ТОЙМ: Нэрт нийтлэлч Баабар “Володя путин хүүгийн жинхэнэ намтар” хэмээн өгүүллээ
Author: Админ
Нэмэгдсэн Өртгийн Албан Татвар(НӨАТ)-ын сугалааны тохирол өнөөдөр боллоо.
Энэ удаагийн тохиролд 2023 оны зургадугаар сарын 1-30-нд худалдан авалт хийж, цахим системд бүртгүүлсэн 42,479,700 баримтыг оролцуулав.
Тохирлын дүн:
- 3 орон таарсан /30,000-60,000 төгрөг/: 38,489
- 4 орон таарсан /40,000-100,000 төгрөг/: 3,818
- 5 орон таарсан /60,000-500,000 төгрөг/: 380
- 6 орон таарсан /100,000- таван сая төгрөг/: 53
- 7 орон таарсан /500,000-10 сая төгрөг/: дөрөв
- 8 орон таарсан: супер азтан нэг тодорч 5-30 сая төгрөгийн эзэн болж байна.
Супер азтаны сугалааны дугаар: 97054028
Categories
Aнхны IPhone гар утас зарагдав DNN.mn
Apple компанийн зах зээлд 2007 онд анх гаргаж байсан IPhone гар утас дуудлага худалдаагаар $190,372.80 үнэ хүрч зарагджээ. Анх $599-аар худалдан авч байсан 4GB хувилбарын уг гар утасны хайрцаг задраагүй, цоо шинээрээ хадгалагдаж байсан байна. Энэ нь анхны үнээсээ 300 дахин өндөр үнэ хүрсэн тохиолдол юм. Дуудлага худалдааг зохион байгуулсан АНУ-ын LCG Auctions компани энэхүү гар утсыг $10,000-аас эхлэн үнэ дуудаж, 28 санал хүлээн авчээ. Тэд энэ оны хоёрдугаар сард ижил бүтээгдэхүүнийг $63,356-аар зарж байв. Дараа нь гуравдугаар сард өөр нэг компани Wright Auctions анхны iPhone-ийг $40,320-ын үнэ хүргэж байжээ.
Цоо шинээрээ хадгалагдаж буй нэгдүгээр үеийн iPhone маш ховор байгаа нь цуглуулагчдын дунд эрэлтийг ихэсгэж, үнэ өсөх шалтгаан болсныг LCG Auctions тайлбарласан байна. Сан-Франциско хотод 2007 оны нэгдүгээр сарын 9-ний өдөр болсон Macworld арга хэмжээний үеэр шинэ бүтээгдэхүүн танилцуулахдаа тухайн үед Apple-ийн гүйцэтгэх захирал байсан Стив Жобс “Өнөөдөр Apple гар утсыг өөрчлөх болно” хэмээн зарлаж байв. Ийнхүү iPhone тухайн үедээ маш хурдтайгаар зах зээлийг байлдан дагуулж, Time сэтгүүл 2007 оны шинэ нээлтээр зарлаж байжээ.
Сүхбаатар дүүргийн 9 дүгээр хороо, Алтайн гудамж буюу Дөлгөөн нуурын зүүн урд уулзвараас Ногоон нуурын гудамж хүртэлх авто замын хөдөлгөөнийг хязгаарлаж, засварын ажил гүйцэтгэх гэж байна.
Тус авто замд эвдрэл гэмтэл гарч, шинэчлэл хийх шаардлага үүссэн тул өнөөдөр буюу долдугаар сарын 19-ний 23:00 цагаас 21-ний 06:00 цаг хүртэл авто замын зорчих хэсгийг түр хааж, шинэчлэлтийн ажил хийнэ.
Иймд иргэд, жолооч та бүхэн бусад замыг сонгон хөдөлгөөнд оролцоно уу.
Эх сурвалж: НЗДТГ-ын Хэвлэл мэдээлэл, олон нийттэй харилцах хэлтэс
Нийслэл хотод үер усны улмаас үүссэн хөрсний бохирдлыг тодорхойлох хяналт шинжилгээний ажил үргэлжилж байна.
Ингэхдээ Цаг уур, орчны шинжилгээний газрын харьяа Байгаль орчин, хэмжил зүйн төвийн лабораторийн хоёр инженер, нэг жолооч нийт гурван хүний бүрэлдэхүүнтэй баг энэ сарын 15, 16-ны өдрүүдэд үерт автсан газар, гэр хорооллоос нийт 55 хөрсний дээж цуглуулжээ.
Лабораторид хөрсөн дэх хүнд металл, агро хими, микробиологи буюу нянгийн шинжилгээг хийж байгаа аж. Шинжилгээний дүн, мэдээ, дүгнэлтийг долдугаар сарын 21-ний өдөр гаргана гэдгийг Байгаль орчин, аялал жуулчлалын яам(БОАЖЯ)-наас мэдээлэв.
