онцгой, өөрийн гэсэн ертөнцтэй. Монголд гадаад үзэмжээсээ эхлээд нийтээрээ ойролцоо хүмүүс байдаг. Харин АНУ-д хүн болгон тэс өөр. Хоорондоо төстэй хүмүүс ч цөөн. Хүүхэд бүр өөрийн гэсэн ертөнцтэй, түүнийгээ гүнзгий хөөсөн байдаг. Бидэн дунд хоббитой хүн ч цөөн, хобби хөөх завгүй амьдардаг. АНУ-д хоббигоо маш гүнзгий хөөж, олон төрлийн мэдлэгтэй, сонирхсон салбарынхаа мэдлэгийг гүнзгий эзэмшсэн байдаг. Хоёрдугаарт, хэнээс ч эмээлгүй бодлоо илэрхийлдэг. Түүнийг нь эрх мэдэл бүхий хүмүүс эн тэнцүү хүлээж авдаг.
-“Урлах клуб”-ийн тухайд суралцсан гишүүдээс ямар үр дүн гарч байна вэ. Яагаад “Урлах клуб”-ийг байгуулах болсон бэ?
-“Урлах клуб” эхний элсэгчээсээ л миний хүлээлтийг давуулан биелүүлсэн. “Урлах клуб”-ийг байгуулах болсон шалтгаан гэвэл би өөрөө маш хэцүү үеийг даван туулж байсан. Сэтгэлийн шархаа олж илрүүлээд түүнийгээ эдгээх эдгэрлийн үе шатыг даван туулж байхад тусалж, чиглүүлэх монгол хүн байгаагүй. Үүнд би өөрөө судалгаа хийж, ээжтэйгээ ярилцаад ээжийнхээ зөв чиглүүлгээр хэцүү биш арай зөв талд нь гарч ирсэн. Хүний сэтгэлд эдгэрлийн үе шат маш чухал юм байна, дотоод шархаа илрүүлж эдгээж байж цааш утга учиртай амьдрах, зорилго, тэмүүлэлтэй байх, дотроосоо гэрэлтэж эхэлдэг юм байна гэдгийг их сургуулийн 4-5 жилийн хугацаанд ойлгосон. Энэ маш хэрэгтэй юм байна, үүнийг өөрийн чадахаараа хийе гэж эхлүүлсэн.
Дотоод эдгэрэл эхлэхээр хүн дотроосоо гэрэлтэж, амьдралыг харах өнцөг нь өөр болох гэх мэт гарт баригдахгүй мөртлөө амьдрал чухал нөлөөлөхүйц өөрчлөлтүүд гарч эхэлдэг.
-Шинэ он гарах дөхөж байна. Хүн бүр ирэх жилээ төлөвлөж, бодож байгаа байх. Эхлээд өнгөрсөн жилээ дүгнээд дараа нь ирэх жилээ төлөвлөдөг гэж та хэлж байсан. Таны хувьд энэ оноо дүгнэхэд хэр зэрэг бүтээмжтэй, зорилгодоо хүрсэн бэ?
-Миний хувьд 2021 оны жилийн эцсийн төлөвлөлтөөр бол энэ онд академи үүсгэн байгуулна гэж бодоогүй байсан. Тийм болохоор энэ оны төлөвлөгөөгөө давуулан биелүүлсэн жил болж таарч байна. Тэгэхээр миний хувьд их баяртай байна. Түүнээс гадна 2022 онд өөртөө тавьж байсан хамгийн том зорилгуудын нэг нь баг хамт олноо удирдаж сурах. Би залуу эмэгтэй хүн, мэргэжлээрээ ажиллахгүй өөрийн зүйлийг эхлүүлж, багаа удирдаад авч явахад маш их зориг шаарддаг, хэцүү үе олон байдаг. Ийм үеүдийг даван туулаад энэ жилийн эцэс гэхэд жаахан ч болов баг хамт олноо ойлгож, яаж удирдах, ямар ур чадварууд хэрэгтэй байдаг гэх мэт тэр болгоныгоо жаахан ч гэсэн сайжруулж чадсан нь хамгийн том амжилт гэж харж байна. Ихэнх хүмүүс арванхоёрдугаар сард дараа жилийнхээ том төлөвлөгөөг гаргадаг. Хамгийн наад зах нь жин хасна гээд л эхэлдэг. Уралдах маягтай төлөвлөлтүүд гаргадаг. Уншигчид маань энэ дээр анхаараарай, дараа оны төлөвлөгөөндөө орохоос өмнө энэ оноо нэг хараад үзээрэй. Яагаад энэ оноо дүгнэ гээд байгаа юм бэ гэхээр та нэг жилд юу хийж чадахаар байна, ямар гүйцэтгэлтэй байснаа харахаар өөрийн бүтээмжээ барагцаалаад ирдэг. Тэгэхээр та энэ жил өөрийгөө үр бүтээмжгүй байсан гэж дүгнэж бараг болохгүй, учир нь та хамгийн сайнаараа л хичээсээн. Өөрийн үр бүтээмжээ хараад түүнтэйгээ ойролцоо зорилго тодорхойлоход болно. Түүнээсээ илт давуу зорилго тодорхойлчихоор түүндээ хүрэхгүй шантарна. Харин ойролцоо зорилго тавьбал түүнийгээ давуулан биелүүлэх магадлалтай. Үгүй юм гэхэд түүн дээрээ байна. Өөрийнхөө үр бүтээмжийг ойлгож байж дараагийн оноо төлөвлөвөл хүлээлт ойролцоо төлөвлөлт гарна.
