Category: эдийн-засаг

“Хөдөө аж ахуйн бирж /ХААБ/” ХХК 2013 оны дөрөдүгээр сарын 5-ны өдрөөс эхлэн 2015 оны гуравдугаар сарын 3 -ны байдлаар нийтдээ 335 удаа арилжаа зохион байгуулжээ.

Энэ арилжаагаар 9 725 тонн хонины ноос- 16.8 тэрбум, 2 099.9 тонн тэмээний ноос – 10.4 тэрбум, 12 550 тонн ноолуур 876.9 тэрбум, 27 447 тонн тосны ургамал 21.9 тэрбум, 2360.7 тонн ямааны ноолуур – 52.9 тэрбум, 24 тонн тэмээний завод ноос – 60 сая төгрөгөөр, 878.3 тонн хонины завод ноос 1.08 тэрбум төгрөгөөр, 12 толгой хонь– 1 сая төгрөгөөр тус тус арилжиж, нийт 980 тэрбум төгрөгийн арилжаа хийжээ.

Тус биржид одоогийн байдлаар есөн төрлийн ноолуур, тэмээний найман төрлийн ноос, хонины зургаан төрлийн ноос, тосны хоёр төрлийн ургамал, ямааны хоёр төрлийн завод ноос, тэмээний нэг төрлийн завод ноос, мал нэг төрлөөр тус тус арилжаалсан аж.

УИХ-аас 2015 оны хоёрдугаар сарын 18-ны өдөр Эдийн засгийн хүндрэлээс гарах арга хэмжээний хөтөлбөр батлах тухай тогтоол баталсан.

Энэхүү тогтоолоор “Гол нэрийн бараа, бүтээгдэхүүний үнийг тогтворжуулах дунд хугацааны хөтөлбөрийн зээлээс Монголбанкны тэнцэлд үлдэх хэсгийг 2015 оны эхний хагаст багтаан засгийн газарт шилжүүлэх”-ийг даалгасан юм.

Энэ дагуу уг асуудлыг Монголбанк, Сангийн яамны удирдлагууд хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэгч яамдын удирдлагууд болон Засгийн газрын хэрэг эрхлэх газрын төлөөлөлтэй уулзаж, дэлгэрэнгүй ярилцжээ.

Тус уулзалтаар хөтөлбөр тус бүрийн хэрэгжилтэд эцсийн байдлаар үнэлгээ хийн, цаашид зах зээлийн зарчимд нийцсэн тогтвортой тогтолцоог Засгийн газар бүрдүүлэх, нийлүүлэлтийн гаралтай инфляци өсөх эрсдэлийг бага байлгаж ажиллах нь зүйтэй гэж үзжээ.

Түүнчлэн, дэд хөтөлбөр тус бүрийн хувьд энэ оны эхний хагас жилд багтаан хөтөлбөрийн зээлийн Монголбанкны тэнцэлд үлдэх хэсгийг Засгийн газар шилжүүлж авах, нийлүүлэлтийн инфляцийг бага, тогтвортой түвшинд байлгах оновчтой бүтцийг цаашид хадгалж үргэлжлүүлэх чиглэлээр дүгнэлт, санал боловсруулж, Засгийн газарт хүргүүлэх, улмаар Засгийн газрын хуралдаанаар хэлэлцүүлж шийдвэрлүүлэхээр тогтжээ.

Нүүрсний эрэлт сар шинийн өмнө суларсантай холбоотойгоор экспорт буурчээ. Мөн нүүрсний борлуулалт төлөвлөгөөнийхөө тал хувьтай тэнцсэн байна. Ашигт малтмалын газрын мэдээллээр нэгдүгээр сард нүүрс олборлогчид 1.9 сая тонн нүүрс борлуулснаас 1.1 саяыг нь экспортод гаргажээ. Үүнийг өмнөх онтой харьцуулахад борлуулалт 3.4 хувь харин экспорт 12.5 хувиар буурсан байна.

Энэ оны эхний сарын байдлаар экспортын хэмжээ төлөвлөгөөнийхөө 37.3 хувьтай тэнцэж байгаа бол дотоодын борлуулалт 95.6 хувьтай тэнцүү байна. Экспортлогч компаниудын хувьд “Эрдэнэс Таван Толгой” цанхийн баруун хэсгээс 400 мянган тонн, “МАК” компани 237 мянган тонн нүүрс экспортод гаргажээ. Мөн экспортолсон нүүрсний 80 гаруй хувь нь коксжих нүүрс байна.

