Category: арын-нүүр

Categories
арын-нүүр булангууд мэдээ

Хүүхдийг юугаар ч дутаахгүй өсгөж болохгүй

Загвар зохион бүтээгч Н.Соёлмаа “25 дугаар суваг телевиз”-д “Амьдралаа гэж” нэвтрүүлэг хөтөлдөг байхад нэг ийм яриа өрнөсөн юм. Нэгэн ээж шууд нэвтрүүлэгтэй утсаар холбогдож “Би хүүхдээ  юугаар ч дутаахгүй өсгөсөн. Гэтэл одоо…” хэмээн баахан гомдоллодог юм байна. Н.Соёлмаа хариуд нь “Юугаар ч дутаахгүй байж болохгүй, дутаах ёстой байсан юм” гэж “загнаж” билээ. Үнэндээ хэн ч гэсэн үр хүүхдээ юугаар ч дутаахгүй өсгөхийг хичээдэг. Амьтны хүүхдээс дутуугүй  явуулахыг хүсдэг. Гэтэл юугаар ч дутаахгүй байх нь эргээд сул тал болдог биш байгаа. Б.Лхагвасүрэн найрагчийн “Ижийтэйгээ үзсэн тэр жилийн наадам, цэцэг нар хоёртоо бахардсан наадам, ижийтэйгээ үзсэн тэр жилийн наадам чихэр, инээд хоёртоо бялуурсан наадам” гэсэн шүлгийн мөрүүд бий. Хэрэв ижийтэйгээ  жил бүр наадам үздэг байсан бол энэ өдрүүд ийм нандин мөрүүд үлдээх байсан болов уу. 

Орой харих бүртээ хүүхдэдээ амттан авч өгөөд үзээрэй. Хүүхдийн чинь ааш шууд хувирч, цүнх рүү чинь дайрч, хэрэв ямар нэг юм авчраагүй бол бөөн юм болох вий. Харин хааяахан авчирдаг амттаны дараа охин маань ээждээ талархаж сурсан. Хүссэн юм болгоноо авч болдоггүй гэдгийг ухаарах шиг  санагдсан.  Сэтгэл зүйчийн зөвлөгөө уншиж байтал боломжтой байсан ч хүүхдээ өдөр бүр паркад тоглуулах хэрэггүй гэсэн байна лээ. Тэрбумтны охин амиа хорлосон мэдээ уншаад ойлгодоггүй үе байсан. “Юу дутсан гэж тэр вэ” гэж гайхсан сан. Магадгүй тэр охинд амьдралын зорилго алга болсон ч байж мэднэ. Ядуу, баян хүний сэтгэл ханамж өөр шүү дээ. Ядуу хүн хүүхдэдээ нэг шинэ хувцас авч өгч чадсандаа баярладаг байхад, баян хүний сэтгэлийн хоосон орон зайг дүүргэхэд уул овоо ч дутах вий.  Хүүхдийг зарим юмаар дутааж болно. Харин хайраар л дутааж болохгүй.

Б.ЯНЖМАА         

Categories
арын-нүүр булангууд мэдээ

Алтан хөршүүд

Социализмын үед хөрш айлаасаа давс, сонгино мэтийг гуйх нь байх л үзэгдэл байв.  Одоогийн хүүхдүүдэд хачирхалтай санагдах байх л даа. ”Би чамд хайртай” кинон дээр хөрш нь хаалга цохиод, сонгино гуйснаа, дараа нь бууз оруулж ирдэг хэсэг байдаг даа. Тиймэрхүү өгөө аваа хөршүүдийн дунд өрнөнө шүү дээ.  Сайн хөршийн үнэ цэнэ одоо ч буураагүй. Муу хөрштэй бол ядаж л  “гэр бүлийн дайн”-ы гэрч болчих гээд хэцүү. Улс орны хувьд ч хөрш чухал юм байна. Оксфордын их сургуулийн профессор Пол Коллиэрийн “Адагт үлдсэн тэрбум” ном хөршүүдээ өөр өнцгөөс харахад хүргэв. Урд, хойд хөршүүдээ муулах үг яриа бидний амнаас бишгүй унадаг. Харин Пол Коллиэр хөршийн эдийн засгийн өсөлтийг сайн шингээж авах бодлого хэрэгжүүлбэл улс орны эдийн засагт нэмэртэй тухай дурдсан байна лээ. Манайх шиг далайд гарцгүй улсад хөршийн дэд бүтэц гарц болно. Дэд бүтэц муутай хөрштэй бол хөлгүй л гэсэн үг.  Далайд гарцгүй Швейцарь хойд хэсгээрээ Герман, Францтай, өмнөд хэсгээрээ Италитай хиллэдэг. Хөршүүд нь энэ улсын далайн гарц, зах зээл нь болдог учраас  хөгжихөд нөлөөлжээ. Үүний оронд адагт үлдсэн гэгдэх Африкийн орнууд шиг дайн тулаан, бослого үймээнтэй, ядуу хөрштэй гээд төсөөлөөд үз дээ. Хилээр ядуурал, өвчин зовлон  нэвчинэ шүү дээ.  Харин Монгол Улс азтай. Дэлхийн хамгийн том зах зээл хажууд ханхайж байдаг. 

Урд хөршийнхөнд эзлэгдэх аюулаас олон хүн айдаг. Бурханы авралаар тэд манайхыг биш бид Хятадыг эзэлж явсан улс. Харин хоёулаа Манжийн дарлалд явсан зовлон нэгтэй хөршүүд.

Б.ЯНЖМАА      

Categories
арын-нүүр булангууд мэдээ цаг-үе ярилцлага

Aмерикан Экспресс: Бид шилдгүүдтэй хамтарч ажилладаг

-Танд энэ өдрийн мэндийг хүргэе. Ярилцлагаа эхлэхээс өмнө манай уншигчдад
өөрийгөө танилцуулахүй юу?

-Баярлалаа. Намайг Марио Клапсис гэдэг. Би Американ Экспресс
байгууллагын Европ, Ойрхи Дорнод, Африк бүсийн бизнес хөгжил хариуцсан захирлаар
Грек, Канад зэрэг дэлхийн олон улсуудад 10 гаруй жил, бизнесийн стратеги, бизнес
хөгжлийн борлуулалт, зах зээл тэлэлт, хамтын ажиллагаа зэрэг  өргөн хүрээнд ажиллаж ирлээ. Бид Голомт банктай  хамтын ажиллагааныхаа эхлэлийг тавьснаас хойш
нийтдээ 6 жил, Американ Экспресс картыг Монголын зах зээлд нэвтрүүлэх бэлтгэл ажлыг
хангаж эхэлснээс хойш нэг жилийн хугацаанд картын бүтээгдэхүүнээ Монголын зах зээлд
амжилттай гаргаж чадлаа. Энэ бол манай 2 байгууллагын гайхалтай хамтын ажиллагааны
илрэл гэж дүгнэж байна.

-Дэлхийн шилдэг брэнд Монгол улсад ирж байгаад бид маш их баяртай байна.
Та манай уншигчдад Американ Экспресс картыг танилцуулахгүй юу?

