2003 оноос хойш хамгийн хурдтай хөгжиж байгаа аж үйлдвэрийн салбар бол барилга. Монгол Улсын барилгын салбарын жилийн дундаж өсөлт хамгийн багадаа 6.1 хувьтай байсан гэх статистик бий. Сүүлийн таван жилд гэхэд л энэ салбар ДНБ-ий таван хувийг тасралтгүйгээр бүрдүүлж байгаа. Мөн хамгийн олон хүнийг ажлын байраар хангадаг онцлогтой салбар. 2007 онд гэхэд барилгын салбарт нийт 60 мянган хүнийг ажлын байраар хангаж байсан нь улсын нийт ажиллах хүчний зургаан хувийг эзэлж байж. Өнөөгийн статистикаар зуу гаруй мянган хүнийг ажлын байраар хангаж буй салбар. Дахин нэг олзуурхмаар статистик сонирхуулъя. Салбарын хэмжээнд 2010 онд нийт 350.8 тэрбум төгрөгийн барилга угсралт, их засварын ажил хийгдсэний 93 хувийг дотоодын барилгын байгууллагууд гүйцэтгэжээ. Үндэсний үйлдвэрлэл барилгын салбарт бодитой хөгжсөнийг энэ тооноос харчихаж болно. Жилд дунджаар нэг их наяд төгрөгийн хөрөнгө оруулалт ордог салбарыг хөгжлийн тулгын чулуу гэж тодотгохоос аргагүй. Монгол Улсын барилгын салбарын энэ эрчтэй хөгжилд бодитой хувь нэмэр оруулж байгаа газар бол “Барилгын хөгжлийн төв”. Тодруулж хэлбэл Барилга хот байгуулалтын яамнаас сүүлийн жилүүдэд зөв бодлого явуулж ирсний өгөөжийг сая дурдсан статистикуудаас харж болно.
Засгийн газрын 2012 оны зургадугаар тогтоолоор Газрын харилцаа, барилга, геодези, зураг зүйн газрыг татан буулгаж Засгийн газрын 2012 оны 47 дугаар тогтоолоор “Барилгын хөгжлийн төв” ТӨҮГ-ыг байгуулсан юм. Өмнөх байгууллагын хэрэгжүүлж байсан үндсэн чиг үүрэг “Барилгын хөгжлийн төв”-д ирсэн гэсэн үг. Барилгын хөгжлийн төв нь Барилга хот байгуулалтын яам, Боловсрол шинжлэх ухааны яам, Эрүүл мэндийн яам, Соёл спорт аялал жуулчлалын яам гэсэн дөрвөн яамны төсвийн ерөнхийлөн захирагч нарын багцаас хэрэгжиж буй барилгын ажилд хяналт тавьж, судалгаа мэдээллийн ажил гүйцэтгэдэг Барилгын салбарын мэргэжлийн дээд байгууллага болсон гэдгийг өдгөө салбарынхан нь андахгүй. Шуурхай, хүнд сурталгүй үйлчлэхийг зорилгоо болсон энэ төв Барилга захиалагчийн, Норм, нормативын, Магадлалын, Барилга, Барилгын материалын, Орон сууц, нийтийн аж ахуйн, Захиргааны, Сургалтын, Судалгаа хөгжлийн, Санхүү, хөрөнгө оруулалтын гэсэн үндсэн есөн хэлтэстэйгээр үйл ажиллагаагаа явуулдаг.