-Зорилгоо тодорхойлоод тууштай байхад таны хувьд юу хамгийн чухал вэ?
-Эцсийн тавьсан зорилго л утга учиртай байх ёстой. Тийм тохиолдолд хүн тууштай байхаас өөр аргагүй байдаг. Тэгэхээр эргээд тухайн хүн ухаалаг төлөвлөлт хийж чадаж уу гэдэг чухал. Хамгийн эхэнд өнөөдөр, дараа сараа төлөвлөхгүй ирэх арван жилээ харж төлөвлөх ёстой. Чадахгүй байвал таван жилээр төлөвлөх хэрэгтэй. Тэр хугацаанаас нааш нь эмх цэгцтэй төлөвлөх хэрэгтэй. Дараагийн тав, арван жилийн зорилго тань таны үнэт зүйлтэй, дотоод эдгэрэлтэй, утга учиртай амьдралтай нягт холбоотой байх ёстой. Тийм биш болохоор хүн амархан хаячихдаг. Миний хувьд тэр зорилго маань гэр бүлийн, бага насны гээд маш олон зүйлтэй холбоотой мөрөөдөл, зорилго, тэмүүлэл байдаг учраас тэр бол миний хүн болж төрсний утга учир. Мөн таван жилээсээ нааш нь жил, сар, долоо хоногоор нь ч гэх юмуу ухаалаг төлөвлөлт хийчихээр хүнд тийм бууж өгөхөөр хэцүү биш байдаг. Өөртөө тохируулаад бэлдээд өгч болдог.
-Та “Ариун Оюун” төлөвлөгч дэвтэр гаргадаг. Хүмүүс жагсаалт гаргаж бичиж төлөвлөдөг ч ухаалаг төлөвлөж чадахгүйн улмаас зорилгодоо хүрэлгүй няцаад байдаг юм болов уу. Тэгэхээр ухаалаг төлөвлөхөд юу чухал вэ?
-Хүмүүсийн нийтлэг гаргадаг алдаа нь төлөвлөхийн тулд л төлөвлөөд байдаг. Гоё төлөвлөгч дэвтэр авчихаад түүнийгээ дүүргэхийн тулд л бичдэг. Гоё харагдуулахын тулд их цаг үрээд яг үнэндээ тэр дотор бичсэн зүйлс нь амьдралд хэрэгтэй эсэх нь асуудалтай. Жишээлбэл, өглөө зургаан цагт босоод 30 минут дасгал хийж, 30 минут ном уншаад, 30 минут бясалгал хийнэ гэх мэт өдрөө ингэж төлөвлөөд түүндээ хүрч чадахгүй болохоор шантраад дараагийн өдрөө төлөвлөхөөс ч уур нь хүрдэг. Энэ тал дээр миний зүгээс төгс өдрийн хуваариа гаргачих, түүнээсээ хамгийн чухал гэж үзсэн нэг юм уу гурван зүйлээ сонгоод хий. Тэр нэг юмуу гурван зүйлээ өдөр бүр хийгээд явбал тэр нь амжилттай төлөвлөлт. Өдрийн 30 минут бүрийг үр дүнтэй өнгөрүүлнэ гэж төлөвлөөд түүндээ хүрэхгүй шантарвал тууштай байж чадахгүй. Тэгэхээр өөртөө зөв хүлээлтийг тавих хэрэгтэй. Миний баримталдаг зарчим бол “Би өнөөдөр таван жилийн дараах зорилгынхоо төлөө юу хийсэн бэ” гэдэг асуултыг асуудаг. Нэг юм хийсэн байхад л хангалттай.
-Таны хувьд утга учиртай амьдрал гэж юу вэ?
-Миний хувьд сэтгэлээрээ дүүрэн, зүрхээрээ эрүүл, маш гоё тайван, юуны ч төлөө уралдаад яараад зовохгүй цөөн зүйлийн төлөө амьдардаг. Утга учиртай зорилгоо биелүүлэх гээд явж байхдаа зовдоггүй, ажил ч гэж хардаггүй эргээд тэр нь надад болон маш олон хүнд эерэг нөлөө үзүүлдэг зүйл. Нэгтгээд хэлвэл боловсролын салбарт өөрийнхөө нөлөөг гаргах гээд явж байна. Би багаасаа онц сурах дуртай хүүхэд байсан, онц сурдаг ч байсан. Эргээд бодоход манай аав, ээж маш их шахдаг байсан. Маш өндөр хүлээлттэй аав, ээжтэй байсан. Гэр бүлийн тэр нөхцөлдөө зовж шантралгүй, надад угаасаа л ийм эцэг, эх заяачихсан юм чинь энэ хүлээлтэд нь хүрэх гэж хичээе гэж бодсон. Хичээх явцдаа онц сурахдаа дуртай болчихсон. Онц сурах гэдэг зүйлийг ойлгочихсон, мэдэрчихсэн болохоор их сургуульд сурахдаа академийн ертөнцөөс маш их үр шимийг хүртсэн. Академийн ертөнц, боловсрол гэдэг ямар чухал, гоё зүйл болохыг олж мэдсэн учраас түүнийгээ эргүүлж түгээмээр байна. Энэ бол одоогийн Ариунзаяагийн хувьд утга учиртай амьдрал. Тав, арван жилийн дараа өөрчлөгдөнө. Утга учиртай зорилго чинь тантай адилхан хувьсаж, өөрчлөгдөж болно.