Хятадын Хэнань мужийн 38 настай эмэгтэй Линийг гэртээ харих замд нь гурван эмэгтэй газар түлхэн унагаж, хувцсыг нь урж, өшиглөн олны өмнө зоджээ. Лин нь эхнэртэй хүнтэй дотно харилцаатай байсан бөгөөд түүнд халдсан эмэгтэйчүүдийн нэг нь Линтэй дотно харилцаатай байсан залуугийн эхнэр гэнэ. Харин нөгөө гурван эмэгтэй нь тэр эмэгтэйн найзууд бөгөөд тэд Линийг отож байгаад дайрсан нь тэр аж. Хятад оронд болсон үйл явдал болохоор нэг их гайхах юм алга. Ер нь хүний хорвоод ирсэн хүн бүр л бүх зүйлийг өмчлөх гэдэг нь жам. Өөр хүүхэнтэй яваад байгаа нөхөр биш, эмэгтэй нь шийтгэлийг нь амсчээ. Хүний ёсонд байдаг л нэг шударга бус явдал. Бас байдаг л нэг зүйл. Харамсалтай нь энэ хорвоод эд хөрөнгөнөөс өөр зүйлийг өмчилж бид чадахгүй байсаар төгсдөг. Тэр эд хөрөнгө ч гэсэн цаг зуурын л зүйл. Цас ороход бид бороог мартдаг шиг. Өмнөх учралыг дараагийн учрал ирэхэд мартдаг нь жам. Хүн мөнх биш болохоороо энэ хорвоод ирж жаргал зовлонг хэдэн янзаар нь туулдаг. Тэгэхээр аз жаргалыг хүн юу гэж бодно түүгээрээ л хүртдэг л дээ. Учрал сайхан гэж бодвол учраад л бай. Нэр алдар хэрэгтэй гэвэл түүний төлөө шуна. Хайр сэтгэлээс догдлол мэдрэхийг хүсдэг бол мэдэр. Үнэнч байна гэж бодсон нь үнэнч байг. Хамгийн гол нь үдлээд буцах энэ амьдралд утга хийж амьдарч чадаж байгаа нь өөрөө аз жаргал юм. Хүн бүхэн хүссэнээ хийж амьдраг. Өөрийнхөөрөө л яваг цаашаа, өөрийнхөөрөө амьдарч байгаа хүнийг харин адлаад яах юм.
Г.ДЭЛГЭРЦЭЦЭГ
УИХ-ын гишүүн асан У.Хүрэлсүх саяхан нэг телевизэд өгсөн ярилцлагадаа “Би өмнө нь өөрийгөө сонсох завгүй улс төрд зүтгэжээ. Улс төрөөс хөндийрөөд өөрийгөө сонсох цаг зав гарсан. Миний амьдарч байсан Австралид бороо их орох юм. Бороотойд зөндөө л юм бодогддог юм байна” гэсэн агуулгатай зүйл ярина лээ. Ажил гэр, гэр ажил гэсэн маршрутаар өрнөх зав чөлөөгүй өдрүүдэд нээрээ бид өөртөө цаг гаргаж, дотоод сэтгэлээ сонсохдоохэр хүмүүс билээ. Ж.Гүррагчааг сансарт нисэхэд эмчээр нь ажилласан Лхагваа доктор Н.Багабандийг төр тэргүүлэх үед нийгмийн бодлогын зөвлөхөөр нь ажиллаж байсан юм. Өрөөгөөр нь өдөр хавьд шагайхад мань эр компьютерийнхаа ард ая сонсоод сууж байдаг сан. Учрыг нь асуухаар сонгодог ая сонсохоор эрч хүч, энерги авдаг гэж ярина. Тэр агшин бол зөвхөн Лхагваа зөвлөхийн цаг. Амралтын цагаараа ая сонсоод тухалж суугаа хүний өрөө рүү нээрээ хэн л шуудхан яваад орох вэ дээ. Их ажлын өдрийнхөө хэдхэн минутыг өөртөө зориулж, дуртай зүйлээ хийгээд дадчих нь өөрөөрөө орших, хүнээ алдахгүй байхын эхлэл байх шүү. Бас өөрийгөө цэнэглээд авна. Дуртай зүйлээ хийж, эрч хүч авсан хэн ч ажлаа түүртэлгүй амжуулчихаад гэрийн зүг инээмсэглэн алхана гэдэгт эргэлзэх юу билээ. 
