Энэ сарын 2, 3-ны өдрүүдэд МҮХАҮТ дээр “Монгол Улс – ӨМӨЗО Хөрөнгө оруулалтын чуулга уулзалт-2014” болно. Уг арга хэмжээнд БНХАУ-ын ӨМӨЗО-аас Эрчим хүч, Зам тээвэр, Барилга, Уул уурхай, Хүнс, хөдөө аж ахуй, Харилцаа холбоо, Худалдаа, Банк санхүү, Байгаль орчины салбарын нийт 200 орчим хөрөнгө оруулагч, бизнесийн төлөөлөгчидийн өргөн бүрэлдэхүүнтэй хүрэлцэн ирсэн бөгөөд Монголын талаас 160 гаран компани аж ахуйн нэгжийн 200 гаран хөрөнгө оруулагчид оролцож байна.
Авто Худалдааны Цогцолборт зогсоол авах иргэдэд арилжааны банкууд хөнгөлөлт үзүүлнэ
Нийслэлийн “Авто Худалдааны Цогцолбор” ОНӨААТҮГ, Зээлийн Батлан Даалтын сан, арилжааны 6 банк хамтран шинээр байгуулагдах “Авто Худалдааны Цогцолбор”-т зогсоол худалдаж авах сонирхолтой иргэд, аж ахуйн нэгжүүд, авто худалдаа эрхлэгчдэд зээлийн таатай нөхцөлийг бүрдүүлэх, санхүүгийн төрөл бүрийн туслалцааг түргэн шуурхай үзүүлэх тал дээр хамтран ажиллах санамж бичгийг байгууллаа.
Авто зогсоол худалдан авах сонирхолтой иргэд тус цогцолборт зогсоол авахдаа 100 хувь төлбөрөө төлөхөд бэрхшээлтэй байгаа тул энэ асуудлыг шийдвэрлэхээр хамтран ажиллах санамж бичгийг байгуулж байгаа юм.
Авто худалдааны цогцолбор нь Голомт банк, Капитрон банк, Төрийн банк, Хаан банк, Хас банк, Худалдаа Хөгжлийн банктай хамтран ажиллах юм. Эдгээр банкууд нь Зээлийн Батлан Даалтын Сантай хамтран ажилладаг бөгөөд “Авто Худалдааны Цогцолбор”-т зориулан тусгай бүтээгдэхүүн, үйлчилгээ гаргаж, иргэдэд хөнгөлөлттэй нөхцөл бүрдүүлэх юм.
Санамж бичгийн хүрээнд ажлын байртай болох, ажлын байрныхаа нөхцөлийг сайжруулах, өөрийн гэсэн үл хөдлөх хөрөнгөтэй болох зорилгоор зогсоол худалдан авч буй иргэд, аж ахуйн нэгжүүдийг Зээлийн батлан даалтын сангаас дэмжиж, өөрийн баримталдаг хууль, дүрмийн хүрээнд зээлийн батлан даалтыг түргэн шуурхай гаргах үйлчилгээ үзүүлнэ. Мөн зогсоол өмчлөх хүсэлтэй бизнес эрхлэгчдэд болон нийт иргэдэд зээлийн хүү, урьдчилгаагаа буулгана.
“Авто Худалдааны Цогцолбор”-ын бүтээн байгуулалт, зам талбайн барилгын ажил 7 дугаар сард эхлэх бөгөөд эхний ээлжинд хамгаалалтын хашаа, цогцолбор дотох зам, талбай зэргийг 10 дугаар сарын 01-н гэхэд барьж ашиглалтад оруулахаар төлөвлөж байна гэж Нийслэлийн Авто худалдааны цогцолбор ОНӨААТҮГ-аас мэдээллээ.
Алтны олборлолтыг дэмжих зорилгоор Уул уурхайн сайд, Эдийн засгийн хөгжлийн сайд, Монгол банкны ерөнхийлөгчийн хамтарсан тушаалаар Ажлын хэсгийг байгуулж “Алтны салбарын санхүүжилтийг дэмжих хөтөлбөр”-ийг боловсруулан батлуулсан.
Тус хөтөлбөрт хамрагдахаар “Алт үйлдвэрлэгчдийн холбоо”-ны гишүүн 35 компани хүсэлт ирүүлжээ.