-Өнөөдөр харилцагч бүхэн хамгийн шилдэг бүтээгдэхүүн үйлчилгээг
авахыг хүсдэг шүү дээ. Энэ шаардлага нь өөрөө Американ Экспрес брэндийг улам тодотгож
өгдөг. Учир нь Американ Экспресс нь тухайн бүс нутгийн хэрэглэгчдийн таалалд хамгийн
их нийцсэн бүтээгдэхүүн үйлчилгээг хүргэхийн төлөө шаргуу ажиллаж ирсэн, 160 гаруй
жилийн баялаг түүхтэй байгууллага юм. Американ Экспрес брэнд нь нэр хүнд, дэлхийн
хэмжээний үйлчилгээ, нууцлал хамгааллын давуу талуудаараа өрсөлдөгчдөөсөө ялгарч
ирсэн нь бидний бахархал билээ. Бид 1997 оны “шинэчлэлтээс” хойш, банк болон бусад
байгууллагуудтай илүү өргөн хүрээнд нээлттэй хамтран ажиллаж эхэлсэн бөгөөд, үүний
үр дүнд Американ Экспресс брэндийн бүтээгдэхүүн үйлчилгээ өсч, хамтран ажиллагч
байгууллагуудын сүлжээг илүү хурдацтайгаар нэмэгдүүлж чадсан. Банк санхүүгийн байгууллагуудтай
хамтарч ажилласнаар бид тухайн зах зээл дээрх Американ экспресс брэндийн картуудын
тоог нэмэгдүүлж, худалдаа үйлчилгээний байгууллагуудад өндөр дүнтэй худалдан авалт
хийх, үйлчилгээ үзүүлэх, хэрэглэгчдийг татах боломжийг олгож,  мөн картаар үйлчлэгч байгууллагуудын тоог нэмэгдүүлж
байгаа зэрэг олон талын ач холбогдолтой үйл ажиллагаа явуулж байна. Бид Голомт банктай
хамтарч ажилласнаар, Монголын харилцагчдад Американ Экспресс брэндийн үнэ цэнэ болон
давуу талуудыг авчрах боломжтой болсондоо сэтгэл хангалуун байна.

-Монголчуудын хувьд Американ Экспресс бренд нь цоо шинэ зүйл биш юм.
Одоогоос 6 жилийн өмнө Монголын арилжааны банкуу­даас Голомт банкийг “Американ Экспресс”
кар­тыг  хүлээн авах цор ганц банкаар сонгон
хамтын ажил­лагааг эхлүүлж  байс­ныг манай
уншигчид ан­дах­гүй. Тэгэхээр танай 2 байгууллага  нэлээн эрт­нээс хамтын ажиллагаа­гаа эхлүүлжээ?

-Тийм ээ. Голомт банк Монгол дахь Аме­ри­кан Экспресс картаар
үйлчлүүлэгч байгууллагуу­дын тоог маш амжилттайгаар өсөн нэмэгдүүлж чадсан шил­дэг
банк бас шилдэг түнш юм. Тийм ч учраас харилцагчиддаа хамгийн дээд зэргийн бүтээгдэхүүн
үйл­чилгээг зориулах бидний зорилготой хамтдаа байдаг, Голомт банк шиг хамгийн шилдгүүдийг
бид сонгон хам­тарч ажилладаг.

Бидний хамтын ажилла­гаа­ны үр дүнд Голомт банк, Монгол
Улсад Американ Экспрес брэндийн картыг гаргагч цор ганц банк болс­ноор харилцагчиддаа
дэл­хийн хэмжээний бүтээгдэ­хүүн  үйлчилгээ
болон олон төрлийн боломж, давуу талыг олгон, мөн Монгол Ул­сын зах зээл дээр бидний
баримталж буй бодлогыг дэмжих зэрэг олон талын ач холбогдолтой. Бид шилдэг түнш
болсон Голомт банктай хамтын ажиллагаагаа улам өргөжүүлж дэлхийн хэм­жээ­­ний бүтээгдэхүүн
үйлчилгээг Мон­голын зах зээлд нэвтрүү­лэ­­хийн төлөө ажил­лах болно.

-Монголд Американ Эксп­ресс картыг төлбөр тоо­цоонд хүлээн авдаг бо­лоод
багагүй хугацаа өнгөрсний дараа Американ Экспресс карт Монголын зах зээлд нэвтэрч
байна. Энэ хугацаанд  ямар нэг шалгуур тавьж
байв уу? Эсвэл зах зээлийн тохи­ромж­той цаг үеийг хүлээж байв уу?

-Өмнө дурьдсанчлан, Го­ломт банктай Американ Эксп­ресс
картыг төлбөр тооцоонд  хүлээн авах хамтын
ажилла­гааг эхлүүлснээс хойш бид Монгол улс дахь Амери­кан Экспрес картаар үйлчлэгч
байгууллагуудын тоог нэ­мэг­дүүлэхэд гол анхаар­лаа хандуулж ажилласан. Картаар
үйлчлэгч байгуулла­гуу­дын­хаа тоог нэмэгдүүлэх нь бидний Голомт банктай хамтын
ажиллагаагаа өргө­жүүлэх, картын бүтээгдэ­хүүнээ зах зээлд нэвтрүүлэх шийдвэрийг
гаргахад чухал нөлөө үзүүлсэн.

Мөн бид Монголын харил­цагч­дын санхүүгийн амьдрал, аяллын
хэрэгцээ шаардлагад нийцсэн бүтээгдэхүүнийг гар­гаж, зах зээлээ ойлгохын тулд Голомт
банктай өргөн хүрээнд хамтарч ажил­ласан. Хэдэн сарын турш үргэлжилсэн бидний ажлын
үр дүнд Монголын зах зээлд нэвтэрч буй хөнгөлөлт урам­шуул­лаар дүүрэн бүтээг­дэхүүн
маань нэр хүнд, амжилтаараа ялгарч чад­сан хүмүүсийн амьдрал,  аял­лын хэв маягт зохицож санхүүгийн хэрэгцээнд
бүрэн нийцнэ гэдэгт итгэлтэй бай­на. Энэ бүтээгдэхүүн маань амьдралын онцлог, ажлын
шаардлагатайгаа уял­дан дэл­хийг тойрон аялж амьдар­даг хүмүүст зориулсан аяллын
болоод олон төрлийн хөнгөлөлт  урамшуулалтаар
дүүрэн гэдгийг онцлон хэлэ­хийг хүсэж байна.

-Американ Экспресс кар­тыг тухайн улс оронд нэвт­рүүлэх банкийг сонгохдоо
ямар шалгуур тавь­даг вэ? Ер нь яагаад Аме­рикан Экспресс картыг банкуудтай хамтран
гарга­даг вэ?

-Бидний картаа шинээр нэвтрүүлж байгаа улс бүхэн, салбар
сүлжээгээ өргөт­гөн тэлэх, өндөр дүнтэй ху­далдан авалт хийдэг үнэнч харил­цагчдыг
татах стра­те­гийн түвшний өндөр ач холбогдолтой юм. Монгол улс цаа­шид илүү хурдацтайгаар
хөгжинө гэж бид үзэж байгаа. Тийм ч учраас энэ бүс ну­тагт өөрсдийн бизнесээ, тэр
тусмаа өсөн нэмэгдэж буй бэлэн бус гүйлгээг улам өргө­­­жүүлнэ гэдэгт итгэлтэй байна.

Бид Голомт банктай хамт­­ран зөвхөн төлбөр тоо­цоо гүйлгээ
хийх бус үнэ цэнэ, чанарыг харилцагчид­даа хүргэхийн  төлөө хи­чээх 
болно. Үүний тулд хамт­ран ажиллаж буй бай­­гуул­лагуудынхаа хамт ха­рилцагчид­даа
зо­риул­­­­­сан бү­тээгдэхүүн үйлчил­­­гээг хөн­гөлөлт, урамшуу­лал, харил­цааны
өндөр соёл, ур чадвар, нэгдсэн зарла­гын тайлан зэрэг олон хөтөлбөрүүдээр дам­жуулан
хүргэдэг. Цаашид зөвхөн Монгол улсын карт хэрэглэгчдийн хэрэгцээ шаард­лагад нийцсэн
шинэ­лэг бүтээгдэхүүнийг зах зээлд гаргахын төлөө ажил­лах болно. Мөн Алтан картыг
Монголын зах зээлд нэвтрүүлснээр Американ эксп­рес картаар үйлчлэгч бай­гууллагууд,  өндөр дүнтэй худалдан авалт хийдэг үнэнч харилцагчдынхаа
тоог өсөн нэмэгдүүлэх  сайхан боломж нээгдэж
байна.

