Author: АЗЖАРГАЛЫН ГАНТУЯА

Categories
мэдээ онцлох-нийтлэл соёл-урлаг туслах-ангилал

Х.Цасчихэр: Сонгодог дүр ч мөн жүжигчний ажил, жүжигчин бүр хийж чаддаг байх ёстой DNN.mn

“Риакшн” продакшны үүсгэн байгуулагч Х.Цасчихэртэй ярилцлаа.

-“Чи надад хайртай’’ жүжиг Монголд хэрхэн тоглогдох болов?

-Манай продакшны тайзны анхны уран бүтээл тоглогдож байна. Жүжигчин Э.Тодгэрэл бид хоёр хоёулаа дуулдаг учраас мюзикл жүжиг баримтлах нь хамгийн гол нь байгаа юм л даа. Тиймээс энэхүү зохиол бид хоёрт хамгийн ойр тул эхэнд сонгож авсан. “Чи надад хайртай’’ жүжиг дэлхийн 20 гаруй улсын тайзан дээр тоглогдсон байдаг. Зохиол нь цахим орчинд байгаа ч манай продакшн зохиолчоос нь албан ёсны зөвшөөрөл авахаар шийдэж, холбогдсон. Красногоров Валентин Самуиловичийг бид хоёр одоогийн У.Шекспир гэж харж тэр хүнтэй холбогдсондоо маш их баярласан. Алдартай зохиолч шүү дээ. Маш найрсгаар хүлээж авсан.

-Анх “Маск” продакшны хоёр уран бүтээлчтэй хамтран контент хийдэг байсан. Жүжигчин Э.Тодгэрэлтэй хэрхэн хамтрах болсон бэ?

-Найз нөхдийн холбоотой байж байгаад “Ghost’’ уран бүтээлд хамтран ажилласнаас хойш хамт байж энэхүү продакшныг байгуулсан.

-Цаашид ямар төрлийн уран бүтээл дээр түлхүү ажиллахаар зорьж байна?

-Бид тайз болон дэлгэцийн уран бүтээлийг хослуулж ажиллана гэсэн зорилготой байгаа.

-Эхний тоглолтоо хийсэн сэтгэгдлээ хуваалцаач, үзэгчид хэрхэн хүлээж авсан бэ?

-Эхний тоглолтын араас нүдэндээ нулимстай л хоцорлоо, сэтгэл огшсон. Үзэгчид сайхан хүлээж авсан. Бүгдээрээ баяр хүргээд шинэ жанр байна, шинэ уран бүтээл байна гэж хэлсэнд нь маш их урамшсан. Энэ яалт ч үгүй мюзикл жүжиг учраас манай хошин урлагийн тоглолтоос өөр, жүжгээс бас өөр учраас жанр нь хүмүүст их таалагдсан гэж бодож байна.

-Та багаасаа урлагт сонирхолтой байсан уу?

-Багадаа хүүхдийн ордны дууны дугуйланд явдаг байсан. Гэр бүлд маань урлагийн хүн байхгүй. Дуучин болох мөрөөдөлтэй хүү байжээ. Тэгээд дуулдаг юм чинь жүжиглэвэл хоёр мэргэжилтэй болох юм байна гэсэн хүүхдийн бодлоор мэргэжлээ сонгож байлаа (инээв).

-Та хэр төлөвлөгөө гаргаж ажилладаг хүн бэ?

-Би ер нь төлөвлөгөөн дээр суурилж ажилладаг. Одоогоор 2025 он хүртэл ажлын төлөвлөгөө гаргасан. Түүнийхээ дагуу ажиллаад явж байна.

-Өнгөрсөн жил “Гэм зэм” жүжигт тоглосон. Сонгодог жүжигт тоглоход ямар байв?

-Ямар уран бүтээлд ажиллахаасаа хамаараад жүжигчин хүн өөрийнхөө бие организм болоод хэлэх үг, биеийн хэлэмжүүдийг бүгдийг өөрчлөх ёстой байдаг. Сонгодог жүжиг ч мөн жүжигчний ажил шүү дээ, жүжигчин хүн бүр хийж чаддаг байх ёстой гэж боддог.

-Жүжгийн бэлтгэл хэрхэн явагдаж байна даа?

-50 гаруй уран бүтээлч, тайзны арын ажилчидтайгаа нийлээд 100 орчим хүний бүрэлдэхүүнтэй ажиллаж байна. Хувь хүн бүр өөрийн бие даасан үүргүүдийн дагуу ажиллаад явж байна.

-Монголчууд театрын урлагийг сонирхох нь ихэсч байна уу, та юу гэж анзаарч байна…

-Одоо илүү гоё болж байгаа юм шиг санагдаж байгаа. Монголын үзэгчид бүгд жүжиг ойлгодог болж эхэлж байна гэж боддог. Тайзны амьд урлаг ямар байх, хүмүүст илүү хүртээмжтэй байдаг талаар амьд урлаг руу хүмүүс их дуртай байгаа юм болов уу.

-Энэхүү мюзикл жүжгийн дараах уран бүтээл товлогдсон уу?

-Түрүүн хэлсэнчлэн олон ажлыг төлөвлөж явдаг учраас төлөвлөгөөнийхөө дагуу үзэгчиддээ дараа дараагийн уран бүтээлээ хүргэх болно. Шууд хэлчихвэл гэнэтийн биш болчихно шүү дээ (инээв).

Categories
булангууд мэдээ онцлох-нийтлэл туслах-ангилал шинжлэх-ухаан-технологи

Б.Пүрэвсүрэн: Философи бол оюуны соёлын үр дүн гэдэг утгаараа үнэт зүйл юм DNN.mn

Шинжлэх ухааны академийн Философийн хүрээлэнгийн захирал, доктор, профессор Б.Пүрэвсүрэнтэй ярилцлаа.

-ШУА-ийн Философийн хүрээлэнгийн 50 жилийн ойн хүрээнд “Монголын хөгжлийн философи, сэтгэлгээний өөрчлөлт” сэдэвтэй олон улсын эрдэм шинжилгээний хурал боллоо. Энэ хагас зуун жилийн хугацаанд монголчуудын сэтгэлгээнд ямар өөрчлөлт гарав?

-50 жил буюу хагас зуун жилийн хугацааг туулна гэдэг чамгүй урт хугацаа. Энэ хугацаанд нийгмийн оюун санааны амьдралд, танин мэдэхүйн ертөнцөд, ард иргэдийн ертөнцийг үзэх үзэлд, нийгмийн ухамсрын бүхий л түвшинд маш олон өөрчлөлт гарсаар байна. Наад зах нь 1990 он хүртэл марксистт ленинист үзэл суртал реалист чиг баримжаатай уран бүтээлүүд тэр дундаа социалист реалист уран бүтээлүүд нийгэм, оюун санааны амьдралд зонхилж байсныг та бид ном зохиол, хэвлэл мэдээллийн хэрэгсэл, уран сайхны бүтээлүүдээс тодорхой харж болно. Гэтэл бидний жишиг болгодгоор 1990 оноос бүхэлдээ нэг үзэл суртлын ноёрхол үгүй болж олон ургалч үзэл Монголын нийгмийн оюун санааны амьдралд орж ирснээр өнөөдөр та бид нийгмийн юмс үзэгдлийг, харилцааг олон талаас авч үзэх эрх, эрх чөлөө нээгдэж түүнийгээ эдэлж байна. Бүхэлд нь авч үзэхээр ХХ зууны Монголд оюун санааны амьдралд маш том өөрчлөлт ядагдаж нийгмийн хуучин үнэт зүйлсийг үндсээр нь өөрчлөх, шинэ үзэл суртал, үнэт зүйлс рүү шилжсэн цаг үед амьдарч байна. Шинжлэх ухааны акад Манай шинжлэх ухааны философийн академи бол оюун санааны амьдрал, танин мэдэхүйн үйл явцад чиглүүлэх үүргийг 1990 он хүртэл өндөр хэмжээнд гүйцэтгэж ирсэн байна. Өнөөдөр ч мөн адил бид одорхой хэмжээнд нийгмийг соён гэгээрүүлэх, философи болон социологи, улс төр, эрх зүйн суурь судалгааг хөгжүүлэх, нийгмийн өөрчлөлтийг танин мэдэх энэ чиг үүргийг гүйцэтгэсээр ажиллаж байна.

-Монголын хөгжлийн философийн тухай ярихгүй юу?

-Хөгжлийн бодлого, хөгжлийн философи манай хүрээлэнгийн судалгааны тэргүүлэх чиглэлийн нэг хэлбэр. Өнгөрсөн 50 жилийн хугацаанд хийж ирсэн судалгааныхаа үр дүнг хураангуйлж харах, оюуныхаа архивыг нээн эргэж харах, юуг хийж бүтээв гэдгээ үнэлж дүгнэх зорилготой олон улсын эрдэм шинжилгээний хурал байгаа юм. Манай хүрээлэнгийн олон салбарууд нийлүүлээд Монголын нийгмийн өөрчлөлтийг зураглан гаргасан. Монгол орныг цаашид бодлогын хувьд, философи үзэл санааны үүднээс яаж хөгжүүлэх нь зөв бэ, өнгөрсөн хугацаанд юу болж өнгөрсөн гэдгийг л маргаашийн хурал хэлэлцүүлэг дээр манай эрдэмтэн судлаач, академич, докторууд хэлэлцэж, түүнийгээ нийгэмд түгээх санаатай байна.