Эдгээр компаниуд “Санхүүжилтийн хөтөлбөр”-ийг хэрэгжүүлэх арилжааны банкуудын тавьсан Уулын ажлын төлөвлөгөөг батлуулсан, төсөл хэрэгжүүлэх хангалттай нөөцтэй зэрэг шаардлагуудыг хангасан байх ёстой.
Алтны олборлолтыг хийж байгаа компаниудад хөнгөлөлттэй зээл олгох эхний шалгуурыг давсан аж ахуйн нэгжүүд арилжааны банкнаас хөнгөлөлттэй зээл авахад бэлэн болжээ.
Ингэснээр 2014 онд эргэлтийн хөрөнгийн санхүүжилтээр 200 тэрбум төгрөг олгох боломжтой юм байна.
Монгол банкны 06 сарын 24-ны өдрийн хаалтын ханш
Доллар 1825.13
Юань 292.96
Вон 1.79
Евро 2483.27
Фунт 3107.56
Рубль 53.68
Иень 17.90
Гонконг доллар 235.44
Австрали доллар 1715.71
Сингапур доллар 1461.16
Алт /унцаар/ 2,403,057.41
Мөнгө /унцаар/ 38,172.59
06 сарын 25-ны “Найман шарга” захын валютын ханшийн мэдээ
Доллар 1,826 1,829
Евро 2,485 2,495
Фунт 3,110 3,130
Юань 294.00 294.80
Вон 1.81 1.82
Рубль 54 54.50
Иень 17.95 18.05
Гонконг доллар 235 239
Австрали доллар 1,720 1,740
Сингапур доллар 1,420 1,465
Швейцарь франк 2,000 2,030
“Оюутолгой” төслийн эхний шатны бүтээн байгуулалтын явцад албан татвар дутуу төлсөн, санхүүгийн бусад зөрчил гаргасан хэмээн Татварын ерөнхий газраас өнгөрсөн баасан гаригт “Turquoise Hill Resources” компанид албан мэдэгдэл хүргүүлжээ.
Гэвч тус компани бүхий л татварыг төлсөн хэмээн татварын шалгалтын дүгнэлтийг хүлээн зөвшөөрөхгүйгээ өчигдөр мэдэгдлээ.
“Оюутолгой компанийн хувь нийлүүлэгчид үүссэн асуудлыг Монгол Улсын татварын хууль, тогтоомж, Хөр өнгө оруулалтын гэрээний дагуу маргаан таслах журмаар шийдвэрлэнэ” хэмээн тус компанийн гүйцэтгэх ерөнхий захирал Кэй Пристли мэдэгдэлдээ тодотгожээ.
Эцсийн шатанд олон улсын Арбитрын шүүхэд хандан, хянан шийдвэрл үүлэх магадлалтайг ч дурдсан байна.
2010- 2012 онд буюу төслийн эхний шатны үйл ажиллагааны явцад нийт 130 сая ам.долларын татвар, хураамж дутуу төлсөн хэмээн “Оюутолгой” компанийн ТУЗ-ийн гишүүн Да.Ганболд даваа гаригт ярьжээ.
Одоогоор тус компанийн холбогдох албан тушаалтнууд дотооддоо санхүүгийн хяналт, шалгалт хийж эхлээд байгаа гэнэ. Нийт 6.6 тэрбум ам.долларын өртөг бүхий эл төслийн асуудлаар хувь нийлүүлэгчдийн хийж буй хэлэлцээ үр дүнтэй байгааг талууд өнгөрсөн долоо хоногт онцолж байсан бөгөөд ТЭЗҮ-ийг энэ сарын эцэст боловсруулж дуусна хэмээн мэдээлж байсан билээ. Гэвч татварын энэхүү маргааныг энэ сарын 30 гэхэд цэгцлэхгүй бол ТЭЗҮ-ийг ч хойшлуулж магадгүй нөхцөл үүсчээ.
Хэрвээ товлосон хугацаандаа амжиж батлахгүй бол гүний уурхайн бүтээн байгуулалтын ажилд дөрвөн тэрбум ам.доллар татах тухай хэлэлцээр ч удаашрах төлөвтэй юм.
