“Ялгуун мэдрэмж” эмнэлгийн ерөнхий эмч, АУ-ны магистр, тэргүүлэх эмч Б.Янжинцэцэгтэй ярилцлаа.
-Сүүлийн үед зүрх судасны өвчлөл нэмэгдэх хандлагатай байна. Гол хүчин зүйлийг юу гэж харж байгаа вэ?
-Зүрхний өвчлөл үүсэх маш олон төрлийн хүчин зүйл байдаг. Амьдралын буруу хэв маяг, муу зуршил нэн тэргүүнд нөлөөлнө.
Сүүлийн үед энэ төрлийн өвчлөл илүү залуужиж байгаа. Хөдөлгөөний дутагдал, буруу хооллолт, архи, тамхины хэрэглээ. Архи их хэрэглэдэг хүмүүсийн зүрх нь маш томорсон байдаг.
Хэвийн хэмжээндээ сунаж, агшиж үүргээ гүйцэтгэж байх ёстой эрхтэн нь шаар шиг томорчихоор энгийн үеийнх шигээ ажиллаж чадахаа больчихно гэсэн үг. Мөн зүрхний томролын өөр нэг шалтгаан бол жингийн илүүдэл. Хөдөлгөөн муу байх нь зүрхний ачаалал даах чадварыг бууруулж байдаг. Ингээд жаахан хөдлөхөөр амьсгаа давчдах, зүрх дэлсэх эмгэгүүд гарч эхэлнэ.
-Бусад эмгэгээс шалтгаалж өвдөх тохиолдол бий юү?
-Хамгийн энгийн жишээ гэхэд жингийн илүүдэлтэй олон жил явсан хүний цусан дахь сахарийн хэмжээ өндөр байдаг. Цусан дахь сахарын хэмжээ ихэссэнээр судсаар гүйх цусны урсгал удааширч зүрхний булчингийн агшилт, хэвийн ажиллагаа алдагдана. Жишээлбэл, дан ус, сахартай ус хоёрыг урсгахад сахартай нь илүү удаан байдагтай адил. Ингээд цусан хангамж багасахаар хүмүүсийн захын мэдрэхүй нь алдагдаж эхэлдэг. Үүнээс болоод зүрх өвдөж байгаагаа тэр бүр мэдрэхгүйгээс болж өвчин нь улам даамжирч аюултай нөхцөлд хүргэдэг. Үүнээс гадна хатгалгаа туссан хүний уушгины аль нэг цулцан ажиллахгүй болоход дагаад зүрхэнд очих хүчилтөрөгчийн хэмжээ багассанаар зүрхэнд өвдөлт мэдрэгддэг. Гэхдээ өвчлөл, өвдөлт хоёр өөр ойлголт. Зарим хүмүүс хоол их идэхээр зүрх өвдлөө гэдэг. Энэ нь ходоод хэт дүүрснээс зүрхийг доороос нь шахаж ачаалал үүсгэж өвдөлт мэдрэгддэг. Тиймээс бага багаар өдөрт дөрвөн удаа хооллох нь зүйтэй.
-Ковидын дараагаас зүрх хаагдах үзэгдэл нэмэгдэх болсон. Үүнийг вакцины дам нөлөө гэж тайлбарлах хүмүүс ч цөөнгүй байна. Энэ талаар та ямар байр суурьтай байдаг вэ?
-Вакцин нэг үгээр хөнгөн хэлбэрээр ковидоор өвчлүүлээд дараагийн удаа энэ төрлийн вирус биед нэвтрэхэд дарангуйлах дархлааны системийг бэлдэж байна гэсэн үг л дээ. Мэргэжлийн үүднээс хэлэхэд шууд вакцины нөлөөлөл гэж хэлэхээс илүү ковид өөрөө хүнд хөнгөнөөсөө үл хамаараад цусыг маш ихээр бүлэгнүүлдэг. Хэдийгээр зүгээр болсон ч цусны өтгөрөлт, бүлгэнэлийг тоолгүй орхиж болохгүй. Энэ нь аажимдаа гэнэтийн нас баралтын шалтгаан болдог. Бүлэгнэсэн цус нь зүрхний нарийн хялгасан судсыг бөглөөд зүрх цусан хангамжгүй болохыг зүрхний шигдээс гэдэг.
Өөр нэг шалтгаан нь ковидын дараа зүрхний хэм алдалт маш их болсон. Зүрх энгийн үед байдгаас хэт олон, эсвэл хэт удаан цохилохыг хэм алдалт гэдэг. Зарим үед энэ нь аюултай түвшинд хүрснээс нас барах тохиолдол бий. Зүрхний хэм удамших тохиолдол ч байна. Аавынх нь зүрхний хэм удаан байхад охинд удамших нь хэвийн үзэгдэлд тооцогдоно. Зүрхний өвчин нь 100 хувь биш ч тодорхой хэмжээнд удамших магадлалтай.
-Эмнэлгийн байгууллагаар ихэвчлэн хэд орчим насны хүмүүс үйлчлүүлж байна вэ?
-40-с дээш насныхан үйлчлүүлж байна. Энэ нь зүрх судасны өвчнийг залуус өөрсдөдөө хамаатуулж ойлгодоггүй. Үүнийг насжилттай холбоотой өвчин гэж боддог. Гэвч эсрэгээрээ залуус энэ өвчинд маш өртөмтгий болж байна. Хүйсийн хувьд эмэгтэйчүүд эрт оношлогдох, эмчлэгдэх нь элбэг. Ихэнхдээ жирэмслэлтээс үүдэлтэй эрт илрүүлэгт хамрагдах зайлшгүй шаардлагатай. Эрчүүд ихэнхдээ эцсийн шатанд орсны дараа эмнэлэгт ханддаг.
-Зүрх судасны өвчнөөс хэрхэн урьдчилан сэргийлэх вэ?
-Аль болох идэвхтэй амьдар. Биеийн жингийн индексээ зохистой хэмжээнд барь. Өөрийн өндрөөсөө 100 см хассантай тэнцүү жинд байлгаарай. Долоо хоногт 5-аас доошгүй удаа 30 минутаас багагүй дасгал хөдөлгөөн хийгээрэй гэж зөвлөмөөр байна. Хүмүүсийн сайн гэсэн эмийг хэрэглэх бус мэргэжлийн эмчид хандах, 25с дээш насныхан жилдээ нэг удаа зүрхний ЭХО, цахилгаан бичлэгийг хийлгэх хэрэгтэй.
П.ТЭРГЭЛСАРАН
У.АНХЦЭЦЭГ