Author: Дашдоржийн Цэрэндолгор

Categories
булангууд гадаад мэдээ цаг-үе шинжлэх-ухаан-технологи

Зөөврийн зенит-пуужингийн цогцолбор бүхий 200 “Stinger” нь ямар ид шидтэй вэ? || DNN.mn

Нидерландын Засгийн газар ОХУ-ын армийн онгоц, нисдэг тэрэгнүүдийг устгах зорилгоор Украинд АНУ-д үйлдвэрлэсэн 200 “Stinger” пуужин харвагч төхөөрөмжийг хандивлаж буйгаа өнгөрсөн бямба гаригт мэдэгдсэн билээ. Энэхүү дайн эхлэхээс өмнө Украинд Литв, Латви улсаас л цөөн тооны “Stinger” нийлүүлсэн аж. Нидерландын Засгийн газраас мэдэгдэл хийсний дараа мөн ХБНГУ Украинд 500 “Stinger” пуужин харвагч төхөөрөмж илгээхээ зарласан юм. ХБНГУ-ын Канцлер Олаф Шольц энэ тухай мэдэгдэхдээ “ОХУ Украин руу довтолсон нь дэлхийн II дайны дараа тогтсон олон улсын бүхий л дэг журамд заналхийлж байна. Иймд бид Украинд “Stinger” пуужин харвагч төхөөрөмж болон танк эсэргүүцэгч зэвсгийг хамгийн боломжит богино хугацаанд хүргэх болно” гэжээ. Польш, Эстониос ч “Stinger” зэрэг зэвсэглэл ачсан цуваа Украиныг зорьсон мэдээлэл түгэх болов.

“Stinger” пуужин харвагч төхөөрөмж гэгч нь яг юу юм бол оо. Үнэхээр тийм ид шидтэй зэвсэг үү?

Тэгвэл “Stinger” пуужин харвагч төхөөрөмж нь байлдааны онгоц, нисдэг тэргүүдийг үр дүнтэй устгадаг байна. “Stinger” нь ердөө ганц хүн ажиллуулж болдог зөөврийн зенит-пуужингийн төхөөрөмж ажээ. Тус төхөөрөмж нь дайсны онгоц, нисдэг тэргийг устгах зориулалттай, хэт улаан туяа бүхий байг тодорхойлогч оноо хараатай юм байна. 1.5 метрийн урттай, 16 килограмм жинтэй дуунаас хурдан, секундэд 750 метр зай туулдаг пуужинг харвана. Тэр пуужин нь 200 метрээс таван километрийн хүрээнд буй хөдөлгөөнт аливаа байг устгадаг гэнэ. Зенит-пуужингийн цогцолборын өөрийн жин нь 5.6 килограмм учир ганц байлдагч түвэггүй үүрээд явдаг аж.

АНУ-ын “General Dynamics” компани орчуулбал “хатгуур” утгатай тус төхөөрөмжийг анх 1979 онд 260 ширхэгийг үйлдвэрлэн улсынхаа зэвсэгт хүчинд нийлүүлжээ. Тэр цагаас хойш байнга шинэчлэгдэн боловсронгуй болж ирсэн “Stinger” олон ч дайн дажинд хэрэглэгдсэн юм байна.

Хамгийн анх тус төхөөрөмж Их Британи, Аргентины хооронд 1982 онд болсон Фолклендийн дайнд үр дүнтэйгээ харуулжээ. 1982 оны тавдугаар сарын 30-нд Кент уулын төлөөх тулалдаанд Их Британийн армийн “SAS” тусгай салаа “Stinger”-ээр Аргентины нисэх хүчний “Pucara” онгоц, “Puma” нисдэг тэргийг унагасан аж. Үүнээс хойш Анголын, Афганистаны, Каргилийн (Энэтхэг, Пакистаны хил дээрх зэвсэгт мөргөлдөөн), Югославын, Чеченийн дайнд ихээр хэрэглэжээ.

Анголын иргэний дайны үед УНИТА бүлэглэлийн босогчид “Stinger”-ийг 1982 оноос эхлэн Засгийн газрын арми дахь ЗХУ, Кубын цэргийн мэргэжилтнүүдийн эсрэг хэрэглэж, “Миг-23”, “ИЛ-76” онгоцуудыг унагаж байжээ. Афганистаны дайны үед АНУ ЗХУ-ын түрэмгийллийн эсрэг боссон можахедуудад 1986 оноос эхлэн нийтдээ дөрвөн мянга орчим “Sting­er” нийлүүлсэн тооцоо бий. Зөвхөн 1986 онд гэхэд тус төхөөрөмжийн ачаар ЗХУ-ын 23 байлдааны онгоц, нисдэг тэргийг унагажээ. Ийм ч учир ЗХУ-ын зэвсэгт хүчин тактикаа өөрчлөн “Ми-8” нисдэг тэргийг 6000 метрийн дээд өндөрт бус уул толгодын дунд нуугдан газраас ердөө 30-60 метрийн өндөрт нисгэхэд хүрсэн гэдэг. Можахедууд тус төхөөрөмжийн техникийн үзүүлэлтээс хавьгүй давсан хол зайнд буюу 9000 метрийн өндөрт ЗХУ-ын онгоцыг онож байж.

Пакистаны Тагнуулын төв газрын Афганистаныг хариуцсан хэлтсийн дарга Мохаммед Юсуф дурсахдаа, “Хэрэв можахедууд “Stinger”-ийг эртхэн шиг авсан бол дайнд бүр эрт ялах байлаа” гэж онцолсон нь бий. Ийм л зэвсгийн хавьгүй орчин үежиж сайжирсан хувилбарыг Европын орнууд өөр өөрсдийн боломж чинээгээрээ ОХУ-ын түрэмгийлэлд нэрвэгдсэн Украинд яаралтай нийлүүлж эхэлжээ. Ангол, Афганистанд ЗХУ-ын цэргийн онгоц, нисдэг тэргүүд “Stinger”-т өртөн унаж байсан бол өдгөө Украины тэнгэрт ОХУ-ын нисэх хүчний техник устаж эхлэх бололтой.

Categories
гадаад мэдээ

Суумгай эр цахилгаан мэдрэгчтэй имплантын ачаар явж чаддаг болжээ

-Их Британийн “ВВС” агентлаг анагаах ухаанд гарсан нэгэн шиИнэ дэвшилтэт технологийн талаар ингэж бичжээ –

Мишель роккати гэгч залуу дөрвөн жилийн өмнө мотоцикл унаж явахдаа осолд оржээ. нуруу, нугас нь гэмтсэн түүний хоёр хөл нь мэдээгүй болсон аж. Швейцарийн эмч нар суумгай болсон эрд цахилгаан мэдрэгчтэй имплант суулгасан нь үр дүнгээ өгчээ. Залуугийн булчингийн үйл ажиллагаа сэргэсэн төдийгүй өдгөө тэрээр сууж босохоос гадна бүр дугуй унаж, усанд ч сэлдэг болсон гэнэ.

Утасгүй сүлжээ ашиглан таблетаас удирдах боломжтой уг төхөөрөмжийг эмч нар М.роккатигаас гадна өөр хоёр өвчтөнд суулгасан юм байна. энэхүү суулгацын талаар М.роккати ярихдаа, “Энэ төхөөрөмж миний өдөр тутмын амьдралын нэг хэсэг болсон. Дасгал сургуулилт хийж, булчингаа хөгжүүлэхийн сацуу бие галбираа цэх барихад их тус болж байгаа” гэв.

Судалгааны багийнхны үзэж буйгаар цахилгаан мэдрэгчтэй суулгац нь нуруу, нугасны хүнд гэмтэл авч суумгай болсон иргэдэд итгэл найдвар төрүүлж, дахин эрх чөлөөг мэдрүүлэх юм байна.

лозанна дахь швейцарийн Холбооны технологийн хүрээлэнгийн мэдрэлийн эмч, профессор, грегуар Куртин болон лозаннагийн их сургуулийн эмнэлгийн мэдрэлийн мэс засалч, профессор жоселин Блох нар эл суулгацыг бүтээхдээ нугалмын доор нугасны мэдрэлд тохирсон зөөлөн уян хатан электродыг ашиглажээ. электрод нь хөл, их биеийн янз бүрийн булчинг хянадаг нугасны мэдрэлд цахилгаан сэрэл дамжуулдаг аж. Мэдрэлийн сэрэл нь эргээд таблет дээрх программ хангамжаар хянагддаг байна. тэрхүү программ хангамж зогсох, алхах, дугуй унах, усанд сэлэх зэрэг тодорхой үйлдэл хийх зааврыг боловсруулан гаргадаг аж.

Имплант суулгуулсан гурван өвчтөн мэс засал хийснээс хойш хэдхэн цагийн дараа хөл дээрээ босчээ. Энэ талаар суулгацыг зохион бүтээгчдийн нэг жоселин Блох ярихдаа, “эхэндээ бидний төхөөрөмж тийм ч төгс байгаагүй. Өвчтөнүүд өдөр бүр дасгал сургуулилт хийж байж илүү бие даах болсон. Бид энэхүү технологийн ачаар нугасны хүнд гэмтэлтэй хүмүүст орон зайн баримжаа олоход нь тус болохыг зорьсон. Тодорхой хөдөлгөөн хийхийн тулд хүн таблет дээрээ тохирох сонголтыг хийнэ. Дараа нь таблет хэвлийн хөндийд зүрхний аппарат шиг төхөөрөмжтэй холбоо барьж, суулгасан электрод руу дохио илгээнэ. энэ нь янз бүрийн булчингуудыг удирдах чиг өгдөг юм” гэжээ.

Categories
мэдээ нийгэм цаг-үе

​Миний үзэх гэж буй Цагаан сар

“Бурхан гурвын тоонд дуртай”. Христийн шашинтнуудын дунд хамгийн түгээмэл хэллэгийн нэг бол энэ. Тэд залбирахдаа ч бурхан эцэг, хүү, ариун сүнс гурвыг л дурддаг. Ер нь өрнөдийнхөн, европынхон бүх зүйл нэг бус, хоёр ч бус, гурвантаа тохиосны эцэст л бүрэн гүйцдэг гэж үздэг улс.