Санхүүжилт олгохоо илэрхийлсэн банкуудын амлалт ирэх есдүгээр сарын 30 хүртэл хүчинтэй. “Оюутолгой”-н ил уурхайн үйл ажиллагаа хэвийн үргэлжилж байгаа ч гүний уурхайн хөрөнгө оруулалт сүүлийн нэг жил орчим хугацаанд зогсоод байгаа.
“Оюутолгой” компанийн цахим хуудаст тэмдэглэснээр дэлхийн уул уурхайн салбарт хоёрдугаарт эрэмбэлэгддэг “Rio Tinto” компани өнгөрсөн сарын байдлаар Монгол Улсад 1.2 тэрбум ам.долларын татвар болон бусад төлбөр хураамж төлжээ.
Компани энэ онд 135-160 мянган тонн баяжмал дахь зэс, 600-700 мянган унци баяжмал дахь алт үйлдвэрлэхээр зэхэж буй.
Өчигдрийн байдлаар Торонтогийн хөрөнгийн биржид “Turquoise Hill Resources” компанийн хувьцааны үнэлгээ өмнөх өдрөөс 3.18 хувиар суларч, нэгж нь 3.96 канад долларын ханштай байв. Харин “Rio Tinto”-гийнх Лондонд 1.61 хувиар чангарч, 3127 пенсээр үнэлэгджээ
Монгол Улсын уул уурхай, хөдөө аж ахуй, ноос ноолуур, мах, сүү, барилгын материалын үйлдвэрлэл зэрэг төр, хувийн хэвшлийн хийж хэрэгжүүлэх гэж буй төсөл, Монгол Улсын гадаадын хөрөнгө оруулалтын орчны талаарх бодлогыг салбар бүрээр танилцуулж, хөрөнгө оруулагч, бизнес эрхлэгчид холбоо харилцаа тогтоож, хамтран ажиллах боломж олгох зорилгоор 2014 оны 6 дугаар сарын 19-21-ний өдрүүдэд Улаанбаатар хотноо Монголын эдийн засгийн форум-2014 олон улсын бизнес эрхлэгчдийн чуулга уулзалт зохион байгуулагдаж байгаа юм.
Үүнтэй холбогдуулан Монгол Улсаас Бүгд Найрамдах Чех Улсад суугаа ЭСЯ тус улсын худалдааны танхим болон Чех-Монголын Худалдааны Танхимтай хамтран “Монгол Улс дахь хөрөнгө оруулалтын орчин” дугуй ширээний уулзалт, семинарыг Прага хотноо 6 дугаар сарын 20-ны өдөр зохион байгуулав.
Уг арга хэмжээ нь хоёр орны худалдаа, эдийн засгийн хамтын ажиллагааг гүнзгийрүүлэх, Монгол Улсын хөрөнгө оруулалтын орчны талаар Чехийн бизнесийн хүрээнийхэнд дэлгэрэнгүй мэдээлэл өгөх зорилготой байсан юм.
Дугуй ширээний уулзалтыг Монголын талаас Элчин сайд Д.Зүмбэрэллхам, Чехийн талаас БНЧУ-ын худалдааны танхимын дэд ерөнхийлөгч Ё.Цийлек болон Чех-Монголын Худалдааны Танхимын дэд ерөнхийлөгч Д.Жаргалсайхан нар нээж үг хэлсэн бөгөөд Монгол Улсын ЭСЯ-ны худалдаа, эдийн засгийн асуудал эрхэлсэн ажилтан Д.Өнөбилэгт Монгол Улсын эдийн засгийн өнөөгийн байдал, хөрөнгө оруулалтын орчин болон хуулийн зохицуулалтын тухай дэлгэрэнгүй мэдээллийг Чехийн бизнес эрхлэгчдэд өгч, Монгол Улсын Хөрөнгө оруулалтын газрын тухай танилцуулга хийв.
Түүнчлэн дугуй ширээний уулзалтын хүрээнд БНЧУ-ын Үйлдвэр Худалдааны яамны газрын зөвлөх Я.Дудак Чех-Монголын худалдаа, эдийн засгийн өнөөгийн төлөв байдалын талаар мэдээлэл хийсэн бөгөөд Монгол Улсад амжилттай үйл ажиллагаа эрхэлж буй Чехийн “Агробохемиа” ХК, “Геотест” ХК болон “Агромонт” ХХК-нийн төлөөлөл хэрэгжүүлж буй төсөл, хамтын ажиллагааныхаа талаар тус тус илтгэл, мэдээлэл хийж санал солилцлоо.
