Цахим мэдээллийн эл эрин үед “Facebook” гэдэг үгийг “цахим судар” гэхэд болох мэт. Зарим учир мэдэх хүмүүс “нүүр ном” гэж махчлан үгчилж, залган бичиж байна. Нүүр номын нөхөр гэж хандахад нэг л утгагүй санагдаад байгаа юм. Олон ном уншиж бүртгүүлсэн уншигчид өгдөг номын нөхөр гэж дээхнэ үед нэг тийм тэмдэг, үнэмлэх байсан. Эсвэл номын нүүр ч гэж ойлгогдохоор үг. Харин цахим судар гэхэд хүндэтгэлтэй бөгөөд цахим судрын нөхөр гэхээр нүүр номын нөхөр гэснээс хамаагүй сонсголонтойн дээр хавьгүй утга төгөлдөр сонстоно гэж бодож байна.
Зарим хүн магадгүй, юун цахим судар вэ, судар чинь “сутра” гэсэн самгарьд үг, facebook чинь угаасаа л зарлалын самбар, хувь хүний ил хуудас л байтал түүнийг судар мудар хэмээн юунд тэгтлээ өргөмжилнө вэ гэх мэтээр маргаж болох юм. Төрийн хэлний зөвлөл, ШУА-ийн Хэл зохиолын хүрээлэнгээс эсэргүүцэл илэрхийлэхийг үгүйсгэх аргагүй ч аялгуут сайхан монгол хэлээрээ харь үгийг өөриймшүүлэхэд буруу нь юу байх билээ. Тиймээс л цахим судар хэмээн нэрлэх санал гаргаж байгаа ухаантай. Хэд гурван хүнээс энэ талаар асуухад “цахим ном гэх нь зөв”, “ил хуудас нь зүгээр юм” гэх мэтээр хариулж байсан бөгөөд хэрвээ тэгж махчлах, үгчлэхээр бол “дэлгэц ном” гэвэл хавьгүй оновчтой байх нь дамжиггүй юм.
Л.БАТЦЭНГЭЛ
УИХ-ын гишүүн асан У.Хүрэлсүх саяхан нэг телевизэд өгсөн ярилцлагадаа “Би өмнө нь өөрийгөө сонсох завгүй улс төрд зүтгэжээ. Улс төрөөс хөндийрөөд өөрийгөө сонсох цаг зав гарсан. Миний амьдарч байсан Австралид бороо их орох юм. Бороотойд зөндөө л юм бодогддог юм байна” гэсэн агуулгатай зүйл ярина лээ. Ажил гэр, гэр ажил гэсэн маршрутаар өрнөх зав чөлөөгүй өдрүүдэд нээрээ бид өөртөө цаг гаргаж, дотоод сэтгэлээ сонсохдоохэр хүмүүс билээ. Ж.Гүррагчааг сансарт нисэхэд эмчээр нь ажилласан Лхагваа доктор Н.Багабандийг төр тэргүүлэх үед нийгмийн бодлогын зөвлөхөөр нь ажиллаж байсан юм. Өрөөгөөр нь өдөр хавьд шагайхад мань эр компьютерийнхаа ард ая сонсоод сууж байдаг сан. Учрыг нь асуухаар сонгодог ая сонсохоор эрч хүч, энерги авдаг гэж ярина. Тэр агшин бол зөвхөн Лхагваа зөвлөхийн цаг. Амралтын цагаараа ая сонсоод тухалж суугаа хүний өрөө рүү нээрээ хэн л шуудхан яваад орох вэ дээ. Их ажлын өдрийнхөө хэдхэн минутыг өөртөө зориулж, дуртай зүйлээ хийгээд дадчих нь өөрөөрөө орших, хүнээ алдахгүй байхын эхлэл байх шүү. Бас өөрийгөө цэнэглээд авна. Дуртай зүйлээ хийж, эрч хүч авсан хэн ч ажлаа түүртэлгүй амжуулчихаад гэрийн зүг инээмсэглэн алхана гэдэгт эргэлзэх юу билээ. 