-Ард түмэнд та философийг хамгийн энгийнээр тайлбарлаач…

-Философи гэдэг нь “цэцэн мэргэнд дурлах’’ гэсэн утгатай грек гаралтай үг. Энэ нь эртний Энэтхэг, Хятад, Грект үүсээд эдүгээ дэлхийн хүн төрөлхтний оюуны соёл, үнэт зүйл болж мөн танин мэдэхүйн хөтөч чиг үүрэгтэйгээр ертөнцийг таних, өөрийн оршин байгаа амьдрал ахуйгаа зураглах юм. Энгийнээр хэлбэл, ертөнцийг зөв зүйтэйгээр барьж танин мэдэх үйл явц, үзэгдэл, ухамсар гэж хэлж болно. Нөгөө талаас философи нь мэдлэгийн өвөрмөц төрөл юм. Тийм учраас саяхныг хүртэл философийг шинжлэх ухааны шинжлэх ухаан гэх мэтээр дөвийлгөж үздэг байсан. Өнөөдөр түүнийг шинжлэх ухаан гэж үзэх хандлага тийм ч оновчтой биш үүнийг ухаан гэж ярих нь зарим талаараа оновчтой юм болов уу гэж ойлгодог. Философи гэдэг бол оюуны соёлын үр дүн гэдэг утгаараа үнэт зүйл юм. Мөн тусгаар чиг хандлагуудаар тодорхойлдог учир нэгэн өгүүлбэрээр тодорхойлоход хангалттай биш байдаг. Тиймээс өнөөг хүртэл түүнийг тодорхойлох гэж оролдсоор, тодорхойлсоор байна. Түүний шинж зарим талаараа өөрчлөгдөн хувьсаж, шилжилт хийж байна. Танин мэдэхүйн явцад мэдлэгүүд нэгдэж, нийлж, шинээр үүсэн хувирч байдаг учраас түүнийгээ дагаад философийг ойлгох ойлголт хувьсаж байсан. Түүхэн замналаар нь хөөгөөд үзэхэд философи бол ойлгохуй юм.

-Философийн мөн чанар юу вэ, хүн бүр философийг мэдэж, ойлгох хэрэгтэй юу?

-Шууд хэлэхэд, философи хүн болгонд хамаатай зүйл. Харин түүнийг даган судлах үгүй нь хүний сонирхлын асуудал. Би бодохдоо философийг хүн судалъя гэж бодохгүй байсан ч амьдрал аяндаа түүнийг философич болгодог. Тийм учраас философи ямар утгаараа хүнд хамаатай вэ гэвэл хүнд өөрийн гэсэн ертөнцийг үзэх үзэл амьдралынх нь туршид төлөвшиж байдаг. Маш энгийнээр тэр бол философи юм. Өөрийгөө тодорхойлоод зогсохгүй орчлон ертөнцийг, бусдыг ойлгоход философи танд тусална. Хүн төрөлхтний танин мэдэхүйд энэ нь өөрөө зүг чиг, тулгуур болж өгдгөөрөө юу юунаас илүү чухал. Юмсыг ерөнхийлж харах, нэгтгэн дүгнэх, задлан шинжлэх тэрхүү сэтгэлгээний ур чадвар суухад философи бүх талаараа тусална.

-Бид амьдралыг, юмсыг сайн, муу, сайхан, муухай гэж дүгнэдэг. Энэ яг ямар ойлголт юм бэ. Тухайлбал, бид яагаад заавал сайхан амьдралыг мөрөөддөг юм?

-Словар дээр байдаг шиг дүүрэн нэр томьёо буюу ухагдахуунууд юм. Энэ олон ухагдахуунуудыг хооронд нь хэрэглэж, зангидаж байж философидож байгаа юм. Тэр олон ухагдахуунуудын нэг нь таны асуусан сайн, муу, сайхан, муухай гэдэг ойлголт. Философийн үүднээс бол нэг хэсэг нь гоо зүй нэр томьёонууд нөгөө нь ёс зүйн суурь нэр томьёонууд. Философийн мэдлэг хэдэн гол салбартай. Танин мэдэхүй, ахуй оршихуй, гүү зүй, ёс зүй, логик үнэт зүйлсийн судалгаа гэсэн энэ салбаруудыг судлахгүйгээр философидно гэж байдаггүй. Тэгэхээр сайхан, муухай гэдэг бол эртний нэр томьёонуудын л нэг.

-Танай хүрээлэн энэ онд ямар ажлуудыг хийхээр зорьж байна вэ?

-Жил болгоны арваннэгдүгээр сард Юнескогоос философийн өдрийг зарлан тунхаглаж тэмдэглэдэг юм. Энэхүү өдөрт зориулаад хурал, зөвлөгөөн хийнэ. Ойгоо угтаад бид хүрээлэнгий гол бүтээгдэхүүн болох өөрсдийн суурь судалгааны бүтээл номоор бэлэг барихаар зорьж ажиллаж байна. Эхнээсээ уран бүтээлээ хэвлэж гаргаж байгаа. Цаашид нийгмийг соён гэгээрүүлэх, шинэ мэдлэгийг түгээх ажлаа эрчимжүүлж ажиллана. Шинжлэх ухааны академийн ерөнхийлөгчийн зүгээс бид бүхнийг ёс зүй судалгаа, бодлогын судалгаа руу түлхүү ажиллахыг санал болгож байгаа. Тийм учраас шинээр байгуулсан бодлого судлалын салбараа, тэр дундаа салбар дундын судалгаан дээр голчлон анхаарч ойрын хэдэн жилдээ ажиллана гэсэн зорилготой байна даа.

Categories
мэдээ цаг-үе энтертаймент-ертөнц

КИНО ШҮҮМЖ: “Ноён эмэгтэй” DNN.mn

Хувьсал продакшны “Ноён эмэгтэй” УСК-ны зохиолыг зохиолч С.Жаргалсайханы “Би эр хүнийг хүснэ” жүжгээс сэдэвлэн бичсэн билээ.

“Ноён Эмэгтэй” нь 1990-ээд оны эмэгтэйчүүдийн хорих ангид хүч нөлөөний төлөөх өшөө авалт, урвалт, тэмцэл, уучлалттай өдөр хоногуудыг өнгөрөөж буй эмэгтэй ялтнуудын тухай эмгэнэлт драм кино юм. “Би эр хүнд хайртай” гэсэн хэдий ч уг кинонд эр хүнийг гэх хайр байсангүй. Эрхээ хязгаарлуулсан эмэгтэйчүүд эр хүн хүсэж байгаа хэсэг текст, үйл явдлаас бусад бүх цаг үед эр хүнийг буруутгасан, үгүйсгэсэн, харлуулсан өнгө аяс. Кино эхлэхдээ сонирхол татсан ч дундуураа үзэгчдийг уйдааж энгийн л нэг монгол кино шигээ төгсөв. Төдийлөн хүн бүрийн хөндөөд байдаггүй сэдэв ч гэлээ буйрнаасаа холдож чадаагүй нь биднийг гадны кино сонирхдоггүй, шүүмжлэлт, шинийг эрэлхийлэх нүдээр хардаггүй, судалдаггүйг илтгэж байлаа.

Сэдэв: Бүтэн шорон гардаг цөөн киноны нэг. Амьдралын нэг л алдаа ямар их хор уршигтай, эмэгтэйчүүдийн шаналал гээд хүмүүсийн мэддэг л сэдэв. Яг нэг зүйлийг онилж зоригтойгоор дуугарч чадсангүй.

Зохиол: Энэ киногоор яг юу гаргах гээд байгаа нь мэдэгдэхгүй. Тухайн үе болох 1990-ээд оны шоронгийн амьдралыг бодитоор харуулж болох байсан. Манай монголчуудын зан гэмээр ч юм уу уйлуулчих гээд л. Үзэгчдийг залхтал 20 орчим удаа уйлуулсан. Утга агуулгагүй уянгалалтад галзуу л биш бол юу гэж матарын нулимс унагах вэ дээ. Энэ киног доош татсан бас нэг зүйл бол хөгжмийн сонголт.

Амьдралдаа анх удаа шоронгийн хаалга татаж төмөр тор руу алхаж яваа хоёр эмэгтэйн ард дайны фронтод байлдаж яваа баатарлаг, зоригт эрсийн ая явна. Яг үнэндээ хэзээ төгсөх нь үл мэдэгдэх зовлон, шаналалд унаж яваа хүмүүс шүү дээ.

Зураг авалт, өнгө: “Ноён эмэгтэй” УСК-ны зураг авалт, зураач, зураглаачийн ажиллагаа маш сайн. Тулааны хэсгүүдийн өнцгүүд маш тохиромжтой.

Дүрүүд: Киноны нэр, гол дүр ноён эмэгтэй бол Монгол Улсын гавьяат жүжигчин У.Уранчимэг. Түүний харц, алхаа гишгээ, зодолдож байгаа байдал ярих юмгүй. Харин жүжигчин О.Дөлгөөн өөрчлөлтгүй, нэг л дүрээрээ олон кинонд яваад байдаг. Энэ киноны дүрдээ тохироогүй санагдлаа. Дүрийн өөрчлөлт шинэчлэлт, хувьсал байхгүй.

Бусад: Амьдралаа авч яваа ганц бие ээж болохоор мундаг, гайхалтай гэнэ. Ийм амьдрал бүтээхгүй байх сонголт байсан. Хорих анги дотор угаалга хийнгээ хошигнох бүсгүйчүүдийн хэсэг хөөрхөн сцень байсан. Гэтэл тэнд хариу үзүүлэх дүрүүдээс дүртэйгээ ажиллаж чадаагүй найруулагч харагдана. Хөдөө тайгаас ирсэн аавын жаахан охин эр бэлэг эрхтэн хараад хөөрч баясах уу. Ичингүйрч улайна биз дээ.