Мөн БОАЖ-ын сайдын 2023 оны А/253 дугаар тушаалаар Нийслэл хотод үер усны аюулын улмаас үүссэн хөрсний бохирдлын эсрэг хариу арга хэмжээ төлөвлөх, зохион байгуулах үүрэг бүхий ажлын хэсэг байгуулагдан ажиллаж буй аж.
Улаанбаатар хотын орон сууцны үнэ 2023 оны зургаадугаар сард өмнөх оны мөн үеэс 8.6 хувиар, өмнөх сараас 0.7 хувиар тус тус өссөн гэдгийг Үндэсний статистикийн хорооноос мэдээллээ.
Зургаадугаар сард шинэ орон сууцны нэг метр квадрат талбайн дундаж үнэ 3.79 сая төгрөг болсон аж. Хан-Уул дүүрэгт хамгийн өндөр буюу 3.96 сая төгрөг байна.
Шинэ орон сууцны дундаж үнэ, /2023 оны зургаадугаар сард, Улаанбаатар хотын төвийн 6 дүүргээр, сая төгрөгөөр, м2/
2023 оны зургаадугаар сард хуучин орон сууцны нэг метр квадрат талбайн дундаж үнэ 3.41 сая төгрөг болж, Чингэлтэй дүүрэгт хамгийн өндөр буюу 3.94 сая төгрөг байна.
Хуучин орон сууцны дундаж үнэ, / 2023 оны зургаадугаар сард, Улаанбаатар хотын төвийн 6 дүүргээр, сая төгрөгөөр, м2/
Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ 18 дахь “Өглөөний уулзалт”-аа эрчим хүчний салбарынхантай хийсэн. Уулзалтад төр, хувийн хэвшлийн 30 гаруй төлөөлөл оролцсон байна. Мөн 21 аймгийн дулааны цахилгаан станц болон хувийн хэвшлийн төлөөлөл цахимаар оролцжээ. Энэ үеэр уулзалтад оролцогчид Ерөнхий сайдад саналаа хэлсэн юм. Тухайлбал “УБЦТС” ТӨХК-ийн гүйцэтгэх захирал Р.Дагдан “Үерийн бүсэд долдугаар сарын 6-наас хойш ажиллалаа. Бид гамшгийн үед бэлэн биш байна. Одоогоор шууд учирсан хохирол 600 орчим сая төгрөг байна. 60 орчим мянган хэрэглэгчийн 1300 дэд станцыг уснаас хамгаалсан. “УБЦТС” ТӨХК 460 мянган хэрэглэгчээ ухаалаг тоолууртай болгочихвол өвлийн оргил ачааллын үед хэрэглээг хянаад явах бүрэн боломжтой. Эрчим хүчний салбарын алдагдлын хэмжээ ч буурна.
“ДЦС-4” ТӨХК-ийн ерөнхий инженер П.Болдбаатар: -Эрчим хүчний 58, дулааны эрчим хүчний 54 хувийг манайх хангадаг. Өнгөрсөн өвлийн оргил ачааллын үед бэлтгэл нөөц тоноглолгүй 81 хоног ажилласан. Ямар ч нөөцгүйгээр ажиллана гэдэг эрсдэлтэй. Тоног төхөөрөмжийн насжилт өндөр, шинэчлэхэд хөрөнгө оруулалт хэрэгтэй байна. Манайх 1480 гаруй ажилтантай ч өнгөрсөн онд 200 гаруй, он гарсаар 116 инженер, техникийн ажилтан ажлаасаа гарлаа. Ажилтнуудын нийгмийн асуудалд анхаарахгүй бол хүний нөөцийн дутагдалд орох эрсдэлтэй байна.
“Шивээ-Овоо” ХК-ийн ерөнхий инженер Г.Гэрэлхүү: -Өвөлжилтийн бэлтгэл 61 хувьтай байна. Өнгөрсөн онд төмөр замтай холбоотой буюу өртөөний даац ачааллаа дийлэхгүй байснаас захиалгууд овоорч, олон хэрэглэгч бага нөөцтэй болж, хүндэрч байсан. Энэ жил ийм асуудал үүсгэхгүй байх үүднээс УБТЗ руу бичиг явуулахад ойрын хоёр жилд өртөөнд өргөтгөл хийх боломжгүй гэх хариу өгсөн. Энэ асуудлыг шийдэхгүй бол өнгөрсөн жилийнх шиг хүндрэл гарна.
