Л.Оюун-Эрдэнэ коммунист уу, либерал уу?
Author: Админ
ТОЙМ: Нэрт нийтлэлч Баабарын “Бурхан Халдун уулын нэр” нийтлэл хэвлэгдлээ
УИХ-ын гишүүн асан, Ардчилсан намын ҮБХ-ны гишүүн, хуульч О.Баасанхүүтэй ярилцлаа.
-Нийслэлд болсон үер усны гамшгийн улмаас эрдэнэт хүмүүсийн амь нас эндлээ. Иргэд эд хөрөнгө, эрүүл мэндээрээ хохирч байна. Уг хэрэгт холбогдох төр засгийн удирдлагуудаас хариуцлага нэхсэн тэмцлийг АН-аас өрнүүлж байгаа. Гэвч хариуцлага ярьж байгаа хүн алга байна л даа. Үүнд та хуульч, улстөрч хүнийхээ хувьд ямар байр суурьтай байна вэ?
-Үер усны асуудлаар УИХ-ын гишүүн байхдаа миний хувьд хангалттай л дуугарсан. Өнгөрсөн хугацаанд нэг нам дангаараа төрийн эрхийг барьж явна. Цаашид ч яах юм мэдэхгүй. Юутай ч энэ намын дарга, удирдлагууд нь “Манай намд хулгайч, луйварчид бүгд бий. Нам доторх энэ хүмүүстэйгээ бид тэмцэнэ” гэж хэлж байсан. Ард түмний хувьд үүнийг нь дэмжсэн. Эсрэгээрээ Ардчилсан нам чимээгүй бай, та нарыг ажил хийлгэхгүй, зөвхөн Ардын нам ажил хийнэ гэж хэлсэн. Ингээд Ардын нам ажил хийсэн үү. 2021 онд ард түмэн Ардын намыг ажлаа хийгээч ээ гэж жагсаж, шаардсан.
Тухайн үед Ардчилсан нам иргэдтэйгээ нэгдээд Ардын намыг ажлаа хийхийг шаардах гэж очсон боловч ард түмэн “Та нар чимээгүй байж бай” л гэсэн шүү дээ. Гэтэл эрх баригчид ажлаа яаж хийсэн бэ. Бүх сан, бүх банк, бүх боломжийг хулгай хийхдээ сайн гэдгээ харуулсан. Хорооны дарга нар нь эмзэг бүлгийнхээ дэмжлэг дээр ажилладаг, дүүргийн дарга нар нь дүүргийнхээ төсвөөсөө хулгайлдаг. Сайд нар нь улсын төсвөөс хулгайлж, нийгмийн эрүүл мэндийг хамгаалах томоохон төсөв, хөтөлбөрөөс луйвардаж авдаг болсон. Тухайлбал, ковидын үед эрх баригчид нэг иргэнд 114 сая төгрөг зарцуулах төсвийг хулгайлсан шүү дээ. Залгаад алдарт нүүрсний хулгай, Хөгжлийн банкны луйврууд гарсан. Ийм олон хулгай байна, үүнийг Ардчилсан нам илрүүлж, олон нийттэй хамт хариуцлага тооцох асуудлыг хатуу ярья гэсэн. Гэвч ард түмэн дахиад л биднийг чимээгүй бай гэсэн шүү. Хариуцлага үүрч байгаа нэг ч хүн байхгүй. Хариуцлага ярьж байгаа ард түмэн ч гэж алга. Одоо манай ард түмэн амарч байна. Намар хичээл орсны дараа энэ асуудлууд хэрхэн сөхөгдөх юм, бүү мэд.
-Ардчилсан намын хувьд хүчтэй сөрөг хүчин хийж чадахгүй байна гэх шүүмжлэлийг олон авсан. Одоо цэгцэндээ орсон бол сөрөг хүчний ажлаа хийхгүй юм уу?
-Ардчилсан нам сөрөг хүчин байхаа болиод удаж байна. Ард түмэн сөрөг хүчин хийж байгаа шүү дээ. Манай намын зарим нөхөд эрх баригч намынхныгаа дэмжиж их явж байна. Саяны хэд хэдэн аймгуудын тэгш ойгоор манай намын гишүүн дөрвөн патрол бэлэглэсэн. Энд тэнд болж байгаа ой болгонд нь манай намын гишүүд дэмжлэг, хандив өргөж байна. Ардчилсан намын нэр дээр байдаг энэ мэтийн хүмүүс бол эрх баригчдаас сүнсээ зайлтал айж байгаа юм байна л гэж харж байгаа. Ардчилсан намын тухайд гэвэл Боловсролын сангийн зээлийн асуудал гарснаас хойш их дуу султай болсон шүү. Нөгөөтэйгүүр ард түмэн та нар битгий дуугар гэсэн учраас над мэтийн хүмүүс нь чимээгүй, тайван байх шиг байна даа.
