Category: шинжлэх-ухаан-технологи

Олон улсын онолын болон химийн холбоо (IUPAC) -ны шийдвэрээр үелэх системд химийн дөрвөн шинэ элемент нэмэгджээ. Дөрвөн элементийн эхнийх нь 113 дугаартай Унитрий (Uut). Түүнийг Орос-Америкийн эрдэмтдийн баг 2014 онд нээжээ. Мөн Японы “Рикен” хүрээлэнгийн эрдэмтэд ч хувь нэмрээ оруулсан байна. Түүнийг “Ricken” гэж нэрлэх хамгийн өндөр магадлалтай гэж бичжээ.

Хоёр дахь элемент нь 115 дугаартай Ununpentium (Uup). Түүнийг 2003 онд АНУ-ын Калифорнийн Лауренс Ливермор болон Теннеси дэх Оак Риж үндэсний лаборатори, ОХУ-ын Дубнагийн Цөмийн хүрээлэнгүүдийн судлаачдын баг нээж илрүүлжээ.

Гурав дахь шинэ элемент нь 117 дугаартай Ununseptium (Uus). Энэхүү элементийг 2009 онд ОХУ-ын Цөмийн судалгааны хүрээлэнгийн эрдэмтэд нээжээ. Дөрөв дэх элемент болох 118 дугаартай элемент Ununoctium (Uuo)-г АНУ-ын Берклийн эрдэмтэд нээсэн гэдэг ч хожим алдаатай мэдээлэл болох нь тогтоогдсон байна.

Менделеевийн үелэх системд дөрвөн элемент нэмэгдсэн талаар өнгөрсөн оны 12 дугаар сарын 30-ны өдөр Олон улсын онолын болон химийн холбооноос мэдээлсэн байна. Улмаар 113, 115, 117, 118 атомын тоотой элементийг шалгаж, баталгаажуулснаа зарлажээ. Дээрх элементүүдийг нээсэн АНУ, ОХУ, Японы эрдэмтэд хоёр үсэгтэй тэмдэглэгээ болон нэр өгөх ажлаа эхлүүлсэн байна.

“Тоёота” компани өмнөх загвараас зургаан жил хагасын дараа бүрэн шинэчилсэн приус загварын автомашины үйлдвэрлэл, борлуулалт эхэлснийг тэмдэглэх ёслолын арга хэмжээ энэ сарын 14-ний өдөр боллоо. Шинэ приус олон төрлийн автомашины загварын дотоод эд ангийг нэг төрлийн загварт оруулж зардал бууруулах, машины хурд хүчийг нэмэх технологи буюу ТNGA Toyota New Global Architecture үйлдвэрлэлийн шинэ архитектураас төрсөн анхны бүтээгдэхүүн болсон байна.

Шинэ загварын машин гүн улаан, сувдан цагаан өнгөтэй байх бөгөөд 17 инчийн хар саарал өнгийн обудтай байх аж. Салонд нь хар, саарал өнгө зонхилжээ. Босоо гурвалжин их гэрэл, босоо хэлбэрийн манангийн гэрэл долгиотсон рельеф нь устөрөгчийн хөдөлгүүртэй Mirai-тай бага зэрэг төстэй харагдах гэнэ. Хянах самбарын уламжлалт тоноглолууд нь шингэн кристалл дэлгэц дээр шилжиж урд төв хэсэгтээ байрласан байна. Мөн том дэлгэц бүхий олон төрлийн медиа систем хянах самбарын доор байрлах юм.

Шинэ приусын зай хураагуур нь тоормослох үеийн энергиэр маш хурдан цэнэглэгдэх ба энэ нь өмнөх загвараасаа арван хувь бага бензин зарцуулах боломжийг олгож байгаа юм. Уг загвар 40.8 километрт нэг литр бензин зарцуулах нь одоогийн байдлаар дэлхийд номер нэг үзүүлэлт болоод байна.

Автомашины кузовын бат бөх чанар 60 хувь хатуу болж, хүндийн төв нь доошилсон байна. Үүнийг явах эд ангийг сайжруулснаар автомашины тав тух, тэнцвэрт байдал сайжирсан гэж компанийн зүгээс мэдээллээ.