Эрчим хүчний зураг төсөл зохиогчдын холбооны ерөнхийлөгч Б.Авирмэд: -Эрчим хүчний салбарын 99 хувь нь төрийн өмчийн мэдэлд байдаг. Үндсэндээ төрийн өмч давамгайлсан тогтолцоотой салбар. Манай салбарт тулгамдсан асуудал олон бий. Гэхдээ би шийдэл яримаар байна. Эрчим хүчний тухай хуулийн шинэчилсэн найруулгыг яаралтай өөрчилмөөр байна. 2001 оноос хойш энэ хуульд жижиг өөрчлөлтүүд орсон, одоо илүү либерал болгомоор байна. ОХУ-ын зургийн компанитай ажиллах гэхээр танай төсөв хангалтгүй гэдэг. Төслийн удирдлагын тогтолцоог цогцоор нь шинэчлэх хэрэгтэй. Цахилгаан дамжуулах компанийг олон улсын жишгээр ажиллуулмаар байна.
Уулзалтын төгсгөлд Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ “Та бүхний саналыг сонслоо. Өвөлжилтийн бэлтгэлтэй холбоотой асуудлыг Засгийн газрын тогтоолоор шийдье. Салбарын сайд тогтоолын төслөө цаг алдалгүй Засгийн газрын хуралдаанд танилцуулаарай. Ирэх жилийн улсын төсөв батлагдахаас өмнө Та хэд маань саналуудаа нэгтгэмээр байна. Эрчим хүчний сэргэлт маш чухал байна” хэмээв.
Эдийн засагч Б.Лагшмитай ярилцлаа.
-“Монголын эдийн засгийн чуулган-2023”-ын бодит үр нөлөөг та хэрхэн дүгнэж байна. Олон жил зохион байгуулсан зорилгоо бид гаргаж чадав уу?
-Өмнөх чуулгануудтай харьцуулахад энэ жилийнх бэлтгэл сайтай зохион байгуулагдсан. Өөрөөр хэлбэл, хугацаагаа эртнээс товлож бэлтгэсэн. Энэ утгаараа ажлууд тодорхой агуулгатай явлаа. Харин шүүмжлэлтэй санагдсан зүйл нь зохион байгуулах цаг хугацааг арай буруу сонгосон юм уу гэж бодсон. Учир нь аялал жуулчлал, баяр наадмын сезон эхэлчихсэн, бужигнаан ихтэй үеэр зохион байгуулах нь зохимжтой байсан уу гэж санагдсан. Түүнчлэн “Монголын эдийн засгийн чуулган -2023”-ын үр дүн чухал. Энэ жилийн хувьд дэлхийд дээгүүр эрэмбэлэгддэг нэр нөлөө бүхий томоохон байгууллагын удирдлагууд руу Ерөнхийлөгч урилга явуулж авч ирсэн. Тиймээс үр дүн олны анхаарлыг татах нь зүйн хэрэг. Энд нэг анзаарагдсан зүйл нь дэлхийн томоохон тоглогчдыг авч ирснээр бид хөрөнгө оруулалтын чиглэлд юу хүсээд байгаа юм бэ, аль салбартаа хөрөнгө татах гээд байгаа юм бэ. Ямар салбараа хөгжүүлэх гээд байгаа юм бэ гэдгээ тодорхой болгох шаардлагатай байна. Энэ чиглэлд үр дүн гаргах ёстой. Түүнээс тойрч суугаад ярьдаг ч хэрэгжүүлэлт байхгүй бол үр дүн гарахгүй.
-Эдийн засгийн чуулганаар хөрөнгө оруулагчдыг татах чиглэлд ахиц гарч чадав уу?
-Одоогийн байдлаар хөрөнгө оруулагчдыг татсан гэж хэлэхэд эрт байна. Эдийн засгийн чуулганаар хэлэлцэж байгаа асуудлыг харахад ерөнхий зүйл яриад байсан. Хөрөнгө оруулагчдыг оруулж ирээд том төсөл хэрэгжүүлэх гэж байгаа юм уу, эсвэл ложистикийн төв бий болгох гээд байгаа юм уу яг юу хийх гэж байгаагаа тодорхой байлгаж төслүүдээ санал болгох ёстой. Гэтэл энэ зүйл их дутмаг харагдсан. Шинэ Оюу толгойг хөгжүүлэх гэж байгаа юм уу, яг юу хийх гэж байгаа маань тодорхой баймаар байна. Ингэвэл үр дүн гарна. Харамсалтай нь энэ нь хангалттай хэмжээнд байхгүй байна уу даа гэж харагдсан. Оролцогчид ч ийм чиглэлд тодорхой хэмжээний шүүмжлэл хэлж байсан. Хөрөнгө оруулагчдад санал болгох төслүүд бага байна гэж харагдсан. Тиймээс одоогоор үр дүн байхгүй байна гэж бодож байна. Хоёрдугаарт, монголчууд бидний алддаг том алдаа юу байна гэхээр томоохон тоглогчдыг авч ирснийхээ дараа залгуулаад судалгаа үндэслэлтэй ажилламаар байна.