Чехийн 15 гаруй пүүс, компанийн 30 гаруй бизнесийн төлөөлөгчид хүрэлцэн ирж оролцсон өргөн хүрээтэй арга хэмжээ боллоо.
БНХАУ-ын томоохон банк болох “Bank of China”-ийн салбар Монгол Улсад нээгдэхэд дэмжиж оролцож байгаа гишүүдийн дунд нэр нь багтсан С.Дэмбэрэл гишүүн хэвлэлд байр сууриа илэрхийлээ. Тэрээр “Хуулийн дагуу Монголбанкны ерөнхийлөгч гадаадын банкны салбар нээх эсэхийг шийдвэрлэдэг. Одоогоор Монголд салбараа байгуулах гэсэн аливаа улсын банк алга гэсэн тайлбарыг Монголбанк өгсөн. Гадаадын банкны салбар байгуулагдахдаа Монгол Улсын хуулиар тодорхой шалгууртай. Тодруулбал, дэлхийн 100 банкны нэгт орох, рейтингээрээ олон улсын зэрэглэлтэй байх зэрэг хуулиар тогтоосон шалгууртай. Би болон бүх намын төлөөлөл багтсан гишүүд УИХ-ын даргын захирамжаар байгуулагдсан Зээлийн хүүг нэг оронтой тоонд оруулах ажлын хэсэг байгуулан ажиллаж байгаа. Ажлын хэсгийн ахлагчаар Д.Зоригт гишүүн ажиллаж байна. “Bank of China” гэх мэт гадаадын банкны талаархи мэдээлэл ажлын хэсгийн ярилцлагын явцад гарч байсан. Өөрөөр хэлбэл, зээлийн хүүг яаж нэг оронтой тоонд барих, хүүг бууруулахын тулд банкуудын дунд өрсөлдөөн өрнүүлэх боломж байна уу гэдэг талаар ажлын хэсэг ярилцаж байсан. Ажлын хэсэгт бүх намын төлөөллөөс бүрдсэн гишүүд байхад яагаад цөөхөн хэдэн хүний нэр яриад байна вэ гэдэг нь цаанаасаа зорилготой юм болов уу гэж харж байна. Ер нь бол ажлын хэсгийн гишүүд нэгдсэн нэг байр суурьтай байгаа. Тодруулбал, гадаадын банкны салбар нээх нь хуулиараа нээлттэй байгаа ч 2016 оноос хойш ярих асуудал байна гэсэн байр суурьтай байгаа” хэмээн ярьжээ. Тус ажлын хэсгийн зүгээс зээлийн хүүг нэг оронтой тоонд оруулах ямар боломжууд байгааг судалж байгаа гэнэ. Тэд төр өөрөө зээлийн хүүг нэмэгдүүлэхэд нөлөө үзүүлж байна гэсэн дүгнэлтэд хүрчээ. Төрийн өмчит бүх байгууллагууд арилжааны банкуудад байгуулсан дансанд байршуулахын тулд хүү авч байгаа аж. Энэ хүүг авахаа боливол арилжааны банкуудын зардал багасах боломжтой юм байна.
УИХ-ын дарга З.Энхболд өнгөрсөн бямба гаригт Орхон аймагт ажиллахдаа уулын баяжуулах “Эрдэнэт” үйлдвэрийн үйл ажиллагаатай танилцлаа. Эрдэнэт үйлдвэрийнхэн орлогоо 19.4 тэрбумаар нэмэгдүүлсэн таатай мэдээгээр УИХ-ын даргыг угтсан юм. Монгол-Оросын хамтарсан “Эрдэнэт vйлдвэр” ХХК нь зэс, молибдений хvдрийн олборлолт, баяжуулалтаар Ази тивдээ томоохонд тооцогддог үйлдвэр. Жилд 26 сая тонн хvдэр боловсруулж 530.0 орчим мянган тонн зэсийн баяжмал, 4.5 орчим мянган тонн молибдены баяжмал үйлдвэрлэдэг. 2000 оноос хойш үйлдвэрлэл, эдийн засгийн тогтмол өндөр үзүүлэлттэй, ашигтай ажиллаж байжээ. Харин сүүлийн жилүүдэд үргэлжилж байгаа дэлхийн санхүү эдийн засгийн хямралаас болж өнгөт металлын зах зээлийн үнийн өөрчлөлт орсон нь компанийн ашиг буурахад нөлөөлсөн гэнэ. Тэд энэ талаараа УИХ-ын даргад тайлбарлаж байв.
