Categories
мэдээ нийгэм цаг-үе

Орхон, Сэлэнгэ голын хөндийгөөр хур тунадас орно DNN.mn

Малчид, иргэд, тээвэрчдэд зориулсан мэдээ: 30-нд Алтай, Хангай, Хөвсгөл, Хэнтийн уулархаг нутаг, Орхон, Сэлэнгэ голын хөндийгөөр хур тунадас орно.

2024 оны аравдугаар сарын 30-ны 08 цагаас 20 цаг хүртэл: Ихэнх нутгаар солигдмол үүлтэй. Алтай, Хангай, Хөвсгөл, Хэнтийн уулархаг нутаг, Орхон, Сэлэнгэ голын хөндийгөөр хур тунадас орно. Бусад нутгаар хур тунадас орохгүй. Салхи баруун болон төвийн аймгуудын нутгаар баруун өмнөөс баруун хойш эргэж, бусад нутгаар баруун өмнөөс секундэд 4-9 метр, Алтайн салбар уулс, говь, тал хээрийн нутгаар секундэд 12-14 метр хүрч ширүүснэ.

Монгол-Алтайн уулархаг нутаг, Завхан голын эх, Хүрэнбэлчир орчмоор 0-5 хэм хүйтэн, Хангай, Хөвсгөл, Хэнтийн уулархаг нутаг, Орхон, Сэлэнгэ, Тэрэлж голын хөндийгөөр 2-7 хэм, говийн бүс нутгийн өмнөд хэсэг, Дорнод-Дарьгангын тал нутгаар 10-15 хэм, бусад нутгаар 4-9 хэм дулаан байна.


2024 оны аравдугаар сарын 31-нээс 2024 оны арваннэгдүгээр сарын 04-нийг хүртэлх цаг агаарын урьдчилсан төлөв

Аравдугаар сарын 31-нд баруун аймгуудын нутгийн баруун хэсэг, төв болон зүүн аймгуудын нутгийн зарим газраар, 11-р сарын 01-нд Монгол-Алтай, Хангай, Хөвсгөл, Хэнтийн уулархаг нутгаар ялимгүй хур тунадас, 02-нд нутгийн зарим газраар, 03-нд төв болон говийн аймгуудын нутгийн зүүн хэсэг, зүүн аймгуудын нутгийн зарим газраар нойтон цас, цас орж, зөөлөн цасан шуурга шуурна. Салхи ихэнх хугацаанд секундэд 6-11 метр, 2-нд нутгийн зарим газраар, 03-нд говь, талын нутгаар секундэд 14-16 метр хүрч ширүүснэ. Ихэнх нутгаар хүйтэрч Завхан голын эх, Хүрэнбэлчир орчмоор шөнөдөө 17-22 хэм, өдөртөө 4-9 хэм, Хангай, Хөвсгөл, Хэнтийн уулархаг нутаг, Идэр, Тэс, Орхон, Хараа, Ерөө, Туул, Тэрэлж, Улз голын хөндийгөөр шөнөдөө 10-15 хэм хүйтэн, өдөртөө 4 хэмийн хүйтнээс 1 хэм дулаан, говийн бүс нутгийн өмнөд хэсгээр шөнөдөө 4 хэмийн хүйтнээс 1 хэмийн дулаан, өдөртөө 6-11 хэм дулаан, бусад нутгаар шөнөдөө 5-10 хэм хүйтэн, өдөртөө 0-5 хэм дулаан байна.

Categories
мэдээ нийгэм нүүр-хуудасны-онцлох онцлох-нийтлэл туслах-ангилал

Хурандаа Д.Цээсэд: Эрхийг нь зөрччихнө гээд аав, ээж нь ч хүүхдүүддээ үг хэлж чадахгүй болжээ DNN.mn

Шүүхийн шийдвэр гүйцэтгэх байгууллагын хурандаа Д.Цээсэдтэй ярилцлаа. Тэрбээр 2000-2006 он хүртэл Зайсан дахь Насанд хүрээгүйчүүдийн хорих ангийн даргын албыг хашиж байсан билээ.


-Таныг Зайсан дахь Насанд хүрээгүйчүүдийн хорих ангийн даргаар ажиллаж байх үед хүүхдүүд голдуу ямар шалтгааны улмаас хоригдож байсан бэ?

-Манай оронд ардчилсан хувьсгал ялсны дараа бүх зүйл өөрчлөгдсөн. 1990-2000 онд монголчуудын дунд хавтгайрсан архидалт газар авсан. Архи уудаггүй хүн ч архинд орсон. Айлд орсон ч, албан байгууллагад орсон ч “Архи уух уу”, “Пиво уух уу” л гэж асуудаг байлаа. 1990-2000 оны хооронд эцэг эхчүүд хүүхдэдээ анхаарал халамж тавих нь эрс багассан. 1980, 1990 оноос хойш төрсөн, хөдөө орон нутгийн зарим хүүхдүүд сургуулиа орхиж, мал дээр гараад, хот суурин газрын хүүхдүүд эзэнгүйдэж, бага зэрэг зэрлэгшиж эхэлсэн. Намайг 2000 онд “Хүүхдийн хорих” газрын даргаар очиход тэнд 100 гаруй хүүхэд хоригдож байсан. Тэдгээр хүүхдүүдийн тал нь бичиг үсэг мэддэггүй байсан, 70 хувь нь хулгай хийсэн, 20-30 хувь нь танхайрсан гэсэн шалтгаанаар хоригдсон байсан.

-Хүүхдүүд санамсар болгоомжгүйн улмаас хүний амь хохироосон тохиолдол гарч байв уу?

-Хүн амины хэргээр ганц хоёр хүүхэд л ял эдэлдэг байсан. Тухайн үед хулгай хийж амьдрахаас өөр аргагүй нөхцөл байдал бий болчихсон байлаа.

-Тухайн үед хүүхдүүдийн дунд танхайрах гэмт хэргийн гаралт өндөр байжээ. Хоромхон зуурын уураа барьж чадаагүйгээс хэн нэгний эрүүл мэндэд их, бага хэмжээний хохирол учруулах бүр амь насанд хүрэх тохиолдол өнөөг хүртэл байсаар л байна. Энэ нь юунаас болж байна вэ?

-Энэ төрлийн гэмт хэрэг их байна. Би залуучуудад бурууг өгдөггүй. Тийм үйлдэл хийсэн нь буруу боловч яагаад тийм зүйл хийх болов, хэн ийм байдалд оруулсан бэ гэдгийг бодолцож үзэх ёстой. Энэ нь бидний амьдарч байгаа нийгэмтэй нягт холбоотой.

Одооны 30-40 насны залуучууд гэдэг шилжилтийн үеийн хүнд нөхцөл байдлыг тойроод биш, туулаад гарсан хүмүүс. Хоёр машин санамсаргүй шүргэлцэхэд л жолооч нар нь машинаасаа бууж ирээд өөрийнх нь нүүр амыг зүсчихсэн юм шиг хүлээн авч хоорондоо зодолдоод, бие биенээ гэмтээх тохиолдол цөөнгүй байна. Ингэж байгаа нь өрөвдөлтэй. Бидний үр хойч ийм ч болчих гэж харамсдаг. Үүний буруутан нь бид өөрсдөө л дөө.

-Та өнөөгийн Монголын нийгмийн сэтгэл зүй ямар байна гэж хэлэх вэ?

-Нийгмийн сэтгэл зүй ямар байгааг хэлэхэд хэцүү л болчихсон байна. Юм бүхэн хоёр талтай байдаг хойно сайн ч юм байна, саар ч юм байна. Хүн хүнээсээ холдсон, хүнийг гэхээс илүү юмсыг хайрладаг тал руугаа орчихсон байна уу даа гэж хардаг. Эмнэлгээр үйлчлүүлэхэд хүртэл ялгамжтай байна. Төрийн эмнэлэгт үзүүлэхээр “Гайгүй дээ. Насных, насных” гэдэг. Хувийн эмнэлэгт очихоор “Та болохоо байчихжээ, хэвт, эмчлүүл” гэдэг.