Тэнгэрийг шүтдэг монголчууд ч ялгаагүй гурвын тоог балар эртнээс шүтсээр иржээ. Монгол бөөгийн ёсонд хүний орой зулайд оршдог тэнгэрээс заяасан оюуны сүнс, сүүж аарцагт хоргоддог эцгээс заяасан ясан сүнс, уушиг зүрхэнд хоргоддог эхээс заяасан махан сүнс гэж гол гурван сүнс бий гэдэг. Үндэснийхээ гол баяр цэнгэлийг эрийн гурван наадам гэж нэрийдсэн нь ч учиртай.

Тэгвэл урд хөршид боловсроод хүн төрөлхтөн даяар нөмөрсөн аюумшигт “Ковид-19” цар тахлаас үүдэн монгол түмэн тун удахгүй гурав дахь Цагаан сараа хөл хөөрцөггүйгээр, нэг нэгэндээ таахалзаж баярхахгүйгээр даруувтар тэмдэглэх гэж байна. Монголчуудын дийлэнх нь бэл муутай, цалингаас цалингийн хооронд урд хормойгоороо хойд хормойгоо нөхөж л амьдардаг.

Тэдэнд сүүлийн хоёр жилд цагаан сар тэмдэглэхийн тулд золгох нэгэндээ харилцан өгөлцөх хэрэгтэй, хэрэггүй баахан бэлэг сэлтийг урд хөршөөсөө зөөж, ууц, өвчүү, ул боов зэргийг ширээндээ тавих гэж бөөн өр ширэнд орох асуудал гараагүй гэж хэлбэл үнэнээс нэг их хазайхгүй биз. Цагаан сар маань титэмт хэмээх өргөмжлөлтэй вирусээс үүдэн өрнөдийнхний зул сарын баяр шиг гэр бүлийн хүрээний л баяр болон хумигдаж байх шиг.

Уг нь хол ойрын хамаатан садантайгаа нүүр учирч, нэг нэгнээ мэдэлцэх боломж олгодог цорын ганц баяр бол яах аргагүй Цагаан сар. Гэхдээ хэдийнэ XXI зуун гарсан урбанист хотжсон өнөөгийн нийгэмд бид байдаг мөнгөө шавхан байж энэ баярыг аль дундад зууны үеийнх шиг өргөн хүрээнд тэмдэглэх гэж тэмүүлэх хэрэг байна уу. Ураг төрлөө мэдэлцэх үүнээс өөр бишгүй л арга бий шүү дээ. Аав, ээждээ л очиж золгоод айл хунараар хэсч хүндрэл үзүүлэлгүй Цагаан сарыг гэртээ л тэмдэглээд хэвшчихвэл зүгээрсэн. Тэгээд ч минут, хором бүр алтнаас үнэтэй болсон өнөө үед ингэхээс өөр аргагүй мэт. Хаа байсан эртний Ромын яруу найргийн алтан үеийн нэрт төлөөлөгч Хораций “Бүх юм хэм хэмжээтэй, эцсийн тодорхой хязгаартай. Түүнээс хэтрэхэд ямар нэгэн зүйл зайлшгүй буруу болдог” гэж хэлсэн нь оргүй зүйл биш дэг.

Categories
мэдээ нийгэм онцлох-нийтлэл туслах-ангилал

Л.Эрдэнэхүү: Зүрх судасны эмгэгтэй хүмүүс “Ковид-19”-өөр өвдөөд эдгэсэн ч хүндрэх эрсдэлтэй

“Ковид-19”-ийн хүндрэлүүд, тэр дундаа зүрх судасны эмгэгтэй холбоотой эрсдэлийн талаар УХТЭ-ийн Зүрх судас судлалын тасгийн эрхлэгч Л.Эрдэнэхүүтэй ярилцлаа.

-“Зүрхээр гэнэт явчихлаа” гэдэг мэдээ сүүлийн үед их гарах боллоо. Энэ нь коронавирустэй холбоотой юу?

-Ямар нэг эрхтэн, тогтолцооны эмгэг оношлогдож байгаагүй, харьцангуй эрүүл гэж өөрийгөө боддог хүн гэнэт нас барах нь зүрх судасны шалтгаантай байж болно. Гэхдээ урьд нь үнэхээр ямар нэг эмгэг байгаагүй юу, эсвэл байсан ч түүнийгээ мэдээгүй, оношлуулаагүй юу гэдэг нь бас эргэлзээтэй. “Ковид-19” өвчний хүнд хэлбэрээр өвдсөн хүн чихрийн шижин, цусны даралт ихсэлт болон зүрх судасны архаг хууч эмгэгтэй бол тэр нь даамжирч нас барах шалтгаан болж байгаа. Харин “Ковид-19” өвчнөөр хөнгөн болон дунд зэргээр өвдсөн нас залуу, архаг хууч өвчингүй хүмүүст гэнэтийн нас баралт тохиолдохгүй.

-“Ковид-19” тусаад эдгэрсэн ч ядарч сульдах, амьсгаадах, зүрх дэлсэх, зүрхний цохилт удаашрах зэрэг зовуурь арилахгүй байна гэх хүн цөөнгүй ажээ. Тийм хүмүүст та зөвлөгөө өгнө үү?

-Коронавирусийн халдвар авсны дараа 28 хоногоос хойш хугацаанд илрэх зовуурь шаналгааг “Ковид-19”-ийн дараах хам шинж гэж нэрлэж байгаа. Энэ нь вирус уушги, зүрх, тархи болон бусад эрхтнийг гэмтээдэгтэй холбоотой.

Гол шинжүүд нь ядарч сульдах, амьсгал давчдах, ханиах, үе мөчөөр, цээжээр өвдөх, төвлөрөх чадвар алдагдах, нойргүйдэх, булчин болон толгой өвдөх, үнэрлэх амтлах чадвар алдагдах, сэтгэл гутралд орох, зогсож байхад толгой эргэх, биеийн болон оюуны ачаалал даах чадвар буурах шинжүүд түгээмэл илэрч байна. Гэхдээ эдгээр нь өвчтөн бүрийн онцлогоос хамааран янз бүрийн эрчмээр илэрдэг. Иймд аль шинж давамгайлж байгаагаас нь шалтгаалж, тухайн нарийн мэргэжлийн эмчээс зөвлөгөө авах нь зохимжтой.

Тухайлбал, ядарч сульдах, толгой эргэх, мартамхай болох, нойргүйдэх гэх зэрэг шинж давамгайлж байвал мэдрэлийн эмч, харин зүрхээр өвдөх, зүрхний цохилтын тоо түргэсэх, эсвэл цөөрөх гэх зэрэг зовуурь илэрч байвал зүрх судасны эмчээс зөвлөгөө авах нь зүйтэй. “Ковид-19”-ийн дараах нөхөн сэргээх эмчилгээ, амьсгалын дасгал, цэвэр агаарт гарах, амин дэмээр баялаг хоол хүнс, нэмэлтээр мөн амин дэм болон электролит бүхий бэлдмэл хэрэглэх нь зовуурь шаналгааг намдаахад туслана.

-Хөл хорионы туршид гэртээ суух нь хөдөлгөөний хомсдолд оруулж, зүрх судасны эмгэгт хүргэх тохиолдол их байгаа юу?

-Таргалалт болон хөдөлгөөний хомсдол нь зүрх судасны эмгэгт хүргэх томоохон эрсдэлт хүчин зүйл. 2019 оны байдлаар манай улсын насанд хүрсэн нийт иргэдийн 49.4 хувь нь таргалалт болон илүүдэл жинтэй байна гэсэн STEPS судалгааны дүгнэлт бий. Сүүлийн хоёр жилд энэ төрлийн томоохон судалгааны дүн гараагүй байгаа ч дээрх хувь нэмэгдсэн байх магадлалтай. Ер нь зүрх судасны эмгэгийн эрсдэлт гол хоёр хүчин зүйл гэвэл хөгшрөлт ба удамшил. Гэхдээ үүнээс гадна тамхи татах, өөх тос, давсыг хэт их хэрэглэх, даралт ихсэх, чихрийн шижингээр өвчлөх, хөдөлгөөний хомсдолд орох зэрэг нь сөргөөр нөлөөлдөг. Иймд эдгээр эрсдэлээс сэргийлэх, амьдралын зөв хэмнэлийг хэвшүүлэх хэрэгтэй.

-Судасны нарийсал нь цус харвалт, зүрхний шигдээс үүсгэх гол шалтгаан. Тэгвэл нарийссан судсыг тэлж, цус гүйлгэх зорилгоор цагираг тор буюу стент тавьдаг. Гэтэл стент тавиулсан хүн гар утас, компьютер гэх зэрэг бичил долгион үүсгэдэг хэрэгсэл ашиглах нь үхэлд хүргэх ч эрсдэлтэй гэх юм. Энэ хэр ортой вэ?

-Титэм судсан дотуурх эмчилгээ буюу зүрхний титэм судсанд стент тавих нь зүрхний шигдээсийн үеийн болон шигдээс үүсэх урьтал гэдэг судас нарийслын үеийн “алтан стандарт” эмчилгээ юм. Титэм судсанд стент тавиулсан өвчтөн дээр дурдсан эрсдэлт хүчин зүйлсээс бүрэн татгалзаж амьдралын хэв маягийг өөрчлөхөөс гадна эмчийн зөвлөсөн цус шингэрүүлэх, цусан дахь өөх тосыг бууруулах, зүрх хамгаалах эмийг зааврын дагуу хэрэглэх нь маш чухал. Харин амьдралын өдөр тутмын хэрэглээний гар утас, компьютер, бичил долгион үүсгэдэг бусад хэрэгсэл ямар нэгэн байдлаар муугаар нөлөөлөхгүй.

-“Ковид-19”-ийн эсрэг вакцин цус өтгөрүүлдэг. Түүнээс болж зүрх судасны өвчлөл их байна гэх юм. Энэ үнэн үү?

-Европын амьсгалын замын эрхтэн судлалын сэтгүүлд 2021 оны арванхоёрдугаар сарын 10-нд нийтлэгдсэн “Ковид-19-ийн вакцин болон цус өтгөрөлт” сэдэвт судалгаа 2020 оны арванхоёрдугаар сарын 15-наас 2021 оны гуравдугаар сарын 16-ны хооронд хийгдсэн байна. Энэхүү судалгаагаар вакцины дараах цус өтгөрөлт, судас бөглөрөлт нь дэлхий дахинд 2000 орчим тохиолдолд бүртгэгдсэн. Энэ нь тооны хувьд маш бага үзүүлэлт л дээ. Ердийн томуугийн эсрэг вакцин хийлгэхэд мөн ийм маягийн хүндрэл илэрдэг.

