Author: ДАВААДОРЖИЙН ОТГОНТУЯА

Бидний өдөр тутмын амьдралд тохиолддог үйл явдлыг мэргэжлийн түвшинд хүргэдэг контент бий болж байгаа. Өсвөр насныханд зориулсан эерэг видео бичлэгээрээ олонд танигдаад буй “Mesmerism”-ийн үүсгэн байгуулагч Д.Ганцогттой ярилцлаа.

---

-Та “Орк”, “Диваажинд хүрэх зам”, “Сүүлчийн монита”, “Анагаахын алдартнууд” зэрэг богино хэмжээний кино уран бүтээл хийж байсан. Сүүлийн үед ямар уран бүтээл дээр ажиллаж байна вэ?

-Одоогоор хоёр том төсөл дээр ажиллаж байгаа. “Анагаахын алдартнууд-2” буюу арван ангитай зохиолоо бичээд ажил ихтэй л явна. Наймдугаар сарын дундуур зураг авалтаа хийгээд нэг сараас кино гарч эхэлнэ. “Ажил дуусахгүй, амьдрал харин дуусна” гэдэг шүү дээ. Гэр бүлдээ бага цаг гаргадаг учраас зохиолоо бичиж дуусгачихаад амрах төлөвлөгөөтэй байна.

-Маш богино хугацаанд бүрэн хэмжээний нэг биш, бүр дөрвөн кино хийсэн шүү дээ?

-Бид хамгийн анх “Орк” инээдмийн, адал явдалт киногоо гаргаж байсан. Үүний дараа IPTV-тэй хамтарч “Сүүлчийн монита” контентыг уран сайхны киноны жишгээр хийсэн. Бүрэн хэмжээний дөрөв, олон ангитай нэг кино хийгээд дэлгэцийн уран бүтээл дээр ажиллах том туршлага хуримтлуулаад явж байна.

-Дэлгэцийн уран бүтээл хийхэд зураг авалт, жүжигчдийн ур чадвар чухал байх. Тийм үү?

-Урлаг дотроо хамгийн хэцүү нь уран сайхны кино байдаг. Олон хүний ур ухаан, сэтгэл шингэдэг учраас аль болох сайн бүтээл хийх гэж хичээдэг. Зураг авалтын үед бүгд хариуцлагатай сайн ажилладаг. Олон ангит кино хийхэд нэлээдгүй сцена авдаг учраас удаан үргэлжлэх хандлагатай байдаг. Бид сонгон шалгаруулалтаар жүжигчдээ сонгодоггүй. Ер нь хүмүүсийг шилж голох дургүй. Гурваас дөрвөн хүнийг өөрсдөө сонгон кинонд тоглох санал тавьдаг.Өмнөх киноны зураг авалтыг есдүгээр сарын сүүлээс арванхоёрдугаар сарын 20 хүртэл хоёр сарын хугацаанд авч байсан.

-Тайз засалт, нүүр хувиргалт, хувцас гээд дэлгэцийн уран бүтээл хийхэд хөрөнгө мөнгө шаардлагатай болдог. Танайх санхүүжилтээ яаж гаргадаг вэ?

-Монгол гурван сая гаруй иргэнтэй ч үзэгчдийн тоо нэг сая дотор л эргэлддэг учраас киног продюсерлэнэ гэдэг маш их эрсдэлтэй. “Mesmer­ism” пэйж хуудастаа богино хэмжээний олон бичлэг хийсэн. Гэхдээ хөгжихийн тулд мэдээж хөрөнгө мөнгө хэрэгтэй, тиймээс бичлэгтээ үзэгчдэд үл анзаарагдам байдлаар бараа, бүтээгдэхүүн сурталчилдаг. Ийнхүү олсон мөнгөө дараагийн бичлэг хийх урсгал зардалдаа зориулж, үлдсэнийг нь бусад хэрэгцээндээ зарцуулна. Бидний хийсэн бичлэгийг ихэвчлэн өсвөр насныхан үздэг учраас гадуур ам сайтай байдаг. Олонд сайн талаа харуулж чадсан болохоор санхүүжилт тал дээр их одтой байдаг гэх юм уу. Кино уран бүтээлийнхээ зохиолыг бичээд хамтран ажиллах байгууллагууддаа хөрөнгө оруулалтын санал тавихад эерэгээр хүлээж авдаг.