-Американ Экпресс кар­тыг дэлхийн 130 гаруй оронд хүлээн авдаг нийт
107 сая карттай гэж танай вебсайтаас уншлаа. Танай байгууллага ийм олон хү­ний итгэлийг
яаж тэгт­лээ та­тав аа? Олон сая хэрэг­лэгчдийг хэрхэн нэгтгэж, нэ­гэн гэр бүл болгож  чадав?

-Бид дэлхий даяар Американ Экспресс брэн­дийн гол ялгарал
болсон шилдэг үйлчилгээ, нууцлал хамгаалалт, нэр хүндийн баталгаа болсон эрхэм зо­рилгод  нэгдэж чадсан бан­куудыг сонгон хамтарч ажил­ладаг.
Энэхүү шалгуур маань ч Американ экспрес брэндийн бүтээгдэхүүн үйлчилгээг илүү өвөрмөц
байлгаж, дэл­хий даяар тогтсон нэгэн хэвшмэл ойлголтоос ялгаж өгдөг. Өнөөдөр өдөр
ирэх тусам карт эзэмшигчдийн маань хэрэгцээ шаардлага шинэч­лэгдэж,  өсөн нэмэг­дэж байна. Харин бид карт эзэмшигчдийнхээ
энэ хэрэг­цээ шаардлагаас давахуйц бүтээгдэхүүн үйлчилгээг хамт­ран ажиллагч  байгуулла­гуудтайгаа хамтран гаргахыг эрмэлзэж
ажилладаг. Үүний дүнд бид харилцагчдынхаа итгэ­лийг илүү нэмэгдүүлж үнэнч харилцагчидтай
болж чадсанаараа өрсөлдөгчдөө­сөө ялгарч чаддаг.

Американ Экспрес Ал­тан карт бол бидний энэ амжил­­тын
хамгийн шилдэг жишээ­нүүдийн нэг. Энэ карт нь санхүүгийн илүү эрх чөлөөтэй амьдралын
хэв маягийг эрхэмлэдэг Монгол харилцагч­дад маань бүрэн тохирохоос гадна хөнгөлөлт
урамшууллуудаар дүүрэн карт. Тодруулбал Алтан карт эзэмшигч нь American Express
Membership Rewards® хөтөлбөрийн хүрээнд хийсэн гүйлгээ бүхэндээ оноо цуглуулж, цуглуулсан
оноогоороо төрөл бүрийн хөн­гөлөлт, урамшууллуудыг аваад зогсохгүй нислэг, зочид
буудал, худалдааны ваучер болон тансаг зэрэглэ­лийн бараа бүтээгдэхүүн худал­дан
авах боломжтой. Мөн Американ Экспрес нь өөрсдийн  карт эзэмшигчиддээ зориулж хамгийн шилдэг даат­галын
үйлчилгээнүүдийг үзүүлдэг бөгөөд үүнд аяллын, замын тусламж, аюулгүй худалдан авалтын
даатгал зэрэг орохоос гадна 24/7 харилцагчийн үйлчилгээг үзүү­лэх бөгөөд таны картыг
24 цагийн дотор сольж өгөх боломжтой.

-Цаашид Голомт банк, Американ Экспрессийн хам­тын ажиллагаа хэрхэн үргэлжлэх
бол?

-Энэ хамтын ажиллагаа­ны хүрээнд Голомт банк харилцагчиддаа
дэлхийн хэм­жээний бүтээгдэ­хүүн үйлчилгээ болон боломжуу­дыг  илүү ойртуулах, мөн бид­ний Монгол улсын зах зээлд
баримталж буй бодлогыг дэм­жих зэрэг олон талын ач холбогдолтой болж байгаа юм.
Мөн бид олон улс болон дотоодын зах зээл дээр илүү олон өндөр дүнтэй гүйлгээ хийдэг
үнэнч харилцагчидтай болох боломжтой болж байна. Цаашид та бүхэндээ үргэлж сайхан
мэдээллүүдийг хүргэж байх болно гэдэгтээ итгэлтэй байна.

-Танай хоёр бай­гуул­лагын хамтын ажил­­лагаанд уншигчдын­хаа
өмнөөс өн­дөр амжилт хүсье. Бид­ний урилгыг хүлээн авч ярилцсанд баярлалаа.

-Монголчуудын хувьд Американ Экспресс бренд нь цоо шинэ зүйл биш юм.
Одоогоос 6 жилийн өмнө Монголын арилжааны банкуу­даас Голомт банкийг “Американ Экспресс”
кар­тыг  хүлээн авах цор ганц банкаар сонгон
хамтын ажил­лагааг эхлүүлж  байс­ныг манай
уншигчид ан­дах­гүй. Тэгэхээр танай 2 байгууллага  нэлээн эрт­нээс хамтын ажиллагаа­гаа эхлүүлжээ?

-Тийм ээ. Голомт банк Монгол дахь Аме­ри­кан Экспресс картаар
үйлчлүүлэгч байгууллагуу­дын тоог маш амжилттайгаар өсөн нэмэгдүүлж чадсан шил­дэг
банк бас шилдэг түнш юм. Тийм ч учраас харилцагчиддаа хамгийн дээд зэргийн бүтээгдэхүүн
үйл­чилгээг зориулах бидний зорилготой хамтдаа байдаг, Голомт банк шиг хамгийн шилдгүүдийг
бид сонгон хам­тарч ажилладаг.

Бидний хамтын ажилла­гаа­ны үр дүнд Голомт банк, Монгол
Улсад Американ Экспрес брэндийн картыг гаргагч цор ганц банк болс­ноор харилцагчиддаа
дэл­хийн хэмжээний бүтээгдэ­хүүн  үйлчилгээ
болон олон төрлийн боломж, давуу талыг олгон, мөн Монгол Ул­сын зах зээл дээр бидний
баримталж буй бодлогыг дэмжих зэрэг олон талын ач холбогдолтой. Бид шилдэг түнш
болсон Голомт банктай хамтын ажиллагаагаа улам өргөжүүлж дэлхийн хэм­жээ­­ний бүтээгдэхүүн
үйлчилгээг Мон­голын зах зээлд нэвтрүү­лэ­­хийн төлөө ажил­лах болно.

-Монголд Американ Эксп­ресс картыг төлбөр тоо­цоонд хүлээн авдаг бо­лоод
багагүй хугацаа өнгөрсний дараа Американ Экспресс карт Монголын зах зээлд нэвтэрч
байна. Энэ хугацаанд  ямар нэг шалгуур тавьж
байв уу? Эсвэл зах зээлийн тохи­ромж­той цаг үеийг хүлээж байв уу?

-Өмнө дурьдсанчлан, Го­ломт банктай Американ Эксп­ресс
картыг төлбөр тооцоонд  хүлээн авах хамтын
ажилла­гааг эхлүүлснээс хойш бид Монгол улс дахь Амери­кан Экспрес картаар үйлчлэгч
байгууллагуудын тоог нэ­мэг­дүүлэхэд гол анхаар­лаа хандуулж ажилласан. Картаар
үйлчлэгч байгуулла­гуу­дын­хаа тоог нэмэгдүүлэх нь бидний Голомт банктай хамтын
ажиллагаагаа өргө­жүүлэх, картын бүтээгдэ­хүүнээ зах зээлд нэвтрүүлэх шийдвэрийг
гаргахад чухал нөлөө үзүүлсэн.