Өөрөөр хэлбэл, тэр хүмүүс Монголын яг ямар төслүүдэд хөрөнгө оруулахаар сонирхолтой байгаа талаарх судалгаа хийх ёстой. Хийгээгүй байна лээ. Монголд ирээд явсных нь дараа араас нь тодорхой төслүүдийн саналууд ч гэдэг юм уу мэдээллээ явуулж нягт уялдаа холбоотой хамтран ажиллах ёстой гэж боддог.
Тодорхой нэг салбарт хөрөнгө оруулах сонирхолтой байгаа бол тэр салбаруудынх нь талаар мэдээлж, Монгол Улс тэр салбарт юу хийх гэж байгаа, яаж анхаарах ёстой гэдэг мэдээллээ өгдөг байх хэрэгтэй. Ингэж тэр хүмүүстэйгээ хамтарч ажиллах сонирхлоо илэрхийлж мэдээллээр хангаж ажиллах хэрэгтэй.
Гэтэл дэлхийд нэр нөлөө бүхий ийм байгууллагын ийм хүмүүс ирлээ гээд нэг их том шоу хийгээд хаячихаад байна л даа. Дахин хэлэхэд үүний араас одоо юу хийх, яах вэ гэдэгт хамтарч ажиллаад тодорхой болгох хэрэгтэй.
-Дэлхийн топ байгууллагуудын төлөөлөгчид манай улсын эдийн засаг, цаашдын ирээдүйг хэрхэн дүгнэж байна. Тэдний тавьсан илтгэлийг харахад бид юунд анхаарах хэрэгтэй нь анзаарагдсан бэ?
-Томоохон хөрөнгө оруулалтын банкуудад өөрсдийн гэсэн хөрөнгө оруулдаг салбарууд байдаг. Өөрөөр хэлбэл, бүх салбар руу зэрэгцэж орох бус өөрсдийн төрөлжсөн, сонирхдог салбарууд байдаг гэсэн үг л дээ. Жишээлбэл,зарим банкууд дэд бүтцийн салбарт хөрөнгө оруулдаг. Тиймээс тухайн салбаруудад нь тохирсон төслүүдээ хөгжүүлж хэрэгжүүлмээр байгаа юм. Нөгөө талаас Монгол Улсын хувьд хамгийн чухал зүйл нь тогтвортой байдал болчихоод байгаа. Гадаадын хөрөнгө оруулагчдын байнгын шүүмжилдэг зүйл нь бодлого тогтворгүй байна гэдэг. Тогтворгүй гэдгийг бид олон түвшинд авч үзэх ёстой. Сонгуулийн дараа улс төр, төрийн бодлого өөрчлөгддөг. Тиймээс бид бодлогоо тууштай хэрэгжүүлэх нэн шаардлага бий.
-Монголын эдийн засгийн чуулганаар эрчим хүчний талаар хэлэлцүүлэг хийгдсэн. Дэлхий нийт ногоон эрчим хүч рүү чиглэж байгаа энэ үед бидэнд уг чиглэлээр хөрөнгө оруулалт татах потенциал их байх шиг?
-Монгол Улсад ногоон эрчим хүчийг хөгжүүлэх бүрэн боломжтой. Учир нь энэ чиглэлд арвин нөөц бий. Ногоон эрчим хүч гэдэгт нар, салхи, ус, биомасс зэрэг маш олон төрөл орно. Гэвч манай улс эрчим хүчнийхээ салбарыг либералчлаагүй байгаагаас уг салбарт хөрөнгө оруулалт орж ирэхэд багагүй асуудалтай байгаа юм.
Хоёрдугаарт, ногоон эрчим хүч үйлдвэрлэх, хөрөнгө оруулалт татахтай холбоотой бодлогоо тодорхой болгомоор байна. Салбар салбарт тохирсон хөрөнгө оруулалтын бодлого, салбарын бодлогуудыг хэрэгжүүлэх хэрэгтэй гэдэг нь харагддаг. Түүнчлэн ногоон эрчим хүч үйлдвэрлэж бий болгосноор Монгол Улс олон улсын түвшинд карбонтрейд хийх боломжууд үүснэ. Яг одоогийн байдлаар Монголд карбонтрейд хийх хууль эрх зүйн орчин байхгүй байна.
-Манай улс эдийн засгаа тэлэхэд юунд анхаарах хэрэгтэй вэ?