“Ноён эмэгтэй”-н талаар дурдахыг хүссэн сүүлийн зүйл нь киноны цаг үетэйгээ огтхон ч авцалдаагүй сэтгэлгээний онцлог байв. Жүжигчид, тэр дундаа туслах дүрийн жүжигчид бүхий л эрч хүчээ дайчлан ажиллаж буй нь илт боловч тэд “дүр”-ийнхээ хувьд эмэгтэй царайтай л болохоос хулгайч, худалч, зусар, шалиг, дээрэлхүү, “нөгөө” л дүрийн характертай.

Өөрөөр хэлбэл, эмэгтэй шорон, эмэгтэй дүрүүд байгаад тэднээс үүдэж болох хандлага сэтгэхүйн нарийн ялгаагүй нь алдагдсан боломж мэт санагдлаа. Нэгдсэн агуулгагүй, хуучинсаг үзэл нь үзэх сонирхол унтрааж байв.

Categories
мэдээ онцлох-нийтлэл соёл-урлаг туслах-ангилал

Б.Хулан: Сэтгэл зүй, бэлтгэл, хооллолтыг уялдуулснаар амьдрал маш гоё тэнцвэртэй болсон DNN.mn

Эрүүл амьдралын цогц дасгалжуулагч, мисс модель Б.Хулантай ярилцлаа.

-Та өөрт тохирох хооллолт, дасгал хөдөлгөөний зөв арга барилаа хэрхэн олсон бэ?

-Өөрт тохирсон арга барил, хооллолтоо олохын тулд бараг 10 жил эрэл хайгуул хийж, алдаж, онож байж олсон. Хамгийн түрүүнд биеийнхээ аль хэсгээр жин нэмдэг вэ гэдгийг ажигласан. Би өгзөг, гуя хэсгээрээ түлхүү жин нэмэх хандлагатай байдаг учраас миний бие эстроген даавар давамгай. Эстроген даавар давамгай биед ямар хоол хүнс түлхүү идэх, ямар хүнсэнд хяналттай байх вэ гэдгээ хайж олсон. Биеийн дааврын төрлөөрөө хооллож сурснаар өөрт тохирох, тохирохгүй хүнсээ мэдрээд эхэлсэн.

-Аливаа хүнсний өөрт тохирч байгаа эсэхийг яаж мэдэх вэ?

-Хоол хүнс идсэний дараа биеэ чагнадаг. Надад эрч хүч өгч байна уу, хий дүүргэж байна уу, лазантаж бие хүнд оргиж байна уу. Эдгээр мэдрэмжүүд нь хоол хүнс идсэний дараа бидэнд өгч байгаа илрэл. Энийг маш сайн анзаарснаар надад ямар хүнс тохирохыг олж мэднэ.

-Таны хувьд эрүүл, тэнцвэртэй хоол гэж ямар хоолыг хэлэх вэ?

-Нэгдүгээрт, хүн бүр өөр гэдгийг хэлмээр байна. Надад тохирох тэнцвэртэй хоол өөр хэн нэгэнд тохирохгүй байж болно. Миний хувьд 80/20 хувийн зарчмыг сүүлийн зургаан жил баримталж амьдралынхаа хэв маяг болгосон. Өөрөөр хэлбэл, 80 хувьд нь дархлааг дэмжих, бие махбодыг тэжээх, дааврыг тэнцвэртэй байлгах хүнсээ иддэг. Сэтгэл санаатайгаа уялдуулж хоолловол энэ тэнцвэртэй байдал. Өмнө нь тууштай бэлтгэл хийдэг ч эрүүл амьдралын хэв маягт орж өгдөггүй байсан. Энэ нь миний сэтгэл санааны эрүүл байдал алдагдалтай байсантай холбоотой. Хэт их хоолоо барих, хоолны стресс өгснөөс үүдэлтэй гэж боддог. Сэтгэл зүй, бэлтгэл, хооллолт гурвууланг нь уялдаатай байлгаснаар миний амьдрал маш гоё тэнцвэртэй болсон.


-Хооллолтын хамгийн чухал зүйл юу вэ?

-Бид ямар хоол идэх вэ гэдэгт анхаардаг ч хоолыг яаж идэх вэ гэдэгт анхаардаггүй. Жишээлбэл, ямар нэг хоолыг телевиз үзэхгүй, утас оролдохгүй ширээнийхээ ард суугаад хоолондоо 100 хувь анхаарч, маш сайн зажлаад тухайн хоол надад шим тэжээлээ өгч байгааг бэлгэшээж идэх нь чухал.

-Ээж болсны дараа таны бэлтгэл, хооллолтод өөрчлөлт орсон уу?

-Ээж болсны дараахь өмнөх хооронд асар их ялгаатай. Ээж болсны дараа хөхүүл үед дааврын өөрчлөлтөд орж сэтгэл санаа ч өөр байдаг. Хүүхдэдээ 100 хувь анхаарна, хоол хүнс, нойр гээд амьдралын хэв маяг өөрчлөгдөнө. Тиймээс аль болох нөхцөл байдалдаа тааруулж амралт, хооллолтоо зөв зохицуулна. Өмнөх шигээ хооллож, бэлтгэлээ хийнэ гэж боддог байсан ч энэ бол маш том эндүүрэл байсан.

-Та тулгар биетэй үедээ ч бэлтгэл хийдэг байсан. Жирэмсэн эмэгтэйчүүд хэдэн сартайгаас ямар төрлийн дасгал хийвэл тохиромжтой байдаг тухай тодруулбал?

-Ээжийн бие, ургийн хөгжлөөс шалтгаална. Би өмнө нь энгийн үед бэлтгэлийг бие махбоддоо бүрэн суулгасан болохоор бие давхар үед ачааллаа 50-60 хувиар бууруулаад үргэлжлүүлэн бэлтгэл хийхэд асуудалгүй байсан. Хамгийн чухал зүйл нь эмчийн хяналтад ороод эмчийнхээ зөвлөгөөг дагана.


-Дасгал хөдөлгөөнийг амьдралынхаа хэвшил болгосноор ямар давуу талууд бий болсон бэ?

-Өглөө босоод шүдээ угаадаг шигээ дасгал хөдөлгөөнийг долоо хоногт 3-4 удаа хийж хэвшвэл хүн бүрийн эрүүл мэндэд хэрэгтэй. Нэгдүгээрт, булчин шөрмөсөө ажиллуулж байна. Булчин, шөрмөс байнгын ажиллагаатай байвал дархлаа дэмжигдэнэ. Гоё сайхан харагдуулахаас илүүтэй дархлааны системийг дэмждэг. Хоёрдугаарт, үеийг хамгаалдаг. Нас ахиад ирэхээр бид уургийн дутагдалд орж булчин ширгээд жижиг болж эхэлдэг. Тийм учраас аль болох залуу дээрээ ажиллуулж, хөгжүүлж, чанаржуулж байвал залуу байдлаа удаан хадгалахаас гадна үе мөчний ямар нэг өвчин эмгэгээс сэргийлнэ. Заавал тамирчны түвшинд байх шаардлагагүй, өөрийг тань аз жаргалтай болгодог ямар ч төрлийн дасгал хөдөлгөөнийг өдөр тутамдаа хийж болно. Дасгал хөдөлгөөн сэтгэл санааг эерэг болгодог. Учир нь даавартай холбоотой. Хөдөлгөөн хийхээр хүний биеэс адреналин, өнчин тархинаас өсөлтийн даавар гэх мэт ач тустай дааврууд идэвхждэг.


Categories
мэдээ нийгэм онцлох-нийтлэл туслах-ангилал

Романс залиланд өртөж, 50 гаруй сая төгрөг шилжүүлжээ DNN.mn

Европын оронд зуны амралтаараа ажиллаж байсан нэгдүгээр курсийн оюутан романс залиланд өртөж 50 гаруй сая төгрөгөө залилуулжээ. Болсон явдлын талаар хэргийн хохирогч С.Сарнайтай ярилцлаа. Тэрээр нэрээ нууцлахыг хүссэн юм. Өндөр хөгжилтэй оронд анх удаа хөл тавьсан оюутнуудыг залилагчид анаж байдгийг энэ жишээ харуулж байна.

-Та хэзээ эх орондоо ирэв ээ. Болсон үйл явдлын талаар тодруулахгүй юү?

-Өнгөрсөн сарын 27-ний өдөр Улаанбаатарт ирлээ. Би долдугаар сард Арабын Бүгд Найрамдах Сири Улсад алба хааж байгаа Европын цэргийн албан хаагч гэж өөрийгөө танилцуулсан хүнтэй инстаграмаар танилцсан юм. Ингээд инстаграмаар нэгнийгээ дагаж дотно харилцаж эхэлсэн. Арав гаруй хоног харилцсаны эцэст тэр миний байгаа улсын хилээр их хэмжээний мөнгө, алт оруулах гэсэн юм намайг тосоод авч болох уу гэсэн, би ч шууд итгэсэн. Цөөн хоногийн дараа мөнгөө явуулах гэж байна хүлээн авах хүний мэйл хаяг хэрэгтэй гэж миний мэйл хаягийг авсан. Маргааш нь надад онгоцны буудал, гаалиас гэх хаягтай мэйл ирсэн. Түүндээ их хэмжээний мөнгө хилээр оруулахын тулд монгол мөнгөөр 8 сая төгрөгийн татвар шаардлагатай гэж бичсэн байсан юм.

-Ингээд л та хэлсэн мөнгийг нь шилжүүлчихсэн юм уу?