-Суурь өвчтэй, ялангуяа зүрх судасны архаг хуучтай хүмүүст “Ковид-19” тусаад эдгэрсний дараах сөрөг нөлөө их байгаа гэсэн. Ийм хүмүүс ямар төрлийн шинжилгээнд хамрагдах ёстой вэ?

-Зүрх судасны суурь эмгэгтэй хүмүүс “Ковид-19”-өөр өвдөөд эдгэсэн ч суурь өвчин нь хүндрэх эрсдэлтэй тул нарийн мэргэжлийн эмчийн чанд хяналт дор эмчилгээг үргэлжлүүлэх шаардлагатай. Эхний ээлжинд эмчийн зааврын дагуу энгийн буюу өвчтөнд хоргүй, эрсдэлгүй шинжилгээг сонгоно. Үүнд зүрхний цахилгаан бичлэг, зүрхний хэт авиа, 24 цагийн зүрхний холтер болон 24 цагийн цусны даралт хэмжигч зэрэг багажийн шинжилгээнүүд орно. Түүнчлэн цусны ерөнхий, цус бүлэгнэлтийн, биохимийн зэрэг лабораторийн шинжилгээнүүдийг хийдэг юм.

-24 цагийн зүрхний цахилгаан бичлэг хийдэг болсон байна. Энэ нь зүрхний өвчлөлийг алдаа мадаггүй оношилж чадах уу?

-Эмнэл зүйд зүрхний бүтэц, үйл ажиллагааг тодруулдаг бие биенээ орлохгүй өвөрмөц болон мэдрэг чанартай олон төрлийн шинжилгээний аргыг хэрэглэдэг. Тэдгээрийн зөвхөн нэг нь 24 цагийн зүрхний цахилгаан бичлэг юм. Энэхүү шинжилгээний онцлог нь зүрхний хэмнэлийг түлхүү тодруулна. Өөрөөр хэлбэл, хоногт зүрх хэд цохилж байна, хамгийн их болон бага цохилж буй цагууд, шөнө болон өдрийн зүрхний цохилтын харьцаа, хэм алдагдал байгаа эсэх, хэрэв байгаа бол түүний хэлбэр, тоо зэргийг дэлгэрэнгүй илрүүлдэг билээ.

-Хүмүүс дур мэдэн эм тариа хэрэглэх, бие биедээ зөвлөгөө өгөх нь элбэг. Энэ тухайд та юу хэлэх вэ?

-Эмийг зөвхөн эмчийн заавраар, эмчийн бичсэн жорын дагуу хэрэглэж занших нь хүн бүрийн зайлшгүй хэвшүүлэх дадал юм. Зөв эмийг зөв хүнд, зөв цагт, зөв тунгаар, зөв аргаар хэрэглэвэл эм болно. Эдгээрийн аль нэг нь л зөрчигдвөл хор болно. Үүнийг эмийн зохистой хэрэглээ гэж нэрлэдэг.

-Аспирин С ууж цусаа шингэл гэж зөвлөх юм. Энэ нь чухам ямар найрлагатай эм бэ?

-Аспиринийг 75-325 мг-аар хэрэглэхэд цус шингэлэх үйлдэл үзүүлдэг. Харин 500 мг-аар хэрэглэхэд халуун бууруулах, өвдөлт намдаах, үрэвсэл дарах үйлчилгээтэй. Иймд зүрх судасны практикт цус шингэрүүлэх зорилгоор бага тунгаар хэрэглэдэг. Зүрх судасны эрсдэлийн зэргийг тогтоодог үнэлгээний арга бий. Энэ аргыг хэрэглэн өвчтөний биеийн байдлыг үнэлсний үндсэн дээр зүрхний шигдээс,тархины цус хомсрох хэлбэрийн цус харвалт зэрэг хүнд эрсдэлээс сэргийлж аспиринийг зөвлөдөг.

-Цусаа шингэн байлгах өөр ямар арга байдаг вэ. Эмийн бус арга гэвэл?

-Цусаа шингэн байлгахын тулд юуны түрүүнд тамхи татахгүй байх, хөлс ялгаралт болон зүрх, элэг, бөөрний үйл ажиллагаандаа тохируулж шингэн зүйл хангалттай уух хэрэгтэй. Хүнсний хувьд жимс, ногоог их хэмжээгээр хэрэглэх шаардлагатай. Үүнд нимбэг гээд цитрусийн төрлийн жимс, улаан чинжүү, анар жимс, гүзээлзгэнэ, бөөрөлзгөнө, сонгино, сармис, загасны тос, хүрэн манжин, турмерик, навчит ногоонууд, хушга, улаан лооль, цагаан гаа зэрэг нь цус шингэлэх, судасны ханыг цэвэрлэж, цусны эргэлтийг сайжруулах нөлөө илүүтэй байдаг.

-“Ковид-19”-өөс үүдсэн зүрх судасны эмгэг бүрэн эдгэрэх үү?

-“Ковид-19” өвчинтэй холбоотой үүссэн зүрхний эмгэг нь цаг хугацаа алдалгүй оновчтой зөв эмчилгээ хийсэн тохиолдолд бүрэн эдгэх боломжтой. Харин зүрхний суурь эмгэг нь даамжирсан тохиолдолд асуудалтай. Даамжирлаас сэргийлэх болон хүндрэл бага учруулах боломж бол бий.

-Монголд коронавирусийн омикрон хувилбар бүртгэгдлээ. Омикрон нь дельта хувилбартай харьцуулахад хоруу чанар бага ч халдвар тархах магадлал өндөр гэжээ. Энэ талаар тодруулна уу?

-Японы Киотогийн их сургуулийн эрдэмтдийн судалгаагаар, омикрон нь дельта хувилбартай харьцуулахад халдвар тархах хурд нь 4.2 дахин илүү боловч хүндрэл багатай гэж үзсэн байна. Омикрон хувилбарын үед илрэх шинж тэмдэг нь “Ковид-19”-ийн сонгодог хувилбар болон дельта хувилбараас ялгаатай байгаа нь мутацид орсон вирусийн спайк уурагтай холбоотой. Тухайлбал, үнэрлэх мэдрэмж алдагдах нь бага, мөн уушги гэмтээж, хүчилтөрөгчийн дутагдалд оруулах нь бага юм. Эдгээр хувилбарыг хооронд нь ялгахын тулд бүрэн генетикийн шинжилгээ хийх агаад 4-5 хоног зарцуулж байна.

-Эцэст нь өнөөгийн цар тахалтай нөхцөлд хүмүүст ямар зөвлөгөө өгөх вэ?

-Хувь хүн, аж ахуйн нэгж, албан байгууллагууд Монгол Улсын Эрүүл Мэндийн Яамнаас гаргасан зөвлөмж уриалгыг л дагаж мөрдөх хэрэгтэй.

Categories
гадаад мэдээ

Олаф Шольц гэж ер нь хэн бэ?

Орчин үеийн түүхэнд улс орноо удирдаж явсан эмэгтэйчүүд хуруу дарам цөөн. Бүр хачирхалтай нь эмэгтэйчүүдийн тэгш эрхийн төлөөх феминизмын үзэл бодлын бараг үнэр ч ханхлаагүй гуравдагч хэмээх ертөнцийн Энэтхэгт Индира Ганди, Пакистанд Беназир Бхутто, Филиппинд Корасон Акино нар ерөнхий сайдын албыг хашиж байв. Гэхдээ тэд эцгүүдийнхээ үйл хэргийг үргэлжлүүлэгч гэдгээрээ ард олныхоо дэмжлэгийг аван тодрон гарч ирж байсан юм.

