Category: эдийн-засаг

ОХУ-ын Ерөнхийлөгч Владимир Путин, БНХАУ-ын төрийн зөвлөлийн Шадар сайд Занг Гаоли нар хичээлийн шинэ жилийн өдөр Якут мужид ажиллажээ. Хятад улс руу 30 жилийн хугацаанд дөрвөн их наяд шоо метр байгалийн хий нийлүүлэх төслийн эхний шатны бүтээн байгуулалтын нээлтийн арга хэмжээнд оролцсон нь энэ аж.  В.Путин энэ арга хэмжээний үеэр “Сибирийн эрчим хүч төслийн хийн хоолой нь бидний гэрээгээр хүлээсэн үүргээ бүрэн биелүүлэх чадамжийг батлахын зэрэгцээ эрчим хүчний аюулгүй байдлыг нэмэгдүүлэх болно ” хэмээн онцолжээ. Харин Шадар сайд Занг Гаоли уг төслийн бүтээн байгуулалтын ажилд  хоёр орны зүгээс 70 гаруй тэрбум ам.долларын хөрөнгө оруулалт хийх болно гэж мэдэгджээ.  Зүүн Сибирээс Хятад улс руу 3968 км хоолой татснаар дэлхийн хамгийн том байгалийн хий дамжуулах сүлжээ үүсэх юм. Якут мужийн Чаяндискы хийн талбайн бүтээн байгуулалт, хөрөнгө оруулалтын төсөвт өртөг 20 гаруй тэрбум ам.доллар аж.  Төслийн ган хоолой ханган нийлүүлэгчээр ОХУ-ын тэргүүлэгч компани ТМК ажиллахаар болж.

Нийслэлийн Худалдан авах ажиллагааны газар төрийн үйлчилгээг шуурхай, хялбар хүргэх, аж ахуйн нэгжүүд, тендерт оролцогчдийн цаг, хөрөнгө мөнгийг хэмнэх зорилгоор хэд хэдэн төрлийн зохион байгуулалтыг хийж байна.

Эхний ээлжинд татвар, нийгмийн даатгал, шүүхийн тодорхойлолтыг тендерт оролцогчоос шаардахгүйгээр зохион байгуулахаар шийдвэрлэжээ.

Үүнээс гадна боловсон хүчний мэдээлэл, тусгай зөвшөөрлийн эзэмшил зэрэг бусад мэдээллийг ахин дахин шаардахгүй байхаар зохион байгуулахаар болжээ. Ингэснээр аж ахуйн нэгж тендерт оролцох бүртээ нэг төрлийн тодорхойлолт, нотлох баримтыг бусад байгууллагуудаас авч ирүүлэх шаардлагагүй болох юм. Мөн нөгөө талаас нотлох баримт дутуу болон хуурамч бичиг баримт ирүүлсэн шалтгаанаар тендерт унах тохиолдол үүсэхгүй болно гэж Нийслэлийн Худалдан авах ажиллагааны газраас мэдээллээ.

Ам.долларын ханш өдрөөс өдөрт хурдтай буурсаар байна. Монголбанкнаас зарласан өчигдрийн хаалтын ханш нэг ам.доллар 1811 төгрөг байлаа. Тэгвэл өнөөдрийн байдлаар “Найман шарга” зах дээр ам.долларыг 1782 төгрөгөөр авч, 1786 төгрөгөөр зарж байна.

 “Ил тод уул уурхай” хэвлэлийн бага хурлын үеэр эрдэс баялгийн эскпортын байдал ямар байгаа талаар Уул уурхайн яам хэвлэлийнхэнд мэдээлэл өгсөн.  Долдугаар сарын байдлаар зэсийн баяжмалын үйлдвэрлэл 535.7 мянган тонн, нүүрсний олборлолт 12.6 сая тонн, алтны олборлолт 4.3 тонн, хайлуур жонш 222.9 мянган тоннд хүрсэн байна. Өмнөх оны мөн үетэй харьцуулбал, зэсийн баяжмалын үйлдвэрлэл 45.4 хувь, төмрийн хүдэр 18 хувь, хайлуур жоншны баяжмал 51.9 хувь, газрын тосны олборлолт 53.9 хувиар тус тус өсчээ. Эхний долоон сарын байдлаар 10.4 сая тонн нүүрс, 703.9 мянган тонн нүүрс, 1.8 мянган тонн молибдений баяжмал экспортолжээ.

2014 оны 08 дугаар сарын 22-ны өдрийн байдлаар өмнө нь орон сууцны ипотекийн зээл авсан зээлдэгчдээс 853.3 тэрбум төгрөгийн зээлийг 8 хувийн хүүтэй зээлийн эх үүсвэрээр дахин санхүүжүүлэх хүсэлт банкуудад ирсэн байна. Үүнээс банкууд 18644 зээлдэгчийн нийт 539.1 тэрбум төгрөгийн ипотекийн зээлийг дахин санхүүжүүлж, 8 хувийн хүүтэй ипотекийн зээл рүү шилжүүлсэн байна.