Б.БАЯРСАЙХАН: МОНГОЛ ДЭЛХИЙД ХҮЛЭЭН ЗӨВШӨӨРӨГДӨХӨӨР БАРИЛГЫН СТАНДАРТТАЙ
Тус төвийн Барилга захиалагчийн хэлтсийнхэн улсын төсвийн болон зээл тусламжийн хөрөнгө оруулалтаар хэрэгжих төсөл арга хэмжээний ажлын барилга байгууламжийг төлөвлөх, барих, засварлах, өргөтгөх ажлын гүйцэтгэх нөхцөлийг зохих ёсоор бүрдүүлж эхлүүлэх үүрэгтэй. Мөн батлагдсан зураг төсөл, техник технологийн нөхцөлд нь хяналт тавьж баталгаажуулах, хөрөнгө оруулалт, санхүүгийн эх үүсвэрийг үр ашигтай зарцуулж төлөвлөсөн хугацаанд нь ашиглалтад оруулахтай холбоотой ажлуудыг гүйцэтгэдэг. Харин Норм, нормативын хэлтэс барилгын салбарт хамаатай норм нормативийн чиглэлийн үйл ажиллагаанд анхаардаг. Барилгын хөгжлийн төвийн захирал Б.Баярсайхан “Барилгын салбарт нийтдээ 997 норматив баримт бичиг мөрдөгдөж байгаа. Хөдөлмөрийн аюулгүйбайдал, эрүүл ахуйн шаардлага хангасан барилга угсралтын процесс эдгээр баримт бичгийн хүрээнд явах бүрэн боломжтой. Сүүлийн үедаваар осол гарахад норм, норматив, стандартаас боллоо гэж их ярих болсон. Миний хувьд санал нийлдэггүй. Учир нь манай стандарт нормын тулгуур суурь баримт бичгүүд хоцрогдоогүй. Харин ч бид өмнө нь аюулгүй байдалд талдаа илүү анхаарч байсан улс. Барилга угсралтын үндсэн процесс өрнөхөд манай улсын норм дүрэм, стандарт хангалттай. Монгол дэлхийд хүлээн зөвшөөрөгдөхөөр үндэсний стандарттай орон. Барилгын салбарынхан маань шинэ дэвшилтэт технологийг хурдтайгаар оруулж ирдэг. Норм дүрэм стандарт боловсруулах ажил төвөгтэй учраас хурдыг нь гүйцэхгүй талдаа байх нь бий. Бизнес эрхлэгчдийнхээ хурдыг гүйцдэггүй юм гэхэд ойртож ажиллахыг зорьдог. Харин өнөөдөр мөрдөгдөж буй 997 баримт бичгийг сурталчлах, барилгын талбай дээр ажилладаг ажилчид, инженер техникийн ажилтнуудад хүргэх тал дээр төр засаг, ажил олгогч эзэд анхаарч хөрөнгө мөнгө гаргах шаардлагатай” гэж ярилаа.
Барилга, Барилгын материалын хэлтсийн хувьд төрийн бодлогын хүрээнд боловсруулсан хөтөлбөр, төсөл болон салбарын техник технологийн бодлогыг хэрэгжүүлэх ажлыг зохион байгуулахад оролцож, мэргэжлийн туслалцаа үзүүлдэг. Орон сууц, нийтийн аж ахуйн хэлтсийн анхаарч ажилладаг гол чиг нь нийтийн аж ахуйн салбарын хууль, эрх зүйн орчинг боловсронгуй болгох, сурталчлах, хэрэгжүүлэх. “Ус” үндэсний хөтөлбөр, “Шинэ бүтээн байгуулалт” дунд хугацааны зорилтот хөтөлбөр, “Ногоон хөгжлийн бодлого”, “Хог хаягдлын менежментийг сайжруулах үндэсний хөтөлбөр” зэрэг төсөл хөтөлбөрийг энэ хэлтсийнхэн боловсруулсан юм. Мөн орон сууцны хувьчлалын ажлыг улсын хэмжээнд мэргэжил арга зүйн удирдлага, зохицуулалтаар ханган ажиллаж байна. Орон сууц, нийтийн аж ахуйн салбарын хөрөнгө оруулалтын хэмжээ жилээс жилд өсч байгаа гэсэн таатай мэдээг тус хэлтсийнхэн онцолж байна. 2014 оны байдлаар барилга байгууламж, инженерийн шугам сүлжээг шинэчлэх, өргөтгөх, шинээр барих, зураг төсөл боловсруулах зэрэг 68 төсөл арга хэмжээнд 171165 сая.төгрөгийн санхүүжилтээр техник технологийн шинэчлэлт хийгдсэн нь 2013 онтой харьцуулахад 1.18 дахин өсчээ.