Харин дэлхийн тэргүүлэгч гүрнүүдийн төрийн жолоог атгаж явсан эмэгтэй гэвэл ердөө хоёр. Эхнийх нь мэдээж Их Британийн “төмөр хатагтай” Маргарет Тетчер. Хоёр дахь нь Европын эдийн засгийн гол зүтгүүр Германыг 16 жилийн турш удирдсан “Фрау Канцлеранин” буюу хатагтай Канцлер Ангела Меркель билээ.
Түүнийг албаа хүлээлгэн өгөх ёслолд цэргийн хөгжмийн чуулга БНАГУ-аас гаралтай панк-рок дуучин Нина Хогены “Чи фото зургийн өнгөт хальсаа мартжээ” гэсэн дуу эгшиглэсэн нь санамсаргүй зүйл биш. Учир нь Германы анхны, магадгүй сүүлчийн “Фрау Канцлеранин” дэлхийн II дайны дараа ЗХУ-ын нөлөөний бүсэд орсон социалист БНАГУ-ын угшилтай.Бүхэл бүтэн нэг үе мэндэлсэн хугацаанд улсаа удирдсан Ангела Меркелийг магтан дуулагчид ч, шүүмжлэн эсэргүүцэгчид ч цөөнгүй. Юутай ч түүний эрин үе дууслаа. Ангела Меркелийн орыг нийгмийн хөгжлийн санааг дэмжигч, Социал-демократ намын тэргүүн Олаф Шольц авав.
Зүүний үзэл бодолтой түүнээс либерал дотоод бодлого явуулан цөөнхүүдийг дэмжиж, уур амьсгалын өөрчлөлттэй эрс тэмцэхийг Европын холбоо, дэлхий дахин хүлээж байгаа болов уу. Олаф Шольц гэхдээ зөвхөн өөрийнхөө Социал-демократ намаас хамаарахгүй. Учир нь, Бундестаг буюу Германы парламентад олонхын санал авахын тулд Ногооны нам, бас Чөлөөт ардчилсан намтай хамтарч эвсэл байгуулжээ.
“Фрау Канцлерин”-ийн бодлого үргэлжлэх үү, эсвэл тэс өөр болох уу. Үүнээс Европ төдийгүй дэлхийн цаашдын хэв маяг тодорхойлогдох нь гарцаагүй.
Тэгвэл Олаф Шольц гэж ер нь хэн бэ? Дэлхий даяар судалж эхэлж байна. Тэрээр Германы улс төрд шинэхэн хүн биш аж. ХБНГУ-ын сангийн сайд ,тэр ч байтугай Хууль зүйн сайдын албыг хашиж байжээ. Энэ хүн дэлхийн улс төрд, цаашид олон жил нөлөөлөх нь гарцаагүй. Цөөнхийн эрх ашгийг хамгаална, ковидын халдвартай тэмцэнэ, хар тамхи марихуаныг албан ёсоор баталгаажуулна гэж сонгуулийн мөрийн хөтөлбөртөө оруулсан. Дэлхийн уур амьсгалын өөрчлөлттэй ч тэмцэнэ гэдгээ илэрхийлсэн нэгэн. Түүний удирдсан Германы социал-демократ нам А.Меркелийн намыг дангаараа дийлээгүй. Бундестагт Социал-демократ нам дангаараа олонх болж чадаагүй. Тус улсын Ногоон нам болон Чөлөөт ардчилсан намтай нийлж байж Засгийн газар бүрдүүлсэн билээ.
Сонирхолтой баримт дурдахад, эл гурван намын бэлгэдлийн өнгөөр Германы одоогийн улс төрийг тодорхойлжээ. “Гудамжны гэрлэн дохио” гэж. Яагаад гэхээр, О.Шольцын удирддаг намыг улаан өнгөөр төсөөлдөг. Харин Ногоон намыг ойлгомжтой, ногооноор. Тэгвэл Чөлөөт ардчилсан намыг шараар илэрхийлдэг ажээ. Германд тулгарч буй хамгийн том асуудал бол “Ковид-19”-ийн халдвар гэж шинэ Канцлер хэлсэн юм. Энэ асуудал дээр А.Меркелийн засгийн газар дэндүү зөөлөн бодлого барьсан гэж тэрээр шүүмжилж байлаа.
Дашрамд хэлэхэд, Анналена Бербокийн удирдсан Ногоон нам Бундестагт эзэлсэн суудлаараа гуравт орсны ачаар л О.Шольц Канцлер болсон гэдэг. “Улаанууд” “шарууд”, “ногоонууд”-тай юун дээр санал нийлсэн нь сонин.
О.Шольцын мөрийн хөтөлбөрт нэлээд хэдэн онцлог бий. Жишээ нь, нийгмийн бодлогын тал дээр ажлын цагийн хөлсийг 12 евро болгоно гэж тусгасан. Одоогийн цагийн хөлс нь 9.6 евро. Хоёрдугаарт, жил болгон 400 мянган орон сууц барина гэж амласан. Түүнээс 25 хувийг залуучуудад өгнө гэжээ. Үүнээс гадна марихуан буюу навчин тамхийг лицензээр чөлөөтэй худалдаалаад, тэндээс нь татвар авна гэж мэдэгдсэн нь залуучуудын саналыг татсан биз ээ.
Түүнчлэн О.Шольц Германы сонгуульд санал өгөх доод насыг 18 бус 16 болгоно гэсэн. Гэхдээ энэ санаачилга нь бараг бүтэхгүй болов уу. Учир нь, Бундестагийн гишүүдийн 70 хувиас илүү санал авч байж ийм төсөл батлагддаг аж. Түүний эвсэл энэ хэмжээний санал өгөх нь юу л бол. Германы шинэ Канцлерын монголчуудад хамааралтай нэг шинэчлэлийн санал бий. Юу гэхээр, энэ улсын иргэншил авахад найман жил амьдрах ёстой. Тэгвэл түүний хөтөлбөрт тусгаснаар таван жил амьдраад иргэн нь болох эрх нээгдэх нь ээ.
Гэхдээ О.Шольцод эвслийн дотроо зохицуулах бас нэг юм бий. Тэр нь, Чөлөөт ардчилсан намтай зөрчилдөж буй асуудал. Эвссэн нам нь цар тахлын үед дунд давхаргын иргэдээ дэмжих бодлоготой байгаа бол түүний нам ядуучуудаа дэмжихийг урьтал болгох гэнэ. О.Шольц мөрийн хөтөлбөртөө мөн төсвөөс 50 тэрбум еврог ядуучуудыг тэтгэхэд зориулна гэж мэдэгдсэн юм. Тэгвэл энэ бодлогод түүнийг Канцлер болоход чухал үүрэг гүйцэтгэсэн Чөлөөт ардчилсан нам таагүй хандаж байгаа аж.
Categories
мэдээ нийгэм

Б.Баяржавхлан: Ротавирусийн халдвар аваад эдгэрсэн ч дахих магадлал өндөр

Бага насны хүүхдүүд ихэд өвчлөх болсон ротавирусийн халдварын талаар СБД-ийн Эрүүл мэндийн төвийн өсвөр үеийн эмч Б.Баяржавхлантай ярилцлаа.

-Танай эмнэлэгт сүүлийн үед суулгах, бөөлжих, халуурсан зоруурьтай хүүхэд их ирж байгаа сурагтай. Ротавирусийн халдвараар бага насны хүүхэд нэлээн өвчилж байгаа ч мэдээ байна. Энэ талаар тодруулна уу?

-Суулгалт гэж 24 цаг буюу нэг хоногт гурав ба түүнээс олон удаа усархаг шингэнээр суулгахыг хэлдэг. Энэ нь вирус, бактери, хооллолт гээд олон шалтгаанаас үүдэлтэй. Хамгийн их тохиолддог суулгалт нь вирусийн, тэр дундаа ротавирусийн гаралтай байна. Ихэвчлэн хүйтэн сэрүүний улиралд буюу 9, 10 дугаар сараас эхлээд халдвар ихсэх хандлагатай байдаг юм. Голдуу 0-5 насны хүүхдэд элбэг тохиолддог.

-Ийм төрлийн халдвараар хичнээн хүүхэд эмнэлэгт хэвтээд байна вэ?

-Манайх амбулатори тул иргэдэд өдрийн эмчилгээ үзүүлдэг. Орой 17 цаг хүртэл үзлэг хийдэг. Өдөрт дунджаар 50-60 хүүхэд үзэхэд ойролцоогоор 20-25-д нь ротавирусийн халдвар илэрч байна.

-Халдвар хүндэрсэн тохиолдол бий юү?

-Ротавирусийн халдварыг оношлохдоо тухайн хүүхдийн биеийн байдлыг дүгнээд хөнгөн, хүндэвтэр, хүнд гэж ангилдаг. Хүндэвтэр, хүнд хэлбэрийн үед хэвтэх бичиг хийж эмнэлэг рүү илгээж байгаа. Гэвч эмнэлгүүдийн ачаалал их байна.

-Ротавирусийн халдвар ямар замаар тархдаг вэ?

-Ротавирусээр үүсдэг энэ өвчин бохир гараар дамжин халдварладаг. Хоол бэлтгэх үедээ, мөн бие засах газар орсны дараа, гаднаас орж ирэхдээ гараа угаахгүй байх зэрэг ихэвчлэн гарын ариун цэвэртэй холбоотойгоор тархдаг юм. Мөн өвчтэй хүнээс халдварлах нь бас бий.

-Хүүхэд ротавирусээр халдварласан гэдгийг яаж мэдэх вэ?

-Эмнэл зүйн аргаар, мөн хүүхдийн өтгөнд вирусийн шинжилгээ хийж тодорхойлдог. Ротавирусийн халдвар авсан хүүхэд эхлээд бөөлжих, гүйлгэх ба дээр нь давхар халуурах шинж тэмдэг илэрнэ. Гэхдээ эдгээр шинж тэмдэг бүгд илрэхгүй ч байж болно. Эхлээд бөөлжөөд дараа нь суулгалт халууралтай хавсардаг тохиолдол мөн цөөнгүй. Ротавирусийн халдвараар ихэвчлэн их хэмжээний цагаан шаргал өнгөтэй усархаг суулгалт өгдөг ба тэр нь бараг шээс шиг шингэн байна. Ингэхдээ өдөрт олон удаа суулгадаг.

-Ротавирусийн халдварын идэвхжил хэзээ тохиодог вэ?

-Ихэвчлэн цас ороод хүйтэрч эхлэх үеэс элбэгшдэг.

-Энэ өвчнөөс хэрхэн урьдчилан сэргийлэх вэ?

-Гарын ариун цэврийг маш сайн сахих хэрэгтэй. Хоёрдугаарт, хүүхдийнхээ хоолонд анхаарах нь чухал. 0-6 сартай хүүхдийг болж өгвөл нэмэлт тэжээл гэхгүйгээр дан хөхөөрөө хоолловол зүгээр. Хөхүүлэхийн өмнө гарын ариун цэврийг байнга сахих нь зөв. 6 сараас дээш буюу 2 нас хүртэлх хүүхдэд бага хэмжээгээр өөрт нь тохирсон хоол бэлдэж өгөх шаардлагатай.

-Ямар төрлийн хоол байж болох вэ?

-Бантан, будааны зутан, мөн шөл байж болно.

-Ротавирусийн халдвараас урьдчилан сэргийлэх вакцин гэж бий юу?

-Тийм вакцин бий. Тэр нь гурван тунтай. Нэг тунгаа хийлгээд 28 хонож байж хоёр дахь тунгаа хийлгэдэг.

-Энэ вакциныг заавал хийлгэх ёстой юү?

-Уг нь хийлгэчихвэл өвчлөл болон хүндрэх явдал багасна. Мөн хурдан эдгэрдэг. Ерөнхийдөө вакцины дархлаат тогтоцын хугацаа нь 21-28 хоног байдаг. Тиймээс аль болох эрт хийлгэж байвал эрт дархлаа тогтоно гэсэн үг.

0-6 сар хүртэлх хүүхдэд товлолт вакцинтай нь хамт хийдэг. Вакцин хийлгэсэн тохиолдолд дархлаа тогтоц сайтай гэж үздэг. Яг тухайн хүүхдийн бие махбодын онцлогоос л их шалтгаална.

-Вакциныг хаана хийлгэж болох вэ. Танайд хийлгэх боломжтой юу?

-Улсын эмнэлэг гэхээсээ илүү хувийн эмнэлэгт их хийгддэг. Манай эмнэлэг товлолт вакцинд ороогүй тул хийх боломжгүй.

-Хувийн эмнэлэгт хийлгүүлэхэд хэр үнэтэй вэ?

-Жишээ нь, Интермед эмнэлэгт хийдэг. Нэг тун нь 50 мянган төгрөгийн үнэтэй.

-Коронавирусийн халдвар авсан хүүхдэд ротаровирусийн вакцин хийлгэх боломжтой юу?

-Коронавирусийн халдвар авсан хүүхдэд 28-аас дээш хонож байж хийнэ гэсэн заавартай.