-“Mesmerism”-ийн залуучууд гэхээр эерэг контент бэлддэг дүр зураг буудаг. Танай хамт олон анх хэрхэн байгуулагдаж байв?

-Ихэвчлэн гадаадын контентыг харж байгаад түүнтэй төстэй контентыг Монголдоо хийж эхэлсэн. Анх дөрвөн хүний бүрэлдэхүүнтэй байгуулагдаж байсан. 2016 оны 12 дугаар сард өөрийн “Mesmerism” фэйсбүүк хуудсандаа “Дүүгийн ёолкны мөнгө” бичлэгээ тавьснаар олон нийтэд танигдсан. Бид нийгэмд эерэг хандлагатай, зөв үлгэр дуурайлтай, хөгжилтэй бөгөөд бүх насныханд зориулан бичлэг бүтээдэг. Өнгө үзэмж сайтай байхын зэрэгцээ хараал хэлээд хүн муулаад байдаггүй. Нийгэмдээ хэлье гэснээ хэлчихдэг, өсвөр насны хүүхдүүдийг зөв тал руу нь чиглүүлэх зорилготой үүсгэн байгуулагдсан.

-Видео контентоо хэр хугацаанд хийдэг вэ?

-Мэргэжлийн зураг авалт хийхийн тулд нарийн деталчилж авдаг. Тиймээс яаж авснаасаа шалтгаалаад өөр өөр хугацааг зарцуулдаг. Өмнө нь видео монтажаа шуурхай хийдэг байсан. Олон нийтэд зориулсан контент хийдэг болохоор хуучин шигээ байж болохгүй. Бид нийт 300-гаад видео хийсэн болохоор бүх тал дээр хянуур ажиллаж бүтээлүүдээ сайжруулах хэрэгтэй. Хүн үзээд ойлгохгүй алдаатай видеог оруулахгүй хасчихдаг.Одоогоор пэйждээ 200 видео байршуулсан байгаа.

-Та бүхэн нийгмийн олон талын зүйлийг бичлэгээр дамжуулан залуусыг эерэг зүйл рүү хөтөлдөг. Яг аль дээр нь их хугацаа зарцуулдаг вэ?

-Үр дүн нь сайн гардаг ч хүчирхийллийн хар бараан контент хийхэд маш их цаг зарцуулдаг. Эвлүүлэг, зураг авалт, текст уншихаас эхлүүлээд их ажиллагаа ордог. Зарим хүмүүс та нар хэдхэн видео хийгээд зохиол чинь дуусчихна гэдэг. Амьдрал үргэжлжилж байгаа учраас зохиол дуусна гэж огт байхгүй. Аж ахуй, нийгэм, хайр дурлал, арван жил, оюутан, гэр бүл, ажил гээд л санаанууд ер нь дуусахгүй, гол нь сайн баяжуулах хэрэгтэй.

-Таныг кинонуудаа өөрөө найруулдаг гэж сонссон. Дэлгэцийн бүтээл дээр ажиллах хүнд байдаг уу?

-Багадаа математикдаа сайн хүүхэд байлаа. Бизнесийн эдийн засагч мэргэжилтэй. Урлагаас хол мэргэжилтэй хүн л дээ. Аливаа юмны цаад талыг харж асуудлаа шийддэг учраас хамт олноо замчилаад явж байгаа юм болов уу. Кино хийхэд хамгийн чухал нь продюсер байдаг. Кино найруулна гэдэг хувь хүнээс маш их хичээл зүтгэл, хариуцлага шаарддаг.