-Тухайн үед надад мөнгө байгаагүй. Хамт ажиллахаар явсан ах, эгч нараасаа зээлж найман сая төгрөг шилжүүлсэн. Удалгүй дахин и-мэйл ирсэн. Монгол төгрөгөөр 50 орчим сая төгрөг хэрэгтэй, хурдан шилжүүлэхгүй бол намайг цагдаа ирж авна гэсэн и-мэйл ирсэн. Тэр мөнгөө ч мөн хамт явсан хүмүүсээсээ зээлж, өөрийн зунжин ажиллаж олсон мөнгөө нэмээд өгчихсөн. Ингээд нэг мэдэхэд л 50 гаруй сая төгрөг өгчихсөн байсан. Дотно танилцсан хүндээ итгэж байсан учраас залилуулж байгаагаа мэдээгүй.

-Хамт явсан, ажиллаж байсан хүмүүстээ юу гэж хэлж ийм их хэмжээний мөнгө авсан юм бэ?

-Би тэдэнд ах маань Сирид ажилладаг гээд худлаа хэлчихсэн юм. Би тухайн үед үнэнээ хэлсэн бол хэн ч итгэж надад мөнгөө өгөхгүй байх. Хамт явсан хүмүүстээ мөнгийг нь тодорхой хэмжээнд өсгөж өгнө гэж хэлсэн.

-Залилагч этгээдтэй та утсаар ярьж үзсэн үү. Юунд нь итгэж ийм их хэмжээний мөнгө шилжүүлэв?

-Намайг маш гоё сайхан, эелдэг үгсээр хэлдэг, дууддаг байсан. Утсаар ярьж үзээгүй. Би зүгээр л бүх хуурамч зураг, бичлэг, гоё сайхан үгсэд нь итгэснээ сүүлд ойлгосон. Бүх мөнгөө шилжүүлсний дараа санаандгүй байдлаар тэр хүн видео дуудлага хийсэн. Би автал хар арьстай хүн байсан. Цочсондоо зургийг нь дарж аваад шууд л тасалсан.

-Ажиллаж байсан орныхоо цагдаад мэдэгдсэн үү?

-Цагдаа болон Элчин сайдын яаманд хандсан. Монголын цагдаагаар шийдүүл гэх хариу өгсөн.

-Монголын цагдаад хандсан уу?

-Хандсан, гэхдээ би олдоно гэдэгт итгэхгүй байна. Аав, ээж маань 10 сая төгрөгийн зээл авч намайг гадны орон руу явуулсан. Уг нь тэнд ажиллаад явсан зардлаа бүтэн нугалж олсон. Гэсэн хэдий ч залилуулж, их хэмжээний өрөнд ороод ирсэндээ маш их харамсаж байна. Миний сэтгэл санаа тогтворгүй, би амиа хорлоход ч бэлэн байна.

-Хэзээ ямар зорилгоор хаашаа явсан юм бэ?

-Би гадаад хэлний чиглэлээр суралцдаг хоёрдугаар дамжааны оюутан. Нэгдүгээр дамжаагаа төгсөөд зуны амралтаараа суралцдаг чиглэлийнхээ гадаад оронд ажиллаж, хэлээ сайжруулж, үр дүнтэй өнгөрүүлэхийн тулд жил орчмын өмнөөс эхэлж хөөцөлдөөд зургадугаар сарын эхээр Европын улсыг зорьсон. Би явсан улсаа нууцалмаар байна, цөөн тооны оюутан явсан учраас.

-Хамт явсан хүмүүстэйгээ холбоотой байна уу. Цаашдаа ямар төлөвлөгөөтэй байна вэ?

-Хамт явсан оюутнуудынхаа хилийн чанадад ажиллаж олсон мөнгийг ч бүгдийг нь залилуулчихсан. Тэд ч гадаад явахдаа авсан зээл нь нэхэгдээд шахалтад орж байгаа талаараа хэлдэг. Миний романс залилангийн өрийг төлөхийн тулд аав, ээжийнхээ үе дамжиж ирсэн эмээл, амьдарч байгаа хашаа, байшингаа зарах дээр тулчихлаа.

Categories
мэдээ энтертаймент-ертөнц

М.Дашбалжид: Эх орныхоо түүхийг харуулсан хувцас сонгож авч явахыг хичээсэн DNN.mn

Мисс М.Дашбалжидтай ярилцлаа.

-“Mrs Glam World 2022″ тэмцээнд амжилттай оролцож нэгдүгээр байр эзэлсэнд баяр хүргэе?

-Тэргүүн байраа тэмцээний нэрээр нэрлэсэн. “Mrs Glam World 2022″ тэмцээний “First runner up” гэдэг нь тэргүүн байр биш, монголчилбол хоёрдугаар байр гэсэн үг. Юун түрүүнд үүнийг залруулах хэрэгтэй байх. Энэхүү шагналыг хүртсэндээ маш их баяртай байна. Амжилттай оролцохын төлөө өөрийгөө дайчилж, маш их тэвчээр хатуужил гаргасан. Мөн олон зүйлийг богино хугацаанд сурах шаардлагатай болсон. Ямартаа ч хүсэн хүлээсэн тэмцээнээ амжилттай дуусгаж олон улсын тавцанд эх орноо сурталчилсандаа үнэхээр баяртай байна. Миний амьдралын дахин нэг мартагдашгүй шинэ хуудас нээгдэж байна.

-Тэмцээний онцлог, зорилго юу вэ?

-Тэмцээн Энэтхэг улсад жил бүр уламжлагдан зохион байгуулагддаг. Энэ жил Энэтхэг улсын Кочин хотод хоёр ангилалд найм хоног үргэлжиллээ. Бусад тэмцээнээс ялгаатай тал нь зөвхөн гадаад төрх бус бүхий л зүйлийг ижил тэнцүү харж шүүдэг.

Тэмцээний онцлогийг орчуулбал “Хараа, сэтгэл булаам эмэгтэй” гэсэн утгатай. Тэмцээн олон улсын эв нэгдлийг бататгах, Энэтхэг улсын өв соёлыг олон улсад сурталчлах, таниулах зорилготой.

-Таны хувьд мөн “Шилдэг тайзны алхаа” төрөлд түрүүлсэн. Тэмцээндээ хэдий хугацаанд бэлтгэсэн бэ?

-“Шилдэг тайзны алхаа” төрөлд олон жил судалж, хуримтлуулсан туршлага маань их хэрэг болсон. Тэмцээний санал тавдугаар сард ирсэн. Бэлдэх хугацаа хангалттай байсан учраас яаралгүй тайван байж байгаад долдугаар сараас даашинзаа бэлтгэж, визнийхээ ажлыг бүтээгээд явсан.

-Таны тайзны алхааны анхны багш хэн бэ?

-Топ модель О.Уянга багш. Намайг анх 2017 онд “Gloria” загварын агентлагт элсэхэд багш маань инээгээд маш гоё угтаж байсан. Тэгээд л шинэ үсгийн багш гэдэг шиг А-Я хүртэл бүхнийг зааж сургасан.

Мөн юмсыг өөрөө үлгэрлэн харуулж бидэнд заадаг, маш мундаг эмэгтэй. Одоог хүртэл би багшаасаа үлгэр дуурайл авдаг. Зөвхөн загварын салбар гэлтгүй хувь хүн, амьдралын амжилт, биеэ авч яваа байдал зэрэг нь үнэхээр гайхалтай.

-Тэмцээндээ юуг илүү чухалчилж бэлтгэв?

-Миссийн тэмцээн бол зөвхөн гадаад гоо үзэмж биш хүнээс олон зүйл шаарддаг. Тайзан дээр гараад нэг минутын дотор шүүгчдэд, бусдадаа өөрийгөө бүрэн ойлгуулах, өөрийнхөө тухай аугаа ойлголтыг өгнө гэдэг маш хэцүү. Шүүгчдийн асуултад нэг минутад багтаж хариулна. Олон зүйлийн талаар товчхон хариулж сурна.

Би одоогоор дөнгөж сурч эхэлж байгаа учраас энэ чадвараа төгс болгохоор хичээж байгаа. Энэхүү тэмцээнд эх орноо сурталчлахаар очиж байгаа учраас өдөр тутмын үйл ажиллагаандаа орчин үеийн шийдэлтэй монгол загварын хувцас өмсөхийг хичээсэн.

Үндэсний хувцас өөрөө Монгол Улсыг маань олон улсад сурталчлах зүйл. Тиймээс аль болох эх орныхоо түүхийг харуулсан хувцас сонгож авч явахыг хичээсэн.

-Та “Mongolia’s Next Top Model” шоунд оролцож байсан. Тухайн үед хамт оролцож байсан охидтой холбоотой байдаг уу?

-Загвар өмсөж эхлээд удаагүй байхдаа “Mongo­lia’s Next Top Model” шоунд оролцсон. Миний амьдралын хамгийн үнэ цэнэтэй дурсамжуудын нэг хэсэг. Карьерийн минь хамгийн том эхлэл, гайхалтай үр өгөөжтэй тэмцээн болсон. Шоунд оролцсон охид бүгдээрээ нэг байшинд байрлаад нэг гэр бүл шиг байсан учраас бид бие биедээ дассан байсан. Одоо Ю.Балжидмаа, Б.Жагзмаа хоёртой холбоотой байдаг. Ихэнх нь сураг алдарсан (инээв). Мөн Оюука бид хоёр хоёулаа ээж болоод удаагүй болохоор ээжийн зөвлөгөө солилцдог.

-Өөр телевизийн шоу, кинонд тоглох бодол байдаг уу?