-Ротавирусийн халдварын эсрэг вакцин хийлгээд хүндэрсэн тохиолдол бий юү?

-Байхгүй. Энэ вакцин айхавтар гаж нөлөөгүй. Учир нь аманд дусаадаг хэлбэрээр хийдэг юм. Халуурах зэрэг ямар нэгэн сөрөг урвал байхгүй. Суурь өвчтэй хүүхдэд харин хүндэрч болох талтай.

-Суурь өвчтэй хүүхэд гэдэг нь?

-Цус багадалттай, тураалтай, төрөлхийн ямар нэгэн гажигтай хүүхдийг хэлж байна. Мөн хэт их жинтэй хүүхдийг энэ бүлэг хамруулдаг.

-Хүүхдийн жингийн илүүдэл, тураалын талаар тодруулна уу?

-Байх ёстой жингээсээ 10 хувиас дээш, эсвэл бага байхыг хэлнэ. Нэг настай хүүхэд 10 кг жинтэй байдаг. Тэгвэл энэ жингээс их буюу 15-20 кг жинтэй байвал суурь өвчтэй гэж үзнэ. Тураалын хувьд ч мөн адил.

-Заавал эмнэлэгт хэвтүүлэхгүйгээр гэрийн нөхцөлд эмчлэх боломжтой юу?

-Бид ихэвчлэн хөнгөн хэлбэрээр өвдсөн хүүхдүүдийг гэрээр эмчлэхийг зөвлөж байгаа.

-Хөнгөн хэлбэр гэдэг нь?

-Хөнгөн хэлбэр гэж суулгалтын тоо нь цөөн, ганц хоёр бөөлжсөн гэсэн зовуурьтай, халуураагүй байхыг хэлнэ. Үүнээс гадна шингэн алдалтын зэрэг гэж бас бий. Дотор нь хөнгөн, хүндэвтэр, хүнд гэж ангилдаг. Хөнгөн хэлбэрээр өвдсөн хүүхдэд шингэн алдалтын шинж байдаггүй.

-Шингэн алдалт гэж яг юуг хэлж байна вэ?

-Шингэн алдалтын үед хүүхэд маш цочромтгой, тайван бус, уйлагнуур байдаг. Зарим хүүхэд юм уух дургүй, зарим нь цаанаасаа ховдоглож уух нь бий. Мөн ямар ч хоол унд идэхгүй. Ам руу нь юм хийхээр бөөлжөөд гаргачихдаг.

-Халуурах уу?

-Давхар халуурна. Хүнд хэлбэрийн халдварын үед хүүхэд унтаа байдалтай болдог.

-Эмчилгээний тухайд?

-Хамгийн түрүүнд шингэн сэлбэх давсны уусмал буюу хоросол уулгахыг зөвлөдөг. Аль болох бага хэмжээгээр буюу 0-6 сартай хүүхдэд суулгалт бүрийн дараа 50 гр гэж тооцож уулгана. 6 сараас дээш бол суулгалт бүрийн дараа 100 гр-аар тооцож хоросол өгнө. Гэхдээ ойрхон буюу бага багаар, халбага халбагаар уулгана. Мөн хоолыг дандаа шинээр бэлтгэж өгөх ёстой. Хүүхдэд халаасан болон хоносон хоол өгч болохгүй. Дээр нь хоолонд ямар нэгэн амтлагч хийж хэрэггүй.

-Үүнээс гадна ямар эмчилгээ байна вэ?

-Гэдэсний бактери уухыг зөвлөдөг. Гэхдээ хамгийн гол эмчилгээ бол хоросол уулгах юм. Хооллолтыг хорихгүй, шингэн юмыг ойр ойрхон уухыг зөвлөдөг.

-Өдөрт дунджаар хэр их шингэн өгөх ёстой вэ?

-Хүүхдийн килограмм жинд нь тохируулж бодно. Жишээлбэл, 10 кг-тай хүүхэд хоногт нэг литр шингэн уух ёстой. 11 кг-тай жинтэй бол нэг литр 100 гр өгнө гэсэн үг.

-Шингэн зүйл гэхээр яг юу уулгаж болох вэ?

-Хоросолоос гадна хярам байж болно. Мөн элсэн чихэргүй хар цай, байхуу цай уулгахыг зөвлөдөг.

-Ротавирусийн үед тууралт гарах уу?

-Харшламтгай хүүхдэд тууралт гарч болно. Харин яг ротавирусээс үүдэлтэй тууралт гэж байхгүй.

-Ротавирусийн халдварын талаар иргэдэд юуг анхааруулах ёстой гэж үзэж байна вэ?

-Ротавирусийн халдвар аваад эдгэрсэн ч дахих магадлал өндөр гэдгийг анхаарах нь зүйтэй. Тиймээс урьдчилан сэргийлэх зорилгоор гарын ариун цэврийг сайн сахих, тухайлбал, хүүхдээ хөхүүлэх, хоолыг бэлтгэхдээ гараа сайтар угааж занших хэрэгтэй.

-Хүүхдийн дархлааг сайжруулах зорилгоор Д амин дэм өгөх нь зөв үү?

-Д амин дэм дархлааг дэмждэг тул өгөх нь зөв. Д амин дэмийг 5 нас хүртэлх хүүхдэд хоногийн тунг 500-1000 o.у.н гэж тооцон уулгана.

-Сая коронавирусийн халдварын үеэр хүүхдэд С, Д амин дэм уухыг зөвлөж байсан. Тэгвэл ийм төрлийн халдвар авахад дахин уух шаардлагатай юу?

-Хүйтэн сэрүүний улиралд хэрэглэх шаардлагатай. Дулаан улиралд нарны туяа хүний арьсан дор Д амин дэм үүсгэдэг гэж үздэг тул өвлийн улиралд нэмэлтээр Д амин дэм уух ёстой.

Categories
булангууд мэдээ шинжлэх-ухаан-технологи

Орчин үед хүн 100 жил амьдрах болно гэж эрдэмтэд итгэл төгс мэдэгдэж байна

Дэлхийн бараг үндэстэн бүрийн үлгэр домогт бурхад биеийг нь сэргээж, насыг нь хязгааргүй уртасгадаг үхэшгүй мөнхийн ундаа хэрэглэдэг тухай дурдсан байдаг. Эртний Грекийн бурхад амбросиа, харин эртний Энэтхэгийнх амрита, Персийнх хаома хэмээх үхэшгүй мөнхийн ундаа уудаг хэмээн түүхийн эх сурвалжуудад тэмдэглэгдэн үлджээ.

Тэгвэл сүүлийн үед анагаах ухааны эрдэмтэд хүнийг 100, тэр ч бүү хэл 120 нас хүртэл амьдруулах эмийн бэлдмэлүүдийг амжилттай туршсан тухайгаа мэдээлэх болов. Мөн Цахиурын хөндийн IT компаниудын тэрбумтан боссууд хүний хөгшрөлттэй тэмцэх зорилготой шинэ тулгар старт-ап компаниудад хөрөнгө оруулах нь цоо шинэ хандлага болж байна.

Жишээ нь, дэлхийн толгой баян, “Amazon” компанийн үүсгэн байгуулагч жефф Безос хүний эсийг дахин программчлан хөгшрөлтийн үйл явцыг удаашруулахыг зорьж буй “Altos Labs” компанид ихээхэн хэмжээний хөрөнгө оруулалт хийсэн тухай мэдээлэл өнгөрсөн есдүгээр сарын эхээр цацагдсан билээ. Дахин программчилал гэдэг нь боловсорч гүйцсэн эсийг үүдэл төлөвт нь буцаах үйл явц бөгөөд “Altos Labs”-ын эрдэмтэд үүний тусламжтайгаар хүний биеийн эсүүдийг залуужуулах боломжтой гэж үзэж байгаа аж.

Анх эрдэмтэн шинья Яманака эпигенетикийн дахин программчлалын аргаар өдөөгдсөн үүдэл эсийг гаргаж авчээ. Тэрээр дөрвөн уургийн тусламжтайгаар эсийг үр хөврөлийн ойролцоо төлөв байдалд буцааж болохыг илрүүлсэн аж. Хожим тэдгээр дөрвөн уургийг эрдэмтний нэрээр “яманакагийн хүчин зүйлс” гэж нэрлэжээ. Дараа нь түүний хулганууд дээр хийсэн дахин программчлалын туршилтаар эд эсийн нөхөн төлжилтийн шинж тэмдэг илэрчээ. шинья яманака энэ чиглэлээр хийсэн судалгаагаараа Нобелийн шагнал хүртсэн юм.

“хүчин зүйлс”-ээр дамжуулан дахин программчилснаар донорын соматик эсүүд өдөөгдсөн үүдэл эс болдгийг ашиглан “Al­tos Labs” компани хүний эсийг орлон залуужуулах үүдэл эстэй төстэй шинэ эс гарган авах туршилтыг эхлүүлсэн юм байна. Одоогийн байдлаар “Altos Labs” дор хаяж 270 сая ам.долларын хөрөнгө босгож, эрдэмтдийнх нь жилийн орлого нэг сая гаруй ам.доллартай тэнцэх ажээ.

Тэгвэл “Google” компанийн үүсгэн байгуулагч ларри Пейж, Сергей Брин нар бүр 2013 онд хүний наслалтыг уртасгах, хөгшрөлтийг сааруулах судалгаа хийж, энэ чиглэлийн эм бэлдмэл боловсруулах “Calico” биотехнологийн компанийг санаачилжээ. Үүнээс дөрвөн жилийн дараа тэд “C4 Therapеutics” биотехнологийн компанитай хүний наслалтыг уртасгах эм зохион бүтээх таван жилийн хамтын ажиллагааны гэрээ байгуулсан аж. “Calico” старт-ап компанид “Google” нэг тэрбум гаруй ам.долларын хөрөнгө оруулалт хийснээс гадна “Apple” компанийн удирдах зөвлөлийн тэргүүн Артур левинсон ч багагүй мөнгө нэмэрлэсэн гэнэ.

Тэгвэл АНУ-ын Харвардын их сургуулийн харьяа Эм зүйн сургуулийн эрдэмтэд орчин үеийн хүмүүс удахгүй дунджаар 100 жил амьдрах болно гэж итгэл төгс мэдэгдэн дуулиан тарьсан билээ.