Мэргэжлийн онцлогоос шалтгаалаад бусдыг шалгааж, хэцүүхэн асуултаар улалзуулж явсан удаа нэг бус. Харин одоо надад үе үе хүндхэн асуулт тавьж, “бүдрүүлдэг” нэг хүнтэй болсон. “Ээжээ, нарыг хэн асаадаг вэ” гэж гурван настай охин маань асуухад анх удаа би нэлээд хүнд байдалд орсон. Дунд сургуульд нар сар, одны тухай ямар нэгэн хичээл үзэж байсан ч тэрхэн үедээ тоймтой юм толгойд орж ирээгүй ээ. Харин саяхан охин маань их л энгийн асуултаар яриагаа эхэлдэг байгаа. “Ээжээ, та эмээгээс гарсан тийм ээ”, “Тийм ээ, миний хүү”, “Эмээ өөрийнхөө ээжээс гарсан тийм ээ”, “Тийм ээ”. “Тэгвэл бүүр хамгийн эхний эмээ хаанаас гарсан бэ?” гэхэд нь ахиад л мухардав. Адам, Ева, алимны мод, Бөртэ чоно, Гуа марал гэсэн хэдэн нэр санаанд буусан ч таван настай охинтой ярилцахад амаргүй сэдэв аж. Хэсэг бодож байгаад бурхан руу “чихлээ”. “Бурхан хамгийн эхний хүнийг бүтээсэн юм аа, миний охин” гэлээ дээ. Дундад зууны үед ч ээжүүд иймэрхүү л хариу өгдөг байсан биз. 
Эрт урьд цагт дээд өвөг маань тэнгис далайг гэтэлж ирээд “Болдсайхан эмч” нэрт нэгэн хөвүүн төрүүлснээс хойш дахиж араас уснаас ирэх тухай гомдол гаргаагүй санагдах юм. (МНТ номноос сурв) Харин буцаад далайдаа гарч тив дэлхийгээр тойрон бэдэрч арилжаа наймаа хийж байх тухай санал гомдлыг байнга тавьсаар ирсэн байдаг. Одоо бүр цаг сайхан болж Хятад улсын найман ч боомтоор гарах эрх нээгдэн Монголын далбаатай усан онгоцнууд ярайж өгөх нь.
Саяхан нэг ах маань хэлж байна. “Пунцагийн Бадарч гуайтай уулзлаа. Их ухаалаг сайхан хүн юм аа. Надад бүтээлийн дээжээ барихдаа “Танд гэр бүлийн аз жаргал, эрүүл энх, буян хишгийг ерөөе” гэж бичжээ. Өдий насны өндөрлөгөөс энэ хүн ямар үг бичих нь вэ гэсэн бодол тухайн агшинд төрж байсан. Хүний хорвоогийн хамгийн эрхэм зүйл гэр бүлийн аз жаргал гэдгийг Бадарч гуай мэдэрчээ” гээд ихэд тааламжтайгаар өгүүлэх нь тэр. Нээрээ л гэр бүлийн аз жаргалаас амьдралын сайхан, баяр баясгалан ундардаг билээ. 
Фэйсбүүк, твиттер хоёроос болоод захиралдаа, эхнэртээ, нөхөртөө худлаа яриад баригдсан жишээ олон байна шүү. Багын найз маань саяхан найзуудтайгаа салхинд гарахаар болж дарга руугаа “Бие өвдөөд босч чадахгүй халуураад байна. Өнөөдөр эмнэлгээр явахаас” гэж амьсгаадаж ярагласан хүн ярьжээ. Дарга нь ч сандарч “Яаж туслах уу. Мөнгө төгрөг байгаа юу. Таньдаг эмчдээ хэлж өгье” гээд сүйд болж. Гэтэл тэр өдөр нь даргаас дуудлага ирж гэнэ. Манай хүн ч яахав өрөвдүүлэх санаатай нам дуугаар ярьж эхэлтэл захирал нь ууртайгаар “Чи худлаа ярьснаа нууя гэвэл найзаасаа нэг зүйл гуй. Фэйсбүүктээ миний зургийг битгий тавиач гэж хэл дээ” гээд утсаа салгачихаж. Мань эрийн найз амралтанд олуулаа авахуулсан зургаа фэйсбүүктээ тавьчихсан байсныг дарга нь харсан хэрэг. Их сургуулийн найзтайгаа таарсан чинь бас нэг хөгтэй явдал ярьж байна. Ажлынхантай ресторанд суухдаа эхнэртээ “Хуралтай байна” гээд худлаа ярьчихсан гэнэ. Ресторанд ид дундаа суутал эхнэр нь залгажээ. Дуу нь нэг л янзгүй сонсогдохоор нь хар авалгүй “Хурал дээр их чухал асуудал ярьж байна” гэж ажил хэрэгч царайлаад утсаа тавьчихаж. Орой юу болсон нь тодорхой. Эхнэр нь худлаа ярьж ресторанд суусныг нь мэдчихсэн байжээ. Найзыг маань худлаа хэлсний дараахан ажлын газрын бүсгүй нь фэйсбүүктээ “Ажлынхантайгаа гоё сууж байна” гэсэн тайлбартайгаар бөөнөөрөө сууж байгаа зургаа оруулсан байж. Энэ мэтээр худлаа ярьсныг нь фэйсбүүк, твиттер илчлээд байдаг болж дээ, цаана чинь.