-Контентууддаа хүмүүсийг хэрхэн оруулдаг вэ?

-Манай пэйжийг автоматаар 300 хүн үзчихдэг. Мөн залуусдаа танигдсан болохоор хүмүүс дуртай хүлээж авдаг. Өсвөр насны хүүхдүүдийг зөв зүйлд уриалсан контент хийдэг учраас гэр бүлийнхэн маань уриалгахан хүлээж авдаг.

-“Mesmerism” ямар утгатай вэ?

-Египтээр“ховс” гэж орчуулагддаг.

-Танай хамт олон цаашид ямар төлөвлөгөөтэй байна?

-“Mesmerism” бидэнд маш олон зүйл сурч, хийж бүтээхэд тус болсон. Бид илүү амжилтад хүрэхийн тулд хичээж ажиллана. Хөдөлмөр хүнийг бүтээнэ гэдэг шүү дээ. Би азанд итгэж суудаггүй, зөвхөн өөртөө л найддаг. Ажил хийвэл ам тосдоно гэдэг шиг л юм хийж бүтээж байж сайн сайхан амьдарна. Цаашдаа өдөр бүр сайн кино, контент хийхийн тулд хичээж, суралцаж ажиллана даа.

Д.ОТГОНТУЯА

МУСТА, ОУ-ын усан будгийн мастер зураач С.Мөнхбаатартай ярилцлаа.

---

-Та хэрхэн уран зурагтай холбогдов. Багын мөрөөдөл байв уу?

-Зураач болно гэдэг мөрөөдөхөөс илүү цаанаас өгөгдөлтэй авьяас гэдэг зүйл байх ёстой гэж үздэг. Би зураач болно гээд шууд зураач болно гэдэг их төвөгтэй. Би багаасаа зурдаг байсан. Сүүлд 2015 оноос усан будгийн төрлөөр дагнаж бүтээлээ туурвисан. Усан будгаар зурахад ерөнхий уран зургийн мэдлэгээс эхлээд усан будгийн техникийг сурах хэрэгтэй болдог. Энэхүү зургийн төрлөөр тасралтгүй хичээллээд таван жил болж байна. 2005 оноос хойш ОУ-ын Улаанбаатар их сургуульд одоог хүртэл дизайны багшаар ажиллаж байгаа.

-Уран бүтээлч хүн бүтээлээсээ өөр өөр мэдрэмжийг авдаг байх. Таны хувьд бүтээлээсээ ямар мэдрэмжийг олж авдаг вэ?

-Би бүтээлээ туурвихдаа аль болох энгийн зүйлээс чамин чухал зүйлийг гаргахыг зорьдог.Энгийн хүний дүр төрх, нүдний харц,амьдарч буй байгалийн зураглал орчин зэргээс сайн сайхныг олж хараасай гэж хүсдэг. Усан будаг хүнийг татах, автуулах ид шидтэй юм шиг санагддаг.

-Ихэвчлэн ямар төрөл жанраар зургаа зурдаг вэ?

-Ерөнхийдөө хөрөг зургаар бүтээлээ зурдаг.

-Та бие даасан үзэсгэлэн гаргаж байв уу?

-Бусад уран бүтээлчтэй хамтарсан үзэсгэлэн гурав, бие даасан үзэсгэлэн дөрвийг гаргасан. Гадаад, дотоодын маш олон үзэсгэлэнгүүдэд оролцож байсан. Саяхан л гэхэд Солонгост болох том хэмжээний үзэсгэлэнд оролцох гээд зургаа явуулчихсан. Мөн Шеньжинийн олон улсын хоёр дахь финальд оролцсон. Хөл хорионоос болоод нэлээд хэдэн үзэсгэлэн цуцлагдсан байгаа.