-Ажлын саналууд ирвэл хүлээн авна гэж бодож байна. Би кинонд тоглох сонирхолтой. Дүрийн сонгон шалгаруулалт зарлагдвал үзээд алдана аа. Кинонд тоглох миний дотроо хадгалдаг нууцхан мөрөөдлүүдийн нэг. Хүний амьдрал богинохон, бид ирээд л буцна. Хөгшрөөд эргээд үзэхэд хүний хийж бүтээсэн зүйл, тэр тусмаа дэлгэцийн уран бүтээл хэдэн зуун дамнаад архивлагдаж байдаг учраас таалагддаг.

-Дараагийн зорилго, оролцохоор бэлтгэж буй ямар тэмцээн байна вэ?

-Монголд ирээд охинтойгоо нэг сар амраад дараагийнхаа зорилго руу биеэ бэлтгэхээр төлөвлөж байна.

Цаашдаа нэг том үйл ажиллагаанд оролцохоор зорьж байгаа. Сарын дараа гэхэд олон нийтэд ил болох байх, бусад хүмүүсийнхээ ажлыг хүндэтгээд одоохондоо нууцалъя.

Categories
их-уншсан мэдээ нийгэм онцлох-нийтлэл туслах-ангилал

Д.Хоролдамба: Монголд улс төрийн хэлмэгдүүлэлт түүх болж улираагүй байгаа тул сонор сэрэмжээ алдаж болохгүй DNN.mn

Түүхч, доктор Д.Хоролдамбатай ярилцлаа.

-Есдүгээр сарын 10 “Хэлмэгдэгсдийн дурсгалыг хүндэтгэх өдөр”. Энэ бол монголчуудын хэзээ ч марташгүй гашуудлын өдөр. Тухайн үеийн гашуун түүхээс ярилцлагаа эхэлье?

-Монгол Улсад 1996 оноос эхлэн жил бүрийн есдүгээр сарын 10-ныг “Хэлмэгдэгсдийн дурсгалыг хүндэтгэх өдөр” хэмээн тэмдэглэх болсон юм. Энэ нь өнөө хүртэл тогтсон өдөр болоод байгааг юуны өмнө хэлье. 1937 оны есдүгээр сарын 10-ны бямба гаригийн шөнө нийтийг хоморголсон их баривчилгааг ДЯЯ-ны сайд, маршал Х.Чойбалсан эхлүүлжээ. Тэр оросуудын заавраар урьдчилан зохиосон “Заговор” (хуйвалдаан) хэмээх нэртэй хувьсгалын эсэргүү, Японы тагнуулын байгууллагын гишүүн гэх 115 хүний нэрсийн жагсаалтын дагуу цэргийн томоохон дарга нарыг цуглуулсан. Ингэхдээ “дүрэмт хувцас, одон медаль, буу сэлмээ зүүгээд ир!” гэсэн зар тараан ирүүлж байгаад баривчилсан байдаг. Ингэснээр өргөн хүрээтэй улс төрийн хядлага, их хэлмэгдүүлэлт, улаан түйрэн Сталины махны машин Монголд эрчээ авсан байна. Аравдугаар сарын 2-нд М.Ф.Фриновскийн заавраар Оросын тройка буюу “гурвал”-ын зарчмаар Х.Чойбалсан, Д.Лувсаншарав, Г.Цэрэндорж нарын бүрэлдэхүүнтэй Онцгой Бүрэн Эрхт Комисс гэгчийг шүүхээс гадуур, хууль бусаар бий болгож хүмүүсийг барьж хорих, шүүн шийтгэх онцгой эрх олгож, монгол түмнийг цусан далайд үйсэн түүхтэй.

-Тэрхүү улс төрийн их хэлмэгдүүлэлт яаж явагдсан бэ?

-1937 оны тэр шөнө баривчлагдсан эрчүүдээс 14 хүнийг сонгож урьдаас төлөвлөсөн шүүх хурал гэгчид оруулж хилсээр шийтгэжээ. Тиймээс “Анхны 14-ийн хэрэг” гэх ойлголт үүсчээ.

Ялын тогтоол гарсан даруй цаазлагдах ял заагдсан эрсийн гарыг ард нь хүлж, буутай цэргүүдээр харгалзуулан ачааны бүхээгтэй машинуудад ачиж аваад өмнө, хойно нь олон суудлын машин цуваа үүсгэн явсаар Сонгино хайрханы буруу харсан аманд тулж очин буулгаад нэг нэгээр нь буудаж эхэлжээ. Тэд “Би хэрэг хийгээгүй, хилс үхэж байна. Улаан яргачид ялаа эдэлж, үнэнийг хэлэх цаг ирнэ ээ”, “Үүнээс хойш ийм хилс хэрэг битгий хийгээрэй” гэж захиж хашгираад алтан амиа алджээ. Тэдгээрээс хамгийн ахмад нь тагнуул Ц.Өлзий 57 настай, залуу нь МАХЦ-ийн Хуягт бригадын дарга Д.Жамьянжав 32 настай, дундаж нас нь 37 байсан юм.

-Тухайн үеийн хамгийн сэтгэл өвтгөм зүйл юу байсан бэ?

-1920-иод оноос эхэлсэн улс төрийн хэлмэгдүүлэлт, баривчилгаа, аллага таллага, өнчрөл, гуйланчлалын хамгийн хэцүү хатуу үе нь 1937-1939 он шүү дээ. 1937 оны Монгол оронд явагдсан улс төрийн их хэлмэгдүүлэлт, төрийн террорын оргил үеийн шүүх хурлууд гэх үү дээ. 1937 оны Аравдугаар сарын 2-нд шүүхээс гадуур, гурван хүний бүрэлдэхүүнтэй “Онцгой Бүрэн эрхт комисс” гэгчийг бий болгож, хүмүүсийг барьж хорих, шүүн шийтгэх онцгой эрхийг олгосон явдал мөн. Ингэснээр Монгол Улсад өргөн хүрээтэй улс төрийн хядлага улам даамжирсан. Тус комисс нэг жил зургаан сарын хугацаанд буюу 1939 оны дөрөвдүгээр сарын 15-ны өдөр хүртэл бүгд 51 удаа хуралдахдаа 25 мянган хүний хилс хэргийг “таслан” шийдвэрлэж ял оногдуулжээ. Эдгээрийн 17 мянга нь лам нар байсан. Түм гаруй тооны лам хувраг хүнийг буудан ална гэдэг чинь үнэхээр сэтгэл өвтгөм хэрэг биз дээ!

-Мэдээж, маш их хохирол учруулсан. Хамгийн том хор хохирол нь юу вэ?

-Монголчуудын амь нас, эрүүл мэндээрээ хохирч, шударга ёс, эрх чөлөө алдагдаж, үндэсний бахархал, үнэт зүйл, соёлын ололт сүйтгэгдсэн нь хамгийн харамсалтай. Цөөхөн монголоо улам цөөрүүлснээс Хэнтийн зарим сумд бараг эрэгтэй хүнгүй болсон гашуун түүхтэй. Монголын түүх, соёл, уран барилгын асар их ололт, хэдэн зууны турш бүтээн туурвисан соёлын их өв сүйрэлд автсан. Монголын нийгмийн оюун санааны амьдрал, шашин суртахуун, уламжлалт зан заншилд асар их гарз хохирол учирч, бараг 2000-аад сүм, хийд, хурал номын газар нураан сүйтгэгдэж, тэдгээрийн 5-6 мянган барилга, байшин, сүм дуган тонон дээрэмдэгдэж, асар их эрдэнэс, бурхад, соёлын их өв сүйрч, 1938 онд ердөө л 11-хэн сүм хийд хагас хугас үлджээ.

-Улс төрийн хэлмэгдүүлэлтээс хэрхэн сэргийлэх тухайд түүнийг судалдаг эрдэмтэн хүний хувьд бодлыг тань сонирхъё…

-Үнэхээр улс төрийн хэлмэгдүүлэлтээс сэргийлье гэвэл төр нь иргэнийхээ эрхийг хохироож биш хамгаалж ажиллах ёстой. Эрхт зүйт төр төлөвшлөө олж ядан, шударга ёс, шударга шүүхийн төлөө хүн бүр ярьж, үзэл бодлоо хуваалцаж буй өнөө цагт монголчууд өнгөрсөн замналаасаа байнга суралцаж, сургамжийг нь авч байх талаар төр, иргэд цаг үргэлжид хичээгүүштэй байна. Монголд улс төрийн хэлмэгдүүлэлт түүх болон улирч одоогүй байгаа тул сонор сэрэмжээ алдаж болохгүй. Хүний эрхийн баталгаа, ардчилал, шударга ёсыг дээдлэхгүйгээр хэлмэгдүүлэлтээс сэргийлэх аргагүй юм. Наанадаж 1930-80-аад оны хэлмэгдлийн технологийг Монголд дахин давтагдуулахгүйн тулд шүүх эрх мэдлийн шударга эсэхэд ямагт хяналт тавих, хяналтын механизмыг бий болгох нь зайлшгүй, үүнийг төр түмэн хойшлуулалгүй хийх шаардлага бодитой байсаар байна. Монголын нийгэмд хүмүүнлэг, ардчилсан, иргэний нийгмийн төлөө, шударга ёс, гэгээрлийн төлөө энэ мэтээс эхлээд бага гэлтгүй ихийг хийх хэрэгтэй байна.

-Монголын улс төрийн хэлмэгдүүлэлт, цагаатгалыг судалдаг та бүхэнд ямар нэг саад бэрхшээл байдаг л биз, тухайлж хэлбэл юу байна вэ?