-Дэлхийн банкны “Бизнес эрхлэхүй” гэсэн судалгаа байдаг. Тэр судалгаанаас харахад Монгол Улс эдийн засгаа тэлэхэд хамгийн чухал зүйл нь эрчим хүчинд холбогдох гэдэг асуудал байгаа юм. Эдийн засгаа төрөлжүүлэхэд хамгийн чухал нь үйлдвэрлэл үйлчилгээ явуулах. Энэ бүхэнд эрчим хүч зайлшгүй шаардлагатай. Монгол Улсад үйлдвэрлэл бий болгоход эрчим хүчний хараат байдалд байна. Өвөлдөө импортоор өдрийн цагаар хэрэгцээгээ хангаж байна. Тиймээс эрчим хүчинд холбогдох нь чухал. Хоёрдугаарт, бизнесийн орчноо өөрчлөх хэрэгтэй байна. Дээрх судалгаанаас харахад манайд бизнес эрхлэлттэй холбоотой, дампуурлыг зохицуулах эрх зүйн орчин хангалттай хэмжээнд биш байна. Монгол Улсад аливаа аж ахуйн нэгж дампуурахад дөрвөн жил болж байгаа нь хэт удаан гэсэн үг л дээ. Үүнийг яагаад цэгцэлж чадахгүй байна гэхээр бүртгэлээ цэгцлээгүйтэй холбоотой. Тиймээс дампуурлыг зохицуулж чадахгүй байна.
Монголын эдийн засгийн чуулган анх удаа зуны дэлгэр цагт, улсын баяр наадмыг угтан зохион байгуулагдлаа. Өнөө жилийн чуулганд гадаадын 2200 гаруй зочид, төлөөлөгч, хөрөнгө оруулагчид уригдав. Энэ үеэр Монгол Улс дэлхийгээс мөнгө босгох боломжуудаа дэлгэлээ. Салбар, салбарын онцлог, төрийн бодлого, дэмжлэг гээд олон талын судалгаа, мэдээллээ танилцуулсан юм. Манай улсын нэг хүнд оногдох ДНБ 5000 ам.доллар давж, төсвийн орлогоо давуулан биелүүлснээс гадна эдийн засгийн өсөлт ирэх онд улам хурдасна гэсэн өөдрөг үзүүлэлтүүд гадаадын хөрөнгө оруулагчдад эерэг мессэж өгөх шиг боллоо. Засгийн газрын зүгээс хөрөнгө оруулагчдыг татахын тулд гарц шийдлүүд ярьж, оновчтой хувилбаруудыг санал болгож байгаа. Ялангуяа Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнийн хувьд гадаадын хөрөнгө оруулалтын институциүдийг хүлээж авч уулзахдаа Монгол Улс өмнөх алдаагаа давтахгүйг хичээнэ гэдгээ илэрхийлж, уучлалт гуйсан нь тэдний итгэлийг дахин сэргээв. Энэ нь саяын эдийн засгийн чуулганд оролцсон гадны зочдын дүгнэлтээс тод уншигдана лээ. Жишээлбэл, Монгол Улс дэлхийн тавцанд өрсөлдөх асар их нөөц боломжтой орон юм гэх үгс хөрөнгө оруулагчдын амнаас олонтаа унасан.
Бид үнэхээр өмнөх алдаагаа давтахгүйгээр гадаадын хөрөнгө оруулалт татахыг хүсч байгаа бол хуулиа өөрчлөх хэрэгтэй. Төрийн алдаатай бодлого, хуулийн дарамт, шийдвэр гаргачдын эрх ашгаас болж хөрөнгө оруулагчдыг өөрсдөөсөө үргээчихсэн улс Монголоос өөр хаана ч байхгүй. Амжилттай яваа гадны бизнесүүдийг дээрэмддэг манай дарга нарын увайгүй кэйсүүдийг дурдвал тоймгүй. Зохиомол хэрэг тохож сүрдүүлж байгаад л хөрөнгийг нь завшаад эздийг нь хөөгөөд явуулчихдаг. Тийм болохоор гадныхан Монгол Улсад хөрөнгө оруулна гэхээр сүнсээ зайлтал айдаг болсон. Ямар сайндаа “Монголд хөрөнгө оруулалт хийгээд 20 хувийн ашиг хүртэж байсан дор Шведэд хоёр хувийн өгөөж амсаад суух нь хамаагүй дээр юм” гээд барууны хөрөнгө оруулалтын сангийн захирал ярьж байх вэ дээ. Тэрбээр өмнө манай улсад хөрөнгө оруулж, амжилттай ажиллаж байгаад гэнэтхэн нэг өдөр яваад өгч. Яагаад Монголоос татгалзах болсон шалтгаанаа тайлбарлахдаа “Шведэд ядаж л тайван хононо. Харин Монголд тэгж чадахгүй. Маргааш өглөө юу ч болж мэднэ. Хэн ч ирээд эхлүүлсэн төслийг маань гацаах эрсдэлтэй. Ямар ч хэрэг үүсгэж яаж ч гүтгэж магадгүй” гэжээ. Мань эр ном ёсоор нь хуулийн дагуу бүх зөвшөөрлөө аваад ажиллаж байсан хэрнээ гэнэтхэн нэг өдөр Монголоос айгаад явчихаж. Аргагүй биз, наад захын нэг байцаагч орж ирээд амжилттай яваа бизнесийг орвонгоор нь эргүүлж мэдэх ийм хууль эрх зүйн орчинтой улсад яаж бодсон ч хэн тайван байж чадах вэ дээ. Тэгэхээр одоо хэдүүлээ хөрөнгө оруулалтын хуулиа сайтар нухаж, олон улсын жишигт нийцүүлэх шаардлагатай байна. Ингэж чадвал гадныхан аяндаа мөнгөө бариад бидэн рүү гүйгээд ирнэ биз дээ.