Энэ хүмүүс мөнгө л бодож байгаа болохоос хүнийг бодохгүй байна. Эцсийн эцэст, энэ нийгмийг мөнгө л удирдаж байна. Нэрт зохиолч Лодонгийн Түдэв “Мөнгө маршал” гэж хэлсэн удаатай. Мөнгө хүнийг удирдах бус, хүн мөнгийг удирдах ёстой. Нийгэм солигдчихоор бүх зүйл өөрчлөгддөг юм байна. Б.Лхагвасүрэн гуайн толгой, хөл хоёрын тогтолцоо солигдсон тухай бичсэн шүлэг байдаг. Одоо яг л тийм болчихоод байна. Нийгмийн хөгжил хөлөө ололгүй, төр засгийн үйл ажиллагаа зүй зохистойгоор явалгүй олон жил боллоо. Дараагийн 30 жилд нийгэм сайхан болно гэж яриад л байна. Гэхдээ бид төр, засгийг хараад суугаад байж хэрхэвч болохгүй.

Ийм нөхцөл байдлаас гарахын тулд юун дээр анхаарвал зохих вэ?

-Хамгийн гол нь иргэн бүр ахуй амьдралаа сайжруулахын төлөө зүтгэх хэрэгтэй. Монголын нийгэмд хүн, юу ч хийгээд амьдарч болохоор байна. Яагаад гэвэл манай улсад дайн самуун дэгдээгүй, элдэв дарамт шахалт багатай, тайван амгалан байна. Харамсалтай нь, бид нийтээрээ ингэж чадахгүй байна. Хүүхэд багачуудыг хар нялхаас нь баяр ёслол, шоу цэнгээн, өргөмжлөл, одон медальд дуртай болгож байна. Үүнээс болж хүүхэд залуучууд хоорондоо муудалцаж, хэлэх хэлэхгүй үгээр нэгнээ хэлж байна. Энэ нь тэдний ирээдүйг харлуулж байна гэсэн үг. Өвөл болохоор хүмүүс “Хот утаа ихтэй байна” гэж ярьдаг. Энэ нь ч үнэн. Гэтэл сэтгэл санаа, оюун ухааны утааг өөрсдөө үйлдвэрлээд, үр хойч руугаа цацаж байна. Нүүрсний утаа багасаж болно. Харин хүүхэд, залуучууд руу цацсан хар утаа нэг хэсэгтээ арилахгүй, аюултай зүйл. Энэ утаанд хордоогүй хүмүүс зөв сайхан явж байгааг нийтээрээ харж байна. Хүмүүс нэгнээ шүүмжилж, шалгаж, хянаж болно. Гэхдээ соёлтой, зөв, баримт нотолгоотой байх хэрэгтэй.

-Монголын ирээдүй болсон хүүхдүүд эрхээ хасуулаад, өргөст торны цаана суухыг харах танд амаргүй байсан болов уу. Тэдний өмнөөс халаглах тохиолдол их гардаг байв уу?

-Тухайн үед ихэнх хүүхдүүд хулгай, танхайн хэргээр ял авдаг байсан. Тэдний дунд хүчингийн, хүн амины хэргээр ял авсан хүүхдүүд ч байсан. 14-17 насны хүүхэд манай хорих ангид ирдэг. Тэр хүүхдүүд 18 нас хүрээд л насанд хүрэгчдийн хорих анги руу шилждэг. Насанд хүрэгчдийн хорих руу явуулчихвал архагуудын муу нөлөөнд автах тохиолдол байдаг учраас зарим хүүхдүүд 20 нас хүртлээ хүүхдийн хориход хоригддог. Нэг хүүд тохиолдсон явдлыг ярья. Их томоотой хүү байсан юм. Хүү гэртээ ганцаараа унтаж байтал үеэл ах нь орж ирээд, хүүг сэрээх гэтэл босоогүй юм билээ. Угз татаад босготол унтаж байсан хүүгийн уур гэнэт хүрээд, ширээн дээр байсан хутгыг авч, үеэл ахынхаа гуя руу дүрчихсэн. Хүний гуя дотор артерийн судас гэж байдаг. Харамсалтай нь, дүрсэн хутга нь яг артерийн судсыг нь дайраад тэр дороо цус алдаад нас барчихсан. Тэр хүү 15 жил хоригдох ял авсан. Нойр нь сэрсэн, сэрээгүйн зааг дээр санаандгүй хийчихсэн үйлдэл шүү дээ. Үүндээ хүү өөрөө ч их харамсдаг. Өмнөөс нь бид ч их харамсдаг. Их сайн хүү байсан учраас мужаан, сийлбэрчин болоод, хугацаанаасаа 2-3 жилийн өмнө суллагдсан.

-Та хоригдож байсан хүүхдүүдэд хандаж юу хэлж захидаг байв?

-Би хүүхдийн хорих ангийн дарга байхдаа тэнд байсан хүүхдүүддээ “Та нар санаатай, санамсаргүй байдлаар гэмт хэрэг үйлдээд, төрийн хуулийн дагуу шийтгүүлээд, энд ирж байна. Хийсэн хэрэгтээ харамсах хэрэггүй. Өнгөрсөн зүйлийг яая гэх вэ дээ. Харин дахиад гэмт хэрэг хийхгүй, сайн сайхан явахыг л бодож, хичээх хэрэгтэй. Ингэхийн тулд нэгдүгээрт, биеэ бодоод, эрүүл саруул байж байгаад суллагдахыг бод. Хоёрдугаарт, энэ цагаа ашиглаад юм сур” гэж захиж хэлдэг байсан.

-Хүүхдүүд санаатайгаар гэмт хэрэг үйлддэггүй байх. Төлөвшөөгүй насан дээр нь ухааруулахын оронд бүхнээс тусгаарлаад хорих ч зөв шийдвэр биш болов уу. Энэ талаар та ямар бодолтой явдаг вэ?

-Хүүхдийг шоронд хорьж болохгүй. Тиймээс би хөдөлмөр, хүмүүжил, сэтгэл зүйн тусгай сургалт явуулдаг сургууль байгуулах хэрэгтэй гэж бодоод, зөвшөөрлийг нь аваад, хорих ангид Хан-Уул дүүргийн 110 дугаар тусгай сургууль гэсэн статустай сургууль байгуулж, сургалт явуулсан. Хэрэв ингэвэл хүүхдүүд ямарваа нэгэн зүйлийн цаадах, наадахыг ойлгодог болж, элдэв хэрэгт орохгүй байх дархлаа бий болно гэж бодсон юм.

-Та ахмад хүний хувьд хүүхэд залуустаа юуг аминчлан анхааруулах вэ?

-Залуучууддаа захиж хэлэх зүйл минь гэвэл нэгдүгээрт, биеэ эрүүл байлгах хэрэгтэй. “Эрүүл биед саруул ухаан оршино” гэдэг. Элдэв муу зуршлаас татгалзаж, эрүүл амьдралын хэв маягтай байх хэрэгтэй. Хоёрдугаарт, сэтгэл санааны хувьд эрүүл байх хэрэгтэй. Гуравдугаарт, ном сонин уншиж байх хэрэгтэй. Ном уншдаггүй хүн ганцхан өөрийнхөө амьдралаар л амьдардаг бол ном уншдаг хүн мянган хүний амьдралаар амьдарсан байдаг гэж үг бий. Эцэст нь хэлэхэд, хамгийн чухал нь өөрийгөө таньж мэдэх, өөртэйгөө ажиллах явдал. Манай ард түмэн “Би дотор хүнтэйгээ нэг зөвлөлдчихье” гэж хэлдэг. Нарийн яривал, бурхан хүний дотор оршдог, амьдардаг. Хүн бүхэн өөрийнхөө өмнө, гэр бүлийнхээ өмнө, улс орныхоо өмнө хүлээсэн үүрэг, хариуцлагатай байдаг. Хүн хүнээ хүндэлж, хайрлаж, хүн хүндээ тус дэм болж амьдарвал хүний сэтгэл санаа амар амгалан, сайн сайхан байна. Хүнийг харааж, доромжилно гэдэг өөрийнхөө сэтгэлийг булингартуулж байна гэсэн үг. Тийм ч учраас өөрөө өөртэйгөө сайн “ноцолдох” хэрэгтэй.