-Ард түмэн чимээгүй бай гэдэг нь юу гэсэн үг вэ. Та нарын дууг яагаад ард түмэн хорино гэж…?
-Нэг зүйлийг тодорхой ойлгочих хэрэгтэй. Ард түмэн улс төрийн хүчнээс хоёрхон зүйлийг л хүсдэг. Нэгдүгээрт, шударга ёсыг тогтоох, хоёрдугаарт, эдийн засгаа өсгөхийг. 2016 онд МАН УИХ-ын 65 суудлыг дангаараа авч олонх болсон. Ингэхдээ шударга ёстой тэмцэнэ, МАНАН мафитай тэмцэнэ гэж гарч ирсэн. Улмаар цөөнгүй хүмүүсийг шоронд хийсэн. Гэтэл удалгүй ихэнх нь гарсан. Зарим нь бүр цагаадсан шүү дээ. Эдийн засгаа өсгөнө гэсэн. Эдийн засгийг өсгөнө гэдэг бол ядуурлыг бууруулна гэсэн үг. Гэтэл ядуурал буурах битгий хэл улных болтлоо доошоо орсон. Ажилгүйдлийг багасгана гэсэн. Гэтэл эсрэгээрээ цүнх баригчдынхаа тоог нэмсэн. Төрийн бүтцийг л данхайлгаснаас өөр ажлын байр бий болгоогүй. Угтаа үйлдвэр, бүтээн байгуулалтаар ажлын байр нэмэгдэх ёстой. Гэтэл төрийн бүтэц орон тоо л олон боллоо. Үүнээс болж үнийн өсөлт, эдийн засгийн хямрал улам гаарлаа. Одоо өдөр бүр л үнийн өсөлт явагдаж байна. Өнөөдөр нэг ширхэг талх 2500 төгрөгөөр авлаа гэхэд маргааш нь 2800 болчих жишээтэй. Энэ мэт өдөр болгон бүх юмны үнэ өсч байна. Энэ бол гамшиг шүү. Улс орон нь ийм байхад манай ард түмэн амар амгалан улсууд л даа. Яг одоо ард түмэн баярлаж байна, найрлаж байна, наадамлаж байна, амарч байна. Тиймээс үнийн өсөлт, улс орны хөгжил, эдийн засаг яриад ямар ч утгагүй. Ард түмэн ийм жаргалтай байгаа үеийг улстөрчид чадамгай ашиглаж байна. Тэд наадам, найр дээр нь очоод л ард түмний тархийг ёстой сайхан угааж өгч байна л даа. Мэдээж ирэх жил сонгуультай учир одоо л ард түмний толгойг угаах ёстой байх. Энэ мэт ажлуудаа эрх баригчид сурцтай, хурдтай хийж байна аа.
-УИХ дахь бүлгийн гишүүд тань сөрөг хүчний үүргээ сайн биелүүлэхгүй байна уу?
-Ардчилсан намаас гарч ирсэн УИХ-ын 11 гишүүн бий. Миний хувьд өнгөрсөн хугацаанд эдгээр гишүүд маань хангалттай сөрөг хүчин хийж чадаагүй гэж үзэж байгаа. Нөгөөтэйгүүр өнгөрсөн хугацаанд Ардчилсан нам маань тамга, гэрчилгээ, дарга суудлын маргаан хийсээр байгаад сөрөг хүчний үүргээ мартсан. Гэтэл одоо ч гэсэн бүрэн бүтэн цэгцэрч өгөхгүй байгаагаас болоод сөрөг хүчний дуу хоолой дутсаар л байна даа.
-АН-ын хувьд нийслэлийн удирдлагуудыг огцруулъя гэдэг тэмцлийг өрнүүлж байна. Огцрохгүй гэвэл тэмцлийн хурц хэлбэрт шилжинэ гэдгээ мэдэгдээд байгаа. Таны хувьд нийслэлийн удирдлагууд огцрох ёстой гэж харж байгаа юу?