Мөн бид Монголын харил­цагч­дын санхүүгийн амьдрал, аяллын
хэрэгцээ шаардлагад нийцсэн бүтээгдэхүүнийг гар­гаж, зах зээлээ ойлгохын тулд Голомт
банктай өргөн хүрээнд хамтарч ажил­ласан. Хэдэн сарын турш үргэлжилсэн бидний ажлын
үр дүнд Монголын зах зээлд нэвтэрч буй хөнгөлөлт урам­шуул­лаар дүүрэн бүтээг­дэхүүн
маань нэр хүнд, амжилтаараа ялгарч чад­сан хүмүүсийн амьдрал,  аял­лын хэв маягт зохицож санхүүгийн хэрэгцээнд
бүрэн нийцнэ гэдэгт итгэлтэй бай­на. Энэ бүтээгдэхүүн маань амьдралын онцлог, ажлын
шаардлагатайгаа уял­дан дэл­хийг тойрон аялж амьдар­даг хүмүүст зориулсан аяллын
болоод олон төрлийн хөнгөлөлт  урамшуулалтаар
дүүрэн гэдгийг онцлон хэлэ­хийг хүсэж байна.

-Американ Экспресс кар­тыг тухайн улс оронд нэвт­рүүлэх банкийг сонгохдоо
ямар шалгуур тавь­даг вэ? Ер нь яагаад Аме­рикан Экспресс картыг банкуудтай хамтран
гарга­даг вэ?

-Бидний картаа шинээр нэвтрүүлж байгаа улс бүхэн, салбар
сүлжээгээ өргөт­гөн тэлэх, өндөр дүнтэй ху­далдан авалт хийдэг үнэнч харил­цагчдыг
татах стра­те­гийн түвшний өндөр ач холбогдолтой юм. Монгол улс цаа­шид илүү хурдацтайгаар
хөгжинө гэж бид үзэж байгаа. Тийм ч учраас энэ бүс ну­тагт өөрсдийн бизнесээ, тэр
тусмаа өсөн нэмэгдэж буй бэлэн бус гүйлгээг улам өргө­­­жүүлнэ гэдэгт итгэлтэй байна.

Бид Голомт банктай хамт­­ран зөвхөн төлбөр тоо­цоо гүйлгээ
хийх бус үнэ цэнэ, чанарыг харилцагчид­даа хүргэхийн  төлөө хи­чээх 
болно. Үүний тулд хамт­ран ажиллаж буй бай­­гуул­лагуудынхаа хамт ха­рилцагчид­даа
зо­риул­­­­­сан бү­тээгдэхүүн үйлчил­­­гээг хөн­гөлөлт, урамшуу­лал, харил­цааны
өндөр соёл, ур чадвар, нэгдсэн зарла­гын тайлан зэрэг олон хөтөлбөрүүдээр дам­жуулан
хүргэдэг. Цаашид зөвхөн Монгол улсын карт хэрэглэгчдийн хэрэгцээ шаард­лагад нийцсэн
шинэ­лэг бүтээгдэхүүнийг зах зээлд гаргахын төлөө ажил­лах болно. Мөн Алтан картыг
Монголын зах зээлд нэвтрүүлснээр Американ эксп­рес картаар үйлчлэгч бай­гууллагууд,  өндөр дүнтэй худалдан авалт хийдэг үнэнч харилцагчдынхаа
тоог өсөн нэмэгдүүлэх  сайхан боломж нээгдэж
байна.

-Американ Экпресс кар­тыг дэлхийн 130 гаруй оронд хүлээн авдаг нийт
107 сая карттай гэж танай вебсайтаас уншлаа. Танай байгууллага ийм олон хү­ний итгэлийг
яаж тэгт­лээ та­тав аа? Олон сая хэрэг­лэгчдийг хэрхэн нэгтгэж, нэ­гэн гэр бүл болгож  чадав?

-Бид дэлхий даяар Американ Экспресс брэн­дийн гол ялгарал
болсон шилдэг үйлчилгээ, нууцлал хамгаалалт, нэр хүндийн баталгаа болсон эрхэм зо­рилгод  нэгдэж чадсан бан­куудыг сонгон хамтарч ажил­ладаг.
Энэхүү шалгуур маань ч Американ экспрес брэндийн бүтээгдэхүүн үйлчилгээг илүү өвөрмөц
байлгаж, дэл­хий даяар тогтсон нэгэн хэвшмэл ойлголтоос ялгаж өгдөг. Өнөөдөр өдөр
ирэх тусам карт эзэмшигчдийн маань хэрэгцээ шаардлага шинэч­лэгдэж,  өсөн нэмэг­дэж байна. Харин бид карт эзэмшигчдийнхээ
энэ хэрэг­цээ шаардлагаас давахуйц бүтээгдэхүүн үйлчилгээг хамт­ран ажиллагч  байгуулла­гуудтайгаа хамтран гаргахыг эрмэлзэж
ажилладаг. Үүний дүнд бид харилцагчдынхаа итгэ­лийг илүү нэмэгдүүлж үнэнч харилцагчидтай
болж чадсанаараа өрсөлдөгчдөө­сөө ялгарч чаддаг.

Американ Экспрес Ал­тан карт бол бидний энэ амжил­­тын
хамгийн шилдэг жишээ­нүүдийн нэг. Энэ карт нь санхүүгийн илүү эрх чөлөөтэй амьдралын
хэв маягийг эрхэмлэдэг Монгол харилцагч­дад маань бүрэн тохирохоос гадна хөнгөлөлт
урамшууллуудаар дүүрэн карт. Тодруулбал Алтан карт эзэмшигч нь American Express
Membership Rewards® хөтөлбөрийн хүрээнд хийсэн гүйлгээ бүхэндээ оноо цуглуулж, цуглуулсан
оноогоороо төрөл бүрийн хөн­гөлөлт, урамшууллуудыг аваад зогсохгүй нислэг, зочид
буудал, худалдааны ваучер болон тансаг зэрэглэ­лийн бараа бүтээгдэхүүн худал­дан
авах боломжтой. Мөн Американ Экспрес нь өөрсдийн  карт эзэмшигчиддээ зориулж хамгийн шилдэг даат­галын
үйлчилгээнүүдийг үзүүлдэг бөгөөд үүнд аяллын, замын тусламж, аюулгүй худалдан авалтын
даатгал зэрэг орохоос гадна 24/7 харилцагчийн үйлчилгээг үзүү­лэх бөгөөд таны картыг
24 цагийн дотор сольж өгөх боломжтой.

-Цаашид Голомт банк, Американ Экспрессийн хам­тын ажиллагаа хэрхэн үргэлжлэх
бол?

-Энэ хамтын ажиллагаа­ны хүрээнд Голомт банк харилцагчиддаа
дэлхийн хэм­жээний бүтээгдэ­хүүн үйлчилгээ болон боломжуу­дыг  илүү ойртуулах, мөн бид­ний Монгол улсын зах зээлд
баримталж буй бодлогыг дэм­жих зэрэг олон талын ач холбогдолтой болж байгаа юм.
Мөн бид олон улс болон дотоодын зах зээл дээр илүү олон өндөр дүнтэй гүйлгээ хийдэг
үнэнч харилцагчидтай болох боломжтой болж байна. Цаашид та бүхэндээ үргэлж сайхан
мэдээллүүдийг хүргэж байх болно гэдэгтээ итгэлтэй байна.

-Танай хоёр бай­гуул-лагын хамтын ажил­­лагаанд уншигчдын­хаа өмнөөс
өн­дөр амжилт хүсье. Бид­ний урилгыг хүлээн авч ярилцсанд баярлалаа. 