Түүнчлэн хүүхэд, залуучууд уур уцаараа багасгах тал дээр өөртэйгөө ажиллах хэрэгтэй байна. Ухаанаа урд нь, уураа ард нь тавьдаг байх хэрэгтэй. Хүний амь насанд хохирол учруулна гэдэг хүний амьдралын болоод хүн чанарын эсрэг үйлдэл. Одооны залуучууд үг даахгүй, ачаа даахгүй, ааруул даахгүй гэж хүмүүс хэлдэг. Тухайн хүүхэд бие физиологийн онцлог болон төрж өссөн орчин нөхцөлөөсөө шалтгаалаад зарим нь ачаа битгий хэл ааруул ч даахгүй байна. Эрхийг нь зөрччихнө гээд аав, ээж нь ч хүүхдүүддээ үг хэлж чадахгүй болжээ. Хүүхдийнхээ өөдөөс ганц чанга дуугарчих л юм бол цагдаа сэргийлэх болоод явчихдаг. Энэ нь нүүдэлчин удамтай, хүүхэд хүмүүжүүлэх өвөрмөц зан заншилтай манай ард түмний шууд хэрэглэх арга биш. Харин ч хүүхдийн эсрэг, хүүхдэд буруу хүмүүжил олгож байгаа явдал. Хүүхдүүдийг хүнлэг бус, бусад хүнийг бүү хэл аав, ээжийгээ ч хүндэтгэдэггүй хачин араншинтай хүн болоход хүргэж байна гэж боддог.

Ө.Анхзаяа

 

Categories
мэдээ цаг-үе

ЗУРХАЙ: Өнөөдөр улаагчин туулай өдөр DNN.mn

Аргын тооллын аравдугаар сарын 30, Буд гариг. Билгийн тооллын 28, Тугчин одтой, улаагчин туулай өдөр. Өдрийн наран 07:34 цагт мандаж 17:37 цагт жаргана. Тухайн өдөр хонь, гахай жилтнээ аливаа үйлийг хийхэд эерэг сайн ба могой, морь жилтнээ сөрөг муу нөлөөтэй тул элдэв үйлд хянамгай хандаж, биеэ энхрийлүүштэй. Эл өдөр архи уух, тамхи татах, сэтгэл муутантай нөхөрлөх зэргийг цээрлэх хэрэгтэй ба мал аж ахуйн үйл, удирдлагын суудалд суух, хийморийн дарцаг хатгахад сайн. Газар хагалах, ус булгийн эх малтах, сэтгэлд сэвтэй газар очих, уул овоо тахихад муу. Өдрийн сайн цаг нь хулгана, бар, туулай, морь, хонь, тахиа болой. Хол газар яваар одогсод урагш мөрөө гаргавал зохистой. Үс шинээр үргээлгэх буюу засуулахад тохиромжгүй.

Categories
мэдээ цаг-үе

ЦАГ АГААР: Улаанбаатарт өдөртөө 7 хэм дулаан байна DNN.mn

Хур тунадас: Нутгийн баруун хэсгээр үүлшинэ, нутгийн зүүн хэсгээр солигдмол үүлтэй. Шөнөдөө баруун аймгуудын нутгийн баруун өмнөд хэсэг, зүүн аймгуудын нутгийн зарим газраар, өдөртөө баруун аймгуудын нутгийн зарим газраар хур тунадас орно. Бусад нутгаар хур тунадас орохгүй.

Салхи: Баруун аймгуудын нутгаар баруун өмнөөс баруун хойш эргэж, зүүн аймгуудын нутгаар баруун хойноос, бусад нутгаар баруун өмнөөс секундэд 5-10 метр, Алтайн салбар уулсаар секундэд 14-16 метр хүрч ширүүснэ.

Агаарын температур: Шөнөдөө Завхан голын эх, Хүрэнбэлчир орчмоор -13…-18 градус, Хангай, Хөвсгөл, Хэнтийн уулархаг нутаг, Туул, Тэрэлж, Хэрлэн, Онон, Улз, Халх голын хөндийгөөр -8…-13 градус хүйтэн, говийн бүс нутгийн баруун өмнөд хэсгээр 0…+5 градус дулаан, бусад нутгаар -2…-7 градус хүйтэн, өдөртөө Монгол-Алтайн уулархаг нутаг, Завхан голын эх, Хүрэнбэлчир орчмоор -3…+2 градус, Хангай, Хөвсгөл, Хэнтийн уулархаг нутаг, Идэр, Хараа, Ерөө, Туул, Тэрэлж, Хэрлэн голын хөндийгөөр +1…+6 градус, говийн бүс нутгийн өмнөд хэсгээр +10…+15 градус, бусад нутгаар +5…+10 градус дулаан байна.

УЛААНБААТАР ХОТ ОРЧМООР: Үүл багасна. Хур тунадас орохгүй. Салхи баруун хойноос секундэд 5-10 метр. Шөнөдөө Яармаг-Сонгины орчмоор -8…-10 градус, бусад хэсгээр -3…-5 градус хүйтэн, өдөртөө +5…+7 градус дулаан байна.

БАГАНУУР ОРЧМООР: Үүл багасна. Хур тунадас орохгүй. Салхи баруун хойноос секундэд 5-10 метр. Шөнөдөө -8…-10 градус хүйтэн, өдөртөө +3…+5 градус дулаан байна.

ТЭРЭЛЖ ОРЧМООР: Үүл багасна. Хур тунадас орохгүй. Салхи баруун хойноос секундэд 5-10 метр. Шөнөдөө -11…-13 градус хүйтэн, өдөртөө +3…+5 градус дулаан байна.

Categories
мэдээ нийгэм нүүр-хуудасны-онцлох онцлох-нийтлэл туслах-ангилал

ТОЙМ: Нэрт нийтлэлч Баабарын “Трампын аврал” хэмээх нийтлэл хэвлэгдлээ DNN.mn

Өдрийн сонин”-ы лхагва гаригийн дугаар хэвлэгдэж, та бүхний гарт хүрч байна.


“Өдрийн сонин”-ы тэргүүн нүүрт  Гал түймэртэй тэмцэх байгууллагын ахмад ажилтан, бэлтгэл комиссар, Монгол Улсын Үйлчилгээний гавьяат ажилтан Д.Хишигбаатартай ярилцлаа. Тэрбээр “Тогтолцооны гажуудал, хяналтын систем муу ажиллаж байгаа учраас гал түймэр, гамшиг ослын тоо буурахгүй байна” хэмээв.

Цөмийн энергийн тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төслийг Засгийн газраас УИХ-д өргөн барьж, нэн яаралтай горимоор хэлэлцэхээр тогтоод байгаа юм. Тиймээс энэ хуулийн гол агуулга, онцлог зохицуулалтуудын талаар Засгийн газрын Хэрэг эрхлэх газрын дарга Д.Цолмонтой ярилцлаа.

“Өдрийн сонин”-ы нийтлэлийн бодлогыг тодорхойлогч, ард түмний дуу хоолой болдог “Баримт, үзэл бодол” нүүрт нэрт нийтлэлч Баабарын “Трампын аврал” хэмээх нийтлэл хэвлэгдлээ.