-Олон бэрхшээл бий. Хамгийн наад зах нь Тагнуулын ерөнхий газрын тусгай Архивт хадгалагдаж буй баримтуудыг олон нийтэд байтугай баримтын судалгаа хийдэг эрдэмтэн, судлаач бидэнд хаалттай байсаар байна. Миний бие гэхэд сүүлийн хоёр жил тус архивт орж судалгаа хийх хүсэлтээ хоёр удаа бичгээр гаргаж өгөөд байхад өнөө болтол шийдвэрлэж өгөхгүй байна. Үүнийг хэрхэн ойлгох вэ? Тагнуулын архив нь архив биш, агуулах болж хувираад байна гэж үзэж болох уу гэсэн асуулт өөрийн эрхгүй гарч байгаа юм. Нууцын хуулийн хугацаа нь аль хэдийнэ өнгөрчихөөд байхад нууц хэмээн улс төрийн хэлмэгдүүлэлттэй холбоотой архивын баримтаа хав дарсаар байгаа нь хэлмэгдэл, цагаатгалын ажлыг зохих ёсоор явуулахад саад, тотгор болж байна. Энэ чөдөр, тушааг тайлж, судлаач эрдэмтдээ жаахан ч гэсэн дэмжвэл судалгаа, шинжилгээний ажилд ахиц дэвшил гарах болов уу. Тийм учраас архивыг нэн даруй нээлттэй болгох шаардлагатай байна.

Categories
мэдээ эдийн-засаг

Б.Лхагважав: Үндсэндээ арилжааны банкуудын хүслийг биелүүлэх бодлого Төв банкинд явагдаж байна DNN.mn

Эдийн засагч Б.Лхагважавтай ярилцлаа.

-Эдийн засгийн цаашдын төлөв ямар байна?

-Эдийн засгийн төлөв байдлын талаар тоон дүнгүүд гарч байна. Гол асуудал нь ОХУ-д төлж байгаа бензин шатахууны төлбөрийг албан ёсны болгож олон улсаар зөвшөөрүүлж гаргахгүй бол ам.долларын ханш өдөр бүр өсч байна. Үүний гол шалтгаан 4-5 сая доллар захаас шууд бэлнээр бензиний мөнгөнд явж байгаа шүү дээ. Манай улс 1,5 тэрбум доллараар шатахууны төрлийн материал авдаг. Үүний 1 тэрбумыг уул уурхайд зарцуулдаг. Уул уурхай болон бусад салбар тасралтгүй ажиллахын тулд бензин хэрэгтэй. Бензинээ авахын тулд бензиний компаниуд төлбөрийг янз бүрийн аргаар хийж байна, голчлон бэлэн доллараар. Энийг Гадаад харилцааны яам Төв банктайгаа яриад олон улсад мэдэгдэж ОХУ руу албан ёсны төлбөр төлдөг болох ёстой. Үүнийг хурдан шийдэхгүй бол нийгэмд маш их асуудал үүсгэж байна.

-Долларын ханшийн өсөлт энэ өвөл ямар байх вэ?

-Манай зах зээл дээр өдөрт өдөрт 4-5 сая доллар гарч байгаа. Бензин, шатахууны материалын мөнгө. Хуучин бэлэн бусаар гардаг байсан юм. Гэхдээ зах зээл дээр байгаа бэлэн долларын хэрэгцээ өдөрт Төв банк 20 сая доллар гаргаж байна. Түүний 5 саяыг нь бензинийхэн, бусад хэрэглээнд бэлэн доллар байхгүй. Долларын хомсдолоос болж долларын ханш механикаар өсч байна. Төгрөг долларын харилцаанаас илүү доллар нь ховор болчихоод байна.

-Дефолт зарлах тал дээр та ямар байр суурьтай байна?

-Энэ бол яг үнэндээ улс төрчдийн худлаа шоу. Зээл хэзээ өр болох вэ гэвэл хийгдсэн тодорхой гэрээ байгаа. 32 тэрбум доллараас бараг 23 тэрбум нь хувийн хэвшилд байна. 23 тэрбум долларын 11 тэрбум нь Оюу толгой руу орсон. Ирэх өвөл, хавраас эхлээд Оюу толгойн хөрөнгө оруулалт нөхөгдөөд явчихна. Бусад 12 тэрбум доллар нь уул уурхайн том төслүүдэд орсон мөнгө. Түүнээс биш бусад салбар руу ихдээ 500 сая доллар ч ороогүй. Энэ юуг хэлж байна вэ гэвэл эдний цаана багадаа 3-4 их наяд доллараар үнэлэгдэх байгалийн баялаг бий. 3-4 их наядаар үнэлэгдэх баялагт 20 гаруй тэрбум долларын хөрөнгө оруулалт оролгүй яах вэ. Юмаа хангалттай нөхчих нөөц байгааг өр гэж ярьж болохгүй. Хамгийн хүнд асуудал нь 7-8 тэрбум долларын Засгийн газрын өр. 2013 оноос эхлээд үе үеийн Засгийн газар татвар төлөгчдийн мөнгөөр буюу гадны банкнаас зээл авах маягаар ажлаа хийж ирсэн. Ялангуяа 2013 оноос өнөөдрийг хүртэлх нийт есөн жилийн хугацаанд 5-6 Засгийн газрын бий болгосон өр бол энэ 7-8 тэрбум доллар. Энэ асуудлаа татвараа цуглуулж менежмэнт хийж төлөх асуудал нь Засгийн газрын үүрэг. Эхний 1,5 тэрбум доллараар 3000 км зам тавьсан. Үүнийг дараагийн Засгийн газар төлж байгаа. Энэ замаар бол бид хот хөдөөгүй, өдөр шөнөгүй л давхиж байна. Харин МАН-ыхан Дарханы 200км зам тавьж чадахгүй мунгинаад байгаа. Энэ нь цаад утгаараа 2012-2013 оны хямралын үеэс эхлээд аль ч үеийн Засгийн газар гаднаас бэлэн мөнгө зээлээр авахын донтой болсон. Үүний оронд хөрөнгө оруулалтаа ихэсгээд мөнгөө өсгөдөг боломж хайх нь зүйтэй. Бэлэн мөнгө рүү өндөр албан тушаалтнууд хошуу дүрсэн. Үүний нэг жишээ Хөгжлийн банкны зээлийн ар дахь улстөрчид. Улс төрийн бүлэглэлүүд хүүгүй мөнгө хувааж идэж байсан нь ил гарсан. Компаниуд бол том, жижиг аль нь ч хариуцлагатай. Авсан зээлээ эргүүлж төлөхийн төлөө бүгд ажилладаг, ажилласаар ч байна.

-Мөнгөний бодлогын хүүг чангатгана гэж байна. Энэ нь эдийн засагт ямар нөлөөтэй вэ?

-Өнгөрсөн жил 4 их наяд төгрөг тараасан шүү дээ. Засгийн газар хадгаламж барьцаалаад мөнгө хэвлэж тараалгасан. Энийг том зээлдэгчид бол ашигласан. Нэг ёсондоо 2021 онд нэг жил гол зогоосон. Гэхдээ мөнгө хэвлэсэн учраас мөнгөний ханш унасан. Мөнгө хэвлэж тараагаад л байх юм бол мөнгөний ханш унаад л байна. Сая зургадугаар сарын нэгэнд хувьцаа гаргах байсан. Тэр банкны бүх зээлийг хумьсан. Зээл гаргаагүй учраас Төв банк бодлогын хүүгээ 9 хувь болголоо. Энэ нь арилжааны банкуудыг тэтгэж байгаа том тэтгэлэг. Нэг ёсондоо гадагшаа зээл гаргахгүй байлаа гэхэд хадгаламжийн хүү буурсан мөртлөө өсгөөгүй. Зөрүүний бүх ашиг арилжааны банкуудад очно. Үндсэндээ арилжааны банкуудын хүслийг биелүүлэх бодлого Төв банкин дээр явагдаж байна, өөр юм байхгүй.

-Зэс, нүүрснээс орж ирж байгаа мөнгө хаашаа ороод байна вэ?

-Эрдэс баялаг зарж байгаа компаниудын орлогын мөнгө хаашаа орж байгааг хянах нь төрийн үүрэг. Яагаад гэвэл төрийн өмчийг хил давуулж зарж байгаа хэрэг. Үндсэн хуульд төрийн өмч гэж байдаг биз. Тиймээс өмчийг зөв зарж байна уу, үнэтэй юу, хямдхан уу гэдгийг төр мэдэх ёстой. Гэтэл манай улс, Хятад хоёрын гаалийн мэдээ нүүрсэн дээр 6,7 саяар зөрсөн. Үүн дээр хурдан хяналт тавих, нүүрсийг борлуулалтын нэг сувгаар гаргах ёстой. Нүүрсний борлуулалтын бодлого байхгүй учраас хянаж чадахгүй байна.

Categories
мэдээ соёл-урлаг

Н.Буянбаатар: Үндэсний урлагийн их театрынхан энэ сарын 23-нд Парис хотод ЮНЕСКО-ийн төв байранд тоглоно DNN.mn

Монгол Улсын Үндэсний урлагийн их театрын ерөнхий удирдаач Н.Буянбаатартай ярилцлаа.

-Үндэсний урлагийн их театр ямар ажилд төвлөрөн ажиллаж байна. Дотоодын болон гадны жуулчдад зориулсан “Дэлхийд гайхагдсан монгол урлаг” тоглолт тоглогдож байгаа юу?