-Улаанбаатар хотыг хариуцсан олон дарга бий. Үнэхээр харицлага тооцуулж, хэн нэгэн нь огцрох ёстой л бол хамгийн томыг нь л зайлуулах хэрэгтэй. Тэр утгаараа хамгийн том нь Ерөнхий сайд, тийм үү. Дараагийн том дарга нь Шадар сайд. Үнэндээ энэ ус, үерийн асуудлыг Онцгой байдлын газар анхаарч, хариуцах ёстой. Шадар сайдын хувьд эрсдэлтэй нөхцөл байна, тиймээс далан, хамгаалалт юмнуудыг нь барьж байгуулъя гэдэг ажлаа хийх ёстой байсан. Харамсалтай нь ниргэсэн хойно хашгирав гэдэг шиг араас нь матрын нулимс унагаж байна. Нэмээд Хотыг хариуцсан сайд гэдэг хүн бий. Энэ хүн өөрийгөө Түгжрэлийн сайд гэдэг. Гэвч хуулийн нэршил нь тийм биш. Өөрөөр хэлбэл хуульд түгжрэл хариуцсан сайд гэж байхгүй. Харин хот хариусан сайд гэж бий. Энэ сайд юу хийх ёстой вэ. Улаанбаатар хотын төсвийг ярих ёстой. Мөн доошоо Нийслэлийн Засаг даргатай хариуцлага ярих ёстой. Энэ мэт олон хүн байна. Харин одоо хариуцлага ярихаар ганц харагдаж байгаа нь Д.Сумъяабазар юм байлгүй дээ. Угтаа дээрээс нь хамгийн том даргаас нь энэ бүх хариуцлагыг нэхэх, шаардах ёстой юм. Нөгөөтэйгүүр МАН-ын хувьд маш их аархаж байна. Асар их авлигалын мөнгөтэй, нэмээд төрийн мөнгөөр Ардын нам үнэхээр аархаж байна даа. Миний хувьд төрд найман жил болсон хүн. Арай ч ийм аархал харж байсангүй. Асар их мөнгөтэй, асар их хулгай байгаа учраас нийгэм өөрсдөө айгаад байгаа юм биш үү л гэж харж байна.
-Ардчилсан намын ҮБХ-ны хурал энэ сард зарлагдсан. Уг хурлаараа Лу.Гантөмөр дарга багаа бүрдүүлж авах гээд байна уу даа?
-Надад энэ талаар тодорхой мэдээлэл алга. Үндэсний бодлогын хорооноос хурал зарласан л гэсэн. Миний хувьд гишүүнийхээ хувиар оролцоод явах л байх. Нэг зүйл байгаа юм. Одоог хүртэл намын дотоод бүтэц, бүрэлдэхүүнээ яриад л байна. Ерөнхий нарийн бичгийн даргад байгаа зүйлийг солино ч гэх шиг. Иймэрхүү жижиг зүйл ярих хэрэггүй л байхгүй юу даа, жишээ нь. Хийж болдог хүн нь байгаа бол бушуухан хийгээд явах л хэрэгтэй. Яг үнэндээ аравхан сар л үлдэж байна даа. Өвөл болох нь тодорхой гэрээ барихгүй суугаад байж болохгүй гэж ярьдаг. Үүнтэй адилхан сонгууль болох нь тодорхой, намаа цэгцлэхгүй суугаад байж болохгүй л дээ. Бүтэц бүрэлдэхүүнээ шинэчлээд явбал хурдлаасай. Үгүй гэвэл энэ байдлаараа урагшаа хараад өмнөх ажлаа шийдвэрлээд явах ёстой. Миний хувьд энэ намын удирдлагууд хэн байх нь чухал биш.
-Өвөл гэснээс ирэх өвөл нийслэлчүүд бид нэгэн туршилтад орох гээд хүлээж сууна. Уг туршилт амжилттай болбол утаа 50 хувь буурна гэж байгаа. Таны хувьд үүнд ямар байр суурьтай байгаа вэ. Туршилтад ороход бэлэн байна уу?
-Туршилт хийхэд шаардлагатай 177 тэрбум төгрөг гэдэг бол асар их мөнгө шүү. Энэ хөрөнгөөр хажуудах нүүрсээ угаагаад коксжих болгочихож болно. Хагас коксжих нүүрсээр сайжруулсан түлш хийж утааг багасгаж байсан аргыг дэлхий дахинд л туршиж үзсэн юм билээ л дээ. Гэхдээ Монгол Улс өнөөдөр үүнийг өөрсдөө хийчих боломжтой байгаа. Заавал Хятадаас коксжих нүүрсээ авах шаардлага байна уу. Өөрөөр хэлбэл бид 97 ам.доллараар Хятад руу нүүрсээ гаргаж байгаа. Нөхөд тэндээ угаагаад хагас коксжих нүүрс болгочихоод манайх руу буцаагаад 150 ам.доллараар өгөх нь л дээ. Энэ чинь бидний том гутамшиг шүү дээ. Хоёрдугаарт, 2020 онд Улаанбаатар хотын утаа багассан. 20 жил ярьсан утаа гэнэт багассан. Энэ нь ямар учиртай гэхээр М СИ ЭС гэх компани бий дээ. Энэ компани өөрсдийнхөө хагас коксжих нүүрсээ төрд үнэгүй өгсөн байхгүй юу. Түүгээр нь түлш хийсэн. Тэгвэл одоо энэ компаниас тэр хагас коксжих нүүрсээ төлбөрийг нь төлөөд л авчих л даа. Заавал Хятадаас авах ямар шаардлага байгаа юм бэ. Өөрөөр хэлбэл гаднаас хагас коксжих нүүрсээ авч байхаар дотоодын компаниасаа аваач л гэсэн үг л дээ.