SPEAK OUT: Маргаан болж байгаа таван тэрбум төгрөгийн тойргийн төсөвт гишүүд ямар байр суурьтай байна вэ?

Дүн өвлийн хүйтнээр нийслэл хотын 31 хувь ньхэзээ мөдгүй хөлдөхөд бэлэн байна

КИВИ хамтлаг: Анхны бүрэлдэхүүнээрээ тоглож,
хит дуунуудаа сонсогчидтойгоо хамтдаа дуулна

Дэлхийн мэдээ: Григорий Тамар “Энэ бол зөвхөн эхлэл”

Арын нүүр: Сонин хэвлэлийн “үнэр”-т дурлаж өссөн минь


Эдгээр болон бусад цаг үеийн мэдээ мэдээлэл, ярилцлага, сурвалжлагыг “Өдрийн сонин”-ы лхагва гаригийн дугаараас уншаарай.

Дэлгэрэнгүй мэдээллүүдийг уншихыг хүсвэл дараах линкээр бүртгүүлж уншина уу. https://tsahim.dnn.mn/login

Эрхэм уншигч та, манай сонины өнөөдрийн дугаарыг “Монгол шуудан” компанийн(77078975) нийслэл Улаанбаатар дахь 35 салбар, “Түгээмэл” шуудангийн салбаруудаас(70115015) болон сонин борлуулах цэгүүд, Хэвлэлийн биржээс худалдан авах боломжтой. “Өдрийн сонин”-ы өөрийн байранд ирж худалдан авч болно.

Уншигч та “Өдрийн сонин”-ыг захиалан уншихыг хүсвэл 9911-2954, 8811-1375 дугаарт холбогдоно уу.

Цахим хэлбэрээр нь захиалахыг хүсвэл 88111375 дугаарт холбогдож дэлгэрэнгүй мэдээлэл аваарай.

“Өдрийн сонин”-той холбоотой мэдээ мэдээллийг 1900-1987-гоос лавлана уу

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

  • “ӨДРИЙН СОНИН” ӨГЛӨӨ БҮР ТАНТАЙ ХАМТ
Categories
story-news

ТОЙМ: Нэрт нийтлэлч Баабарын “Трампын аврал” хэмээх нийтлэл хэвлэгдлээ

Categories
мэдээ нийгэм

ЗӨВЛӨМЖ: Хүүхэд хахаж, амьсгал нь боогдвол ямар арга хэмжээ авах хэрэгтэй вэ DNN.mn

Хахах нь бүх насны хүнд тохиолдож болох ч ихэвчлэн бага насны хүүхдүүд өртдөг. Хэрвээ хүүхэд чинь хахсан бол аманд нь юу байгааг шалгаад, хоол унд янз бүрийн зүйл байвал авч хаяна. Мөн зогсоо байрлалд бага зэрэг бөхийлгөөд, хоёр далны хооронд таван удаа гарынхаа алгаар хүчтэй цохиж доргионо.

Үүний дараа аман доторхыг нь харж, хахсан зүйл гарсан үгүйг шалгана. Гараагүй бол түргэн тусламж дуудаад, дараах тусламж үзүүлээрэй. Хахсан хүүхдэд нэн яаралтай тусламж үзүүлэх ёстой, түргэний машин ирэхийг хүлээх огт хэрэггүй. Энэ үед тусламжийг хойшлуулах ямар ч шаардлагагүйг анхаараарай.

Анхны шинж тэмдэг

1. Хүүхэд уйлж чадахгүй, агаар амьсгалж чадахгүй, хашхирахыг хүсэх боловч дуу нь гарахгүй.

2. Нүд нь том нээгдсэн байна.

3. Ангайсан амнаас нь маш их хэмжээний шүлс гоожно.

4. Нүүрний арьс улайж хөхөрнө.

5. Хүүхэд хоолойноосоо гараараа барина.

ХҮҮХЭД ХАХСАН БОЛ ЯМАР АРГА ХЭМЖЭЭ АВАХ ВЭ

1. Хүүхдийн хоёр гарыг дээш өргөж амьсгалын замыг аль болох нээж өгнө, ингэснээр амьсгал жигдэрч эхэлдэг байна.

2. Хэрвээ анхны арга тус болохгүй байгаа бол хүүхдийг хэвлийгээр нь доош харуулна. Толгой нь цээжнээсээ доош түвшинд байхаар бариарай. Хэд хэдэн удаа нуруун дундуур нь хоёр далны дундуур нь зөөлөн алгадна – гэхдээ бага зэрэг түлхэж байгаа мэт даралт өгөөрэй.

3. Мөн хөлнөөс нь бариад өргөж болно. Хэрвээ гадны биет бие дотор гацсан бол гэхдээ жижигхэн зүйл бол унаж гарах болно. Энэ тохиолдолд ам руу нь хуруугаа хийж байгаад бөөлжүүлж ч болох юм.
Хэрвээ гадны биет эсвэл хоол хүнсний хэлтэрхий улаан хоолойд гацсан бол арай өөр арга ашиглана: Гэдэс дээр идэвхтэй дарж илүү их агаарын солилцоо бий болгохыг хичээгээрэй.

ЭНЭ ТОХИОЛДОЛД ЯМАР АРГА ХЭМЖЭЭ АВАХ ВЭ

1. Геймлехийн аргыг ашиглана. Хүүхдийн нурууны ард зогсоно

2. Бүсэлхийнээс нь хоёр гараараа барина.

3. Нэг гарын шуун дээр нөгөө гарын алгаар атгаж барина. Хүйс болон хавирганы дунд зайд гар байрлах юм.

4. Гараа атгаж барина.

5. Тохойгоороо өөр рүүгээ шахаад хүүхдийн гэдэс дээр дарна, чиглэл нь доороос дээш байна.

6. Энэ хөдөлгөөний хэд хэдэн удаа хэмнэлтэйгээр хийнэ.

ЯМАР АРГА ХЭРЭГЛЭХИЙГ ЭРС ХОРИГЛОХ ВЭ

1. Эмч нар хуруугаа хүүхдийн хоолой руу хийхгүй байхыг анхааруулж байна, яагаад гэвэл гадны биетийг гаргаж чадахгүй бүр гүн оруулах аюултай байж болно. Гэхдээ зарим нэг тохиолдолд хахсан зүйлийг хуруугаар авахаас өөр аргагүй байдаг. Тухайн нөхцөл байдалд анхан шатны тусламжийг үүнээс өөр аргаар үзүүлэх боломжгүй бол хэрэглэхээс өөр яах вэ?

Үр дүнтэй аргыг ашиглахыг зөвлөж байна. Харамсалтай нь ямар тохиолдолд ямар арга илүү үр дүнтэй байх нь тодорхойгүй. Зөвхөн өөр дээрээ л туршиж үзэж байж дадлага, мэдлэг олж авдаг нь харамсалтай.

2. Хүүхдэд айдастай нүүр царай үзүүлэхгүй байх. Хүүхэд энэ нүүрний хувирлын гинжин урвалд орж бүр айж болно, өөрөөр хэлбэл хоолой агших аюултай юм.

3. Хахсан зүйлийг өөр хоол хүнсээр цааш явуулахыг оролдохгүй байх
Том болж байгаа хүүхдэд хооллох зөв соёлыг суулгах хэрэгтэй. Хоолоо идэхдээ багаар халбагадаж удаан зажилна, ширээний ард дэмий зүйл ярих нь зохимжгүй бас аюултай гэдгийг нь хэлж ойлгуулаарай. Хэрвээ бага насны хүүхэд бол хоолыг нь жижиглэнэ, шаардлагатай бол блендерээр ч буталж өгөх хэрэгтэй. Мөн хүүхдийн тоглоом жижиг эд ангиас бүрдэж байгаа эсэхэд анхаарал тавь. Хэрвээ дээрх зөвлөгөөг баримталж чадвал хүүхдийг аюулаас бага ч гэсэн хамгаалж чадна.