Categories
арын-нүүр булангууд мэдээ

Жинхэнэ наадмаа үзнэ ээ

Улсын наадмын дараа жинхэнэ наадам үзмээр бодогдоод болдоггүй. Суманд л жинхэнэ наадам болдог доо. Сумын наадамд минь эр цэргүүд бүжиглэж цэргийн сүрээ гутаахыг үзэхгүй. Цол, бай шагналын төлөөх бөхчүүд зүлэг ногоон дэвжээн дээрээ “зодолдох”-ыг харахгүй. Наадамчин олон харь улсад байгаа мэт талцаж, дов жалганы үзлээр Төв цэнгэлдэхдээ дуулалдахгүй. Хурдан морины салбар хорооныхон болон тайлбарлагчийн “Хүүхэд эндсэнгүй ирлээ” гэх зэрэг ерөөлгүй үгийг сумын наадмаар сонсохгүй. Сумын наадмаар энэ мэт таагүй яриа сонсогдоно гэж байхгүй. Эрийн гурван наадам жинхэнэ уламжлалаа харуулна. Бөх нь ч, морь нь ч үзээд суухад бахдалтай, дараа ярихад урамтай. Дээр нь ах дүү, найз нөхдөөрөө цуглаж ярьж хөөрөх нь нэгэн зуны баясал болдог билээ. Сумын наадмын сайхныг бичээд байвал тоймгүй их зай талбай шаардагдана. “Наадмын 30 хоног” гэдэг дээ. Сумын наадам үзэхээр сумаа зорих хүн олон бий дээ. Жинхэнэ монгол наадмаа үзнэ ээ. 

Б.ЦЭЦЭГДЭЛГЭР

Categories
арын-нүүр булангууд мэдээ

Цай чанах клуб

Найз маань хадамлаад ирж. Говийн бүсгүй л дээ. Нөхөр нь Ховдынх. Тэр ингэж ярьж байна. “Хадмындаа байж байлаа. Гаднаас нэг хүн орж ирэхээр нь цай аягалаад өгтөл намайг Өмнөговийнх уу гээд шууд мэдсэн. Цайг минь амсч үзээгүй байж төрсөн газрыг минь хэлсэнд гайхсан” гэлээ. Тэгээд Ховдоос ирээд гэртээ зочид хүлээж аваад цай өгчээ. Тэгтэл зочид нь “Манай Гоомарал ч баруун зүгийн бүсгүй болжээ. Цай нь шаргалтаад” гэж ирээд цайных нь амттай, аагтайг магтсан гэнэ. 

Цайг нь амсаад аль зүгийнх, бүр аль аймгийнх вэ гэдгийг нь мэддэгт бүсгүй их гайхжээ. Багаасаа эрдэм номын мөр хөөж, гадаадад олон жил болоод ирсэн болохоор цай цүйнээс хол найз маань “Айлын бэр болсноосоо хойш цайны талаар сайн мэддэг болсон шүү. Цайг хар, сүүтэй гэж хоёр янз л байдаг гэж бодсон чинь тоймгүй их юм. Цай сайтай бэр зан сайтай гэдэг юм билээ. Найз нь одоо янз бүрийн цай чанадаг болсон” хэмээгээд “Сүүлийн үед зочин ирэхэд жүүс ч юм уу, кофе аягалаад өгөхөөр яагаад ч юм нэг л хөндий хүйтэн уур амьсгал бүрдүүлээд байх шиг санагддаг болчихсон байна лээ” гэлээ. 

Ийм явдал зөндөө шүү дээ. Шинэхэн бэрүүд, бэр болох гэж байгаа бүсгүйчүүдэд зориулсан цай чанадаг клубтэй болчихвол үгүй мөн олон бэрүүд сайн цай чанаж, хадмууддаа таашаагдах байлгүй. Ядаж л аль аймгийнхан ямар цай уудгийг мэдээд авчихна.

Д.ГАНСАРУУЛ

Categories
арын-нүүр булангууд мэдээ

Сайхан наадмын садаануудаас санал болгоход

Наадамчид хамаг анхаар¬лаа морь, бөх рүүгээ хандуул­чихдаг болохоор уг баярын дэг жаягийг найруулагчид тэр болгон хэл аманд өрт¬дөггүй. Аливаа найр наадам төгөлдөр баймааж хотол олны сэтгэл ханамж дүүрэн “Сайхан наадлаа” гэлцдэг. Түлэнхий түүхий хуушуур идүүлж болохгүй. Ганц харах гэж ирсэн бөх нь эхний даваануудад өвдөг шороодож, таньдаг морь нь айрагдаагүй гонсгор явж байхад ядаж хуушуур нь бухимдал төрүүлэхүйц их үнэтэй, ховор бол үзэгчид баяр биш бусад өө сэвүүдийг нь гоочлоод эхэлдэг.

Баярын уур амьсгалыг бүр­дүүл­дэг дэгэнд өөрчилмөөр хэдэн санаа байна. Үүнд бөхийн барилдаан дундуур тавьдаг уртын дуу гэгч чихний чийр нэн ядаргаатай. Ардын дуу болохоо алдсан сайхан зохиолын дуу, сайн дуучид зөндөө бий шүү дээ. Ямар гээч уртын дуу нь юм бүү мэд. Толгой өрөмдөөд авах шиг ян ян гэсэн нэгэн хачин авиаг аль ч наадам дээр дахин дахин тавиад л байдаг даа.

Бөхийн засуулыг аль болох авсаар¬хан биетэй, хөл хөнгөн хүнээр сонгомоор. Үзэгчид төдийгүй зурагт таглаад пээ¬дийгээд хөшчихдөг мануу­хайнууд мөн ч их уур барна даа.

Телевиз үзэгчдэд зориулж давсан бөх болгоны тугаа тойрч дэвж байгаа хэсгийг бүрэн харуулж өгмөөр байна. Тэр бас их гоё ш дээ. Мөн морь бөх тайлбарлагчид ам хуурайгүй чалчдагаа жаа­хан хазаарлаж заримдаа мик­рофоноо талбай руу хандуулж амьд чимээг хүргэмээр…

Ж.ГАНГАА

Categories
арын-нүүр булангууд мэдээ ярилцлага

Шинэ зууны монгол багшийн загвар боловсруулж байна

Монгол Улсын Боловсролын их сургуулийн захирал, доктор Д.Мөнхжаргалтай боловсролын шинэчлэлийн сэдвээр ярилцлаа. Сургуулийн үүдэнд тэтгэлгээр сурах боломжийн тухай мэдээлэл харагдана. Энэ сэдвээр захирлаас эхлээд тодрууллаа.   

– 650-750 гэсэн тоо бидний хувьд онцлог.  750-аас дээш оноотой хүүхэд багш мэргэжлээр элсээд ороод ирвэл төлбөргүй суралцах  боломжтой. Төлбөрийг нь Засгийн газрын 181 дүгээр тогтоолоор төрөөс хариуцна.

-Багш бэлтгэхэд төрөөс анхаарч байна гэсэн үг үү?

-Тиймээ. Төрөөс багш бэлтгэхэд анхаарч байгаа хэрэг.   Энэ бол багш бэлтгэдэг их дээд сургуульд төрөөс олгосон боломж юм даа.

-Тэр боломжийг хэр олон хүүхэд эдлэв?

-650-750-ийн хооронд оноо авчихвал сургалтын төлбөрөөс 70 хувь хөнгөлүүлчихнэ. Өнгөрсөн хичээлийн жилд 923 хүүхэд  650-иас дээш оноотой элсэн орсон. Багшийн мэргэжлээр 2000 гаруй оюутан элсүүлсэн. Түүний тал хувь нь 650-иас дээш оноотой оюутан байв. Энэ жил бас л энэ журмаа мөрдөөд явна. Ноднин жилийнхтэй адил тооны хүүхдүүд энэ жил элсэнэ гэж найдаж байгаа. Чанартай багш бэлтгэхэд төрийн зүгээс үзүүлж байгаа санхүүгийн, бодлогын дэмжлэг юм. 

-Өмнөх нийгэмд багшийн мэргэжил нэр хүндтэй байсан. Одоо багшийн мэргэжлийг хүүхдүүд хэр сонгож байгаа вэ?