Мэргэжлийн онцлогоос шалтгаалаад бусдыг шалгааж, хэцүүхэн асуултаар улалзуулж явсан удаа нэг бус. Харин одоо надад үе үе хүндхэн асуулт тавьж, “бүдрүүлдэг” нэг хүнтэй болсон. “Ээжээ, нарыг хэн асаадаг вэ” гэж гурван настай охин маань асуухад анх удаа би нэлээд хүнд байдалд орсон. Дунд сургуульд нар сар, одны тухай ямар нэгэн хичээл үзэж байсан ч тэрхэн үедээ тоймтой юм толгойд орж ирээгүй ээ. Харин саяхан охин маань их л энгийн асуултаар яриагаа эхэлдэг байгаа. “Ээжээ, та эмээгээс гарсан тийм ээ”, “Тийм ээ, миний хүү”, “Эмээ өөрийнхөө ээжээс гарсан тийм ээ”, “Тийм ээ”. “Тэгвэл бүүр хамгийн эхний эмээ хаанаас гарсан бэ?” гэхэд нь ахиад л мухардав. Адам, Ева, алимны мод, Бөртэ чоно, Гуа марал гэсэн хэдэн нэр санаанд буусан ч таван настай охинтой ярилцахад амаргүй сэдэв аж. Хэсэг бодож байгаад бурхан руу “чихлээ”. “Бурхан хамгийн эхний хүнийг бүтээсэн юм аа, миний охин” гэлээ дээ. Дундад зууны үед ч ээжүүд иймэрхүү л хариу өгдөг байсан биз. 
Эрт урьд цагт дээд өвөг маань тэнгис далайг гэтэлж ирээд “Болдсайхан эмч” нэрт нэгэн хөвүүн төрүүлснээс хойш дахиж араас уснаас ирэх тухай гомдол гаргаагүй санагдах юм. (МНТ номноос сурв) Харин буцаад далайдаа гарч тив дэлхийгээр тойрон бэдэрч арилжаа наймаа хийж байх тухай санал гомдлыг байнга тавьсаар ирсэн байдаг. Одоо бүр цаг сайхан болж Хятад улсын найман ч боомтоор гарах эрх нээгдэн Монголын далбаатай усан онгоцнууд ярайж өгөх нь.
Саяхан нэг ах маань хэлж байна. “Пунцагийн Бадарч гуайтай уулзлаа. Их ухаалаг сайхан хүн юм аа. Надад бүтээлийн дээжээ барихдаа “Танд гэр бүлийн аз жаргал, эрүүл энх, буян хишгийг ерөөе” гэж бичжээ. Өдий насны өндөрлөгөөс энэ хүн ямар үг бичих нь вэ гэсэн бодол тухайн агшинд төрж байсан. Хүний хорвоогийн хамгийн эрхэм зүйл гэр бүлийн аз жаргал гэдгийг Бадарч гуай мэдэрчээ” гээд ихэд тааламжтайгаар өгүүлэх нь тэр. Нээрээ л гэр бүлийн аз жаргалаас амьдралын сайхан, баяр баясгалан ундардаг билээ. 
Фэйсбүүк, твиттер хоёроос болоод захиралдаа, эхнэртээ, нөхөртөө худлаа яриад баригдсан жишээ олон байна шүү. Багын найз маань саяхан найзуудтайгаа салхинд гарахаар болж дарга руугаа “Бие өвдөөд босч чадахгүй халуураад байна. Өнөөдөр эмнэлгээр явахаас” гэж амьсгаадаж ярагласан хүн ярьжээ. Дарга нь ч сандарч “Яаж туслах уу. Мөнгө төгрөг байгаа юу. Таньдаг эмчдээ хэлж өгье” гээд сүйд болж. Гэтэл тэр өдөр нь даргаас дуудлага ирж гэнэ. Манай хүн ч яахав өрөвдүүлэх санаатай нам дуугаар ярьж эхэлтэл захирал нь ууртайгаар “Чи худлаа ярьснаа нууя гэвэл найзаасаа нэг зүйл гуй. Фэйсбүүктээ миний зургийг битгий тавиач гэж хэл дээ” гээд утсаа салгачихаж. Мань эрийн найз амралтанд олуулаа авахуулсан зургаа фэйсбүүктээ тавьчихсан байсныг дарга нь харсан хэрэг. Их сургуулийн найзтайгаа таарсан чинь бас нэг хөгтэй явдал ярьж байна. Ажлынхантай ресторанд суухдаа эхнэртээ “Хуралтай байна” гээд худлаа ярьчихсан гэнэ. Ресторанд ид дундаа суутал эхнэр нь залгажээ. Дуу нь нэг л янзгүй сонсогдохоор нь хар авалгүй “Хурал дээр их чухал асуудал ярьж байна” гэж ажил хэрэгч царайлаад утсаа тавьчихаж. Орой юу болсон нь тодорхой. Эхнэр нь худлаа ярьж ресторанд суусныг нь мэдчихсэн байжээ. Найзыг маань худлаа хэлсний дараахан ажлын газрын бүсгүй нь фэйсбүүктээ “Ажлынхантайгаа гоё сууж байна” гэсэн тайлбартайгаар бөөнөөрөө сууж байгаа зургаа оруулсан байж. Энэ мэтээр худлаа ярьсныг нь фэйсбүүк, твиттер илчлээд байдаг болж дээ, цаана чинь. 