-Усан будгаар зурахад их мэдрэмж шаарддаг байх. Зургаа зурахдаа хэр уддаг вэ?

-Усан будгаар зурах үйл явц бусад зургуудыг бодвол хурдан. Зурах гэж буй санаа зохиомжоо олох гэж жаахан уддаг. Өнгө тооны шилжилтүүдийг дээрээс нь усаар зурж байгаа учраас ус хатна, ууршна. Зурагнаасаа шалтгаалаад 4-5 цаг, заримдаа 10 цаг тасралтгүй суух шаардлага гардаг. Усан будаг өөрөө зургаа хатаахгүйгээр үргэлжлүүлээд зураад явдаг болохоор хүлээгддэггүй онцлогтой.

-Анхны ОУ-ын уралдаанд оролцож байсан бүтээлийнхээ талаар дурдахгүй юу?

-2015 онд Шеньжиний анхдугаар үзэсгэлэнд оролцож байсан. Тэр үед “Охины хөрөг” гээд судалбарын төрөлд гуравдугаар байранд орсон. 50-иад орны 2000 гаруй зурагнаас 150 зураг шалгарч байсан.

-“Бүргэдийн шивнээ” зураг тань Дэлхийн усан будгийн мастеруудын тэмцээнд тэргүүн байр эзэлж байсан. Гүн утга агуулгатай зураг шиг санагддаг.

-Тэгэлгүй яахав. Казах түмний ёс уламжлалыг харуулсан. Настай хүн, бүргэд хоёр насаараа хамт ижилсэн дассан тухай өгүүлэхийг зорьсон. Халхаар бол морьтойгоо ярилцдаг гэж ярьдаг даа, түүнтэй адил. Энэ зураг маань 2018 оны Хятадын Шанхай хотын онлайн төрөлд нэгдүгээр байранд орж байсан.

-“Солиот эх” киноны жүжигчдийн зургийг зурсан байсан шүү дээ. Яагаад зурах болсон бэ?

-Анх киног нь үзээд маш сайхан сэтгэгдэл төрж байсан.Кино нь сэтгэлд хүрэхээс гадна киноны зураглал, дүрслэл, уран бүтээлчдийн гаргасан дүр төрх нь их таалагдсан учраас цаасан дээр буулгаж үзье гэж бодсон.Тэр маань зөвхөн миний уран бүтээл биш. Кино уран бүтээлчдийг алдаршуулж олонд хүргэхийг зорихоос гадна усан будгийн техникийг давхар сурталчлах зорилгоор зурсан. Жүжигчин И.Одончимэгийн уйлж байгаа хэсгийг киноны кадраас буулгаж байсан.

-Сүүлийн үед ямар уран бүтээл дээр ажиллаж байна вэ?

-Хөл хорионы үеийг ашиглаад хоёр ном гаргачихаад байна. Оюутнууддаа цахимаар хичээлээ заахын хажуугаар цаг ашиглаж номоо бүтээсэн. Өмнө нь “Усан будаг судалбар” номоо гаргачихсан байсан.

-Ном гаргасан гэсэн шүү дээ. Хэдий хэр хугацааг зарцуулав?

-Манайд уран зургийн чиглэлийн номнууд гадаад, дотоодын зураачдын зургийг эш татан тайлбарласан байдаг. Миний хувьд энэ номоо өөрөө гардаж хийсэн. Бүх зургийг өөрөө зурж, гаднаас эш татаж авсан ямар нэгэн зураггүй гэдгээрээ онцлогтой. Монголд байхгүй ном гэж хэлж болно. Оюутан залуус, зураачдад маш их хэрэгтэй ном гэж бодож байгаа. Усан будгийн техникийг Монголдоо сурталчилж, олон зураачдыг гаргаж ирэх туйлын зорилготой. Зураач хүнд өөрийн дадал техник, ямар шинж чанар байгаа талаар бусдад зөвлөгөө өгч харуулсан ном байгаа.