О.Баасанхүү: Авлигын асар их хөрөнгө, төрийн мөнгө хоёроор Ардын нам үнэхээр аархаж байна
“Нүүдэлчин” дэлхийн соёлын фестивалийг энэ сарын 18-20-ны өдрүүдэд Улаанбаатар хотын Налайх дүүргийн гуравдугаар хорооны нутаг дэвсгэрт орших “Тайж хайрхан”-ны өвөрт зохион байгуулах гэж байна.
Тус фестиваль засгийн газрын 2022 оны “2023-2024 оныг Монголд зочлох жил болгон зарлах тухай” 264 дүгээр тогтоолын хүрээнд Соёлын яамнаас санаачилсан зохион байгуулах аж. Мөн салбар дундын уялдааг ханган Засгийн газраас авч хэрэгжүүлж байгаа “Монгол үндэсний нэрийн брэнд” олон улсын наадмыг бий болгох зорилтын дагуу хэрэгжих юм байна.
“Алсын хараа-2050” Монгол Улсын урт хугацааны хөгжлийн бодлогод тусгагдсан Монголын уламжлалт спорт, наадам, наадгайг хөгжүүлэх, үндэсний баг, тамирчдаа дэмжих, гадаад, дотоодын баг, тамирчдыг урьж оролцуулах тогтолцоог хөгжүүлж, спортын зарим төрлийг олон улсад түгээн дэлгэрүүлэх зорилготойгоор салбар дундын уялдааг ханган ажиллаж байна.
“Нүүдэлчин” дэлхийн соёлын фестивалийн ач холбогдол,
- Соёлын биет бус өвийг хадгалж хамгаалах түүнийг өвлөн уламжлуулагч, өв тээгчийг алдаршуулах, олон нийтэд сурталчлан түгээн дэлгэрүүлэх,
- Аймаг, орон нутаг, ястан, угсаатны онцлогтой уялдан өвлөгдөн уламжилж ирсэн үндэсний уламжлалт спортын төрөл, тоглоом наадгайг гадаад дотоодын аялал жуулчдад сурталчлах,
- Шинээр сэргэн таниулж буй үндэсний уламжлалт өв төрлүүдийг олон нийтэд таниулахад оршино.
Тус арга хэмжээний үеэр,
- Улс, аймгийн алдар цолтой хүчит 64 бөхийн барилдаан,
- “Хуйрнан шуугигч” хүүхдийн барилдаан,
- Үндэсний сурын харваа,
- Буриад сурын харваа,
- Урианхай сурын харваа,
- Шагайн харваа,
- Ширээний шагай,
- Үндэсний морьт сурын харваа,
- Уран уургач, бугуйлч, эмнэг булгиулах,
- Морин дээрх барилдаан,
- Тулам булаалдах зэрэг уламжлалт спортын төрлүүдээр үзүүлэх тоглолт Спортын хүрээ отогт болно.
Архангай аймгийн Хашаат сумын Жаргалант багийн Дэлийн-Өвөр гэдэг газар /аймгийн төвөөс зүүн урд зүгт 167 км, сумын төвөөс зүүн хойд зүгт 5 км/-т наймдугаар сарын 13-ны 22:55 цагийн орчим хүчтэй аадар бороо орж, 27 м/с хүчтэй шороон шуурга шуурчээ.
Шуурганы улмаас ЕБС-ийн хичээлийн байр, спорт заалны дээвэр нурсан, дээврийн төмөр салхинд хийссэн, хоёр гэр нурж дахин ашиглах боломжгүй болсон тухай мэдээллийг наймдугаар сарын 14-ний 13:45 цагт хүлээн авсан байна.
Мэдээллийн дагуу тус сумын Засаг даргын Тамгын газрын даргаар ахлуулсан иргэд 12:15 цагт очиж нөхцөл байдалтай танилцаж хохирлыг тогтоож ажилласан тухай Онцгой байдлын ерөнхий газраас мэдээллээ.
“Ялгуун мэдрэмж” эмнэлгийн ерөнхий эмч, АУ-ны магистр, тэргүүлэх эмч Б.Янжинцэцэгтэй ярилцлаа.
-Сүүлийн үед зүрх судасны өвчлөл нэмэгдэх хандлагатай байна. Гол хүчин зүйлийг юу гэж харж байгаа вэ?