БҮТЭЭН БАЙГУУЛАЛТАД ТОМ ҮҮРЭГ ГҮЙЦЭТГЭСЭН Construction Mongolia
Барилгын хөгжлийн төв салбараа хөгжүүлэхийн тулд өнгөрсөн хоёр жилийн хугацаанд Барилга бүтээн байгуулалт хөгжил хэлэлцүүлэг, Улаанбаатар барилга-2013 үзэсгэлэн, Construction Mongolia Олон улсын хурал үзэсгэлэн, Хот төлөвлөлт ба Сингапурын туршлага сэдэвт сургалт, семинар, зэрэг олон ажлыг зохион байгуулжээ. Эдгээр ажлуудаас онцлох ёстой арга хэмжээ нь Construction Mongolia Олон улсын хурал үзэсгэлэн юм. Энэ хурлыг анх 2013 онд Барилга хот байгуулалтын яам, Барилгын хөгжлийн төв, “Глобал групп” ХХК хамтран зохион байгуулсан түүхтэй. Төрийн зүгээс бүтээн байгуулалт ид өрнөж буй барилга, хот байгуулалтын салбарт барьж буйхөгжлийн бодлогоо хувийн хэвшлийн байгууллага, гадаад дотоодын хөрөнгө оруулагчдад танилцуулах, цаашдын хамтын ажиллагаагаа хөгжүүлэх гэсэн гол зорилготойгоор зохион байгуулж байв. 14 улсын 110 гаруй төрийн болон хувийн хэвшилийн байгууллага, орон нутгаас аймгуудын Газрын харилцаа, Барилга, хот байгуулалтын газрууд дэмжин оролцож нилээн өргөн бүрэлдэхүүнтэй үр дүнтэй арга хэмжээ болсон тухайн үед хэвлэл мэдээллийн хэрэгслүүдээр онцлон мэдээлж байлаа. Энэ үзэсгэлэнг бүтээн байгуулалт, барилгын салбарын цаашдын чиг хандлагад томоохон үүрэг гүйцэтгэсэн гэдгийг салбарынхан нь хүлээн зөвшөөрдөг.
БАРИЛГЫН ТУСГАЙ ЗӨВШӨӨРЛИЙГ ХҮНД СУРТАЛГҮЙ ОЛГОНО
Дашрамд дуулгахад Барилгын хөгжлийн төвөөс барилгын салбарын шинэтгэл, норм нормативыг боловсронгуй болгох, барилгын тусгай зөвшөөрөл олгох ажлыг хурдан шуурхай, хүнд сурталгүй болгох зорилгоор “Салбарын цахим мэдээллийн сан”-г бий болгожээ. 2013 оны наймдугаар сараас эхлэн “Нэг цэгийн үйлчилгээ”-г нээн ажиллуулж байгаа аж. “Нэг цэгийн үйлчилгээ” нь хот байгуулалтын баримт бичиг, барилга, байгууламжийн зураг төсөл боловсруулах, барилгын ажил гүйцэтгэх, өргөх байгууламж, түүний эд ангийн үйлдвэрлэл, угсралт, засвар үйлчилгээ эрхлэх тусгай зөвшөөрөл олгох ажлыг зохион байгуулахтай холбоотой үйлчилгээнүүд үзүүлдэг аж.