Нүүрсний эрэлт сар шинийн өмнө суларсантай холбоотойгоор экспорт буурчээ. Мөн нүүрсний борлуулалт төлөвлөгөөнийхөө тал хувьтай тэнцсэн байна. Ашигт малтмалын газрын мэдээллээр нэгдүгээр сард нүүрс олборлогчид 1.9 сая тонн нүүрс борлуулснаас 1.1 саяыг нь экспортод гаргажээ. Үүнийг өмнөх онтой харьцуулахад борлуулалт 3.4 хувь харин экспорт 12.5 хувиар буурсан байна. Энэ оны эхний сарын байдлаар экспортын хэмжээ төлөвлөгөөнийхөө 37.3 хувьтай тэнцэж байгаа бол дотоодын борлуулалт 95.6 хувьтай тэнцүү байна. Экспортлогч компаниудын хувьд “Эрдэнэс Таван Толгой” цанхийн баруун хэсгээс 400 мянган тонн, “МАК” компани 237 мянган тонн нүүрс экспортод гаргажээ. Мөн экспортолсон нүүрсний 80 гаруй хувь нь коксжих нүүрс байна.

Монголын хөрөнгийн биржид бүртгэлтэй энэ оны нэгдүгээр улирлын гишүүнчлэлийн үйлчилгээний төлбөрийг бүрэн төлөөгүй нэр бүхий арван үнэт цаасны компанийн арилжаанд оролцох эрхийг энэ сарын 10-ны өдрөөс эхлэн түр хязгаарласан байсан. d Үүнтэй холбоотойгоор “Гүүдсек ҮЦК” ХХК гэрээнд заасан үүргээ биелүүлж гишүүнчлэлийн үйлчилгээний төлбөрөө төлсөн тул энэ сарын 17-ны өдрөөс арилжаанд оролцох эрхийг сэргээсэн гэж хөрөнгийн биржээс мэдэгджээ.

Өнгөрсөн 2014 онд дэлхийн алтны эрэлт биетээр өмнөх оныхоосоо дөрвөн хувиар унаж 3,9 мянган тонн болсон байна. Мөнгөнд шилжүүлснээр алтны хэрэглээ нь 14 хувиар унасан бөгөөд 159,754 тэрбум ам.доллар болжээ. Дундаж үнэ нь 10 хувиар бууж, унци алтны үнэ 1266,4 ам.доллар байв. Харин алтны хөрөнгө оруулалтын эрэлт дэлхийд хоёр хувиар өсөн 904,6 тонн хүрчээ.

Монголын хөрөнгийн бирж 2015 оны 02 дугаар сарын 9-нөөс 13-ны өдрүүдэд таван удаагийн үнэт цаасны арилжааг зохион байгуулж, нийт хоёр тэрбум 572 сая 720 мянга 646 төгрөгийн гүйлгээ хийлээ. Тайлант хугацаанд нийт 48 ХК-ийн нэг сая 407 мянга 378 ширхэг хувьцааг 380 сая 320 мянга 646 төгрөгөөр арилжсан байна. Харин Засгийн газрын үнэт цаасны нэг удаагийн арилжаагаар 21 мянга 874 ширхэг жижиглэнгийн үнэт цаасыг хоёр тэрбум 187 сая 400 мянган төгрөгөөр арилжжээ. Түүнчлэн Засгийн гзарын үнэт цаасны хоёрдогч зах зээлийн арилжааг нэг удаа зохион байгуулж, 50 ширхэг жижиглэнгийн үнэт цаасыг таван сая төгрөгөөр арилжсан байна. Хоёрдугаар сарын 13-ны байдлаар зах зээлийн нийт үнэлгээ нэг их наяд 372 тэрбум 207 сая 185 мянга 383 төгрөг боллоо. Топ-20 индекс өмнөх долоо хоногтой харьцуулахад 0.31 хувиар өссөн бол MSE All индекс 0.75 хувиар буурсан үзүүлэлттэй байна.