-Зүрхний өвчлөл үүсэх маш олон төрлийн хүчин зүйл байдаг. Амьдралын буруу хэв маяг, муу зуршил нэн тэргүүнд нөлөөлнө.
Сүүлийн үед энэ төрлийн өвчлөл илүү залуужиж байгаа. Хөдөлгөөний дутагдал, буруу хооллолт, архи, тамхины хэрэглээ. Архи их хэрэглэдэг хүмүүсийн зүрх нь маш томорсон байдаг.
Хэвийн хэмжээндээ сунаж, агшиж үүргээ гүйцэтгэж байх ёстой эрхтэн нь шаар шиг томорчихоор энгийн үеийнх шигээ ажиллаж чадахаа больчихно гэсэн үг. Мөн зүрхний томролын өөр нэг шалтгаан бол жингийн илүүдэл. Хөдөлгөөн муу байх нь зүрхний ачаалал даах чадварыг бууруулж байдаг. Ингээд жаахан хөдлөхөөр амьсгаа давчдах, зүрх дэлсэх эмгэгүүд гарч эхэлнэ.
-Бусад эмгэгээс шалтгаалж өвдөх тохиолдол бий юү?
-Хамгийн энгийн жишээ гэхэд жингийн илүүдэлтэй олон жил явсан хүний цусан дахь сахарийн хэмжээ өндөр байдаг. Цусан дахь сахарын хэмжээ ихэссэнээр судсаар гүйх цусны урсгал удааширч зүрхний булчингийн агшилт, хэвийн ажиллагаа алдагдана. Жишээлбэл, дан ус, сахартай ус хоёрыг урсгахад сахартай нь илүү удаан байдагтай адил. Ингээд цусан хангамж багасахаар хүмүүсийн захын мэдрэхүй нь алдагдаж эхэлдэг. Үүнээс болоод зүрх өвдөж байгаагаа тэр бүр мэдрэхгүйгээс болж өвчин нь улам даамжирч аюултай нөхцөлд хүргэдэг. Үүнээс гадна хатгалгаа туссан хүний уушгины аль нэг цулцан ажиллахгүй болоход дагаад зүрхэнд очих хүчилтөрөгчийн хэмжээ багассанаар зүрхэнд өвдөлт мэдрэгддэг. Гэхдээ өвчлөл, өвдөлт хоёр өөр ойлголт. Зарим хүмүүс хоол их идэхээр зүрх өвдлөө гэдэг. Энэ нь ходоод хэт дүүрснээс зүрхийг доороос нь шахаж ачаалал үүсгэж өвдөлт мэдрэгддэг. Тиймээс бага багаар өдөрт дөрвөн удаа хооллох нь зүйтэй.
-Ковидын дараагаас зүрх хаагдах үзэгдэл нэмэгдэх болсон. Үүнийг вакцины дам нөлөө гэж тайлбарлах хүмүүс ч цөөнгүй байна. Энэ талаар та ямар байр суурьтай байдаг вэ?
-Вакцин нэг үгээр хөнгөн хэлбэрээр ковидоор өвчлүүлээд дараагийн удаа энэ төрлийн вирус биед нэвтрэхэд дарангуйлах дархлааны системийг бэлдэж байна гэсэн үг л дээ. Мэргэжлийн үүднээс хэлэхэд шууд вакцины нөлөөлөл гэж хэлэхээс илүү ковид өөрөө хүнд хөнгөнөөсөө үл хамаараад цусыг маш ихээр бүлэгнүүлдэг. Хэдийгээр зүгээр болсон ч цусны өтгөрөлт, бүлгэнэлийг тоолгүй орхиж болохгүй. Энэ нь аажимдаа гэнэтийн нас баралтын шалтгаан болдог. Бүлэгнэсэн цус нь зүрхний нарийн хялгасан судсыг бөглөөд зүрх цусан хангамжгүй болохыг зүрхний шигдээс гэдэг.
Өөр нэг шалтгаан нь ковидын дараа зүрхний хэм алдалт маш их болсон. Зүрх энгийн үед байдгаас хэт олон, эсвэл хэт удаан цохилохыг хэм алдалт гэдэг. Зарим үед энэ нь аюултай түвшинд хүрснээс нас барах тохиолдол бий. Зүрхний хэм удамших тохиолдол ч байна. Аавынх нь зүрхний хэм удаан байхад охинд удамших нь хэвийн үзэгдэлд тооцогдоно. Зүрхний өвчин нь 100 хувь биш ч тодорхой хэмжээнд удамших магадлалтай.
-Эмнэлгийн байгууллагаар ихэвчлэн хэд орчим насны хүмүүс үйлчлүүлж байна вэ?