Дөрөв дэх үеийн приусээс дэлхий даяар 300-350 мянган ширхгийг борлуулах зорилготой байгаа аж. Шинэ загварын приус ирэх оны нэг сараас худалдаанд гарч эхлэх юм байна. Шинэ загварын приусын энэ сарын борлуулалт зорилтот хэмжээнээс тав дахин их байгаа гэнэ. “Тоёота” компани одоогоор 60000 ширхгийн урьдчилсан захиалга аваад байгаа аж. Одоо захиалсан хүмүүс эхний ээлжинд гурван сарын дараа шинэ унаагаа хүлээж авах юм байна.

“Apple” корпораци жил бүрийн өдийд өөрийн нэрийн брэнд бүтээгдэхүүн болох Iphone гар утасны дараагийн загварыг гаргах эсэхээ мэдэгддэг уламжлалтай. Тэгвэл энэ жил тэгсэнгүй. Үүнийг шинээр зохион бүтээж буй бараа бүтээгдэхүүнийхээ талаар урьдчилан зарлаж байхгүй гэсэн шинэ удирдлагын арга барил гэх өнцгөөс харах нэгэн байхад угаас iphone гар утасны дараагийн цуврал гарахгүй учраас танилцуулгыг нь хийгээгүй гэж ойлгох нэгэн ч байна. Тэгвэл дээрх эргэлзээг тайлсан нэгэн үйл явдал хэдхэн хоногийн өмнө Хятадад боллоо. Тодруулбал Хяталын томоохон үүрэн телефоны оператор компани болох “China Mobile” ирэх оныхоо ажлын төлөвлөгөөг танилцуулахдаа үйлчилгээнд “Iphone 7C” загварын гар утсыг ашиглагдаж эхэлнэ хэмээн мэдэгджээ. 2016 оны сүүлч гэхэд зөвхөн Хятадад “Iphone 7” загварын гар утасны хэрэглэгч 20-30 саяд хүрнэ хэмээн таамаглажээ. Ihone-ийн дараагийн загварын дэлгэцийн хэмжээ 4 инч буюу өмнөх загвараасаа жижиг байх гэнэ. Учир нь хэрэглэгчид 4.7 болон 5.5 инч хэмжээтэй дэлгэж бүхий “Ihone 6” загварын утсыг нэг гараар ашиглахад хүндрэлтэй гэжээ. Тиймээс хэмжээг нь 2012, 2013 оны Iphone 5S шиг болговол зүгээр юм гэх шийдэлд хүрсэн бололтой. Гаднах гэрийг нь Iphone 5-ийн адилаар хуванцар бус төмрөөр хийх аж.

Одоогоор “Iphone 7”-ийн загварын техникийн болон гадаад хэлбэр хэмжээний талаарх ерөнхий үзүүлэлтүүд бэлэн болнсоос бус нарийн загвар нь гараагүй аж. Арга ч үгүй биз. Дөнгөж энэ онд Iphone 6S, Iphone 6S plus үйлдвэрлэгдсэн шүү дээ.

“China Mobile” ирэх оныхоо ажлын төлөвлөгөөнд Iphone гар утасны дараагийн загварыг үйлчилгээндээ нэвтрүүлнэ хэмээн танилцуулжээ

Сонирхуулахад 2007 онд Ihone гар утас үйлдвэрлэгдэж эхэлсэн бол 2008 онд – iPhone 3G, 2009 онд – iPhone 3GS “мэндэлжээ”. 2010 онд Iphone-ийн шинэ загвар болох iPhone 4, 2011 онд – iPhone 4s, 2012 онд – iPhone 5, 2013 онд – iPhone 5s тус тус худалдаанд гарч байсан юм. 2014 онд iPhone 6 болон Iphone 6 Plus, 2015 онд – iPhone 6s and iPhone 6s Plus зэрэг шинэ загваруудаа танилцуулж байжээ.

Ирэх оноос эхлэн дараа үеийн хөдөлгөөнт холбооны систем буюу 4G системийг нэвтрүүлэхээр ажиллаж байгаа талаар Харилцаа холбооны зохицуулах хорооноос мэдээллээ. Уг системийг нэвтрүүлэх бэлтгэл ажил өнгөрсөн хоёр жилийн хугацаанд хийгдсэн байна. Тус хорооноос 4G үйлчилгээний зохицуулалтын бичиг баримтыг энэ сарын 30-ны өдөр буюу өнөөдөр батлах бөгөөд он гараад үйлчилгээ эрхлэх тусгай зөвшөөрлийг компаниудад олгож эхлэх аж. Ингэснээр ирэх оны дөрөв, тавдугаар сард манай улсад дөрөв дэх үеийн технологи албан ёсоор нэвтрэх бололцоо нээгдэх юм байна.

