Уламжлалтын эмчилгээний “Наран М” клиникийн их эмч Э.Нямхишигтэй ярилцлаа.
-Амралт зугаалгын цаг ид үргэлжилж байна. Зуны дэлгэр цагт хөдөө агаарт гарах нь эрүүл мэндэд ямар ашиг тус үзүүлдэг вэ?
-Хүний хамгийн чухал зүйл бол эрүүл мэнд. Харин эрүүл энх явахын үндэс нь цэвэр агаар юм. Хүн хоол ундгүйгээр хэдэн өдрийг тэсвэрлэж чадах боловч хүчил төрөгчгүйгээр хэдхэн хормыг ч өнгөрөөх боломжгүй юм. Монголчууд эрт дээр үеэс зун, намрын улиралд сүү цагаан идээ, өвлийн улиралд мах хэрэглэж ирсэн нь тохирсон зөв хооллолт байжээ. Зуны дэлгэр цагт нарнаас D амин дэмээ авч, сүү сүүн бүтээгдэхүүнээс ашигтай бактери болон дархлаагаа авах хэрэгтэй. Мөн уушгиа цэвэрлэн ууланд алхах, рашаан сувилалд явах зэргээр алдагдсан эрч хүчээ нөхөх, стресс бухимдал аливаа өвчлөлөөс сэргийлэх давхар ач холбогдолтой байдаг.
-Хөдөө гадаа явдаггүй, хотоос, байрнаасаа гардаггүй хүмүүс бий. Байр, байшинд удаан амьдарсан, салхинд гардаггүй хүмүүст зонхилон ямар өвчин зовиур илэрдэг вэ?
-Агаар салхинд гардаггүй хүмүүс ихэнх тохиолдолд хүчилтөрөгчийн дутагдал, таргалалт, бодисын солилцооны алдагдал, мөн D витаминаа хангалттай хэмжээнд авч чаддаггүй. Үүнээс улбаалан дийлэнхдээ рахит, дархлаа муудах, амархан сульдах, ядрах, ханиад амархан хүрэх, толгой өвдөх гэх мэт өвчлөлд өртөмтгий байх нь элбэг.
Нэмэлтээр амин дэм ууж хэрэглэж болох ч бие сэтгэл холбоотой учраас хэдий хангалттай хэмжээний амин дэм авсан ч сэтгэл зүйн хямрал, гутрал зэрэгт өртөх магадлалтай. Хүмүүс бид байгаль харж тайвширлыг мэдэрч, байгалийн эрчмээс өөрийгөө цэнэглэдэг. Тийм учраас зөвхөн эм бэлдмэлээр өөрийгөө эрүүл байлгана гэвэл өрөөсгөл болно. Сэтгэл зүйн эрүүл мэндээ ч орхигдуулахгүй байх хэрэгтэй.
-Замд гарахаар машинд явж чаддаггүй, хөдөө очихоор тух алдаад унтаж, бие засаж чаддаггүй хүмүүс хүртэл байдаг юм билээ. Ийм хүмүүст та ямар зөвлөгөө өгөх вэ?
-Хүн бүрийн онцлог өөр. Өөрийнхөө онцлогийг бүрэн дүүрэн ойлгосон хүн аялалд явахдаа эртнээс төлөвлөж, шаардлагатай зүйлсээ санаа зовох зүйлгүй авчихсан байдаг. Гэхдээ өөрийнхөө тав тухыг алдагдуулахгүйгээр аялах, зугаалах олон шийдлүүд бий болсон нь аяллыг илүү хөнгөвчилсөн. Мөн машинд явж байхдаа өөрийгөө сатааруулан кино үзэх, найз нөхөдтэйгөө ярилцах, тоглох зэргээр аяллыг сайхан болгох тал дээр төвлөр. Хэрэв хөдөө аялах талаар сөрөг бодлууддаа ач холбогдол өгөөд байвал аялал нь ч бас тийм л байна.
-Манай орон эрс тэс уур амьсгалтай. Зуны улирал нь богино. Тэр утгаараа зуныг монголчуудын эрүүл мэндээ тордох, арчлах, сувилах улирал гэж ойлгож болох юм?