-40-с дээш насныхан үйлчлүүлж байна. Энэ нь зүрх судасны өвчнийг залуус өөрсдөдөө хамаатуулж ойлгодоггүй. Үүнийг насжилттай холбоотой өвчин гэж боддог. Гэвч эсрэгээрээ залуус энэ өвчинд маш өртөмтгий болж байна. Хүйсийн хувьд эмэгтэйчүүд эрт оношлогдох, эмчлэгдэх нь элбэг. Ихэнхдээ жирэмслэлтээс үүдэлтэй эрт илрүүлэгт хамрагдах зайлшгүй шаардлагатай. Эрчүүд ихэнхдээ эцсийн шатанд орсны дараа эмнэлэгт ханддаг.
-Зүрх судасны өвчнөөс хэрхэн урьдчилан сэргийлэх вэ?
-Аль болох идэвхтэй амьдар. Биеийн жингийн индексээ зохистой хэмжээнд барь. Өөрийн өндрөөсөө 100 см хассантай тэнцүү жинд байлгаарай. Долоо хоногт 5-аас доошгүй удаа 30 минутаас багагүй дасгал хөдөлгөөн хийгээрэй гэж зөвлөмөөр байна. Хүмүүсийн сайн гэсэн эмийг хэрэглэх бус мэргэжлийн эмчид хандах, 25с дээш насныхан жилдээ нэг удаа зүрхний ЭХО, цахилгаан бичлэгийг хийлгэх хэрэгтэй.
П.ТЭРГЭЛСАРАН
У.АНХЦЭЦЭГ
CNN телевизийн олон улсын бизнесийн сэтгүүлч, Quest Means Business нэвтрүүлгийн хөтлөгч Richard Quest Монгол Улсад хүрэлцэн ирлээ.
Richard Quest нь 1985 оноос эхлэн ВВС телевизэд ажиллаж эхэлсэн бөгөөд 1989 оноос эхлэн Хойд Америк хариуцсан сэтгүүлчээр ажиллаж байсан туршлагатай бөгөөд CNN телевизийн нүүр царай болсон хөтлөгч, сэтгүүлч юм.
Тэрбээр Монгол Улсад ажиллах хугацаандаа шинэ бүтээн байгуулалтуудтай танилцахаас гадна, эдийн засгийн орчин нөхцөл, гадаадын хөрөнгө оруулалт, хамтын ажиллагааны боломжуудын талаар мэдээ, сурвалжилга, нэвтрүүлэг бэлдэх юм.
Хаврын улс төрөө хааж амжилгүй “морь, бөх, сур”-аа байлж сонгуулийн оршлоо амжилттай хийгээд ирсэн улстөрчдийн намрын халуун өдрүүд албан ёсоор эхэллээ. Нээлттэй сэдэв нэлээдийг үлдээж “тавьж хоносон хоол” элбэгтэй МАН-ын улс төр энэ намар жинхэнэ буцлах төлөвтэй. Наадмын хуушуур, нутгийн ойн ард ирэх намрынхаа улс төрийн прогноз, төлөвлөлтийг хийгээд ирсэн тэд өнгөрсөн долоо хоногт намрынхаа улстөржилтийн туузыг үндсэндээ хайчилчихсан.
Нийслэлийн Засаг даргыг огцруулах шаардлага бол МАН-ын дотоод зодооны эхлэл болов уу. Сүүлийн найман жил ордны бүү хэл гудамжны улс төрөөс ангид байсан Ардчилсан нам энэ намрын улс төрийн салхийг хагалж буй нь жам ёсны үзэгдэл мэт боловч цаанаа учиртай дуулдана. Шууд хэлбэл 80 гаруй жилийн түүхтэй Говь-Алтай аймгийн 100 жилийн ойг урьдчилан тэмдэглэсэн баярын өдрүүдээр сонгууль хүртэлх улс төрийн акц, жагсаал, цуглааны товууд гарсан сурагтай. Говь-Алтай аймгийг 1940 онд үүсгэн байгуулсан байхад 100 жилийн ойг нь бярдаж хийсэн Д.Амарбаясгалан сайдыг тойрч энэ асуудлууд яригдсан байх магадлал өндөр.