Categories
мэдээ нийгэм цаг-үе

Өвлийн ЭЕШ-ын шалгуулагчид суудлын хувиараа ирэх сарын 25-наас хэвлэж авна DNN.mn

2024 оны өвлийн “Элсэлтийн шалгалт”-ын шалгуулагчид “суудлын хуваарь”-аа 2024 оны 11-р сарын 25-ны өдрийн 09:00 цагаас хойш eyesh.eec.mn цахим хуудасны “Шалгуулагчийн булан”-аар өөрийн бүртгэлийн дугаар, нууц үгээ ашиглан нэвтэрч хэвлэж аваарай.

Суудлын хуваарь гэдэг нь таны шалгалт өгөх шалгалтын байр, анги танхим, суух суудал, шалгалтын цагийг зааж өгсөн хуудас юм. b

2024 оны өвлийн “Монгол хэл бичгийн шалгалт” болон “Элсэлтийн шалгалт”-ын бүртгэл 11-р сарын 10-ны өдөр 18:00 цагт дуусна. Та шалгалтад бүртгүүлэх бол eyesh.eec.mn цахим хаягаар орж бүртгүүлнэ үү. Бүртгэлийн хугацаанд шалгалт өгөх хичээлээ сонгож, төлбөрөө төлснөөр таны бүртгэл баталгаажихыг анхаараарай.

Categories
мэдээ нийгэм

Монгол бахархлын өдөрт зориулсан бөхийн барилдаан болно DNN.mn

Их эзэн Чингис хааны мэндэлсний 862 жилийн ой өвлийн эхэн сарын шинийн нэгэн буюу Монгол бахархлын өдөрт зориулсан хүчит 128 бөхийн барилдаанд түрүүлсэн бөхөд “Их хааны цом”-ыг анх удаа гардуулна.

Барилдаан арваннэгдүгээр сарын 02-ны бямба гарагт 12:00 цагаас Монгол Бөхийн өргөөнд болно. Барилдах бөхчүүдийг аравдугаар сарын 31, 11 дүгээр сарын 01-ний өдрүүдэд 10:00-17:00 цагийн хооронд цахимаар бүртгэх аж.

Categories
мэдээ улс-төр

Монгол Улс, Бүгд Найрамдах Казахстан улсын стратегийн түншлэлийн харилцааг хөгжүүлэх тухай хамтарсан тунхаглал гаргалаа

Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Ухнаагийн Хүрэлсүхийн урилгаар Бүгд Найрамдах Казахстан Улсын Ерөнхийлөгч Касым-Жомарт Кемелевич Токаев 2024 оны 10 дугаар сарын 28-29-ний өдрүүдэд Монгол Улсад төрийн айлчлал хийлээ.

Хоёр улсын төрийн тэргүүн (цаашид “Талууд” гэх) 1992 оны “Дипломат харилцаа тогтоох тухай Протокол” болон 1993 оны “Монгол Улс, Бүгд Найрамдах Казахстан Улс хоорондын найрсаг харилцаа, хамтын ажиллагааны гэрээ”-гээр бэхэжсэн Монгол, Казахстаны уламжлалт найрсаг харилцаа, хамтын ажиллагаа 1998, 2007, 2008 оны “Монгол Улс, Бүгд Найрамдах Казахстан Улсын Хамтарсан мэдэгдэл”-ийн зарчимд тулгуурлан тууштай хөгжиж ирснийг өндрөөр үнэлэв.

Талууд Монгол, Казахстаны уламжлалт найрсаг харилцаа, хамтын ажиллагаа улс төр, худалдаа, эдийн засаг, хөдөө аж ахуй, тээвэр, логистик, боловсрол, соёл, аялал жуулчлал зэрэг бүхий л салбарт өргөжин хөгжиж, олон улс, бүс нутгийн тавцан дахь хамтын ажиллагаа гүнзгийрэн хөгжиж буйг сайшаан тэмдэглэв.

Монгол Улс, Бүгд Найрамдах Казахстан Улсын уламжлалт найрсаг харилцааг НҮБ-ын Дүрмийн дагуу, хоёр талын тусгаар тогтнол, бүрэн эрхт байдал, эрх тэгш байх, нутаг дэвсгэрийн бүрэн бүтэн байдал болон олон улсын эрх зүйн нийтээр хүлээн зөвшөөрөгдсөн бусад зарчим, хэм хэмжээг хүндэтгэх үндсэн дээр гүнзгийрүүлэн хөгжүүлэх нь манай хоёр улс төдийгүй Төв Азийн бүс нутаг, олон улсад энх тайвныг бэхжүүлж, тогтвортой хөгжлийг хангахад чухал үүрэг гүйцэтгэнэ гэдэгт Талууд санал нэгдэж, хоёр улсын харилцааг “Стратегийн түншлэл”-ийн түвшинд шат ахиулан хөгжүүлэхээр тогтов.

Талууд “Стратегийн түншлэл”-ийн харилцаанд тулгуурлан 1. Улс төр, аюулгүй байдал, батлан хамгаалах; 2. Худалдаа, эдийн засаг; 3. Боловсрол, соёл, шинжлэх ухаан, мэдээллийн технологи; 4. Тээвэр, логистик, аялал жуулчлал, иргэдийн харилцаа; 5. Бүс нутаг, олон улсын тавцан дахь хамтын ажиллагаа гэсэн таван  тулгуур чиглэлд хамтын ажиллагааг гүнзгийрүүлэн өргөжүүлэхээр тогтов. 

Нэг. Улс төр, аюулгүй байдал, батлан хамгаалах:

Хоёр улсын төрийн тэргүүн дээд, өндөр түвшний харилцан айлчлал, яриа хэлэлцээний механизмыг тогтмолжуулж, хоёр орны төр, засгийн тэргүүн нарын ойр дотно харилцааг гүнзгийрүүлэн, улс төрийн итгэмжилсэн харилцааг бэхжүүлэхээр болов. Мөн хууль тогтоох дээд байгууллага хоорондын хэлхээ холбоог бататгаж, Үндэсний аюулгүй байдлын зөвлөл, хүчний болон хууль сахиулах байгууллага хоорондын харилцааг өргөжүүлэн бүс нутгийн хэмжээнд итгэлцэл, харилцан ойлголцлыг бэхжүүлэх, тогтвортой байдлыг хангахад чухал ач холбогдолтойг онцлов.