УИХ-ын хаврын чуулганаар хэлэлцэж эхэлсэн Хөрөнгө оруулалтын тухай хуулийн шинэчилсэн найруулгын төслийг гадны бизнесийнхэн анхааралтай ажиглаж байгаа. Гэтэл хуульд тусгасан хэд хэдэн ноцтой заалтыг өөрчлөхгүйгээр бид хөрөнгө оруулагчдыг татна гэвэл худлаа. Монгол Улс бүс нутгийн хэмжээнд өрсөлдөхүйц гадаадын шууд хөрөнгө оруулалт татсан улс болохын тулд юун түрүүнд татварын урамшууллыг хуулийн шинэчлэлээр бий болгох ёстой. Уг нь одоо мөрдөгдөж буй Хөрөнгө оруулалтын хуульд гаалийн албан татвар, НӨАТ-аас чөлөөлөх тухай заалт бий. Гэтэл шинэ хуулиас энэ чухал заалтаа аваад хаячихжээ. Үүнийгээ татварын ерөнхий хуулиар зохицуулна гэж хууль санаачлагчид тайлбарлаж харагдсан. Харамсалтай нь татварын хуульд хөрөнгө оруулагчдыг дэмжсэн татварын урамшуулал байхгүй. АМНАТ-өө л хариуцна гэсэн тайлбар өгч байгаа харагдана лээ. Бизнес эрхлэгчдийн хувьд хамгийн том дарамт юу вэ гэвэл бүгд татвар гэж хариулдаг. Тэгвэл энэ хуулиар хөрөнгө оруулагчдыг дэмжих нь битгий хэл татварын бодлогоор дарамтлах бололтой. Дэлхийн жишигт хөрөнгө оруулалтын урамшууллыг голдуу татварын хөнгөлөлт хэлбэрээр, бизнесийн үйл ажиллагаа явуулж эхлэхээс нь олгодог. Хамгийн ойрын жишээ гэхэд БНСУ байна. Тэнд жижиг хотод бий болгосон барилга, худалдан авсан тоног төхөөрөмж, үл хөдлөх хөрөнгийн нийт өртөгийн 20-25 хүртэлх хувийг төрөөс татаас хэлбэрээр олгохоор хуульчилжээ. Бас Чех улсад 3.6-4 сая еврогийн хөрөнгө оруулалт хийвэл эхний 10 хүртэлх жилд аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татвараас чөлөөлдөг байна. Энэ мэтчилэн Казахстан, Вьетнам, Камбож зэрэг улс хөрөнгө оруулагчдад ийм таатай орчин амлаж байхад тэдэнд Монгол руу тэмүүлэх сэдэл төрөх үү. Үнэхээр бид хөрөнгө оруулагчдыг татъя гэж байгаа бол ядаж бүс нутгийн хэмжээнд татварын өрсөлдөхүйц бодлоготой баймаар байна.
Хөрөнгө оруулагчдыг үргээж байгаа өөр нэг хууль Ашигт малтмалын шинэчилсэн найруулгын төсөл дэх хайгуулын лицензийн төлбөрийн асуудал. Уг хуульд хайгуулын тусгай төлбөрийг 70-120 дахин
нэмэгдүүлэхээр тусгажээ. Дээрээс нь дагалдах элементүүд болох төмрийн хүдэр дэх хөнгөн цагаан зэрэгт давхар АМНАТ оногдуулахаар төсөл орж ирсэн зэргээс харахад татварын бодит хувь хэмжээг нэмэгдүүлэхэд асар хортой. Хамгийн гол нь олон
улсын жишигт нийцэхгүй иймэрхүү заалт хөрөнгө оруулагчдыг улам л түлхэнэ.