-Манайд элсэгчдийн 60-70 орчим хувь нь хөдөө орон нутгаас элсдэг. Хөдөөд багш болох сонирхолтой хүүхдүүд их байдаг. Аав ээж нь багш мэргэжилтэй, уламжлаад багш болох хандлага элбэг. 

-Багш болох хүүхдүүдэд онцгой шалгуур тавьдаг уу?

-Манайд  багш болох авъяас сонирхолтой хүүхдийг нээх илрүүлэх, сонгон шалгаруулах,  шинжлэх ухааны үндсийг боловсруулах, эрдэм шинжилгээний төсөлт ажил явж байна. Энэ төсөлт ажлаар тодорхой хэмжээний сонгон шалгаруулалтын даалгаврууд боловсруулж, багш сонгоны хүүхдүүд дээр туршиж үзсэн.  Иймэрхүү ажлын үр дүнд бид сонгон шалгаруулалтдаа арай өөрчлөлт оруулах юм. Одоо бол төвлөрсөн маягаар сонгон шалгаруулалт явж байна шүү дээ. Цаашдаа багшлах авъяас сонирхолтой хүүхдүүдээ эрж хайж нээн илрүүлдэг, оношлодог. Үүнийхээ үр дүнд сонгон шалгаруулдаг тогтолцоонд шилжих юм.

–Дээд боловсролын агуулгад шинэчлэлт хийнэ, сургалтын агуулгад өөрчлөлт гаргана гээд яригдаад байгаа. Танай сургуулийн хувьд шинэчлэл яаж өрнөж байна?

-Дээд боловсролын шинэчлэл нийтлэг явж байна. Зарим хүн үүнийг буруу ойлгоод байх шиг. Ерөөсөө нарийн мэргэжил эзэмшүүлэхгүй, маш ерөнхий юм заачихаад төгсгөх юм байна гэж ойлгодог. Боловсролын шинэчлэлийн мөн чанар нь юунд байна гэхээр бид мэргэжлийн суурь чадамж гэдэг юмыг эхлээд олгох ёстой. Багшийн чадамжийг гурван чиглэлээр багцалдаг. Нэгдүгээрт, хувь хүний чадамжууд, хоёрдугаарт нийгэмшлийн чадамжууд, гуравдугаарт нь мэргэжлийн чадамжтай хүн төгсч гарвал нийгмийн захиалга, одоогийн  шаардлага хэрэгцээг хангах юм. Шинэ зууны монгол багшийн загвар боловсруулж байна. Шинэ зууны монгол багш дээр өгүүлсэн гурван чадамжтай байх учиртай. Монголоо гэсэн сэтгэлтэй, хүүхдийг зөв хүн болж төлөвшихөд сэтгэл зүрхээ зориулж чадахуйц зөв төлөвшил хандлагатай багш чухал. Хувийн чадамж гэдэгт өөрийгөө хөгжүүлэх, илэрхийлэх чадвар асуудал шийдэх чадвар, мэдээллийн технологийг ажил төрөлдөө хэрэглэх чадвар гэх мэт олон чадварууд багтана. Нийгэмшлийн чадварт хүнтэй зөв боловсон харилцахаас эхлээд бусдыг сонсдог, өөрийгөө бусдад ойлгуулж, илэрхийлэх чадвар орно. Үүний дараа нарийн мэргэшүүлэх багц сургалтууд орохоор өөрчлөлт  хийсэн. Дээд боловсолд хийж байгаа шинэчлэл эцсийн эцэст үр дүнд суурилсан шинэчлэл болж байна. Бид багшийн  хөгжилтэй холбоотой хичээлүүдийг түлхүү оруулж өгсөн. Тухайлбал энэ жилийн хичээлийн хөтөлбөрт логик сэтгэлгээ гэсэн хичээл байгаа. Энэ хичээл хүүхдийг сэтгэн бодох, бүтээлчээр сэтгэх чадвар, сурах арга барилд сургах, аливаа зүйлийг шүүн тунгаах чадвартай болгох,  зөв үнэлэлт дүгнэлт өгөх чадвартай болгоход тустай. Дараагийн нэг шинэ хичээл нь “Яриа бичгийн соёл“. Энэ хичээлийг нэгдүгээр курсээс ороод эхэлсэн.  Амаар болон бичгээр өөрийгөө илэрхийлдэг чадварт хүүхдүүдээ сургах юм. Энэ хоёр хичээлийг бүх оюутнуудад заавал үзүүлэхээр сонгосон. Мэргэжлийн гүнзгийрэлтийн түвшингээ хаяж гээхгүй. Өндөр ур чадвар суулгах хичээлүүд ордогоороо орно.

-Өмнө нь багш нар  дүрсгүй, хичээлдээ  муу хүүхдийг тоншоод авах нь байж болох үзэгдэл байсан. Одоо ч ийм тохиолдол гардаг. Ирээдүйн багш нарт энэ талаар сургадаг уу?

-Цаг цагаараа цахилдаг хөхөөрөө. Шинэ багш нарт тийм юм байж болохгүй. Дэлхий нийтээрээ үүнийг  хориглож байгаа. Хүүхдийн онцлогт тохируулаад, арга барилаа чөлөөтэй өөрчилж чаддаг хөрвөх чадвартай багш нар хэрэгтэй учраас сургалтын технологио шинэчилж, хүүхдийн онцлог, авъяаст зохицуулсан шинэчлэлтүүдийг хийж байгаа. Энэ талаар бид нэлээд судалгаа хийж үзсэн. Та бүхний сэтгэл судлал боловсрол судлал хичээлээр үзсэн мэдлэг хэр хэрэг болж байна гэхэд залуу багш нар харилцааны чадвар дутагдалтай байна гэдэг.   Жишээлбэл математикийн бодлогыг хүүхэд ойлгохгүй бол яах вэ, хүүхэд бүртэй яаж ажиллах юм, энэ бүхнийг бид шинэчилсэн агуулгаар зааж өгөхийг оролдож байна. Хэт их онол заагаад л байдаг. Эцсийн эцэст хүүхэдтэй ажиллах арга барил нь дутуу дулимаг байна гэдэг судалгааны дүн гарсан юм. Боловсрол судлал, сэтгэл судлал, заах аргын хичээлийн хөтөлбөрүүдээ шинэчилж амжсан л даа. Энэ хөтөлбөрүүдээр хичээл явагдах юм.

-Сургалтын хөтөлбөрийг шинэчлэхдээ дэлхий нийтийн хандлагыг тусгасан байлгүй.  Бусад орнуудтай харьцуулбал манайх хаана нь явж байгааг харах боломж байдаг уу?

-Байлгүй яах вэ. Манай МУБИС 60 гаруй орны их, дээд сургуультай хамтын ажиллагааны гэрээтэй. Ихэнхи нь багш бэлтгэдэг сургуулиуд. Жишээлбэл би сая Японд  яваад хэд хэдэн багш бэлтгэдэг сургуультай гэрээ байгуулахаар ярилцаад ирсэн. Дэлхийн их сургуулиудын холбоо,  Азийн  боловсролын их сургуулиудын сүлжээнд хамрагддаг.  Багш бэлтгэх хөтөлбөрийн Олон улсын магадлан итгэмжлэл гэж бий. АНУ-ын багш бэлтгэдэг хөтөлбөр, магадлан итгэмжлэлийн байгууллагатай тодорхой зүйл ярьж байгаа. Сүлжээгээр дамжуулаад хуулбарлах нь гол биш. Үндэсний их сургуулиуд ямар түвшинд ажиллаж байна. Бид тэр түвшинд ажиллах ёстой.  Чадамжид суурилсан багш боловсрол гэдэг маш чухал  байна. 

-Боловсролын шинэчлэл,  сургалтын хөтөлбөр, технологийн шинэчлэл хийхэд мөнгө  хэрэгтэй. Энэ бүхнийг сургалтын төлбөрөөр хийж хүчрэхгүй болов уу. Санхүүжилтын эх үүсвэр олж чадаж байгаа юу?