Монголчууд намрын дунд сарын арван долооны өдрийг хэзээнээс бэлгэшээж насны хань болох сэтгэлийн амрагтайгаа заяагаа зангиддаг уламжлалтай. Энэ жилийн хувьд бар өдөр давхцаж тал нутгийнхан унага тамгалах найраа хамтатган ёсолж байгаа. Эл билэгт сайн өдөр Гэрлэх ёслолын ордонд далан долоон хос гал голомтоо бадраах ёсоо үйлдлээ. Хөдөө нутагт ч олон хос тоонот гэрт толгой холбож, жаргалын дугараа мэлтрүүлж байгаа. Хүдэр залуус ороолон чавхдах унагадыг уургалан барилж, галд улайдсан тамгыг шархийтэл даран, хүлэг эрдэнээ эзний ёсоор тойлж байгаа. Намрын дунд сарын арван долооны өдөр орой намрын бороо шивэрч, уулсын орой будантан байна. Сэтгэлд гуниг, баяр ээлжлэн хургана. Угаас хүний амьдрал жаргалтай бас зовлонтой. Намар хэдий гунигтай ч залуу хосын сэтгэлд гэрэл гэгээтэй дурсамжаар дүүрэн үлддэгээрээ сайхан. “Жаргалтайн дэлгэр ээ” гэсэн уртын дууны шуранхай өргөө гэрийг нисгэх шахан жигүүрлэж, улаа бутарсан халмаг хүмүүс мөнөөх дууны үгийг гүйцэд мэдэхгүй ч “Ээ ээхийгээ” хэмээн баясгалантай сайхнаар түрэн дуулцгаана. Уяа шузга дээр мөнгөн тоног бүхий ганган боржигон эмээлтэй морьд молор эрдэнийн толгойгоо хаялан дүүхэлзэж, хазаарын амгайгаа хазлан эвшээцгээнэ. Залуу хос биесийг түшин жаргалтайхан залхуу маягаар талимааран хоймор голлоно. Өвгөд настан намбатайхан дүмбийцгээж, хэд гурван дугарааны дараа сургааль айлдан, “Халзан цагаан хонь, халтар гүүний унага аваарай” гэж халуун хошуут мал амлан мөнгөн аягатай сүүг цэнхэр хадган дээр мэлтэгнүүлэн барина. Найр хавтгайрч, өрх үүсгэж сум сунгасны жаргалтайн дэлгэр бүрдэнэ. Намрын дунд сарын арван долоонд найр хурим өрнөж, насны жаргал ирнэ.
Нэг лаа нөгөөгөө асаахдаа юугаач алддаггүй гэж нэгэн мэргэн хүн сургажээ. Харин үүний үр дүнд гэрэл л нэмэгддэг. Харанхуй өрөөнд нэг лаа гэрэлтэй, харин хоёр болбол бүүр илүү гэрэлтэх нь ойлгомжтой. 
Нэлээд хэдэн жилийн өмнө Герман улсын нэгэн хотноо “Чингэс хаан ба түүний өв сан” гэдэг нэртэй үзэсгэлэн үзэж билээ. Овоо хэдэн улс хамтарч өөр өөрийн үзмэрүүдээ нэгтгэсэн гэх тэр үзэсгэлэн их л том байсан санагдах юм. Тэр үзмэрүүдийн нэг нь онцгой анхаарал татсан. Монгол дээл. Жирийн нэг монгол цэргийн даавуун дээл. Уг нь би тийм ч жижиг биетэй хүн биш. Гэхдээ тэр дээлийг аваад нөмөрвөөс томдоно уу гэхээс багадахааргүй хэлхийсэн тэрлэг байсан бөгөөд эзэн нь дэлхийн талыг чичрүүлж явсан өвөг дээдсийн маань нэг байсан гээд бодхул омогшиж байж билээ. Монголчуудыг том биетэй дайчид байсныг батлах эх сурвалж энэ дээлнээс гадна цөөнгүй тэмдэглээстэй байдаг шүү дээ. Арвангуравдугаар зууны үед ааруул, ээзгий, борцноос өөр хоол тэжээлгүй байсан тэр хүмүүсийн үр удам уг нь өнөө цагийн элбэг дэлгэр идэштэй үед бас дутахааргүй том байхаар. Гэтэл гудмаар хөлхөх залуус улам л давжаа болоод байна уу даа. Том, жижиг, гүзээтэй намхан эрчүүд ерөнхийдөө их олширсон байгаа биз. Бие бялдраа хөгжүүлэх тал дээр анхаарахгүй бол өмнөд Азийн иргэдтэй ижилсэхээр шахуу л болоод байна шүү.