Түүнчлэн орон сууц шинээр худалдан авахыг хүссэн иргэдээс 1.3 их наяд төгрөгийн ипотекийн зээлийн өргөдөл банкуудад ирснээс 22919 иргэнд 1298.9 тэрбум төгрөгийн орон сууцны ипотекийн зээл шинээр олгохоор шийдвэрлэсэн байна.

Төв банк энэ өдрийн гадаад валютын дуудлага худалдаанд оролцсонгүй. Арилжааны банкууд 0.4 сая ам.долларыг 1825.5-1826.0 төгрөгийн ханшаар худалдаж авах, 10.2 сая ам.долларыг 1830.0-1838.0 төгрөгийн ханшаар худалдах санал ирүүлсэн бөгөөд Монголбанк гадаад валютын дотоодын зах дахь эрэлт, нийлүүлэлт тэнцвэртэй байна гэж үзээд, энэ удаагийн арилжаанд оролцоогүй байна.

2014 оны 8 дугаар сарын 26-ны өдрийн ээлжит гадаад валютын своп, форвард хэлцлээр банкууд 24.0 сая ам.долларын дүнтэй төгрөгийн своп хэлцэл байгуулах санал ирүүлсэн бөгөөд Монголбанк саналыг 100 хувь биелүүлжээ.

1900 гараад байсан  байсан ам.долларын ханш 60 орчим төгрөгөөр буураад байна. “Найман шарга” валют арилжааны зах дээр өнгөрсөн долоо хоногийн даваа, мягмар гаригт ам.долларыг 1850 төгрөгөөр авч, 1860 төгрөгөөр зарж байсан бол лхагва гаригт 1850 төгрөгөөр авч 1855 төгрөгөөр зарж байж. Харин пүрэв гаригт 1850 төгрөгөөр авч 1956 төгрөгөөр заржээ. Баасан гаригт 1825 төгрөгөөр авч, 1856 төгрөгөөр зарсан бол бямба гаригт  1826 төгрөгөөр авч 1835 төгрөгөөр зарсан байна. Долоо хоногийн сүүлийн өдөр 1831 төгрөгөөр авч 1835 төгрөгөөр зарсан аж. Өнөөдөр өглөөний байдлаар ам.долларыг 1830 төгрөгөөр авч 1835 төгрөгөөр зарж байжээ. 

Сүүлийн хэдэн сар ам.долларын ханш эрчимтэй өсч, өргөн хэрэглээний барааны үнэ ч тодорхой хэмжээнд нэмэгдээд байсан. 1905 төгрөгт хүрсэн долларын ханш энэ долоо хоногоос бууж эхэлсэн юм. Яг одоогийн байдлаар доллар “Найман шарга” зах дээр 1857 төгрөгт хүрч сулраад байна. Цаашид ч буурах магадлалтай байгаа аж. 

Монголбанкны Ерөнхийлөгч Н.Золжаргал, Хятадын Ардын банкны Ерөнхийлөгч Жоу Шиаочуан нар өнөөдөр /08.21/ Үндэсний мөнгөн тэмдэгт солилцох своп хэлцлийн хэмжээг 10 тэрбум юаниас 15 тэрбум юань болгож нэмэгдүүлэх шинэ гэрээнд гарын үсэг зурлаа.

 Своп хэлцлийн гэрээг шинэчлэн байгуулснаар 2011 оны 5 дугаар сарын 06-ны өдөр байгуулж, 2014 оны 5 дугаар сарын 14-ний өдөр сунгасан 10 тэрбум юанийн дүнтэй “Үндэсний мөнгөн тэмдэгт солилцох своп хэлцлийн гэрээ” хүчингүй болсон бөгөөд шинэ гэрээ гарын үсэг зурсан өдрөөс эхлэн хүчин төгөлдөр мөрдөгдөж эхэллээ.

2011 онд своп хэлцлийн гэрээг анх байгуулж байсан цагаас хойш Монголбанк, Хятадын Ардын банкны харилцаа бүх талаар өргөн хүрээтэй хөгжиж байгаа бөгөөд 2 талын ихээхэн хүчин чармайлтын үр дүнд своп хэлцлийн хэмжээг ийнхүү нэмэгдүүлж, төв банкуудын хоорондох хамтын ажиллагааг хөгжлийн шинэ шатанд авчирлаа. Своп хэлцлийн хэмжээг нэмэгдүүлэх нь гадаад валютын дотоодын захад тогтвортой байдлыг хангах үүднээс шаардлагатай тохиолдолд гадаад валютын зах дээр төлбөр түргэн гүйцэтгэх чадварт дэмжлэг үзүүлэх, мөн 2 орны худалдаа, хөрөнгө оруулалтыг идэвхжүүлэх зорилготой.