Тэд найман жилийн дараа Алтай аймаг, 20-иод жилийн дараа Говь-Алтай аймгийн 100 жилийн ойг мөн тэмдэглэж таарах нь. Анхны 100 жилээ тэмдэглээд ирсэн АН-ын Хэрэг эрхлэх газрын дарга Н.Лхагвадорж, гишүүн П.Батцацрал хоёр ийнхүү улстөржилтийн халуун цэгт явж орлоо. Хоёул Д.Амарбаясгалантай нэг нутгийнх бөгөөд П.Батцацрал нь ижил төрлийн бизнес эрхэлдэг гэх мэдээлэл бий. Тийм ч учраас НИТХ дахь АН-ын бүлгийн дарга Б.Эрдэнэсүх, АН-ын Хэрэг эрхлэх газрын дарга Н.Лхагвадорж, П.Батцацрал нар АН-ын үйл ажиллагааг сэрээв үү, Ардын намын улс төрийг эхлүүлэв үү гэдэг асуултыг албан ёсоор тавьж болно. АН-ынхан Ардын намын дарангуйллын эсрэг, ард түмний эрх чөлөөний төлөө 30 жил тэмцэж ирчихээд арай ч үер усны гашуун зовлон, үхэл хагацлын хар сүүдрээр оноо цуглуулах гэж жагсаал хиймгүй учир ингэж хардаж байна.
Өөрсдийнхөө төлөө “Ажлаа хий” гэх зэргийн жагсаалыг бодоод олчихдог, хийгээд үзчихсэн МАН-аас энэ зэргийн санаа гарч мэдэх учир тэр зүгээс шидсэн чулуу ч байж мэднэ.
Олны яриа ортой гэлцдэг. Говь-Алтай аймгийн 100 жилийн ойн үеэр нийслэлийн Засаг даргыг эхлээд, дараа нь Засгийн газрыг түлхэн унагах яриа болсон гэцгээж байгаа энэ үед амтай юм шиг тэмцэл эхэллээ. МАН-ынхан юу гэж сонгуулийн өмнөх жил дотоод зөрчлөө нийгэмд дэлгэж хотоороо, засаг төрөөрөө, намынхаа даргаар оролдох билээ гэсэн асуултыг асууж мэднэ. Гэхдээ тэдэнд гарцаагүй ужгирсан асуудлууд олон бий. МАН-ынхан хаврынхаа улстөржилтөөс хойш тавьж нээлттэй үлдээсэн хамгийн том сэдэв бол Г.Занданшатар даргын хамар дор бий. Тодруулбал, нүүрсний сонсгол.
Хөгжлийн банкны сонсгол хэмээх “Төрийн ордонд болсон шүүх хурал” яалаа. Хууль, шударга ёсыг завхруулсан гэх этгээдүүд шүүхээс ял авахаасаа өмнө Төрийн ордонд дуудагдан очоод улайтал байцаагдаж, нийгэмдээ яллуулж орох, байх газаргүй болтлоо буллид өртсөн. Тэгвэл нүүрсний сонсгол үүнээс ч халуун, бүр халуун болно. Гол асуудал нь МАН-ын хийгээд Засгийн газрын гал тогоог барьж буй Д.Амарбаясгалан дарга руу сонсголын сөрөг үр дагавар шууд эргэж, нэр төрийг нь сэвтээсэн шиг сэвтээнэ гэдгийг өнгөрсөн хавраас хойш хангалттай ярьж, бичицгээж байгаа.
Хэвлэл, мэдээллийн байгууллагуудын бичиж, мэдээлж байснаар Д.Амарбаясгалан түүний зөвлөх Ц.Чулуунзагд нарын хамаарал бүхий 10 гаруй хүн энэ асуудалд шууд татагдан орно гэж байгаа. Нүүрс тээврийн асуудлаас эхлээд Таван толгойн баруун, зүүн Цанхийн голд байрлах Бор тээгийн ордыг түшиглэн “Админерал” ХХК-ийн нүүрс баяжуулах үйлдвэр барьсан гэх шууд хамаарлын баримтыг хэвлэлүүд цохон тэмдэглэсээр буй.
30 жилийн хугацаанд Бор тээгийн нүүрсний ордыг ашиглахаар бүх бичиг баримтаа бүрдүүлж ажлаа эхлүүлэхэд бэлэн болоод байгаа гэдгийг бичиж, мэдээлцгээсэн.