-Үндэсний урлагийн их театр зургадугаар сарын 20-ны өдрөөс жуулчдад зориулсан “Дэлхийд гайхагдсан монгол урлаг” тоглолтоо уламжлал болгон тоглодог. Есдүгээр сарын 15-ны өдөр хүртэл тоглоно. Энэ жил жуулчин харьцангуй цөөн байлаа. “Тамгагүй төр” жүжиг тоглогдож байсан учраас Хүүхэлдэйн театрын бага тайзан дээр цөөн бүрэлдэхүүнтэйгээр тоглосон. Наймдугаар сарын 20-ноос үндсэн тайзан дээр үндсэн бүрэлдэхүүнтэйгээр орой бүр 18 цагаас тоглож байна. Хэдийгээр жуулчид цөөн байгаа ч монгол үзэгчид үзсээр байна. Үүний хажуугаар Үндэсний их баяр наадмын арга хэмжээ, саяхан болсон “Нүүдэлчин” дэлхийн соёлын фестивальд бүрэн бүрэлдэхүүнээрээ оролцлоо. Монгол Улсад гадны өндөр хэмжээний зочид төлөөлөгчид айлчилсан. Тэдэнд үндэсний урлагийн үйлчлэх үндсэн үүрэгт ажлаа ч биелүүллээ. Энэ зун наадмаар Байгаль орчин, аялал жуулчлалын яамтай хамтарч “Naadam night” арга хэмжээг зохион байгуулж Үндэсний соёл амралтын хүрээлэнд тоглосон. Энэ жил үндэсний их найрал хөгжим байгуулагдсаны 60 жилийн ой тохиож байна. Энэ хүрээнд зургадугаар сард Дуурь бүжгийн эрдмийн театрт “Glob­al mind” тоглолт хийсэн. Мөн БНХАУ-д магистрын зэргээ хамгаалаад ирсэн гоцлол хөгжимчин Э.Цэндсүрэнгийн бие даасан уран бүтээлийн тоглолтыг өөрийн байранд тоглолоо гэх мэт том, жижиг хэмжээний олон тоглолтод оролцон ачаалалтай ажиллаж байна.

-“Дэлхийд гайхагдсан монгол урлаг” тоглолтыг өдөрт дунджаар хэдэн хүн үздэг юм бэ?

-Наадмын өдрүүдэд үзэгчид нэмэгдэж зарим үед өдөрт хоёр тоглодог. Өдөрт 200-300 хүн үздэг.

-Дараагийн тоглолт, төлөвлөгөөт ажил юу байна?

-Энэ сарын 19-нд Бүгд найрамдах Франц улсад болох “Монголын соёлын өдрүүд”-д 48 хүний бүрэлдэхүүнтэй оролцохоор явах гэж байна. Энэ арга хэмжээ нь Монгол, Францын хамтын ажиллагааны хүрээнд Парис хотод болно.

Гол тоглолтоо энэ сарын 23-нд ЮНЕСКО-ийн төв байранд Монголын соёл урлагийн талаар ойлголт өгсөн гол тоглолтоо хийнэ.

-“Монголын соёлын өдрүүд”-д ямар уран бүтээлүүд тоглохоор төлөвлөж байна вэ?

-Уртын дуу, “Уяхан замбуутивийн наран”, “Их нүүдэл” найрал хөгжимд зориулсан бүтээл, хөөмий, нуман хуур, цуур гэх мэт бүтээл. Монголын язгуур өв соёл, онцлог бүтээлүүд эгшиглэнэ. Алдарт “Саальчин”, “Адуучин”, “Салхит шувуу” бүжиг зэрэг. Лимбэ, морин хуурын гоцлол, Алтайн магтаал гэх мэт дуу, бүжиг, хөгжмийн цогц хөтөлбөр боловсруулсан. Хоёроос гурван группт хуваагдаж тоглолтоо хийнэ. Энэхүү тоглолтод 20 хүний бүрэлдэхүүнтэй хөгжимчид, бүжигчид, дуучид оролцоно.

-Францад “Монголын соёлын өдрүүд” анх удаа болж байгаа юм уу?

-Тийм, Франц Монголын дипломат харилцаа тогтоосны тэгш ой ковидын үед болсон. Монгол Улс НҮБ-д элссэний 60 жилийн ой тохиолоо. Тэгш ойн жилүүдэд хөл, хил хориотой байсан. Үүний хүрээнд “Монголын соёлын өдрүүд”-ийг зохион байгуулж байна.

Цаашид Үндэсний урлагийн их театр соёлын өдөр болон аливаа дэлхийн томоохон арга хэмжээ, экспо, эдийн засгийн удирдагчдын уулзалт арга хэмжээнд цөөн болон олон хүний бүрэлдэхүүнтэйгээр оролцсоор байна. Ээлжит гадаад арга хэмжээ гэвэл НҮБ-д Монгол Улс элссэний 60 жилийн ойн хүрээнд Монгол, Францын парламентын бүлгэмийн хамтын ажиллагааны хүрээнд соёлын өдрүүдэд оролцоно.

-Энэ онд өөр ямар тоглолтуудыг төлөвлөж байна?

-Франц явж ирээд Үндэсний найрал хөгжим үүссэний 60 жилийн ойн хүрээн дэх цуврал арга хэмжээнүүдээ үргэлжлүүлнэ. Ирэх сард Үндэсний урлагийн их театрын гоцлол хөгжимчдийн тоглолт болно. Арваннэгдүгээр сард манай байгууллагын уламжлал болсон “Сэрсэн тал-38” тоглолт болно. Тэгэхээр “Сэрсэн тал” гэж бүтээл найрал хөгжимд зориулагдан эгшиглэснээс хойш 38 дахь жил тохиож байна гэсэн үг. Бид өнгөрсөн жил “Сэрсэн тал-37” тоглолтыг 50 хувийн суудал дүүргэлттэйгээр тоглосон. Мөн арванхоёрдугаар сард Үндэсний найрал хөгжим байгуулагдсаны 60 жилийн ойн гол гала тоглолтыг хийнэ. Нөөц бололцоогоо ашиглан 60 жилийн түүхийг харуулсан баримтат кино хийхээр ажиллаж байна. Ингээд Үндэсний урлагийн их театрын хувьд өвөл цагийнхаа үйл ажиллагааг эхэлнэ.

-Өвөл цагийн үйл ажиллагаагаа ямар тоглолтоор эхлэх гэж байна?

-Үндэсний урлагийн их театрын урын сандаа олон сайхан дуулалт, бүжгэн жүжиг, концертын бүтээлтэй. Эдгээрээр өвөл цагийн үйл ажиллагаагаа эхлүүлж тоглолтуудаа хийнэ.

-“Сэрсэн тал-38” гэж байна. Энэ тоглолт ямар учиртай юм бэ?

-БНМАУ тунхагласны анхдугаар үндсэн хууль 1924 онд батлагдсан. Одоогоос 38 жилийн өмнө 1984 онд улс тунхагласны 60 жилийн ойн концертод зориулсан удиртгал хөгжим бичих захиалга өгсөн.

1984 оны арваннэгдүгээр сарын 25-нд одоогийн баруун дөрвөн зам дахь Монголын үйлдвэрчний соёлын төв ордонд их хурлуудын хүндэтгэлийн концертыг хийдэг байсан юм. 150 хүний бүрэлдэхүүнтэй, нэрт удирдаач Ж.Чулууны удирдлагаар хүндэтгэлийн ойд тоглогдсон юм. Б.Шарав багш амьд ахуйдаа бидэнтэй ярилцаж 30 дахь жилээс нь тэмдэглэж эхэлсэн. Энэ жил нэрт хөгжмийн зохиолч Бямбасүрэнгийн Шаравын мэндэлсний 70 жилийн ой тохиож байна. “Сэрсэн тал-38”-д Б.Шарав хөгжмийн зохиолчийн дуу, романс алдартай бүтээлүүд тоглогдоно. Б.Шарав багш үндэсний хөгжимд олон алдартай бүтээл хийсэн. Шанз, морин хуур, хуучир, ёочин, ятга гэх мэт. Жил бүр хөтөлбөр нь шинэчлэгдээд явдаг.

Categories
мэдээ онцлох-нийтлэл соёл-урлаг туслах-ангилал

Т.Оргилмөнх: “Doctor” бол эмчтэй хэрнээ экшин, адал явдалт кино DNN.mn

“Зэвүүн яриа” нэвтрүүлгийн хөтлөгч Т.Оргилмөнхтэй ярилцлаа.

-Таны ажилласан “Доктор” УСК саяхан нээлтээ хийлээ, танд баяр хүргэе. Та гол дүрд тоглосон юм уу?

-Баярлалаа, шинэ киногоо нээгээд удаагүй байна. Энэ кинонд зургийн даргын үүрэг гүйцэтгэсэн. Мөн туслах дүрд тоглосон, миний хувьд дүр бүтээсэн гурав дахь кино.

-Киноны ажил хэр удаан үргэлжлэв?

-Он гараад зураг авалт эхэлж гуравдугаар сар хүртэл үргэлжилсэн. Түүнээс хойш киноны монтажны ажил явагдсан. Киногоо хэзээ нээх вэ гэдэг маш чухал. Шууд хийж дуусгаад цацчихдаггүй. Хэзээ, ямар үед гаргавал тохиромжтой талаар судалж наймдугаар сарын 19-ний өдрийг сонгосон. Нийт кино бүтээсэн хугацаа гэвэл 8-9 сар.

-Утга агуулгын хувьд ямар төрлийн кино вэ?