Тэд хүний насыг бүхэл бүтэн 25 жилээр уртасгах чадвартай шинэ эмийн бэлдмэл гарган авч өт, ялаа, хулгана зэрэг дээр туршиж үзсэн нь амжилттай болсон юм.

“Резвератрол” хэмээх тэр эмний найрлагад нь улаан усан үзэмд байдаг бодис орсон юм байна. Дашрамд дурдахад, францууд орой бүр хундага улаан дарс уувал эрүүл байхаас гадна урт насалдаг гэж үздэг билээ. Энэхүү “anti aging wonder” буюу “хөшрөлтийн эсрэг гайхамшиг” нь зөвхөн нас уртасгаад зогсохгүй хүний зүрхний үйл ажиллагааг дэмжиж, зарим төрлийн хавдрын эсрэг үйлчилгээтэй ажээ.

Үүнээс гадна японы Токиогийн их сургуулийн Анагаах ухааны эрдэм шинжилгээний хүрээлэнгийн профессор Макото Наканишигийн удирдсан эрдэмтдийн баг хөгшрөлтийг зогсоож, хүний биеийг залуужуулах эм боловсруулсан юм.

Макото Наканишигийн хэлснээр, хөгшрөлт нь үрэвслийн явцыг үүсгэдэг эсүүд эрхтнүүдэд хуримтлагдсантай холбоотой үйл явц юм байна. Тэдгээрийн нэг нь хөгшрүүлэгч сенесцент эс ажээ. Сенесцент эсүүд аажимдаа хуваагдах чадвараа алдаж эрхтнүүдэд хуримтлагдсанаар хүн хөгширдөг гэнэ.

Макото Наканиши, “Сенесцент эсүүдийг арилгачихвал тэдгээрийн үүсгэдэг үрэвслийн явцыг зогсоож, ингэснээр хөгшрөлтийн шинж тэмдгүүдийг эрс багасгах боломжтой” хэмээн тайлбарлажээ. Эрдэмтэд судалгаа хийх явцдаа хөгшрүүлэгч эс амьдрахын тулд глутаминыг глутамины хүчил болгон хувиргадаг GLS1 фермент шаардлагатай байдгийг илрүүлжээ. Тэгээд энэ ферментийг дарангуйлбал хөгшрүүлэгч эсүүдийг устгах боломжтой гэдгийг тогтоосон аж.

Японы эрдэмтэд зохион бүтээсэн эмээ хулгана дээр туршихад хулганы бөөр, элэг, уушгины үйл ажиллагаа эрс сайжирч, бие нь бүхэлдээ сэргэжээ. Хөгшрөлтөөс үүдэлтэй өөрчлөлтүүдийн нэг нь булчингийн хүч сулрах явдал. Хэрэв залуу хулгана модны нарийхан мөчир дээр 200 секундын турш тогтдог бол хөгшин хулгана 30 секундын дараа л унадаг ажээ. Тэгвэл туршилтын үр дүнд хөгшин хулгана 100 секундын турш мөчир дээр зогсож чадсан байна.

Макото Наканиши, “Ганцхан эм насжилттай холбоотой олон төрлийн өвчнийг анагааж, хүнийг залуужуулах боломжтой нь тогтоогдож байна. Бид өөрсдөө ч туршилтын үр дүнг ихэд гайхан хүлээж авсан. Бидний зохион бүтээсэн эм клиникийн туршилтын эхний шатанд ороод байна. Хэрэв эм элдэв дайвар гаж нөлөөгүй гэдэг нь тогтоодвол тун удахгүй, таван жилийн дараагаас өндөр настнуудад хэрэглэгдэж эхэлнэ гэдэгт найдаж байна. Ер нь хүн хөгшрөлттэй холбоотой элдэв өвчинд баригдалгүй 120 нас хүртэл амьдрах бүрэн боломжтой болох цаг айсуй” гэжээ.

Ийнхүү хүний амьдралыг уртасгах эм бэлдмэлүүдийн туршилт эхнээсээ амжилттай болж, тэдгээрийг боловсруулж үйлдвэрлэх шинэ тулгар компаниудад хөрөнгө оруулах сонирхол эрс нэмэгдсэнээр эртний үлгэр домогт гагцхүү бурхадын хэрэглэдэг байсан гэх “Үхэшгүй мөнхийн ундаа” шиг эм бэлдмэл ердийн хэрэглээ болох цаг алхам алхмаар ойртсоор байгаа ажээ.

Categories
мэдээ эдийн-засаг

Сугалаа, койн ба магадлалын онол хэмээх “хий үзэгдэл”

Монголд мөрийтэй тоглоом хориотой ч ард иргэд маань хоёр зүйл дээр аз эзээ үзээд нэлээд хэдэн жилийн нүүр үзэж байна. Нэг нь нэмүү өртгийн албан татвар (НӨАТ)-ын сугалаа бол нөгөө нь койн ба криптовалютын арилжаа.Аль аль нь Монголын эдийн засагт чухал ач холбогдолтой, нөлөөлөл ихтэй. Мөн ард иргэдийн маань нэлээд хэсгийн амь амьжиргаатай нэн ялангуяа эхнийх нь шууд холбоотой.

Түүх сөхвөл, Францын Эдийн засаг, санхүү, аж үйлдвэрийн яамны Татвар, хураамжийн газрын дарга Морис Лорег НӨАТ-ын зохион бүтээгч гэж үздэг. Түүний санаачилгаар тус улсад уг татварыг анх нэвтрүүлжээ. Тэгвэл өдгөө 120 гаруй оронд НӨАТ нэвтрүүлж, татварын нийт орлогын 25 орчим хувийг бүрдүүлдэг байна. Мөн НӨАТ-ын дунджаар 10 орчим хувийг иргэдэд буцаан олгодог тогтолцоо олон оронд бий болсон аж. Манай оронд нэлээд хожуу буюу НӨАТ, Нягтлан бодох бүртгэл, Аудитын тухай хуулиудаа шинэчлэн баталснаар 2016 оноос НӨАТ нэвтрүүлсэн билээ. Цаг үеэ олсон энэхүү арга хэмжээний үр дүнд манай улсын санхүүгийн ил тод байдал, бүртгэлжилт сайжирч далд эдийн засгийг ил гаргасан юм. Ингэснээр улсын татварын орлого эрс нэмэгдэж, улсын төсөв ч тэр хэрээр зузаарсан байдаг.

Монголд улирал бүр иргэдэд худалдан авсан бараа бүтээгдэхүүнийх нь нийт дүнгийн хоёр хувийг буцаан олгодгоос гадна цахимаар бүртгүүлсэн худалдан авалтын Е-баримт бүхий тасалбарын дугаар бүрийг оролцуулсан сугалааг сар тутам явуулдгийг мэдэхгүй иргэн өдгөө бараг байхгүй биз ээ. Таньдаг хүмүүсээс маань тэрхүү сугалаагаар 30 мянган төгрөгөөс өгсүүлээд хэдэн саяар нь хожсон азтангууд цөөнгүй. Бага гэлтгүй тэрхүү тооцоолоогүй, санамсаргүй нэмэлт орлого цалингаараа амьдардаг дундаж иргэд биднийг тэнгэрийн хишиг хүртсэн мэт баярлуулан хэсэгтээ л сэтгэл тэнийлгэдэг. Миний хувьд Е-баримттай тасалбаруудаа тогтмол бүртгүүлдэг, бас ч гэж нэг удаа 30 мянган төгрөг хожсон юм. Угаасаа магадлалын онолоор бол хожил нь тэр олон их наяд тасалбараас маш өчүүхэн хувьд нь таарна гэдэг ойлгомжтой.

Сүүлийн хэдэн жилд монголчууд түүнчлэн койн буюу криптовалютын арилжаанд оролцох нь эрс нэмэгдэв. Өнөөх магадлалын онолын үүднээс авч үзвэл алдаж ч болох, онож ч болох нэлээд эрсдэлтэй салбар бол энэ. Криптовалюттай холбоотой асуудлууд өнөөдөр монголчуудыг төдийгүй дэлхий нийтийг талцуулсаар байна. Минут хүрэхгүй хугацаанд 30 тэрбум төгрөг босгосон “IHC” гэх койн Монголын санхүүгийн зах зээлд томоохон шинэ үзэгдэл болсон билээ. Монголд одоо долоон койн, дэлхийд 11 мянга гаруй койн бүртгэгдээд байна. Санхүүгийн цоо шинэ төрлийн бүтээгдэхүүн, тренд болсон цахим мөнгөнд монголчууд дөрвөн крипто биржээр дамжуулан хоёр их наяд шахам төгрөгийн хөрөнгө оруулалт хийжээ. Монгол Улсын хадгаламжийн хэмжээ 19 их наяд төгрөг байдаг. Үүний 10 хувьтай тэнцэх цахим мөнгө зах зээлд эргэлдэж байна гэсэн үг.

Эдийн засаг, санхүүгийн мэдлэг, мэдээлэл багатай монголчуудын хувьд хадгаламж зээлийн хоршоодод мөнгөө алдсан гашуун түүх цахим мөнгөний зах зээлд дахин давтагдах вий. Койн болон криптовалютыг худалдаж авсан өөрийн хөрөнгөө алдах, цахим залилан гэх санхүүгийн гэмт хэргийн хохирогч болох өндөр эрсдэл бийг анхааруулахад илүүдэхгүй биз ээ. Ер нь цахим мөнгө гэдэг Монгол төдийгүй дэлхий нийтэд цоо шинэ үзэгдэл тул одоогоор ёстой л хожвол аз, алдвал хохь болоод л өнгөрнө.

Криптовалютын зах зээлийг зохицуулах үүднээс виртуал хөрөнгийн үйлчилгээ үзүүлэгчийн тухай хуулийн төслийг боловсруулж УИХ-д өргөн бариад буй. Тус хуулиар виртуал хөрөнгийн үйлчилгээ үзүүлэгч, зуучлагч хуулийн этгээдийн үйл ажиллагааг зохицуулах юм байна. Мөн хөрөнгө оруулагчийн эрсдэлийг төр хариуцахгүй гэсэн заалт оржээ. Өөрөөр хэлбэл, хууль гарлаа ч, цахим зах зээлд оруулсан эд хөрөнгөөрөө хохирох эрсдэл буурахгүй нь. Койн худалдан авч мөнгөө хэд дахин өсгөж буй хүмүүс өдгөө цөөнгүй байгаа ч магадлалын онолоор бол бүх мөнгөө эргэлт буцалтгүй алдах эрсдэл дэндүү их ажээ.