Өнгөрсөн хавар Eguur.mn сайтын мэдээлснээр “Д.Амарбаясгалантай ойр шадар ажиллаж байсан, өдгөө МАН-ын Хэвлэл мэдээлэл, цахим бодлогын газрын дарга Ц.Чулуунзагдын төрсөн дүү Ц.Ламжав нь нүүрс баяжуулах үйлдвэр барьж буйн дээр өнгөрсөн хугацаанд ЭТТ ХК-иас нүүрс тээвэрлэсэн, худалдсан байх магадлалтай байгаа юм. “Админерал” ХХК-ийн түүхийг 2018 оны дөрөвдүгээр сараас бичнэ. Анх Ц.Ламжавын урилгаар БНХАУ-ын эрдэмтэн ЭТТ ХК-ийн уурхайд зочилсон байна. Улмаар уурхайн үнслэг ихтэй нүүрсийг баяжуулах үйлдвэр барих асуудлыг хөндөж, ХБНГУ-ын технологийг нэвтрүүлэхээр тохиролцжээ. Энэ хүрээнд, “Админерал” ХХК нь 2021.07.02-ны өдөр Монгол талаас “Моновант” ХХК, БНХАУ талаас “Quzhou Longyuan Trading” Co.,Ltd, Хонг Конг талаас “Хонконг Руйшен Глобал Групп” ХХК-иуд хөрөнгө оруулснаар байгуулагдсан байна. “Моновант” ХХК-ийн эцсийн өмчлөгч нь Ц.Ламжав юм. “Админерал” ХХК нь 2021 оны гуравдугаар сард ЭТТ-н уурхайн гурав, дөрөвдүгээр давхаргын коксжих, кондицийн бус болон найм, есдүгээр давхаргын хагас коксжих нүүрсийг худалдан авч, дээжийн нүүрсийг тээвэрлэх, хил гаалиар нэвтрүүлэх зөвшөөрлөө авсан байна. Үйлдвэр барихын сацуу гадаадын хөрөнгө оруулалттай компаниуд нь ЭТТ ХК-иас 47 мянган тонн нүүрс авчээ” гэх мэтчилэн бичигдэж байлаа.
Асуудал иймдээ тулсан учир нүүрсний асуудалд холбогдсон хүн бүр энэ намрын хамгийн халуун сэдэв “Нүүрсний сонсгол”-оос үнхэлцгээ хагартал айж байгаа. Нүүрсний хулгайн 40 их наядын гэх асуудал сөхөгдсөн цагаас эхлэн “Нүүрсний хулгайг манай Засгийн газар шүгэл үлээж илчилсэн” хэмээн ярьж, энэ талаарх мэдээллүүдийг олон нийтэд өгч байсан Засгийн газрын гол хүн, МАН-ын хамгийн нөлөө бүхий эрх мэдэлтэн Д.Амарбаясгалан өөрөө энэ хэрэгт татагдан орсон нь асуудлыг улам ээдрээтэй болгочихоод байна.
Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнийн санаачлан эхлүүлсэн “Авлигатай тэмцэх таван Ш ажиллагаа” өөрийнх нь эсрэг чиглэж ч магадгүй нөхцөл байдалд хүрч байх шиг. Нэг ёсондоо энэ намар нүүрсний сонсгол болох аваас Засгийн газрын Хэрэг эрхлэх газрын дарга олон түмний өмнө нүүрстэй ямар ч холбоогүй гэдгээ нотлох томоохон сорилтод дуудагдана. Нотолж чадахгүй бол улс төрийн карьер нь дуусна. Хэрвээ нүүрсний сонсгол болохгүй бол Монгол Улсын Засгийн газрын буюу Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнийн хувь заяа буруу хойшоо хазайж түүний улс төрийн замналд томоохон гарз учирч болзошгүй болоод байна.
Говь-Алтайн гаралтай Ардчилсан намынхны тэмцлийн дараагийн хурц хэлбэр нь “Засгийн газар огцор” байх вий. Энэ намрын тэмцлийн салхийг Говь-Алтай нутгаас хагалах болсны цаад учиг ингэж уншигдаж байна. Одоо гагцхүү Ерөнхий сайд болоод УИХ-ын даргын зориг мэднэ. “Тавьж хоносон хоолоо барж идэх”-ийг нь ард түмэн анхааралтай ажиглаж байгаа.
З.Ядам
Өнгөрсөн долдугаар сарын 5-нд анх зах зээлд гарснаасаа хойш хэдхэн цагийн дотор 5 сая хэрэглэгчтэй болж, долоо хоног хүрэхгүй хугацаанд 100 сая хэрэглэгч элсүүлж хуучнаар “Твиттер” одоо “Х” гэгдэх болсон сошиал платформын зах зээлийг булааж байсан “Мета” компанийн “Threads” платформын хэрэглээ эрс буурав. Энэ сарын 7-ны байдлаар “Threads” платформын өдөр тутмын идэвхтэй хэрэглэгчийн тоо 576,000 болсон нь оргил үеийн 2.3 саяас 79 орчим хувиар унасан үзүүлэлт болжээ.
Энэхүү судалгааг дижитал тандалтын “Similarweb” компани гаргасан байна. Фэйсбүүкийг эзэмшигч Мета компани Твиттерийн энэхүү тогтворгүй, ороо бусгаа цаг үеийг ашиглан текст суурьтай сошиал платформын зах зээлийг булаахыг оролдсон нь ийнхүү бэрхшээлтэй тулгарч байна гэж “The Guardian” мэдээлжээ.
Г.АМАРСАНАА