-Манай улсад усан будгийн төрөл хэр хөгжсөн бэ. Энэ төрлийг цаашид хөгжүүлэхэд юун дээр анхаарах хэрэгтэй гэж бодож байна?

-1960-аас 1970-аад онд усан будгаар зурах төрөл байсан. Энэ нь нэг хэсэг орхигдож 2010 оноос дахин сэргэж эхэлсэн. Тэр утгаараа ОУ-ын усан будгийн нийгэмлэг таван хүнтэйгээр байгуулагдаж байсан.Залуусын төлөөлөл усан будгийг зурж, сонирхож, бүтээж эхэлснээрээ энэ урлаг цаашид хөгжих боломжтой болно.

-Одоогоор усан будгийн төрлийг сонирхдог хүмүүс хэр их ажиглагдаж байна вэ?

ОУ-ын Усан будгийн нийгэмлэг 2012 онд байгуулагдсан. Тэр цагаас хойш энэ төрлөө хөгжүүлчихлээ гэж бодож байгаа. Байгууллагууд зөвхөн усан будгаар зурах сонирхолтой мэргэжлийн болон мэргэжлийн бус хүмүүсийг хамруулсан дэлхийн хэмжээний гэж хэлж болох үзэсгэлэнг зохион байгуулуулдаг. Сүүлийн үед залуус их сонирхож байгаа.

-Энэ төрлөөр зурахад юун дээр анхаарах хэрэгтэй вэ. Цаасны сонголт чухал уу?

-Нэгдүгээрт, зургийн өндөр мэдрэмжтэй байх хэрэгтэй. Зураг зурна гээд шууд зурчихаж болохгүй. Хоёрдугаарт, цаасны чийгшил маш чухал. Цаас болгон өөрийн гэсэн граммтай байдаг. Бичгийн цаас л гэхэд 80-100гр байдагтай адил усан будгийн дундаж цаас 300 граммтай байна. Цаасан дээр ус чийглээд яаж зурах уу, эсвэл чийглэхгүй зурах уу гэдэг олон техникүүдийг сурч байж зургаа зурж эхэлнэ. Энэ тухай номондоо тодорхой тусгасан.

-Зураг хадгалахад хадгалах горим чухал уу?

-Ус хүргэхгүй бол удаан хугацаанд хадгалагдана. Гэмтэхдээ амархан байдаг учраас нар, чийгнээс л хол байлгавал болчихно доо. Орчин үед хадгалах арга техник өөр өөр байдаг болсон учир хадгалахад асуудалгүй болж байгаа.

-Одоо ямар уралдаанд оролцохоор төлөвлөж байгаа вэ?

-Хятадад 10 дугаар сард болох том үзэсгэлэнд оролцоно. Өөрийгөө илүү сорьсон мэргэжлийн өндөр түвшинг шалгаруулсан үзэсгэлэнд орохыг зорьж байгаа. Энэ нь надад маш их туршлага бий болгох юм.

-Уран бүтээлээрээ юу өгүүлэхийг зорьдог вэ?

-Урлаг дэргэд байдаг. Уран бүтээлийг холоос хайх хэрэггүй гэдэг санааг л ойлгуулахыг хичээдэг. Тиймээс маш энгийн зүйлийг бодож олон нийтэд бүтээлээ туурвидаг.

-Зураг зурахад орчин чухал уу. Та ямар үед зурах сэдэл санааг олж авдаг вэ?

-Бусдын том том уран бүтээлүүдийг үзэх дуртай. Мөн байгальд гарч тайван, төвлөрсөн орчинд бүтээлээ хийдэг. Зураг зурна гэдэг өөрөө анхаарал төвлөрөлт шаарддаг учраас намуухан тайван орчинд байхыг илүүд үздэг.Нарийн детальчилж зурдаг учраас дуу чимээнд бодол санаа сарнидаг.