  • Дээд, өндөр түвшний харилцан айлчлал, зөвлөлдөх уулзалтыг зохион байгуулж, улс төрийн харилцан ойлголцлыг бэхжүүлэх, хууль тогтоох байгууллага, Парламент дахь найрамдлын бүлэг хоорондын хамтын ажиллагааг тууштай дэмжиж ажиллахаар тохиров.
  • Хоёр улсын аюулгүй байдал, батлан хамгаалах салбарын хамтын ажиллагааг өргөжүүлэн хөгжүүлэх, Батлан хамгаалах яам хоорондын зөвлөлдөх уулзалтын механизм бий болгох, цэргийн атташег харилцан томилох, цэргийн хамтын ажиллагааг өргөжүүлэхийн зэрэгцээ хамтарсан хээрийн сургууль зохион байгуулах чиглэлд хамтран ажиллахаар тохиров.
  • Олон улсын терроризм, шашны хэт даврах үзэл, мансууруулах бодис, сэтгэцэд нөлөөт болон түүнтэй адил бодис, зэвсгийн хууль бус наймаа, үндэстэн дамнасан зохион байгуулалттай гэмт хэрэг, цөмийн материалын хууль бус наймаа, хууль бус шилжилт хөдөлгөөний эсрэг тэмцэлд хоёр талын түвшинд нягт харилцан ажиллахад бэлэн байгаагаа нотлов. Энэ хүрээнд Талууд хоёр улсын прокурор, шүүх, хууль сахиулах, хил хамгаалах байгууллагууд болон тусгай албадын харилцааг бэхжүүлэхэд дэмжлэг үзүүлэхээр болов.
  • Цөмийн зэвсэг хураах, түүнийг үл дэлгэрүүлэх асуудлаар хоёр улс идэвхтэй үүрэг гүйцэтгэж байгааг харгалзан цөмийн зэвсэггүй бүсийн асуудлаарх харилцаа, хамтын ажиллагааны хүчин чармайлтаа эрчимжүүлэхээр тогтов.
  • Цөмийн энергийн салбарт хамтран ажиллах тухай Монгол Улсын Цөмийн энергийн комисс, Бүгд Найрамдах Казахстан Улсын Эрчим хүчний яам хоорондын санамж бичигт гарын үсэг зурсныг Талууд сайшаав.
  • Монгол, Казахстаны Гадаад харилцааны яам хоорондын улс төрийн Зөвлөлдөх уулзалт, Консулын зөвлөлдөх уулзалтыг тогтмолжуулж, 2025-2027 онд бүхий л салбарын хамтын ажиллагааг идэвхжүүлэхэд дэмжлэг үзүүлэх зорилгоор Гадаад харилцааны яам хооронд хамтын ажиллагааны төлөвлөгөөг шинэчлэн байгуулах, хоёр улсын харилцаа, хамтын ажиллагаа болон олон улс, бүс нутгийн харилцан сонирхсон асуудлаар санал солилцох механизмыг идэвхжүүлэхээр тохиров.
  • Монгол, Казахстаны орон нутаг хоорондын солилцоо, ах дүү хотуудын найрсаг харилцаа болон хоёр орны залуучууд хоорондын солилцоог өргөжүүлэн хөгжүүлэхэд дэмжлэг үзүүлэхээр болов.

Хоёр. Худалдаа, эдийн засаг:

Талууд орчин үеийн техник технологи, хоёр улсын хөдөө аж ахуй, хөнгөн үйлдвэр, Монголын байгалийн арвин нөөц зэрэг Монгол, Казахстаны давуу тал, хөгжлийн нөөц бололцоог ашиглан харилцан ашигтай эдийн засгийн хамтын ажиллагааг өргөжүүлэн хөгжүүлэхээр тогтов. Талууд Монгол Улсын урт хугацааны хөгжлийн бодлого “Алсын хараа-2050”-д тусгагдсан зорилтуудын хүрээнд хамтран ажиллахаар болов.

  • Монгол, Казахстаны Худалдаа, эдийн засаг, шинжлэх ухаан, техник, соёлын хамтын ажиллагааны Засгийн газар хоорондын комиссын хуралдааныг тогтмол зохион байгуулах, хоёр улсын худалдаа, хөрөнгө оруулалт, эдийн засгийн хамтын ажиллагааны асуудлаарх яриа хэлэлцээг бэхжүүлэх, шаардлагатай тохиолдолд тодорхой салбарын хоёр талын ажлын хэсгийг байгуулж ажиллахаар тогтов.
  • Худалдаа, эдийн засгийн хамтын ажиллагааг улам өргөжүүлэн хөгжүүлэх хүрээнд хоёр талын хууль, эрх зүйн үндэс суурийг бэхжүүлэхээр тохиров. Талууд “Монгол Улс, Бүгд Найрамдах Казахстан Улсын худалдаа, эдийн засгийн хамтын ажиллагааг 2025-2027 онд эрчимжүүлэх замын зураглал” байгуулсныг өндрөөр үнэлэв. Хоёр улсын хооронд хөрөнгө оруулалтын таатай орчныг бүрдүүлэхэд чухал үүрэг гүйцэтгэх “Хөрөнгө оруулалтыг хөхиүлэн дэмжих, харилцан хамгаалах тухай хэлэлцээр” байгуулах явцыг эрчимжүүлэхээр болов.
  • Монгол, Казахстаны худалдааны эргэлтийг 500 сая ам.долларт хүргэх, экспорт, импортын бараа бүтээгдэхүүний нэр төрлийг нэмэгдүүлэх зорилтын хүрээнд Монгол Улсаас ноос, ноолуур, арьс шир зэрэг бүтээгдэхүүн казахстаны зах зээлд нийлүүлэх, Казахстан Улсаас монголын зах зээлд импортлох жимс, жимсгэнэ, хүнсний ногоо зэрэг бүтээгдэхүүний хэмжээг нэмэгдүүлэх чиглэлд хамтран ажиллахаар тохиров.
  • Хоёр улсын хөдөө аж ахуйн салбарын арвин нөөц бололцоонд тулгуурлан мал аж ахуй, газар тариалан, хөнгөн үйлдвэр болон жижиг дунд үйлдвэрлэлийн хамтын ажиллагааг өргөжүүлэн хөгжүүлэхээр тогтов.
  • Монгол Улсын өргөн уудам тал нутаг, бэлчээрийн аж ахуйг үр ашигтай ашиглан хөдөө аж ахуйн чиглэлээр хамтарсан томоохон төсөл, хөтөлбөр хэрэгжүүлэхэд Талууд идэвхтэй хамтран ажиллахаар болов.
  • Экспорт, импортын үйл ажиллагааг хөнгөвчлөх зорилгоор хоёр улсын мал эмнэлэг, хорио цээрийн асуудал эрхэлсэн байгууллагуудын хамтын ажиллагааг эрчимжүүлэх, нэгдсэн мэдээллийн системийг үүсгэх, хүнсний бүтээгдэхүүний мал эмнэлгийн гэрчилгээний тоог нэмэгдүүлэх чиглэлд хамтран ажиллахаар тохиров.
  • “Дэлхийн амьтны эрүүл мэндийн байгууллага” (WOAH)-ын олон улсын стандартын дагуу мал амьтны эрүүл мэнд, түүний дотор вакцинжуулалтын чиглэлээр хамтын ажиллагааг үргэлжлүүлэхээр тогтов.
  • Хөнгөн үйлдвэрийн салбарт хамтран ажиллах тухай Монгол Улсын Хүнс, хөдөө аж ахуй, хөнгөн үйлдвэрийн яам, Бүгд Найрамдах Казахстан Улсын Хөдөө аж ахуйн яам хоорондын харилцан ойлголцлын санамж бичигт гарын үсэг зурсныг Талууд сайшаав.
  • Мал эмнэлэг, хорио цээрийн салбарт хамтран ажиллах тухай Монгол Улсын Мал эмнэлгийн Ерөнхий газар, Бүгд Найрамдах Казахстан Улсын Хөдөө аж ахуйн яамны Мал эмнэлгийн хяналт, шалгалтын Хороо хоорондын харилцан ойлголцлын санамж бичигт гарын үсэг зурсныг Талууд сайшаав.
  • Монголын Үндэсний худалдаа, аж үйлдвэрийн танхим болон Бүгд Найрамдах Казахстан Улсын Олон улсын худалдааны танхимын дэргэд Бизнес зөвлөл байгуулсныг Талууд сайшаан тэмдэглэв. Цаашид аж ахуйн нэгжийн төлөөлөл, баялаг бүтээгчдийн харилцан айлчлалыг хэрэгжүүлэх, хоёр улсад зохион байгуулагдах үзэсгэлэн худалдаанд оролцох, хоёр талын бизнес форумыг тогтмол, үр дүнтэй зохион байгуулахын чухлыг онцлов.