Дэлхий даяар алтны эрэлт гурав дахь жилдээ буурч таван жилийн доод түвшинд хүрсэн гэж Дэлхийн алтны зөвлөл мэдээллээ. 2014 онд дэлхийн алтны хэрэглээ 3923.7 тоннд хүрсэн нь өмнөх оныхоос дөрвөн хувиар буурсан үзүүлэлт гэнэ. Үүнд алтан гулдмай болон зоосонд хийх Хятадын хөрөнгө оруулалт огцом буюу 50 хувиар буурсан нь гол нөлөө үзүүлсэн аж. Энэ онд алтны хэрэглээгээрээ тэргүүлэх улсыг таамаглахад бэрх гэж шинжээчид үзэж байна. 2014 онд алтаар баталгаажсан үнэт цаасны зах зээлийн арилжаа таван жилийн доод түвшинд хүрч буурчээ. Технологийн үйлдвэрлэлийн салбарт алтны хэрэглээ таван хувиар буурч 389 тоннд хүрсэн гэсэн мэдээ гарчээ. Харин дэлхий даяар Төв банкууд нөөцөө сүүлийн таван жил дарааллан алтаар нэмэгдүүлсэн гэх статистик байна. Өнгөрсөн онд Төв банкууд нийт 477.2 тонн алтыг худалдаж авчээ.

Нийгмийн даатгалын сангаас өнөөдрийн байдлаар 532 тэрбум төгрөг арилжааны 8 банкинд байршиж, дундаж хүү нь 10.7 хувьтай байгаа юм. Энэхүү 532 тэрбумаас 190 тэрбум төгрөгийг зөвхөн Капитал банкинд хадгалагдаж байгаа аж. Бусад банкуудын хувьд “Улаанбаатар хотын банк” 155 тэрбум, Төрийн банк 90 тэрбум төгрөг гэх зэргээр тус тус хадгалж байна. Эдгээр банкуудын тэтгэврийн зээлийн хүү жилдээ 18-21.6 хувьтай байгаа юм. Ингэснээр жилдээ 7.3-10.9 хувийн хүүгийн зөрүү гарч байгаа. Эдгээр арилжааны банкуудаас гурав нь тэтгэврийн зээл олгодоггүй байна. Нийтдээ тэтгэврийн зээлд банкууд жилд дунджаар 355 тэрбум төгрөг гаргадаг. Үүн дээр цалингийн зээлээр олгогдож буй 1.4 их наяд төгрөгийг нэмбэл, цалин, тэтгэврийн зээлд жилд 1.7 их наяд төгрөг эргэлддэг аж. Хэрэв энэхүү эргэлдэж буй мөнгөний 3/1 буюу 600 орчим тэрбум төгрөгийг бага хүүтэйгээр гаргаад эхэлбэл, зах зээл дээр өрсөлдөөн бий болж, тэтгэврийн зээлийн хүү буурах боломжтой гэж УИХ-ын гишүүн Н.Номтойбаяр үзэж буй билээ. Тэтгэвэр, нийгмийн даатгалын хөрөнгө бол ямар нэгэн Чингис, Самурай бондын мөнгө биш. Иргэдийн өөрсдийнх нь бий болгосон баялаг учраас шаардлагатай тохиолдолд банкнаас бага хүүтэйгээр авах боломжтой байх хэрэгтэй гэдгийг Н.Номтойбаяр гишүүн мөн онцолж буй билээ.

Үндэсний статистикийн хорооны мэдээллээр 2015 оны нэгдүгээр сард инфляци өмнөх сараас 0.7 хувиар өссөн байна. Харин энэхүү өсөлтийг өмнөх оны мөн үетэй харьцуулбал, 9.8 хувьд хүрчээ. Ерөнхий индекс нэгдүгээр сард өмнөх сарынхаас 0.7 хувиар өсөхөд хүнсний бараа, ундаа, усны бүлгийн үнэ дүнгээрээ 0.9 хувь, хувцас, бөс бараа, гутлын бүлгийнх 0.8 хувиар өссөн нь голлон нөлөөлжээ. Нийт 0.7 хувийн өсөлтийн 37.8 хувь нь хүнсний бараа, ундаа усны бүлгийн өсөлтөөс, 20.9 хувь нь хувцас, бөс бараа, гутлын бүлгийн үнийн өсөлтөөс бүрдсэн байна. Төв банк энэ онд инфляцийг 7 хувьд барих зорилт дэвшүүлж буй билээ.