ТӨСВӨӨС МӨНГӨ АВДАГГҮЙ ТӨРИЙН ӨМЧИТ ГАЗАР
Барилгын хөгжлийн төв төрийн өмчит улсын үйлдвэрийн газар гэсэн статустай хэр нь төсвөөс нэг ч төгрөг авдаггүй. Агентлагууд нөөц бололцоогоо дайчилбал төсвөөс мөнгө авахгүй, харин ч татвар төлж, салбараа хөгжүүлэхэд бодитой дэмжлэг болж ажиллаж болдогийг үлгэрлэсэн жишээ. Барилгын хөгжлийн төвийн үйл ажиллагаанд хамаарах салшгүй нэг хэсэг бол хот төлөвлөлт. Тус төвийн захирал Б.Баярсайхан энэ талаар “Газар зохион байгуулалтын ерөнхий төлөвлөгөө, хот тосгон суурин газруудын хэсэгчилсэн ерөнхий төлөвлөгөө, ерөнхий төлөвлөгөөнүүдтэй бусад салбарын үйл ажиллагаа, төсөл хөтөлбөрүүдийн хэрэгжилтийг уялдуулах хэрэгтэй байгаа. Ер нь хот байгуулалтын асуудал дээр нэг их хүндрэл гарахгүй. Ганц ноцтой асуудал бол хууль бус замбараагүй газар олголт. Арвангуравдугаар хорооллын гэр хороолол байсан газарт өнөөдөр машин зөрөх нь бүү хэл явган хүн явахад хэцүү төлөвлөлттэй хороолол боссон байх жишээний. Төрийн байгуулагуудын хариуцлагагүй ажилтнуудын үйлдлээс болсон хэрэг л дээ” хэмээн ярьсан юм. Түүнийхээр хот байгуулалт сонгодог утгаараа нүүдэлчдийн архитектур төлөвлөлт рүү буцаад эргэж байгаа гэнэ. Барилга, хот төлөвлөлт хоёрын уялдаа холбоотой хамт хийц, өнгө үзэмж, чанар стандарт яригдах ёстой гэж Барилгын хөгжлийн төвийнхөн үздэг. Аливаа улс үндэстэн өөрсдийн гэсэн өв уламжлал, түүх соёлыг харуулсан түүхийн дурсгалт барилга байгууламжтай байдаг бол өнөөдрийн нийслэл хотод монгол гэх үндэстэнийг тодотгох барилга байгууламж хуруу дарам цөөхөн байгаа. Хуучны хэв маягийг хадгалсан сүм хийдүүд бий ч цагийн аясаар хуучирч муудаад буй. Хэдийгээр манай улсад уран барилгын түүхэн уламжлал байгаа ч сүүлийн үед гадны жишгийг дагаж шилэн барилгууд сүндэрлэх болсон билээ.Барилгын хөгжлийн төв олон жилийн туршлагатай гадны технологийг эх орондоо нэвтрүүлэхийн зэрэгцээ дэлхийн стандартыг үндэсний хэв шинжид уусгаж орчин үеийн Монголын барилгын салбарт шинэ хуудас нээх зорилготой ажиллаж байгаа юм билээ.
Анх хагас сая хүнтэй байхаар төлөвлөсөн Улаанбаатарт өнөөдөр сая гаруй хүн амьдарч байна. Тэр хэрээр асуудал үүсч хот төлөвлөлтийн бодлогоо эргэн харах шаардлага тулгараад буй.Дөрвөн уулын дунд нэг захаас нөгөө зах хүртэл түгжрэлгүй хурдан давхиад хүрчих хурдны зам, хүүхэд багачууд амар тайван тоглох цэцэрлэгт хүрээлэн бүхий нийслэл хотын төлөө ажиллаж байгаа газрын нэг бол Барилгын хөгжлийн төв. Барилгын салбарынхан ийм шалтгаанаар дан ганц барилга байгууламжийн асуудал гэлтгүй барилга төлөвлөлт, хот төлөвлөлт хоёрын уялдаа холбоог ч зохицуулан ажиллаж байгаа аж. Барилгын компаниуд бүтээгдэхүүнийхээ 70-80 хувийг импортоор авдаг учраас үнэ өртөг тал дээр үнэтэй гэх шүүмжлэлд өртдөг. Тус төвийн зүгээс барилгын үндсэн материалыг дотоодоосоо хангах зорилгоор үндэснийүйлдвэрлэгчидээ дэмжсэн бодлого хэрэгжүүлж байна.