Гурав. Боловсрол, соёл, шинжлэх ухаан, мэдээллийн технологи: 

Хоёр улсын төрийн тэргүүн орчин цагийн мэдээлэл технологийн эрин үетэй хөл нийлүүлэн боловсрол, шинжлэх ухаан, цахим технологи, харилцаа холбоо зэрэг ирээдүй рүү чиглэсэн салбарын хамтын ажиллагааг бэхжүүлэх, Монгол, Казахстаны соёлын харилцааг гүнзгийрүүлэн хөгжүүлэх, улмаар нүүдэлчин соёлыг дэлхий дахинд түгээн дэлгэрүүлэхэд хамтран ажиллахаар санал нэгдэв.

  • Бүгд Найрамдах Казахстан Улсын Засгийн газрын тэтгэлгээр Монголын оюутан залуусыг тус улсын их, дээд сургуулиудад суралцуулж буйг монголын тал өндрөөр үнэлэв.
  • Ирээдүйн тогтвортой хөгжлийг хангахын төлөө дээд боловсролын чадавхыг бэхжүүлж, бусад тэтгэлэгт хөтөлбөр хэрэгжүүлэх зэрэг боловсрол, хүний нөөцийн хөгжлийн салбарын хамтын ажиллагааг бэхжүүлэхээр тогтов.
  • Монгол, казах судлалыг хөгжүүлэхэд харилцан дэмжлэг үзүүлж, хоёр улсын хэл, соёл, орон судлалын багш, мэргэжилтэн, судлаачдыг бэлтгэхэд дэмжлэг үзүүлэн ажиллахаар тохиров. Мөн Казахстан Улс дахь монгол хэлний боловсролыг түгээн дэлгэрүүлэх, монгол хэлний мэргэжилтэн бэлтгэх чиглэлд хамтран ажиллахаар тохиров.
  • Талууд монгол, казах хэлний багш нарыг харилцан сургах боломжийг бүрдүүлэх чиглэлээр хамтран ажиллах эрмэлзлээ илэрхийлэв.
  • Шинжлэх ухаан, стратеги судалгааны байгууллага хоорондын хамтын ажиллагааг шинэ шатанд гаргах, энэ хүрээнд шилдэг туршлагыг харилцан солилцох, хамтарсан судалгаа, шинжилгээний ажлыг эрчимжүүлэх, түүх археологийн судалгаануудыг харилцан дэмжих, эсгий туургатны болон нүүдлийн соёл уламжлалыг дэлхий нийтэд таниулах чиглэлээр хамтран ажиллахаар болов.
  • Монгол Улс Түрэг судлалын академитай шинжлэх ухааны байгууллагын түвшинд хэлхээ холбоо тогтоож, хамтын ажиллагаа хөгжүүлэх сонирхлоо илэрхийлэв. Талууд түүхийн судалгааны чиглэлээр хамтран ажиллах боломжтойг тэмдэглэв.
  • Мэдээллийн технологи, цахим засаглал, сансрын технологи, цахим хөгжил, харилцаа холбооны салбарын хамтын ажиллагаа өргөжиж буйг Талууд сайшааж, энэ чиглэлд хамтарсан төсөл, хөтөлбөр хэрэгжүүлэх, цахим дэд бүтцийн хөгжил, цахим засаглал, эдгээр салбарын хөгжлийг мэдээллийн технологиор дэмжих, мэдээллийн дэд бүтцийн үйл ажиллагааг оновчтой болгох, дэвшилтэт техник, технологи ашиглах чиглэлээр туршлага солилцох зэрэгт хамтран ажиллахаар тохиров.
  • Мэдээлэл харилцаа холбоо, технологийн салбарт хамтран ажиллах тухай Монгол Улсын Цахим хөгжил, инновац, харилцаа холбооны яам болон Бүгд Найрамдах Казахстан Улсын Цахим хөгжил, инновац, сансрын аж үйлдвэрийн яам хоорондын харилцан ойлголцлын санамж бичигт гарын үсэг зурсныг Талууд сайшаав.
  • Монгол, Казахстан Улс нь эрт үеэс түүх, өв соёл, нүүдэлчин уламжлалт зан заншлын гүнзгий хэлхээ холбоотой явж ирснийг Талууд онцолж, энэ чиглэлд хамтарсан соёлын хөтөлбөр хэрэгжүүлэх, монгол, казахын түүх, соёлын хосгүй өвд хамаарах эх сурвалж, баримт, дурсгалыг судлан тогтоох, монгол, казах судлалыг хөгжүүлэх, соёлын биет бус өвийн чиглэлээр хамтарсан судалгаа хийх, музей хоорондын хамтын ажиллагааг өргөжүүлэх чиглэлээр хамтран ажиллах бүрэн боломжтойг тэмдэглэв.
  • Соёлын салбарын хамтын ажиллагааг тэлэх хүрээнд соёл, урлагийн асуудал эрхэлсэн яам, холбогдох байгууллага хоорондын харилцааг хөгжүүлэх, хамтарсан Ажлын хэсэг байгуулах, хүүхэд, залуучуудын солилцооны хөтөлбөр, биеийн тамир, спорт, соёлын бүтээлч үйлдвэрлэлийн салбарын хамтын ажиллагааг идэвхтэй дэмжихээр болов.
  • Соёлын салбарт хамтран ажиллах тухай Монгол Улсын Соёл, спорт, аялал жуулчлал, залуучуудын яам, Бүгд Найрамдах Казахстан Улсын Соёл, мэдээллийн яам хоорондын харилцан ойлголцлын санамж бичигт гарын үсэг зурсныг Талууд сайшаав.
  • Хоёр орны эрдэмтэн судлаачид Монгол Улсын Булган, Архангай, Хэнтий зэрэг аймагт археологийн малтлага судалгааны ажил гүйцэтгэж, Төв Азийн нүүдэлчдийн аж ахуй, шашин, соёлыг тодотгон харуулах үнэ цэнэтэй олон дурсгалыг нээж илрүүлснийг Талууд сайшаав. Цаашид тус судалгааны ажлыг тодорхой сэдвийн хүрээнд урт хугацаанд тогтвортой хэрэгжүүлэхээр тохиров.

Дөрөв. Тээвэр, логистик, аялал жуулчлал, иргэдийн солилцоо: 

Талууд худалдаа, эдийн засгийн харилцааг өргөжүүлэх хүрээнд агаарын тээврийн харилцааг эрчимжүүлэх, Улаанбаатар-Астана чиглэлийн шууд нислэг үйлдэх, тээвэр, логистикийн шинэ маршрутыг шат дараатайгаар бий болгох, аялал жуулчлалын салбарын хамтын ажиллагааг өргөжүүлэх замаар иргэдийн солилцоог нэмэгдүүлэх, хоёр орны ард түмний хэлхээ холбоог бататган бэхжүүлэхийн чухлыг онцлов.