Зузаан хүрмээ угаагаад хатахыг нь хүлээх хэрэггүй болох нь. Учир нь өөрийгөө хатаадаг хүрмийг зохион бүтээжээ.

Уг хүрэм нь ердөө 30 минутын дотор хатах ба ирэх 2016 оны дөрөвдүгээр сараас эхлэн 150 ам.долларын үнэтэйгээр худалдаанд гарах юм байна.

Хүрмийг хатаахын тулд доод хэсэгт байрлах асаах товчлуурыг дарах ба ингэснээр агаар сорогч ажиллан хүрэм дотуур агаар дүүрч, хатааж эхлэх юм байна.

Сүүлийн жилүүдэд Азийн цагаан будаа тариалалтын салбарт уур амьсгалын өөрчлөлт ихээхэн нөлөөлж байна. Усны хомсдол үүссэний улмаас фермерүүд аль болох бага усаар цагаан будаа ургуулах шаардлага улам бүр өсөн нэмэгдэж байгаа аж.

Одоогийн байдлаар нийт 160 орчим сая га-д цагаан будаа тариалж байгаа бөгөөд энэ нь дэлхийн нийт хүн амын тал хувийн голлох хүнсний бүтээгдэхүүн болж байна. Харин цагаан будаа тариалалтын 90 орчим хувь нь Ази тивд төвлөрдөг. Уламжлалт цагаан будаа тариалах технологиор бол нэг кг цагаан будааг ургуулахад 2500 литр ус зарцуулдаг аж. Энэ нь бусад төрлийн үр тариаг ургуулахад шаардагддаг уснаас даруй 2-3 дахин их хэмжээ билээ.

Үүнийг шийдвэрлэх үүднээс Олон улсын цагаан будааны судалгааны институт уур амьсгалд дасан зохицдог, том хэмжээтэй шинэ сортын цагаан будаа тариалах төсөл дээр ажиллаж эхэлжээ. Шинэ сортын будааг туршилтаар ургуулснаар усыг 30-35 хувиар хэмнэж, хөдөлмөрийн зардлыг ч хэмнэх боломжтой гэж төслийн багийнхан хэлж байгаа юм.

Судалгааны институтынхан 2014 оноос эхлэн Энэтхэг, Бангладеш, Балба, Пакистан зэрэг улсуудад хоёр дахь үеийн уур амьсгалд дасан зохицдог будааны сортыг ургуулах туршилтын тариалалт хийж эхэлжээ.

БНСУ-ын хүнсний бүтээгдэхүүний зах зээл дээр ирэх 2016 оны нэгдүгээр сараас эхлэн цайвар цэнхэр өнгийн холестерин багатай өндөг худалдаалахаар болжээ. Тус улсын Кёнгбүк аймгийн Хөдөө аж ахуйн бүтээгдэхүүн судалгааны төв нь 2002 онд Чили улсаас зэрлэг тахиа авчирч эх орондоо суурьшуулсан байна. Улмаар 2014 онд солонгос болон чили тахиан дундаас энэхүү шинэ сортын өндгийг гаргаж авсан талаар “Mongol radio” уламжлав.

Энгийн өндөгний 100 грамм тутамд 380 миллиграмм холестерин бодис агуулагддаг бол шинэ сортын өндгөнд, холестерин түүнээс 10 хувиар бага хэмжээтэй агуулагддаг байна. Өдөрт 8000 ширхэг шинэ сортын өндөг худалдаанд гаргах боломжтой бөгөөд иргэдээс интернэтээр захиалга авах ажээ.

БНСУ-ын Кёнги дүүрэгт “жолоочгүй машин”-д зориулсан анхны зам ашиглалтад орсон байна. Тус дүүргийн захиргаа автомашины хөдөлгөөн багатай хоёр км урт, дөрвөн эгнээ замыг “жолоочгүй машин”-д зориулан засчээ. Тэдгээр зам дээр бямба, ням гаригуудад уг машиныг унаж туршилт хийж болох аж. “Жолоочгүй машин” нь жолооны ард хүн суугаагүй байсан ч машинд суурилуулсан найм ба түүнээс дээш тооны камер болон мэдрэгчийн тусламжтайгаар ажиллаж, жолоочийн өгсөн өгөгдлийн дагуу замын хөдөлгөөнд оролцох чадвартай юм байна. БНСУ 2020 он гэхэд “жолоочгүй машин”-ыг энгийн иргэдэд худалдах зорилго тавин ажиллаж байгаа аж. Тус хөдөлгөөнд оролцсоноор автозамын ослын улмаас амь насаа алдах иргэдийн тоо 50 хувиар буурна гэж тооцоолжээ.