– Чанарын шинэчлэл  гэдэг асар их зардал гаргадаг. Ганц том дэмжлэг бол Боловсрол шинжлэх ухааны яам. Нэгдүгээрт түрүүний хэлдэг багш мэргэжлээр өндөр оноотой элсч байгаа хүүхдүүдэд сургалтын төлбөрийн хөнгөлөлт үзүүлж байгаа дэмжлэг. Онлайн сургалтын  орчин бүрдүүлэхэд энэ жил бас бидэнд дэмжлэг үзүүлж байна. Дээр нь мэдээж төсөл хөтөлбөрүүд байна. АХБ-ны дээд боловсролын шинэчлэл, дунд боловсролын шинэчлэл төслүүд, ЖАЙКА,  НҮБ-ын Хүүхдийн сан, Швейцарын хөгжлийн  сангийн төсөл байна. Энэ бүх төслүүд манайд тодорхой хэмжээний хөрөнгө оруулалтууд хийж байна.

-Сургалтын төлбөр хэд байна. Манайхан хувийн,  өндөр төлбөртэй бага, дунд сургуульд өчнөөн саяар хүүхдээ сургаад байдаг. Гэтэл нөгөө талд нь дээд боловсролыг хямдхан авах гээд улайраад байдаг эсрэг тэсрэгийн туйл яваад байна?

-Энэ бол боловсролын салбарыг улстөржүүлсний гай.  Боловсролын салбарын  нэг чөдөр нь төлбөрийн хязгаарлагдмал байдал. Манай МУБИС сая 240 мянган төгрөгийн төлбөртэй. Энэ жил инфляцийн түвшинтэй уялдуулаад арав орчим хувь нэмж байна. Сая 400 мянган төгрөг л болох юм уу даа. Нэг оюутанд ногдох зардал гурван сая төгрөг болдог. Талыг нь бид оюутны сургалтын төлбөрөөс авч байна. Талыг нь улсаас өгч байгаа гэсэн үг. Өнгөрсөн хичээлийн жилд бид тусгай хэрэгцээтэй боловсролын багш бэлтгэх ангийг шинээр нээсэн. Лабораторийг нь яамнаас тохижуулж өгсөн.  Монгол Улс түүхэндээ анх удаа эх орондоо тусгай хэрэгцээт боловсролын багш бэлтгэж  байгаа. Нээхээс өөр аргагүй л дээ.  Эхний 60 багш нь тусгай  сургууль, цэцэрлэгийн багш нар голдуу байсан. Тэндээсээ 47 хүн төгсгөлөө. Энэ жил бид  ажиллаж байгаа багш  нараа үргэлжлүүлээд нэг жилээр сургана. Шинээр дөрвөн жилийн анги авч байгаа.  Тусгай хэрэгцээ гэдэг нь  хоёр талтай. Нэг талаасаа хөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхдүүд нөгөө талаасаа онцгой авъяастай хүүхдүүдийг хөгжүүлэх багш нарыгаа бас тусгай хэрэгцээт гэж нэрлээд байгаа юм.  Нэг ангид байгаа хоёр туйлын хүүхдүүдтэй ажиллах багш нар бэлтгэгдэж байна. Нэг ангид ороход сурлагаар хоцрогдсон хүүхдүүд байна, эсвэл түрүүлээд хөгжчихсөн хүүхдүүд байна. Тийм хүүхдүүдтэй яаж ажиллах вэ гэсэн ур чадвар суулгах хөтөлбөр юм. 

-Боловсролын салбарт хүйсийн хувьд жендерийн тэгш байдал алдагдсан салбар. Үүнийг тодорхой хэмжээгээр залруулах боломж бий юу?

-Хүйсийн харьцаа алдагдсан гэдэг нь ойлгомжтой. Нийт элсэгчдийн 80 орчим хувь нь эмэгтэй байдаг. Тийм учраас эрэгтэй элсэгчийг ахиу авахаар жендер дээр санхүүгийн дэмжлэг үзүүлээч гэсэн асуудал тавьдаг.  Үндсэн хуульд хүнийг хүйсээр нь ялгаварлан гадуурхаж болохгүй гэж заасан учраас хүйсийн харьцааг тэнцвэржүүлэх тал дээр санхүүгийн дэмжлэг авч болохгүй байгаа юм. Ноднин жил төлбөрийн хөнгөлөлтийг дагаад эрэгтэй хүүхэд олон элссэн. Монгол хэлний ангид 30 хүүхдийн нэг, хоёр нь эрэгтэй байсан бол ноднин жилийн ангид 5-7 эрэгтэй хүүхэд байсан. 

-Сургалтаас гадна судалгааны чиглэлээр ажиллана гэсэн. Ямар судалгаанд анхаарч байна?

– Бид судалгаа-сургалтын  статустай их сургууль болох зорилт тавьсан юм. Боловсрол судлалын судалгааны ажлыг тэргүүлэх чиглэлтэй хөгжүүлэхээр Боловсрол судлалын төв байгуулсан. Энэ төв дээр судалгааны төсөл хөтөлбөрүүдийг төвлөрүүлээд, туршлагатай судлаач багш нарын баг бүрдүүлээд, ажиллаж байна. Хэд хэдэн төслүүд явж байна. Багш, боловсрол судлалд анхаарал хандуулж бид юу болоод байна, манай төгсөгчид юу болж байна гэсэн тандалт судалгаануудыг хийнэ. Сургалтын үнэлгээ арга зүй гэсэн чиглэлүүдээр нэлээд нарийн судалгаа явуулаад инновацийн шинжтэй бүтээгдэхүүнийг гаргаж ирье гэсэн санаа бий. Боловсролын их сургуулийн боловсруулсан сурах бичиг гэвэл ямар сонсогдож байна.  Бид бас сургалтын технологич гэсэн магистрын анги нээж хичээллүүлсэн. Аливаа нэг шийдвэр судалгаа шинжилгээний үндэслэл муутай гараад байна гэдэг. Тэгэхээр хэрэгжилт нь дутуу дулимаг болоод улс орны хөгжилд саад болоод байгаа хэрэг. 

Сургалтын хөтөлбөр, арга зүйгээр мэргэжлийн хүмүүс бэлтгэнэ.  Энэ нь орчин үеийн дэлхий дахины боловсролын ерөнхий сургалтын технологийн чиг хандлага арга зүйгээр сурсан  хүмүүс байх  юм. Энэ жил 30 магистр элсүүлээд арай өөр хөтөлбөрөөр явж байна.  Гадаад, дотоодоос хамгийн сайн багш нарыг урьж ажиллуулахаар хичээж байна. Ялангуяа манайхыг  төгсөгчид ерөнхий боловсролын салбарт өрнөж байгаа шинэчлэлээс хоцорч болохгүй, харин манлайлах учиртай. 

-Энэ олон шинэчлэлийг хэн хийж байгаа вэ. Танай сургуулийн багшийн цалин шинэчлэл хийх хэмжээний багшийг уяж чаддаг уу?

-Манай сургуулийн цалин хөлс боломжийн түвшинд хүрсэн. Гадаад дотоодод төгссөн хүмүүс ч ирж байна. Өнгөрсөн хичээлийн жилд гадаадын их, дээд сургуульд доктор хамгаалсан таван багш шинээр авсан. 

Манайх 500 багш, эрдэмтэн судлаачтай том хамт олон. Энэ хүч нөөцийг зөв чиглүүлэх учиртай. Манайд Монгол судлал хөгжиж ирсэн уламжлалтай. Монгол судлалын төв маань монгол хэл бичиг, түүх зан заншил, угсаатны зүй, энэ бүхнийг өргөн хүрээтэй судалдаг. Олон улсын Монгол судлалд жинтэй хувь нэмэр оруулдаг их сургууль болох зорилго өвөрлөж байна.     