  • Монгол, Казахстаны зам тээврийн харилцаа, түүний дотор агаарын болон авто тээврийн шууд харилцаа өргөжин тэлж, худалдаа, эдийн засаг, аялал жуулчлал, иргэдийн солилцоог нэмэгдүүлэхэд чухал үүрэг гүйцэтгэж буйг Талууд өндрөөр үнэлэв.
  • Хоёр улсын төмөр зам, авто тээвэр, агаарын тээврийн салбарт тулгамдаж буй асуудал, саад бэрхшээлийг бүс нутгийн улс орнуудтай яриа хэлэлцээ хийх замаар шийдвэрлэх гарц, боломжийг үргэлжлүүлэн эрэлхийлж ажиллахаар тохиролцов.
  • Монгол Улсын Зам тээврийн яам, Бүгд Найрамдах Казахстан Улсын Тээврийн яам хоорондын харилцан ойлголцлын санамж бичигт гарын үсэг зурсныг Талууд сайшаав.
  • Нисэхийн эрэн хайх, авран туслах салбарт хамтран ажиллах тухай Монгол Улсын Засгийн газар, Бүгд Найрамдах Казахстан Улсын Засгийн газар хоорондын хэлэлцээрт гарын үсэг зурсныг Талууд сайшаав.
  • Талууд бүс нутгийн хүрээнд хэлхээ холбоогоо бэхжүүлэх, түүний дотор “Транс-Каспийн олон улсын тээврийн маршрут”-ын (Дунд Коридор) хүрээнд хамтын ажиллагаагаа хөгжүүлэх талаар санал нэгдэв.
  • Цаашид хоёр улс хоорондын шууд нислэгийн давтамжийг нэмэгдүүлж, тогтмолжуулах зорилгоор Улаанбаатар-Астана чиглэлд шууд нислэг үйлдэх боломжийг эрэлхийлэх чиглэлээр хамтран ажиллахаар болов.
  • Хоёр орны хамтын ажиллагаанд аялал жуулчлалын салбар чухал байр суурь эзэлдгийг Талууд тэмдэглээд аялал жуулчлалын асуудал эрхэлсэн байгууллага хоорондын хамтын ажиллагааг бэхжүүлэх, аялал жуулчлалын өдөрлөг, арга хэмжээг хамтран зохион байгуулах, улс орноо харилцан сурталчлан таниулах, улмаар нүүдэлчин соёл, зан заншилд тулгуурласан аялал жуулчлалыг хөгжүүлэхэд дэмжлэг үзүүлэн хамтран ажиллахаар болов.
  • Аялал жуулчлалын салбар дахь хөрөнгө оруулалтыг нэмэгдүүлэх, аялал жуулчлалын дэд бүтэц, байгууламжийг хөгжүүлэх чиглэлээр хамтран ажиллахаар Талууд санал нэгдэв.
  • Аялал жуулчлалын салбарт хамтран ажиллах тухай Монгол Улсын Соёл, спорт, аялал жуулчлал, залуучуудын яам, Бүгд Найрамдах Казахстан Улсын Аялал жуулчлал, спортын яам хоорондын харилцан ойлголцлын санамж бичигт гарын үсэг зурсныг Талууд сайшаав.
  • Монгол Улсын Засгийн газар, Бүгд Найрамдах Казахстан Улсын Засгийн газар хоорондын тэтгэврийн асуудлаар хамтран ажиллах тухай хэлэлцээрт гарын үсэг зурсныг Талууд сайшаав.

Тав. Бүс нутаг, олон улсын тавцан дахь хамтын ажиллагаа 

Хоёр улсын төрийн тэргүүн бүс нутаг, олон улсын тавцан дахь хамтын ажиллагааг бэхжүүлж, НҮБ болон олон улсын бусад байгууллагын хүрээнд хамтын ажиллагааг гүнзгийрүүлэхээр тогтов.

  • Монгол, Казахстан Улс НҮБ, Олон улсын атомын энергийн агентлаг болон олон улсын бусад байгууллагын хүрээнд идэвхтэй хамтран ажиллаж, олон улсын байгууллагын сонгуулиудад мөн бие биеэ харилцан дэмжиж ирснийг сайшаав.
  • Хоёр улс олон улс болон бүс нутгийн тулгамдсан асуудлаар ижил төстэй байр суурьтай байгаагаа тэмдэглэж, цаашид НҮБ, Дэлхийн худалдааны байгууллага, Азид хамтын ажиллагаа, итгэлцлийг бэхжүүлэх бага хурал, ШХАБ зэрэг олон улсын болон бүс нутгийн байгууллагын хүрээнд бие биеийн санаачилгыг үргэлжлүүлэн харилцан дэмжихээ илэрхийлэв.
  • Хоёр улс уур амьсгалын өөрчлөлт, цөлжилттэй тэмцэх, байгаль орчныг хамгаалах чиглэлээр дэлхий нийтийн хүчин чармайлтад хувь нэмрээ оруулах, олон улсын хамтын нийгэмлэгтэй идэвхтэй хамтран ажиллах хүрээнд 2026 онд Монгол Улсад зохион байгуулах НҮБ-ын Цөлжилттэй тэмцэх конвенцын Талуудын 17 дугаар бага хурал болон Казахстан Улсад НҮБ-ын ивээл дор болох Уур амьсгалын асуудлаарх бүс нутгийн дээд хэмжээний уулзалтад тус тус дээд, өндөр түвшинд оролцохоо илэрхийлэв.
  • Хоёр улс нүүрсхүчлийн хийг саармагжуулах буюу тэглэх гэсэн нийтлэг зорилтыг төрөл бүрийн арга замаар хэрэгжүүлэх нь зүйтэй хэмээн санал нэгдэв. Улмаар эрчим хүчний салбар дахь хувийн хэвшил хоорондын хамтын ажиллагааны төслүүд, хоёр улс хоорондын эрчим хүчний салбарын хамтын ажиллагаанд ахиц дэвшил гарч буйг Талууд сайшаав.
  • Монгол Улсын “Зүүн хойд Азийн аюулгүй байдлын асуудлаарх Улаанбаатарын яриа хэлэлцээ” санаачилгыг Казахстан Улс дэмжиж ирсэн бөгөөд цаашид ч тус санаачилгын хүрээнд идэвхтэй хамтран ажиллахаа нотлов. Цаашид бүс нутгийн аюулгүй байдлын асуудлаарх хоёр улсын хүчин чармайлтын уялдаа холбоог хангах, хамтын ажиллагааг өргөжүүлэхээр Талууд санал нэгдэв.
  • НҮБ-ын “Тогтвортой хөгжлийн 2030 хөтөлбөр”-ийн хэрэгжилтийг чухалчлан үзэж, ядуурлыг бууруулах, хүнсний аюулгүй байдлыг хангах, уур амьсгалын өөрчлөлттэй тэмцэх, ногоон хөгжлийг дэмжих чиглэлээр бодит хамтын ажиллагааг гүнзгийрүүлэн хөгжүүлэхийн төлөө буйгаа Талууд илэрхийлэв.
  • Уур амьсгалын өөрчлөлт, цөлжилттэй тэмцэх, газрын доройтол, ойжуулалт, нөхөн сэргээлтийн чиглэлд тодорхой хувь нэмэр оруулах зорилгоор Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн санаачилга “Тэрбум мод” үндэсний хөдөлгөөн болон Казахстан Улсын Ерөнхийлөгчийн санаачилга “Хоёр тэрбум мод” үндэсний хөтөлбөрийг уялдуулан хэрэгжүүлэхээр тохиров.
  • Монгол Улсын санаачилга “Далайд гарцгүй хөгжиж буй орнуудын олон улсын судалгааны төвийг байгуулах тухай олон талт хэлэлцээр”-т нэгдэж, энэ хүрээнд идэвхтэй хамтын ажиллагааг өрнүүлж буйг өндрөөр үнэлэв.
  • Монгол Улс Казахстаны олон талт тусгай байгууллага болох Олон улсын биологийн аюулгүй байдлын агентлаг (IABS) байгуулах санаачилгыг сайшаан тэмдэглэв.

Бүгд Найрамдах Казахстан Улсын Ерөнхийлөгч К.Токаев-ын Монгол Улсад хийсэн төрийн айлчлал нь хоёр улсын уламжлалт найрсаг харилцааг “Стратегийн түншлэл”-ийн түвшинд дэвшүүлэн хөгжүүлж, хоёр улсын харилцааны шинэ түүхэн хуудсыг нээсэн онцгой ач холбогдолтой үйл явдал болов.

Бүгд Найрамдах Казахстан Улсын Ерөнхийлөгч К.Токаев Монгол Улсын Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүх болон Монголын ард түмэнд Казахстаны төлөөлөгчдийг халуун дотно, найрсгаар хүлээн авсанд талархал илэрхийлж, Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүхийг тааламжтай цагтаа Бүгд Найрамдах Казахстан Улсад төрийн айлчлал хийхийг урив.