Дэлхийд анх удаагаа толгой шилжүүлэн суулгах мэс засал амжилттай болсон талаар “www.apoupdate.blogspot.com” мэдээллээ. Мэс засал Өмнөд Африкийн Йоханнесбург хотын “Academic Hospital”-д болжээ. Хагалгаа 19 цаг үргэлжилсэн байна. Мэс засалд орсон 36 настай, эрэгтэй таван жилийн өмнөөс тархины хорт хавдраар шаналах болжээ.

Толгой шилжүүлэн суулгах мэс заслыг удирдсан, доктор Том Довней “CNN” агентлагт “Бид бүхий л хүчээ дайчилсан. Толгойг шинэ биед залгасан. Хагалгаа амжилттай болсон. Мөн өвчтний биеийн байдал хэвийн байгаа. Тун удахгүй дэлхий нийтээрээ ид шидийг харах болно. Хагалгааны явцад олон хүндрэлтэй асуудал гарсан. Гэхдээ бид бууж өгөөгүй” гэж ярьжээ.

Профессор Мурон Данус өнгөрсөн хоёрдугаар сараас эхлэн залуугийн өвчний түүхтэй танилцаж, хагалгаа хийх боломжтой гэх дүгнэлтийг гаргасан аж. Тэрбээр “Хагалгаанд орсон өвчтөн хорт хавдартай байсан. Хагалгаа эхлэхээс өмнө бид донор хайсан. Азаар сар хагасын дараа бид донортой болсон. Авто ослоор 21 настай эрэгтэй амиа алдсан. Бид эрэгтэйн биед толгой шилжүүлэн суулгасан. Мөн ослоор амиа алдсан 20 настай эмэгтэйгээс шаардлагатай эрхтэнг нь авсан. Доноруудын гэр бүл зөвшөөрсөн учир бид хагалгаагаа эхлүүлсэн” гэж хэлжээ.

Донорууд ослын дараа ургамлан хүн буюу зөвхөн хүчилтөрөгчийн аппаратны тусламжтай амьсгалж байжээ. Хагалгааны нийт зардал 11 сая ам.доллар болсон байна.

Химийн ухааны доктор, профессор Д.Дэмбэрэлнямбын “Адууны яснаас гаргаж авсан кальцийн бэлдмэл” бүтээлд Шинжлэх ухааны салбарын энэ оны “Технологийн дэвшлийн шагнал”-ыг олгохоор болжээ. Улмаар шагналд шаардагдах 100 сая төгрөгийг Шинжлэх ухаан, технологийн сангаас гаргахыг Боловсрол, соёл, шинжлэх ухааны сайд Л.Гантөмөрт зөвшөөрсөн байна.

Химийн ухааны доктор, профессор Д.Дэмбэрэлнямба нь олон жилийн судалгааны ажлын үр дүнд орчин үеийн биотехнологи, биохимийн аргыг ашиглан монгол адууны ясны биологийн үнэт чанарыг хэвээр хадгалсан “Адууны яснаас гаргаж авсан кальцийн бэлдмэл”-ийг гарган авчээ. Уг бүтээл нь хоёрдогч түүхий эд болох монгол адууны яс ашигласан экологийн цэвэр, импортыг орлох, экспортод чиглэсэн, анагаах чадвар сайтай, манай орны брэнд бүтээгдэхүүн болсон юм. Бусад кальцийн бэлдмэлүүдээс биологийн идэвхийн хувьд гурав дахин өндөр, ясны сийрэгжилтээс сэргийлэх болон нөхөн төлжүүлэх үйлчилгээтэй бөгөөд хүний биед зайлшгүй шаардлагатай олон төрлийн микроэлемент, эрдэс бодисоор давхар баяжуулсан зохистой найрлагатай болох нь лабораторийн судалгаагаар нотлогдсон байна.