-Багш бэлтгэж байгаа хүмүүс өөрсдийгөө  хэр шинэчилж, сурч байдаг бол?

-Манайх  60 сургуультай хамтын ажиллагаатай. Багш нараа гадаадын их дээд сургуулиудтай хамтарсан судалгааны ажил хийлгэх, туршлага судлах, ажлуудыг тогтмол хийж байна. Сургууль дотор багшийг тасралтгүй хөгжүүлэх хөтөлбөр хэрэгждэг.  Цахим  бүтээлийн сантай боллоо. Энэ бүртгэл тасралтгүй өсч байх ёстой. Үүнд үндэслээд ажлын байр өгсөх, цалин хөлс нэмэгдэх учиртай.

 Б.ЯНЖМАА

Categories
арын-нүүр булангууд мэдээ

Улаан тугнууд чинь унаатай ч юм шиг

 “Тусгай салаа”-ны Дэндэв

Онигоо: “-Унаа машинтай юу?

-“Эксел”-тэй ш тэй

-Одоо нэг унаатай болооч…”

Данхар толгойтой, хамаргүй, хөх өнгийн атигар  “Поортер”, мөн цаана нь дөрвөн дугуй нь дотогшоо маажийсан, их утаат үнсэн саарал “Мийкро” гэгчүүд  машины замаар явж байна. Тэд улсын баяр наадмын өдрүүдээр Их Монгол Улсын төрийн алтан соёмбот томоо гэгчийн далбааг мандуулжээ.

Солонгос, япончууд эдэлж дуусаад төмрийн хогонд тушааж байсан эдгээр “Эксел”-үүдийг манайхан оруулж ирээд асаахаар барах уу дахин амь оруулан бүр машинд тооцчихсон.

Гадны хүмүүс тохуурхах нь эдгээр комиссын бараа ямбий техникүүд ба улаан туг хоёр яг таарч дээ гэх юм. Монгол бахархлаа илэрхийлж маш том туг машин дээрээ намируулжээ, овоо доо  гэж бодсон нь эндүүрсэн байна. 2200-аас наашгүй жилийн агуу түүх, суу алдрыг шүншиглэсэн үндэсний их  бэлгэ тэмдэг төрийн далбааг минь муусайн төмрийн хайлш, “пиавар”-ын хог сэгэн дээр аваачаад дур дураараа өлгөчихөж.  Ёс төрөө эрхэмлэгчид энэ зууны хурд хүчний гайхамшиг болсон цоо шинэ “Лаанд, Бээнз”-ээр хөлөглөсөн ч өөртөө төрийн далбаа хүндэдчихээс болгоомжилдог юм билээ. Хүний сор үе үеийн мянга мянган охид, хөвгүүд тив дэлхийн дэвжээнд уралдаад тэр болгон мандуулж чаддаггүй төрийн далбаа цадигаа алдвал улаан даавуу төдийхөн ажээ.

Ж.ГАНГАА

Categories
арын-нүүр булангууд мэдээ

Борооны охидыг ширтэх сайхан

Хүүхэд насанд бороо орох туйлын сайхан санагддаг сан. “Бороо бороо ороорой. Оросын маамуу ирээрэй” гээд бөөн хөөр болно. Дэнжийн тогоруу хүртэл бороо орохыг хүсэн хүлээх мэт цам харайх нь гайхамшигтай. Зүсэр бороотой өдөр гэрийн хаяаны шуулттай гэгээнд ном уншсан шигээ хэвтэх хамгийн жаргалтай байлаа. Тэр үед зарим оронд борооны улирал байдагт битүүхэн атаархана. Ухаандаа, завчлаад ном уншаад хэвтээд байх нь байна шүү дээ. Гутал хувцас хүндрүүлсэн намар оройнх л биш бол одоо ч гэсэн бороонд нороод алхаж явах сайхан. Бороо орчлонгийн бүгээн бүхнийг угаадаг тэнгэрийн шүршүүр юм шиг санагдана. Эсвэл, тэнгэр газрыг холбосон шидэт нэгэн гүүр ч юм шиг. Бороо ороход охин минь цэнхэр шүхрээ дэлгээд алхаж яваа нь дүүжийсэн цэнхэр тогоруу шиг эгдүүтэй хөөрхөн харагдана. Шүхэр барьсан бүсгүй болгон гоёхон үзэгдэнэ. Автобусны буудал дээр унаа хүлээн зогсох зуур энэ орчлонгийн нэгэн чимэг болсон борооны охидыг ширтэхэд нэг л тунгалаг гэгээн сэтгэл төрж энэхэн дэлхийдээ улам л хайртай болном. Цонхны шил зүлгэн урсах борооны ширхэг тэнгэрээс таталган буулгадаг эх монгол босоо бичиг шиг минь төсөөлөгдөнө. Тэр тэнгэрийн бичгийг хүн бүхэн л өөр өөрийн ойлгоцоор хөрвүүлж уншина. Бороо орох бүрт орчлонд дахин мэндлэх шиг мэдрэмж төрж, их хотынхоо нүргээнт аж төрлөөс түрхэн зуур ч тасарнам. Ай, сайхан бороо минь намиран шивэрч орсоор л байна даа.

.БАТЦЭНГЭЛ

Categories
арын-нүүр булангууд мэдээ

Цөөн хүн амын давуу талаа ашиглаад ажлыг сорчилж сонгож болно

Одооны дарга түшээд бүгд ард түмний дотроос гарч ирсэн нь үнэн бол боломж л гарвал төрхөм рүүгээ гурил будаа гэрээсээ хулгай хийгээд зөөчихдөг шинэхэн бэрүүд шиг баймаар. Дараа дахин сонгогдохоо бодсон ч тэр эгэл иргэдийн хүсээд байдаг чухал мест, гоё ажлуудыг нь бололцооныхоо хэрээр олшруулаад өгөх сэтгэл ер байхгүй шүү.

Шинээр ажлын байрны зарыг уншихад доромжилж байгаа юм шиг тувтан боол, зарцын орон тоонууд бичээстэй. Цалин нь боломжийн бол ч хамаа алга. Сайхан сайхан ажил, хөөрхөн эрх мэдлүүдийг өөрт нь ашиггүй ба танихгүй хүнд тарааж өгнө гэхээс л Цахиур Төмөрийг дагасан Түгжил лугаа гол нь горойцгооно.

Саяхан л жолооны үнэмлэхтэй болох, дээд сургуульд элсэх, хот  руу шилжих бүтэшгүй зүйл байлаа. Хөөрхий дөө, ард түмнийхээ иймхэн хүслийг нь хүртэл чангалаад яасан ч өөдгүй байсан юм. Одоо ч хэвээрээ шив дээ. Спортоор хичээллэснийх энгэртээ ганц медаль зүүх мөрөөдөл хэнд ч байсан байх даа. Өнөөдөр цэцэрлэгийн хүүхдүүд, уралддаг морь хүртэл өөртөө таарч тохирсон одон тэмдэг олоод зүүчихсэн болж л байна. Ингэлээ гээд олимпийн алтны үнэ цэнэд, ер нь юунд ч муу юм болоогүй.

 Одоо гадаадад Америк, Япон дахь элчингийн газарт төсвөөс цалин хангалт үл гарган баахан орон тоо нэмэх гарц байж л байгаа.  Гаалийн байцаагчийн цалингийн санг өсгөлгүйгээр местнийх нь тоог олшруулахад аль алиндаа ашигтай. Энэ мэтийн арын хаалганы гоё ажлуудын жагсаалт гаргаад түүнд “гадны хүн” ороход нээлттэй болгоод орхивол доод дунд шатанд нийгэм эрүүлжинэ.

Ж.ГАНГАА