БНХАУ нь Монгол Улсын худалдааны гол түнш орон бөгөөд БНХАУ-ын юань нь Монгол Улс болон БНХАУ хоорондын хил худалдааны төлбөр тооцоонд идэвхтэй арилжаалагддаг 2 дахь валют юм.

Дашрамд дурдахад, Дэлхийн банк хоорондын санхүүгийн цахилгаан холбооны (SWIFT) нийгэмлэгийн судалгаагаар БНХАУ-ын юань нь энэ оны 6 дугаар сарын байдлаар дэлхийн идэвхтэй арилжаалагддаг валютуудын 7 дугаарт эрэмбэлэгдсэн бөгөөд 2013 онд худалдааны санхүүжилтэд ашиглагддаг 2 дахь идэвхтэй валютаар шалгарсан байна.

БНХАУ-ын дарга Си Зиньпиний Монгол Улсад хийх айлчлалын уулзалтууд албан ёсоор эхэлсэн. Айлчлалтай холбогдуулан Монгол Улсын Эдийн засгийн хөгжлийн сайд Н.Батбаяр өчигдөр БНХАУ-ын Засгийн газрын хэрэгжүүлэгч байгууллага “ЭКСИМ” банкны ерөнхийлөгч, ТУЗ-ийн дарга ноён Ли Руогу болон дагалдан ирсэн бусад төлөөлөгчийг хүлээн авч уулзжээ.

Энэ үеэр талууд БНХАУ-аас манай улсад өнөөг хүртэл үзүүлсэн зээл, буцалтгүй тусламжийн хэрэгжилтийн талаар санал солилцож, ирээдүйд хамтран ажиллах зорилтоо тодотгон тодорхойлсон байна. Тухайлбал, өмнөд хөрш өнөөг хүртэл манай улсад 800 гаруй сая ам.долларын зээл, 800 гаруй сая юанийн буцалтгүй тусламж үзүүлсэн байдаг ба Энхтайвны гүүр зэрэг хотын төвийн томоохон бүтээн байгуулалтуудыг дээрх дэмжлэгээр байгуулсан түүхтэй. Тэгвэл “Хөгжлийнхөө ид үед яваа Монгол Улстай илүү өргөн хүрээнд хамтран ажиллах хүсэлтэй байна” хэмээн “ЭКСИМ” банкны ерөнхийлөгч энэ үеэр мэдэгдлээ. Хариуд нь Эдийн засгийн хөгжлийн сайд манай хоёр орны найрсаг харилцаа дээрх бүтээн байгуулалтын он жилүүд буюу 1950-1962 оны хооронд хамгийн оргил үедээ хөгжиж байсныг тодотгоод, харин одоо үед хэрэгжиж байгаа, удаашралтай зарим төсөл, зээлийн явцыг хурдасгах чиглэлээр шийдвэр гаргаж, хэрэгжүүлэх механизмыг тохиролцох нь энэ удаагийн уулзалтын гол үр дүн байх болно гэж онцолсон байна.

Уг уулзалтын протоколыг баталгаажуулж, шийдвэрт хүрсэн асуудлуудаа цаг алдалгүй хэрэгжүүлж эхлэхээр болсон байна. Тухайлбал, тус банкны зээлээр барих гэж буй анхны хурдны зам, гурван улс дамнасан таван шугам хоолой буюу “Талын зам” төсөл болон бусад төмөр зам, автозам, эрчим хүчний төсөлд санхүүжилт олгох боломжийн талаар энэ үеэр тодорхой тохиролцоонд хүрч чаджээ.

БНХАУ-ын тусламжийн хөрөнгөөр манай улсад Биеийн тамирын ордон, Төв цэнгэлдэх хүрээлэн, Яармагийн гүүр, орон сууц, Толгойтын цахилгаан станц, Шувуун фабрик, Зүүнхараагийн спирт, бал бурмын комбинат, Улаанбаатарын тоосгоны үйлдвэр, Замын-Үүд-Эрээний автозам, Спортын ордон барих төслийн барилга, Улсын мэргэжлийн хяналтын газрын төв лаборатори, Монголын үндэсний худалдаа, аж үйлдвэрийн танхимын барилгыг байгуулж байсан бол зээлийн хөрөнгөөр одоогийн байдлаар Орон сууцны хороолол, дэд бүтэц, Замын-Үүдийн дэд бүтцийг сайжруулах, Баруун бүсийн босоо тэнхлэгийн автозам, Төмөр замын хөдлөх бүрэлдэхүүн хэсгийн парк шинэчлэл, Мэдээлэл, харилцаа холбооны үндсэн сүлжээний өргөтгөл зэрэг төсөл хэрэгжиж байна.