-Зун, намар бол өвөл, хаварт бэлдэх чухал улирлууд бөгөөд хүний бие өвлийн улиралд дулаанаа эрчимтэй алдахаас гадна маш их энерги зарцуулж байдаг. Орчны бохирдол болон түгжрэлээс үүдсэн стресс гэх мэт зүйлсээс болж бие махбод маш их ядардаг. Зуны улиралд хоол боловсруулах эрхтэн тогтолцоог амраахаас гадна бие махбодыг цэвэрлэж эрүүлжүүлэх, байгалийн эм болсон органик бүтээгдэхүүнийг өргөнөөр хэрэглэн эрүүл мэндээ хамгаалж байх хэрэгтэй. Сүү цагаан идээ нь шим тэжээл сайтай, кальциар баялаг, дархлааг дэмждэг, биед хялбар шингэдэг, ходоод гэдэс, элэг цөсний үйл ажиллагаанд сайнаар нөлөөлдөг. Түүнчлэн аливаа өвчнөөс урьдчилан сэргийлэх олон талын ач тустай юм. Мөн хүүхдээ элсэн дээр тоглуулах, айраг болон шар сүүнд оруулахад тайвширч, арьсны харшил загатнаа нь багасч, цусан хангамж нь сайжирч, арьсанд нь тэжээл өгдөг ашиг тустай.
-Хур бороо, үер ихтэй үед хүмүүс юунд анхаарах ёстой вэ?
-Үер усны аюулын үед гэдэсний халдварт өвчин үүсэх эрсдэлтэй. Зарим халдварын вирус хөрсөнд байдаг учир хөрсний усаар дамжин гэдэсний халдварт өвчин үүсэх эрсдэл өндөр. Бохирдсон хөрсөнд халдварт өвчний нян удаан хугацаагаар амьдардаг. Тухайлбал, цусан суулга өвчний үүсгэгч 2-4 сар, балнадын нян гурван сар, кокк хэлбэрийн нян 1-2 сар, үрждэг нян хэдэн арван жил амьдарч гэдэсний балнад, цусан суулга, салмонолез, халдварт шар өвчин дэгдэлт хэлбэрээр гардаг.
-Харшилтай хүмүүсийн зовиур эхэлж байх шиг байна. Уламжлалт анагаах ухаанд харшлыг хэрхэн эмчилж эдгээдэг вэ?
-Ходоодны галын илч буюу шингээгч шар, гал тэгшитгэгч хий, ялзлагч бадганы үйл ажиллагаа доройтсоноос болоод тунгалаг цөвийн ялгаралт буруудаж муу шар ус үүсч харшлын шалтгаан болдог гэж үздэг. Ямар ч төрлийн харшлыг эмчлэх эхний алхам зөв хооллож, ходоод цөсөө угаах, хангалттай амарч дархлаагаа тогтворжуулах юм. Бие организмд явагдаж байгаа дархлааны хэт мэдрэг байдлыг зүгшрүүлэхэд тохирсон тан, зүү, хануур эмчилгээг эмчийн заавраар хийлгэнэ. Ихэнх эм тарианууд шинж тэмдгийг дарах үйлдэлтэй боловч удаан хэрэглэх тусам хүндэрч байдаг. Тиймээс харшилтай хүмүүс хаврын улиралд хамгийн түрүүнд ходоодоо ядаж нэг удаа Жамц4 тантай угаалга хийлгэж, харшлын урьдал эм, хануур засал хийлгэвэл зохистой. Эм, засал болон туулга заслыг заавал мэргэжлийн эмчид үзүүлж, хяналтан дор хийлгэвэл зохилтой. Ямар ч төрлийн туулга заслын урьдаар хэвлийн эхо хийлгэсэн байвал хүндрэлээс сэргийлнэ. Мөн заслын өмнөх бэлтгэл болон сүүлийг хураах гэж зүйл байдаг тул гэрээр болон дур мэдэн эмчилгээ хийх нь зохисгүй юм.