Өнөөдөр хөрөнгө оруулагчид зөвхөн Монголыг сонирхоод байдаг юм биш. Африкийн орнууд хүртэл хөрөнгө оруулалтын таатай орчин амлаад татаад байна. Өнөөх “Айвенхоу Майнз”-ын Р.Фрийдланд хүртэл Конго улсад Оюу толгойтой өрсөлдөхүйц маш том орд нээчихсэн талаар дэлхий дахинд түгээд байна. Тус улсын Засгийн газар нь хөрөнгө оруулалтын маш тухтай нөхцөл санал болгож байгаа болохоор энэ төсөл амжилттай хэрэгжинэ гэсэн хүлээлт бий. Нөгөө талаар цар тахал, дайны хямралаас болж улс орнууд хөрөнгө оруулалт татахын тулд өрсөлдөж байгаа. Дэлхийн эдийн засгийг тодорхойлогч Хятад, Америк зэрэг том гүрнүүд хүртэл өнөөдөр хөрөнгө оруулалт татах болсон. Ийм эрсдэлтэй үед бид баялагтай орон гээд цээжээ дэлдэх нь нэгэнт үеэ өнгөрөөсөн дэндүү хойш ухарсан үйлдэл юм. Тийм болохоор Хөрөнгө оруулалтын тухай хууль болон дагалдах бусад хуулиудаа зоригтой либеральчлах хэрэгтэй. Манай улс 2013 оноос хойш Хөрөнгө оруулалтын тухай хуульдаа 11 удаа засвар оруулсан юм билээ. Тэглээ гээд гадныхан манайд мөнгөө бариад шуурсан бил үү. Хөрөнгө оруулагчид тэнэг улс биш болохоор хууртахаа больсон. Гадаадын хөрөнгө оруулалтын хуулиа дорвитой өөрчилж, таатай боломжуудыг амлахгүй бол Монголд мөнгөө хийж луйвардуулах “тэнэг” олдохгүй шүү дээ.
ӨДРИЙН СОНИНЫ АРХИВААС……………….
-Тэднийг утаагаар далимдуулж молиго үмхүүлэх боломжгүй-
Саяхан МҮОНТВ-ээр нэвтэрсэн мэдээг сонсоод олон үзэгчийн зүрх нь савлажээ. Тэрхүү бухимдлаа бидэнтэй хуваалцахаар манай сонины редакцид ирсэн хүмүүс ч бий. Үнэхээр тэр мэдээнд өгүүлсэн шиг үйл явдал өрнөж байгаа бол уйлах ч багадахаар байгаа юм. Олон үзэгчийн гайхашийг барсан уг мэдээнд манайхан утаа багасгах аргаа олж ядахдаа гэр хорооллын айлуудын эсгийг зузаалж, шавар байшингуудын шавардлагыг нь нэмж давхарлах арга олжээ. Дулааны алдагдал багатайгаар өвөлд өнтэй зусья гэсэн айлуудын хувьд бас ч байж болох асуудал байх л даа. Гэтэл эсгий зузаалж, нэмж шавардах хөрөнгийг хаанаас гаргах вэ гэдэг нь үнэхээр анхаарал татсан сэдэв.
Одоогоос нэлээд хэдэн жилийн өмнөөс АНУ-ын Мянганы сорилтын сангийн тухай чихэнд чимэгтэй мэдээлэл сонстож эхэлсэн билээ. Тэр жагсаалтад багтаж чадах л юм бол тэнгэрийн умдаг атгана гэж бид бодож эхэлсэн. Зарим олон улсын ажиглагчдын тайлбарласнаар Ерөнхийлөгч Ж.Буш дэлхий нийтэд авч хэрэгжүүлж буй дайнч бодлогоо зөөлрүүлэх гэсэн арга гэгддэг Мянганы сорилтын сангаас хувьд хүртэх орны жагсаалтад багтсанаа анх сонсоод бид хөөр болж байлаа. Бас хөрөнгө оруулах эхний орнуудын нэг болсноо ч бахархан тэмдэглэсэн. Тодорхой шат дараалалтай явсан энэ хөрөнгө оруулалтын нэгээхэн хэсэг нь Монголд төмөр замын салбарыг дэмжих төсөл байлаа. Гэвч оросууд нөлөөллөө авч үлдсээр ирсэн цөөхөн газрын нь нэг болох төмөр замд америкчуудыг хамрыг ч шагайлгахыг хүсээгүй. Тийм ч учраас 188 сая ам.долларыг хэрхэхийг шийдэх хэрэгтэй болсон билээ. Америкийн ард түмний сэтгэл шингэж, татвар төлөгчдийн нь мөнгөөр боссон тэр их хөрөнгө оруулалтыг Азийн Монголд өгөхдөө америкчууд аль болох хэрэгтэй зүйлдээ зарцуулаасай гэж санасан нь мэдээж. Бас албан тушаалтнуудын ашиг сонирхолд нь олз болголгүй, аль болох олон монгол хүнд хүртээхсэн гэж бодож байгаа нь ч ойлгомжтой. Тиймдээ ч оросуудын ашиг сонирхлын төмөр хаалгыг мөргөөд буцсан 188 сая ам.