Магадлалын онол гэснээс, математикийн энэхүү салбар нь дундад зуунд шоо хаях, рулет эргүүлэх, зоос шидэх зэрэг мөрийтэй тоглоомд хожих математик загварчлал гаргах гэсэн сониуч эрдэмтдээс эхтэй гэнэ. Мөрийтэй тоглоомын ялалтыг урьдчилан таамаглахыг зорьсон Италийн Жероламо Кардано, Францын Блез Паскаль, Пьер Фермат зэрэг XVII зууны математикчид шоо шидэх үед тохиолддог магадлалын анхны хэв шинжийг олж нээжээ. Харин ХХ зууны дэлхийн томоохон математикчдын нэг, ЗХУ-ын эрдэмтэн А.Колмогоровын санал болгосон аксиомжуулалтын ачаар магадлалын онол өнөөгийн дүр төрхөө олж, математикийн шинжлэх ухааны салшгүй нэгэн хэсэг болсон аж.

Энгийнээр товчхон хэлбэл, магадлалын онол гэдэг өгөгдөл цуглуулан боломжит үр дүнд шинжилгээ хийж, харьцангуй давтамжийг тооцоолоод ямар нэг үйл явдал болох эсэхийн талаар урьдчилсан таамаг дэвшүүлэхийг хэлдэг юм байна. Энэ онол нь санамсаргүй тохиолдлуудын хэв маяг, чиг хандлагыг авч үздэг бөгөөд түүнийг статистик ба симуляцийн аргуудаар илүү нарийвчлалтай судалдаг ажээ. Ер нь магадлалын онол гэдэг бидний амьдралын эргэн тойронд байнга эргэлддэг “хий үзэгдэл” гэж хэлж болохоор.

Бид онгоц сүйрч олон зуун зорчигч амь үрэгдсэн мэдээ сонсдог ч онгоцоор яагаад ниссээр байдаг вэ. Магадлалын онолын дагуу нисэх онгоцны ослоор нас барах нь 10 саяд ердөө нэг тохионо гэж тооцоолсон учраас тэр байх шүү. Цаг уурчид нарлаг байх, хур тунадас орох, салхи шуурга дэгдэх, агаарын температур хэлбэлзэх гээд цаг агаарын бүх хэв шинж, чиг хандлагыг бидэнд мэдээлэх, магадлалын онолын дагуу таамаглал гаргахын тулд маш олон өгөгдлийг харгалзан үзэж, дүн шинжилгээ хийдэг ажээ. Машин үйлдвэрлэгчид ямар төрлийн осолд жолооч, зорчигчийн амь насыг хэрхэн яаж аварч болох загварчлалыг гаргахын тулд мөн л математикийн энэхүү онолыг ашигладаг. Ийм жишээ олныг дурдаж болно.

Эцэст нь хэлэхэд, энэхүү онолоор бол НӨАТ-ын сугалаагаар ч, койн болон криптовалютын арилжаагаар ч их мөнгө хожих магадлал дэндүү бага тул сэтгэлээ хууралгүй эрүүл ухаанаар хандаж, ялангуяа хаашаа ч, яаж ч эргэж болох эрсдэлтэй койны худалдаанд болгоомжтой оролцох нь зөв биз ээ.

Categories
мэдээ энтертаймент-ертөнц

Цэцгэн залуус

Хятадтай холбоотой хоёр онцгой мэдээ өнгөрсөн ес, аравдугаар сард дэлхий нийтийн анхаарлын төвд орсон билээ.

Эхнийхийг нь “Ассошиэйтед Пресс” агентлаг есдүгээр сарын 3нд цацсан. Тус мэдээнд БНХАУын эрх баригчид эмэгтэйлэг дүр төрхтэй эрчүүдийг телевизийн эфирээр харуулахыг хориглосон гэжээ. Си Жиньпиний санаачилсан нийгмийн ёс суртахууныг бэхжүүлэх үзэл баримтлалын хэрэгжилтийн хүрээнд гаргасан гэх эл шийдвэрийг Хятадын телевизүүдийн удирдлагад бичгээр илгээсэн агаад шууд хэрэгжиж эхэлсэн аж.

Удаахь нь Хятадын “The Global Times” сонинд Бээжин, Тайбэй хоёрын хооронд зэвсэгт мөргөлдөөн үүсвэл нөхцөл байдал хэрхэн өрнөж болох талаар бичсэн аравдугаар сарын 20ны нийтлэл дотор бий. Тус нийтлэлд Тайванийн арми 180 мянган цэргийн байнгын бие бүрэлдэхүүнтэй ч ихэнх нь “гүзээлзгэнэ цэргүүд” буюу цэргийн албаны хүнд хүчрийг дааж тэсвэрлэх чадваргүй эмзэг, турьхан эмэгтэйлэг залуучууд байдаг гэж бичжээ. Тайванийг эмэгтэйлэг “гүзээлзгэнэ цэргүүд”тэй гэж басамжлан доромжилсон Хятад өөрсдөө тийм залуучуудтай болохоос сэрэмжлэн телевиздээ ийнхүү цензур тавьсан гэлтэй.

Ер нь сүүлийн үед Өмнөд Солонгос, Япон, Тайвань зэрэг Зүүн өмнөд Азийн орнуудад эмэгтэйлэг төрхтэй эрчүүд олшрон нийгэмд томоохон асуудал үүсгэж буйг олон нийтийг хамруулан өргөн дэлгэр хэлэлцэх болжээ. Өмнөд Солонгосоос эхтэй гэх энэ үзэгдэл тус улсын Кпоп хөгжмийн хүүхэн шиг төрхтэй хөвгүүдийн хамтлагууд дэлхийн, нэн ялангуяа Зүүн өмнөд Азийн орнуудын өсвөр үеийнхний дунд алдаршиж эхэлснээр савнаасаа хальж тахал мэт газар авах болсон гэж үзэгсэд цөөнгүй.

Иймээс ч юуны учир заавал ч үгүй Өмнөд Солонгосын залуус хамгийн ихээр эмэгтэйлэг болж буйг судлан тайлбарлах явдал ихэсч, бүр Солонгосын түүх рүү хүртэл өнгийжээ. VII зуунд оргил үедээ хүрч байсан солонгосчуудын анхны төрт улсын нэг Силлагийн язгууртнуудын хөвгүүдийн тэргүүлэгч хэсгийг хваран буюу “цэцгэн залуучууд” гэдэг байсан тухай эртний түүхэн эх сурвалжуудад тэмдэглэгдэн үлджээ. Ирээдүйн элит удирдагчид болох учиртай 14-15 насны хөвгүүдийг сонгон тулааны урлаг, улс удирдан захирах урлаг, соёл уламжлал, шашин шүтлэг зэргээс гадна хэрхэн биеэ арчилж сайхан харагдахыг зааж сургадаг байсан нь уламжлагдсаар өдгөө ч Солонгосын нийгэмд ямар нэг байдлаар нөлөөлдөг гэнэ.

“Euromonitor” байгууллагын судалгаагаар, дэлхийд хамгийн их биеэ арчилж торддог нь Өмнөд Солонгосын эрчүүд ажээ. Энэ нь мэдээж бас цаанаа учир шалтгаантай. Тус улсад ажил олгогчид их, дээд сургууль төгссөн үй олон залуучуудаас мэдлэг чадвартайгаас гадна хүний нүдэнд дулаахан харагддагийг нь илүүтэй сонгодог байна.

Иймд эрэгтэй хүний гоо сайхан, өөгүй бие галбир давуу тал болдог нь тодорхой. Өмнөд Солонгост хийсэн нэгэн судалгаанд, 2537 насны залуучуудын 86 хувь нь гадаад үзэмжээ сайжруулбал цалин сайтай ажилд орж, албан тушаалаа ахиулж чадна гэж үздэг аж. Тус улсад өндөр гуалиг биетэй, цайвар арьстай, өтгөн хөмсөгтэй, нарийхан эрүүтэй эрчүүдийг дур булаам гэж үзэх болж тусгайлан “хонминам” хэмээн нэрийдэх болжээ. Кпопын дэлхийд алдартай “BTS” хамтлаг нь шүтэн бишрэгч залуустаа арьс арчилгааны нууцаасаа хуваалцаад зогсохгүй өөрийн нэртэй гоо сайхны бүтээгдэхүүн хүртэл худалдаанд гаргасан байна. Мөн гоо сайхны бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэгчид цэргийн алба хааж буй залуучуудад зориулж цогц бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэж эхэлсэн нь эрэлт хэрэгцээ ихтэй байгаа аж.

Энэхүү “тахал” Монголыг маань тойроогүйг, цагтаа дэлхийн талыг эзэлж явсан хүчит хар хөвгүүд туяхан согоо шиг болж буйг сохор биш л бол хүн бүр харж халаглах болсон биз ээ. Манай улсын ихэнх урологич (эрэгтэй, эмэгтэй хүмүүсийн шээсний замын өвчнийг оношилж, эмчилдэг) ба эрэгтэйчүүдийн эмч (эрэгтэй хүний нөхөн үржихүйн замтай холбоотой аливаа зүйлийг оношилж, эмчилдэг) нарын ажигласнаар, сүүлийн хоёр гурван жилээс зүс царайдаа хэт их анхааран биеэ авч яваа байдлаараа эмэгтэйлэг гэмээр эрэгтэйчүүд ихэвчлэн 18-25 насныхан ажээ.

Энэ нь ямар нэгэн байдлаар телевиз болон сошиал ертөнцөөр өргөн дэлгэрсээр удаж буй Өмнөд Солонгосын соёлын нөлөөтэй холбоотой нь мэдээж. Гэвч зөвхөн үүнээс л болж байна гэвэл бас өрөөсгөл юм. Чингисийн удам гэж цээжээ дэлдэн омгорхдог бидний монгол эрс төдийгүй даяар дэлхийн эрэгтэйчүүдэд нийтэд нь эрэгтэйлэг чанараа алдах өөр нэгэн аюул нүүрлээд байж тун ч болзошгүй. Юу гэвэл, антибиотикийг үхэр, загас, тахианы өвчнийг арилгахаас гадна амьдын жинг нь хурдацтай нэмэгдүүлэх “өсөлтийн даавар” болгон дэлхий даяар хэрэглэдэг болсоор удаж байгаа аж. Үүний үр дүнд бидний иддэг мал, шувуу, загасны гээд аливаа махнаас сүүлийн үед хүнцэл зэрэг химийн элемент илрэх болжээ.