Эдийн засгийг эрчимжүүлэх 100 хоногийн бүтээн байгуулалтын хүрээнд “Гол нэрийн бараа бүтээгдэхүүний үнийг тогтворжуулах төсөл”-ийн санхүүжилтээр “Тэнгэр плаза” үйлдвэрлэл, худалдаа үйлчилгээний цогцолбор Баянзүрх дүүрэгт нээгдсэн байна.
Тус шинэ худалдааны цогцолбор төв ашиглалтад орсноор 76 хүн ажлын байртай болжээ. Нийт 11,460 метр талбай бүхий хоёр давхар тус худалдааны цогцолбор төвийн гаднах талбайд 300 гаруй автомашин зогсох боломжтой аж. Түүнчлэн байгаль орныг дэмжигч тус байгууллага шинэ худалдааны төвийнхөө талбайд гацуур зэрэг нийт 2000 гаруй мод тарьжээ.
Онцлоход, тус худалдааны төвд мах боловсруулах үйлдвэр ажиллаж байгаа бөгөөд махыг хамгийн хямд үнээр худалдан авах боломжийг олгож байгаа юм байна.
Хятадын банк манайд салбараа нээж үйл ажиллагаагаа явуулах гэж байгаад МАН-ынхан дургүй байгаа. Тэгвэл МАН-ын залуу лидерүүдийн нэг болох “Хас”-ын Ганхуяг ингэж айлджээ. “Хятадын банк Монголд орж ирэх нь нэг талаар банк хоорондын өрсөлдөөнийг эрчимжүүлж, агаар мэт хэрэгтэй байгаа гадаад валютын урсгалыг нэмэгдүүлэн бизнес эрхлэгчдэд таатай нөхцөл байдлыг бий болгох замаар манай хүндрээд байгаа эдийн засагт сэргээш өгөх талтай. Манай банкуудын ч үйлчилгээ энэ нөлөөгөөр сайжирч, дунд хугацаанд үйл ажиллагаа нь чамбайрч, өрсөлдөх чадварыг нь нэмэгдүүлэх боломж харагдана. Харин дунд хугацаанд манай бүх өөдтэй, өнгөтэй бизнесүүдийг бага хүүтэй, үлэмж их хэмжээний зээлээр тэтгэснээр нэг талаас бид нэг банкны барьцаанд бүхлээрээ орж, тэдний бидэнд үзүүлэх нөлөө, шахалт ихсэж, нөгөө талаасаа манай үндэсний гэх банкууд сайн харилцагчгүй мухардмал байдалд орон бүхлээрээ унах эрсдэл бий.
Тэр үед тэдний зүгээс хэрэглэж болох нэг аюултай арга бол яах аргагүй зөвхөн Хятадын оролцоотой, Хятад эзэнтэй, Хятад технологи ашигласан төслүүдийг дэмжиж манай үндэсний гэх тодотголтой бизнесүүдийн өрсөлдөх чадварыг сулруулж, улмаар үгүй хийх бодлого барих боломжтой. Иймд бид энэ асуудалд туйлын нухацтай, болгоомжтой хандах нь үндэсний эрх ашигт нийцнэ. Би энд заавал хориг тавих тухай санасангүй. Бид зөвшөөрөл өгвөл эдгээр хүчин зүйлсийг тооцоолж, анхнаасаа алсаа харсан зөв хязгаарлалт, нөхцөл бүхий, нарийн хяналтын дор үйл ажиллагаа явуулах тусгай зөвшөөрөл олгон ажиллулах боломжтой юм” хэмээн цахим хуудаснаа бичжээ.
Э.ЭНХ