Г.БАЙГАЛЬМАА: НАЙМАН ХУВИЙН ЗЭЭЛ ЗОГСОНО ГЭСЭН ОЙЛГОЛТ БАЙХГҮЙ
Барилга хот байгуулалтын дэд сайд Г.Байгальмаагаас зарим зүйлийг тодрууллаа.
–Барилгын хөгжлийн төвийн үйл ажиллагааны нэг чиглэл нь өндөр технологийн, чанартай барилга бариулах. Нийслэлд сүүлийн үед баригдаж байгаа барилгуудыг харахад бодлогын төвшинд аль хэдийнэ хэрэгжээд эхэлчихсэн гэж дүгнэж болохоор санагддаг. Яамны зүгээс барилгын стандартыг аль зүг рүү чиглүүлэх бодлого барьж байгаа вэ?
-Нийслэлд технологийн шинэчлэлийг шингээсэн өндөр барилгууд баригдаж байгаа нь олзуурхмаар дэвшил. Хөдөө орон гэхэд орон сууцны хөтөлбөр хэрэгжүүлээд эхэлчихсэн. “Зуун мянган айл” орон сууцны 25 мянга нь гэхэд орон нутагт хэрэгжинэ. “Шинэ сум” төсөл байна. Өмнө нь хөдөө, хотгүй анхаарсан даацтай бодлогыг ингэж эрчтэй хэрэгжүүлж байгаагүй. Барилгын салбарт цаашдаа ч өргөжиж хөгжих ирээдүй бий. Яамны зүгээс евро норм, дүрэм стандартыг хэрэгжүүлье, хэвшүүлье, туршъя, үзье гэдэг чиг хандлага руу явж байгаа.
–Найман хувийн зээл зогсоно гэсэн шум их сонсогддог. Ер нь энэ хөтөлбөр хэр ирээдүйтэй вэ?
– Цаашид хэрэгжээд явах бүрэн боломжтой хөтөлбөр. Зогсоно гэсэн айдас, хардлагыг бүрэн мартах хэрэгтэй.
–Барилгын метр квадратын үнэ хямдрахгүй, өсөөд байна гэсэн шүүмжлэл өнөөдөр ч хэвээр байгаа. Үүн дээр бодлогын төвшинд хэр анхаарч байгаа вэ?
-Барилгын метр квадратын үнийг буулгах, тодорхой тогтвортой үнэ дээр барих нэг том гарц бол дотоодын үйлдвэрлэлээ дэмжих бодлого. Валютын ханшийн хэлбэлзэл барилгын салбарт шууд нөлөөлдөг. Барилгын материалынхаа 70 хувийг гаднаас, валютааравдаг учраас огцом нөлөө үзүүлдэг. Үнэ өсгөдөг нэг зүйл бол газар, дэд бүтэц байдаг. Төрөөс энэ тал дээр анхаарч тодорхой бодлого хэрэгжүүлж байгаа. 2013 оны нэгдүгээр сард бидМонгол банктай хамтарч дэд бүтэц хөтөлбөр хэрэгжүүлэхдээ тодорхой дөрвөн чигийг баримталсан. Барилгын салбарын гол бараа бүтээгдэхүүн болсон цемент арматурын үнийг тогтвортой төвшинд барья, дотоодын үйлдвэрлэлээ дэмжье, үйл ажиллагаа явуулж байгаа компаниудаа томруулъя гэсэн зорилго тавьсан. Барилгын салбар улирлын хамааралтай. Тийм учраас угсармал барилгын үйлдвэрлэлийг дэмжье, энэ салбарт ажиллаж байгаа хүмүүсийг хосолмол мэргэжилтэй болгоё гэх мэт зүйлийг хөтөлбөртөө тусгаж өгсөн. Ахиц, үр дүн тодорхой хэмжээнд гарсан.