Ердөө хоёр жилийн өмнө дөө, 2019 оны долдугаар сард дэлхийгээр нэг түгсэн алдарт түргэн хоолны сүлжээ болох КFC, McDonald’s зэргийн тахианы маханд хийсэн шинжилгээгээр их хэмжээний антибиотик, хүнцэл илэрч бөөн дуулиан тарьсан билээ. АНУ-д жил бүр тийм тахианы мах идсэн 23 мянган иргэн амиа алддаг гэж эрүүл мэндийн судлаачид тооцоолсон нь дайран дээр давс нэмсэн байдаг. Тухайн үед АНУ төдийгүй өрнөдийн олон орноор эдгээр түргэн хоолны газруудын эсрэг хөдөлгөөн өрнөсөн юм. АНУын иргэд л гэхэд 350 мянган хүний гарын үсэг цуглуулан “KFC”гийн толгой компани болох “Yum! Brands”т хүргүүлэн тэмцэж байв. Энэхүү эсэргүүцлийн дараа дэлхийд тэргүүлэгч дээрх түргэн хоолны газрууд тийм төрлийн тахианы мах хэрэглэхээ больсон гэдэг.

Зарим орны эрдэмтдийн хийсэн судалгаагаар, аливаа махан бүтээгдэхүүнд илэрсэн хүнцэлд эм даавар бүхий эстроген давамгайлдаг нь тогтоогджээ. Тэр ч бүү хэл иймэрхүү маягаар боловсруулсан махан бүтээгдэхүүнийг хэрэглэснээр эрэгтэйчүүд аажмаар цэвэр эр хүний шинж чанараа алдаж болзошгүйг эрдэмтэд анхааруулах болов. Ер нь эр хүнийг зан чанар, бие галбир, сэтгэхүй гээд бүх юмаар нь тэтгэдэг дааврыг тестостерон гэдэг. Гэтэл АНУын Урологийн холбооны эрдэмтдийн хийсэн судалгаагаар, сүүлийн жилүүдэд 100 эрэгтэй тутмын хоёрынх нь тестостерон их хэмжээгээр буурсан бол үлдсэн 98ынх нь зохих хэмжээгээр багассан болохыг тогтоожээ.

Эрчүүд жил ирэх тусам улам эмэгтэйлэг, нялцгай болж буйн шалтгааныг биед нь байх ёстой энэхүү тестостерон хэмээх бодис багассантай шууд холбон ойлгож болно хэмээн судалгааг явуулсан эрдэмтэд баталж байна. Хэдийгээр эрдэмтэд ямар учраас эрчүүдийн бие дэх уг чухал бодис багасах болсон шалтгааныг тогтоогоогүй ч ирээдүйд эрэгтэй хүн эмэгтэйчүүдтэй улам л адилхан зан араншинтай болж эхлэхэд гайхах зүйлгүй бололтой.

Сүүлийн үеийн хөвгүүд улам л өндөр, нарийхан болоод байгаа шалтгааныг АНУын Урологийн холбооны эрдэмтэд тестостероны багасалттай холбон тайлбарлаж байна. Учир нь энэ бодис хэдий чинээ их агуулагдана, эрчүүд төдий чинээ булчинлаг, хүдэр чийрэг харагддаг аж. Иймээс ч сүүлийн үед өндөр хөгжилтэй орнуудад тестостероны дутагдлыг нөхдөг үнэ ихтэй эмчилгээ дэлгэрч байгаа гэнэ.

Эцэст нь шар айраг уух дуртай эрчүүддээ АНУын эрдэмтэн судлаач Стивен Буннерийн хийсэн судалгааны дүнг сонордуулъя. Ихэнх төрлийн шар айргийн амт, үнэрийг сайжруулах зорилгоор найрлагад нь зөрөг цэцэгний охь нэмдэг байна. Тэгвэл зөрөг цэцгийн ханд нь эм даавар буюу эстрогений ялгаралтыг эрчимжүүлдэг нь нотлогджээ.

Шар айраг тогтмол ууж “пивоны” гүзээ суусан эрчүүдэд эстроген ихээр ялгаран эмэгтэйлэг шинж чанар илэрч, тэр ч бүү хэл том хөхтэй болдог болсон тухай Стивен Буннер судалгаандаа дурдсан байдаг.

Д.ЦЭРЭНДОЛГОР

Categories
мэдээ нийгэм

Монголын биохимич эрдэмтэд дэлхийн түвшинд хүрснийг анхлан баталсан “Панкипсин” эм

Хуучин ЗХУ-ын Арменийн Спитак хотод 1988 оны арванхоёрдугаар сарын 7-ны 10 цаг 41 минутад Рихтерийн шаталбараар 10 баллын газар хөдөлсөн билээ. Энэхүү аймшигт газар хөдлөлтийн давлагаа манай гаригийг хоёр ч удаа тойрч, Европ, Ази, Америк, Австралийн шинжлэх ухааны лабораториудад бүртгэгджээ. Ердөө хагас минутын дотор нэг сая шахам хүн амьдарч байсан Арменийн хойд хэсэг тэр чигтээ үнсэн нурам болсон гэдэг.

Энэхүү эмгэнэлт үйл явдалд тусламжийн гараа сунгасан анхны улсуудын нэг нь Монгол юм. Манай барилгачид Спитакт монгол гэрээ барьж олон мянган хүнийг хүйтэн өвлөөр орон гэртэй болгож байв.

Чeрнобыль. 1986 он

Үүнээс гадна Монголын нэгэн эм зовж зүдэрсэн хүмүүсийн аминд орсон. Тэр эмийн нэр нь “Панкипсин”. Манай улсын биохимич эрдэмтэн Ж.Цэрэндэндэв, Ж.Алимаа, Д.Сувд нарын зохион бүтээсэн, монгол хонь, ямааны нойр булчирхайг нарийн технологиор боловсруулан гаргаж авсан цэвэр уургийн энэхүү бэлдмэл 1985 онд Дэлхийн оюуны өмчийн байгууллагын алтан медаль авсан нь тохиолдлын зүйл огтхон ч биш.

Монгол “Панкипсин” нь бэлчээрийн хонь, ямаанаас гаргаж авсан бүтээгдэхүүн учир ЗХУ болон бусад орнуудад үхэр, гахайн нойр булчирхайнаас боловсруулсан ижил төрлийн эмээс хоёр дахин илүү үйлчилгээтэй ажээ. Тиймээс ч Арменийн газар хөдлөлтөөр бэртэж гэмтсэн хүмүүсийн шарх, сорвийг маш богино хугацаанд илааршуулсан юм байна.

Тэр ч бүү хэл 1986 оны дөрөвдүгээр сарын 26-нд хуучин ЗХУ, одоогийн Украин дахь Чернобылийн атомын цахилгаан станцад гарсан ослын улмаас радио идэвхт бодист хордсон хүмүүсийг эмчлэхэд үр дүнгээ өгчээ.

Тийм ч учраас ЗХУ-ын тэргүүлэх эм зүйчид Монголоос “Панкипсин” эмийг импортлох нь зүйтэй гэсэн дүгнэлт гаргаж байв. Гэвч ЗХУ үхрээс гаргаж авсан ижил төрлийн эмтэй тул Монголын “Панкипсин”-ийг оруулахыг зөвшөөрөөгүй аж. Дотоодын асар том зах зээл, мөн өөрсдийн биохимийн салбараа хамгаалсан нь тэр биз ээ.

Хуучин ЗХУ-ын Арменийн Спитак хотноо хүчтэй газар хөдөлжээ, 1988 он

“Панкипсин” нь шарх, сорви, түлэнхий зэргээс гадна маш олон төрлийн өвчин эдгээхэд ач тустай аж. Үрэвслийн эсрэг үйлчлэлтэй эмийн бүлэгт хамаардаг бөгөөд мөхсөн эд, өтгөн, цэр, идээ бээр зэрэг янз бүрийн шүүгдсийг задалж, хаван, цус хуралтыг шимэгдүүлэн үрэвслийн голомт газрын цус, тунгалгийн эргэлтийг сайжруулснаар эсийн нөхөн төлжилтийг тэтгэж, улмаар нянгийн эсрэг бэлдмэлийн микробын эсэнд шууд нөлөөлөх үйлчлэлийг хүчтэй болгодог антибиотик юм байна. Дотрын өвчин буюу амьсгалын замын үрэвсэл, мөгөөрсөн ба гуурсан хоолой тэлэх өвчин, уушгины буглаа, уушгины үрэвсэл, мэс заслын дараах уушги шалчийх зэрэгт хэрэглэдэг ажээ. Мөн гэмтэл согог, мэс заслын өвчнийг эдгээхэд ч ач тустай. Түлэнхий, хөлдөлт, ясны хугаралт, идээт болон халдварласан шарх, зөөлөн эд, ясны үрэвсэл зэргийг эмчлэхэд хэрэглэдэг байна.

Түүнчлэн дунд чихний архаг идээт үрэвсэл, гайморит буюу хамрын дайвар хөндийн үрэвсэл, архаг ларингит буюу төвөнхийн үрэвсэл, идээт синусит зэрэг өвчнийг анагаахад өргөн хэрэглэдэг болжээ. Нүдний төрлийн өвчний эмчилгээнд ч хэрэглэнэ. Нэн ялангуяа нулимсны замын архаг үрэвсэл, түүний наалдас, цус харвалт, торлог бүрхүүлийн цусны эргэлтийн хурц хямрал ба наалдас, зовхины удаан эдгэрэлттэй шарх зэрэгт ашигладаг байна. Мөн умайн хүзүүний улайлт, шархлаа, хярзангийн урагдалт гэх мэт эмэгтэйчүүдийн өвчнүүдийг эдгээхэд үр дүнтэй нь нэгэнт нотлогджээ. Үүнээс гадна эрүү нүүрний тус газрын идээт мэс заслын өвчнүүд, буйлны үрэвслийн эмчилгээнд ч хэрэглэдэг. Панкипсиныг өдгөө биохимич Ж.Алимаа захиралтай шинжлэх ухаан, үйлдвэрлэлийн “Монэнзим” ХХК үйлдвэрлэн гадаад, дотоодын зах зээлд нийлүүлсээр байна.