-“Доктор” гэхээр хүмүүс “Doctor Stranger” кинотой хольж ойлгоод байх шиг. Доктор гэдэг бол эмч гэсэн утгатай үг. “Doctor” бол эмчтэй хэрнээ экшин, адал явдалт кино. Ийм төрлийн кино Монголд цөөхөн байх гэж бодож байна. Зодоонтой сцень, хүнийг догдлуулсан, гэр бүлийн хүчирхийллийн сцень ч байгаа. Эмч хүний амьдралд тохиолдож буй адал явдлыг энэ киноноос үзэж болно.

-Та дүрийнхээ талаар тодруулаач.

-Миний дүр их сонирхолтой (инээв). Би энэ кинонд ганц л текст хэлдэг. Үггүйгээр нүүрнийхээ хувирал, харцаараа үйл явдлыг илэрхийлнэ гэдэг надад их сонирхолтой санагдсан. Урлагийн сургуульд энэ ур чадварыг заадаг. Туслах дүр хэрнээ учир шалтгааны зангилаа болсон маш чухал дүр. Үзэгчдээс ч эерэг сэтгэгдлүүд олон ирсэн, их баяртай байгаа.

-Та дүр бүтээхээс гадна зургийн даргаар ажилласан гэж байна. Хэрхэн энэ уран бүтээлд ажиллахаар болов?

-Анх “Сүүдэрт ургасан цэцэг” насанд хүрэгчдийн уран сайхны кинонд гол дүр бүтээсэн. Тэр үед “Dream Entertaiment”-ын хамт олонтой танилцсан. Хоёр дахь уран бүтээлдээ зургийн даргаар ажиллах санал тавьсан ч хувийн асуудлаар киногоо дуусгаж чадалгүй дундаас нь орхисон юм. Энэ удаад “Dream Entertaiment”-аас дахин шинэ уран бүтээлд хамтран ажиллах санал ирсэн. Би ч дуртай хүлээн авсан. Зургийн дарга бол объект, жижиг хэрэгсэл, жүжигчдийн өмсөх хувцас гэх мэт олон зүйлийг бэлтгэх ёстой. Хувцсандаа санаа зовохгүй дүрээ гаргаж байгаад нь зургийн даргын хувьд чухал зүйл санагдсан. Миний туршлага дутмаг байсан ч киноны хамт олон маань ам сайтай байгаад баяртай байна.

-Танд дахин кинонд тоглох санал ирвэл зөвшөөрөх үү?

-Одоогийн байдлаар кинонд тоглох гурван санал ирсэн, бүгд эсрэг дүр. Би саяхан фэйсбүүктээ “Надад яагаад үргэлж эсрэг дүрд тоглох санал ирдэг юм бэ. Би уг нь их сайн залуу шүү дээ” гэж пост оруулсан. Би үзэгчдэд хараа муутай учраас муухай харж байгаа юм шиг харагддаг юм уу, эсвэл “Зэвүүн яриа”-г үзсээр байгаад “Зэвүүн залуу” гэж харагддаг байж магадгүй. Одоогоор киноны саналыг зөвшөөрөөгүй байна. Нэгдүгээрт, TV8 телевизийн кино, нэвтрүүлгийн даргаар ажилладаг учраас ид ажил эхэлж байгаа үе. Үндсэн ажилдаа анхаарал хандуулах хэрэгтэй. Хоёрдугаарт, намайг арай өөр талаас нь харуулсан дүрийг хүлээж байна. Ирсэн санал бүрийг зөвшөөрөхгүй, өөрийгөө сорьж чадах уран бүтээл дээр ажиллавал надад илүү сэтгэл ханамжтай. Одоо эерэг, сайн залуугийн дүрд тоглож үзмээр байна (инээв).

-Киногоо анх үзээд ямар сэтгэгдэл төрөв, ийм зүйл дээр илүү хичээх байж дээ гэсэн шүүмжлэл төрж байв уу?

-Хамгийн анхны ажилласан уран бүтээл болох “Сүүдэрт ургасан цэцэг” киногоо анх үзэхдээ яг тийм бодол төрж байсан. Энэ хэсэгт илүү боломж надад байсан даа гэх мэт. Мөн анх телевизээр гарч эхэлж байхдаа би ингэж асуух байж, тэгэх байж гэж харамсдаг байсан. Харин одоо өөрийгөө телевизээр хараад сурчихсан хүний хувьд тийм харамсал төрөх нь багассан. Энэ кинонд нүүрний тоглолтууд олон байсан. Өөрийгөө харин дүрээ дажгүй гаргажээ гэж бодсон. Хүмүүс ч нүүрний тоглолт, харцаараа сайн тогложээ гэж хэлсэн. Нэгэнт болоод өнгөрсөн, тухайн хэсгээ чадах чинээгээрээ гаргасан л бол сэтгэл хангалуун байгаасай гэж боддог.

-Та яагаад урлагийн салбарыг сонгож, ажилладаг юм бэ?

-Би маш олон ажил хийж үзээд надад тохиромжтой нь гэж сонгосон. Яг үнэнээ хэлэхэд, би багаасаа ширээний ард удаан сууж хичээл хийх маш дургүй хүүхэд байсан. Наймдугаар ангиасаа сургуулиа орхиход аав ээж маань ч “Сая дотор нэмж хасаад бодчихдог, үг үсгийн алдаагүй биччихдэг бол миний хүү сургуулиа орхиж болно” гэж дэмжсэн. Сургуулиасаа гараад барилдаж, загвар өмсөж, жүжигчний ангид нэг жил сурч үзсэн. Надад хамгийн тохирох нь олон хүнтэй харилцаж, ярилцдаг ажил гэдгийг мэдчихсэн учраас энэ салбарт 2010 оноос хойш тасралтгүй 12 жил ажиллаж байна даа.

-Киноны зураг авалт зунаас өмнө дууссан юм байна. Таныг сошиал, нэвтрүүлгүүдээс анзаарахад их гэр бүлсэг хүн шиг ажиглагддаг?

-Манай гэр бүл их нялуун харилцааатай. Би аавыгаа байнга үнсдэг. Хүмүүс хараад гайхдаг. Гадуур ч, гэртээ байсан ч аав, ээждээ үргэлж хайртайгаа хэлдэг, үнсдэг, ярилцдаг.

-Яагаад “Найзыгаа эрхлүүлье” влог хийх болсон бэ. Шинээр өөр контент хийх төлөвлөгөө бий юү?

-Нэг үгийг брэнд болгохыг хүссэн. Анх “Зэвүүн яриа” нэвтрүүлэг хийж зэвүүн гэх үгийг брэнд болгосон. Түүнтэй адил “эрхлүүлье” гэдэг үгийг брэнд болгохыг хүсч байна. Би авахаас илүү өгөх дуртай төрлийн хүн. Хүнд юм өгөх, эрхлүүлэх дуртай. Долоо хоног бүр гардаг, “Зэвүүн яриа” шиг контент болохгүй байх. Боломжтой үедээ эрхлүүлчихнэ (инээв). Телевизийн хүрээнд “Аймар яриа” гэдэг нэвтрүүлэг хийж байгаа. Дундговь аймаг руу явсан нэвтрүүлэг маань намраас цацагдана. Аймар юм яриад суухгүйгээр явж үздэг тэмдэглэл хэлбэрийн нэвтрүүлэг. Цаашид цэнгээнт нэвтрүүлэг хийх гээд санаа, төлөвлөгөө олон байна аа.

-Тантай уулзаад “Зэвүүн яриа”-г асуулгүй өнгөрч чадахгүй нь. “Зэвүүн яриа” нэвтрүүлгийн анхны дугаараа үзэхэд ямар санагдаж байсан бэ?

-Хамгийн анхны зочин дуучин NMN буюу М.Номин-Эрдэнэ байсан. Тэр үед “Цахилбаа”, “Болхи хүн” гэх мэт хит дуунууд гарч байсан. Цоо шинэ нэвтрүүлэг эхэлж байна гээд NMN-ийг гуйсаар байгаад оруулсан. Өөрийн гэсэн тайз ч үгүй, 30 гаруй минутын урттай. Тухайн үедээ надад урт л санагдаж байсан. Анхны дугаараа бичээд TV5 телевизийн ютүб сувагт оруулсан. Тэр үед хүмүүс намайг цаг агаарын хөтлөгч гэдгээр нь мэддэг байсан. Сарын дараа гэнэт нэг хүн “Энэ нөгөө ярилцлага хийдэг залуу байна” гэж таньсан. Тэгээд гайхаад ютүб орсон чинь 38 мянган хүн үзсэн байсан, зургаан жилийн өмнө шүү. Тэгээд л нэвтрүүлгээ илүү сайжруулъя гэж хичээсэн.

-Та амьдралдаа хэр олон зэвүүн үйлдэл хийж байв?

-Миний амьдралдаа хийсэн хамгийн зэвүүн үйлдэл гэж байхгүй. Хүмүүс янз бүрээр хариулдаг л даа. Зэвүүн үйлдлүүд өөрчлөгддөг. Найз нөхөд ч хугацаатай байдаг. Хоёр жил найзалж байгаад нэг нь гэр бүлтэй болоод урьдынх шиг цаг зав гаргахаа больчихвол нэгэндээ гомдож болохгүй. Цаг хугацаа өнгөрч, хоёр хүний харилцаа, амьдрал өөрчлөгдөж байна. Яг үүнтэй адил миний амьдралдаа хийж байгаа зэвүүн алхам, үйлдлүүд цаг цагаараа өөрчлөгддөг. Зэвүүн алхам гэдэг хүний амьдралыг жаахан өөрчилдөг. Хамгийн сүүлд хийсэн зэвүүн үйлдэл гэвэл ганц бие болсон л байна даа.