доллараа цэвэр агаар буюу эрчим хүч, хүрээлэн буй орчны төсөл, хойд өмнөд чиглэлийн замын гэсэн хоёр төсөлд зарцуулахаар болсон юм. Өнгөрсөн зургадугаар сараас арваннэгдүгээр сарын хооронд Мянганы сорилтын Корпорацийн мэргэжилтнүүд манайд ирж судалгаа хийгээд нийслэлийн гэр хорооллын айл өрхийн түлшний зарцуулалтыг багасгах, цэвэр түлшийг ашиглуулах замаар агаарын бохирдлыг бууруулах, сэргээгдэх эрчим хүчний үйлдвэрлэлийг дэмжих зорилготой төсөл хэрэгжүүлэх нь зүйтэй гэж үзсэн юм. Нөгөөх 188 сая ам.долларын 47.2 сая ам.долларыг нь өнгөрсөн есдүгээр сараас 2013 оны есдүгээр сар хүртэл хэрэгжих цэвэр агаар төсөлд зарцуулах болсон билээ. Гэтэл энэ 50 сая орчим ам.долларыг хэдэн айлд туурга авч өгөөд, байшин шавардаж өгөөд дуусгах гэж байгаа гэж үү. Уг нь америкчууд утаандаа угаартсан нийслэлчүүдийг онгон зэрлэг тал шигээ сэрчигнэсэн цэвэр агаарт амьдраасай гэж хүссэн байх л даа. Гэвч утаагаа алга болгоно гэсэн лоозон барьж, утаагүй амьдрах нийслэлчүүдийн чин хүслийг саалийн үнээгээ болгосон албан тушаалтантай монголчуудын хувьд энэ нь говийн зэрэглээ шиг замхран алга болно.
Харин америкчууд биднээс өөр болохоор утаа алга болгоно гээд жил бүр молигодуулсаар ирсэн манай татвар төлөгчдөөс ялгаатай л байх болов уу. Мянганы сорилтын сангийн их хэмжээний хөрөнгө оруулалтын тухай ид яригдаж байх тэр цагт АНУ-ын татвар төлөгчид сенатадаа хандан захиа илгээсэн байдаг. Уг захианд Монгол зэрэг ардчиллыг хөхиүлэн дэмждэг улс орнуудад хөрөнгө оруулахаас татгалзаж байгаа хэрэг биш ч жагсаалтад багтсан улс орнууд нь Ж.Бушийн цэрэг дайны ажиллагааг дэмжиж байсны шагналаа авч байна гэж хардах талтай байна гэсэн санаатайг хэвлэлээр бичиж байв. Өөрсдийнхөө хөлс хөдөлмөрөөр олсон хөрөнгийг зөв зүйлд зарцуулагдаасай гэж америк татвар төлөгчид юу юунаас илүү хүсдэг нь эндээс харагдаж байгаа юм. Харин тэд өөрсдийнх нь хөрөнгө гэр хорооллынхны эсгий туургыг нь зузаалж, байшин пинг гаднаас нь нэмж шавардахад зориулж дуусгасан, тэгээд тэр нь утаа багасгаж, Улаанбаатар цэвэр агаартай болсон гэсэн үлгэрт итгэх болов уу. Дэлхийд хамгийн их агаарын бохирдолтой улс орон, хот хаа байгааг АНУ-ын НАСА буюу Сансар судлалын төвийнхөн тогтмол хянаж байдаг билээ. 2008 оны Бээжингийн олимпийн өмнөхөн уг төвийн сансрын хяналтаар үнэхээр хятадууд агаарын бохирдлоо багасгасан эсэхийг нь шалгаж байсан удаатай.
Уг нь энэ төсөл хэрэгжиж, эрчим хүчний хэмнэлттэй технологийн хэрэглээ нэвтрүүлсэнээр агаарын бохирдол багасч, 2029 он гэхэд Улаанбаатар хотын 485 мянган иргэнд ашиг тус нь ирнэ гэсэн судалгааг гаргасан юм билээ. Гэвч манайхан нөгөө л утаагаар далимдуулж хөлждөг аргаа үүн дээр гаргаж, бүр эсгий туурга, шавар элс гээд байх юм бол америкийн татвар төлөгчид зүгээр ч орхихгүй л байх даа. АНУ-ын татвар төлөгчид бид биш, манай татвар төлөгчдийг бодвол өгснөө нэхэж, хянаж шалгаж чаддаг хүмүүс билээ.
Э.ЭНЭРЭЛ