Л.Оюун-Эрдэнийг Монголын улс төрийн сүүлийн хэдэн жилийн хамгийн адармаатай түүхийг мөрлөж яваа улстөрч гэдэгтэй маргах хүн олон гарахгүй. Яагаад гэхээр, өнгөрсөн хоёр жилд дэлхийд ч Монголд ч олон “ховор” үйл явдлууд боллоо. Цар тахал, дайн гээд л. Улбаа нь арилаагүй. Урхаг нь их хүнд тусах шинжтэй байна. Гэхдээ бид ямар ч байсан цар тахлыг амжилттай давчихсан. Дайны сүүдэр хичнээн удаан, хэр зэрэг хүйтэн тусахыг одоогоор хэн ч хэлж мэдэхгүй. Дулаан бүлээн байхгүй нь бол тодорхой болсон. Тиймээс Н.Багабанди гуайн үлдээсэн хэлц шиг “дангааршиж” тогтнох тал руугаа бодож сэтгэхгүй бол улсын хувь заяа гэрэл муутай үзэгдэх болоод байгаа юм.
Нэг үгээр хэлбэл Монгол Улс маань шударга ёсоор цангаж, баялгийн хуваарилалтаар өлсчихсөн. Учир нь, 1990-ээд оноос хойш улс төрийн тогтолцоогоор зэвсэг хийж, энэ улсыг хаанчилж, иргэдийг боолчилж ирсэн улс төр бизнесийн бүлэглэл бий. Харин тэдний системийг нурааж байгаа этгээд нь Л.Оюун-Эрдэнэ л дээ. Тэр хэрээр Л.Оюун-Эрдэнэ хэтэрхий олон дайсантай. Гэхдээ тэр маш их дэмжигчтэй. Түүнийг гол бүрдүүлэгч нь иргэд, олон нийтийн л дэмжлэг байна. Ерөөсөө, Монголд шударга ёс тогтож, нийгэм цэвэрших нь монгол хүн бүрийн хүсэл л дээ. Үүнийг хэн хийх нь чухал бус, харин хэн хийж байгааг нь дэмжих л маш чухал юм.
Ер нь бол хоёр жилийн өмнө Ерөнхий сайд болсон Л.Оюун-Эрдэнэд өөр сонголт байсан. Өмнөх Ерөнхий сайд нарын жишгийг дагаад л явчихаж болох байв. Хэнтэй ч муудахгүй, хэнийг ч гомдоохгүй. Байсныг байгаагаар нь үргэлжлүүлээд байж болох байсан. Тэгсэн бол тэр өнөөдрийнх шиг өмнөө баахан дайсан өрчихсөн, үйл хөдлөл бүрээ хянуулж, өө сэв болгоноо бүртгүүлж суухгүй байв. Харин баялаг бүрээс хувьтай, банк болгоноос хувьцаатай, баахан хөрөнгө хураачихаад сууж байхгүй юу. Тэгж тэгж,хамгийн ихдээ жил хагас ажиллаад огцорчихно биз. Тэгээд ч түүнийг Ерөнхий сайд болоход олон нийт нэг их зүйл хүсээгүй. Хүлээлт байгаагүй. Бусдын л адил, байдаг л нэг нам дагасан залуу гэж үзэж байв. Нисээд л гурван сар болоод буух биз гэж байв. Бас “поп подхийтэл ярьдаг поп улстөрч” гэцгээж л байсан. Хамгийн гол нь Монголын төр, Монголын баялгийг бялуу болгож хуваадаг бүлэглэлийнхэн ийм нэг бацаан гарч ирээд ингэтэл бужигнуулна гэж тооцоолоогүй гэдэг юм.
Харин Л.Оюун-Эрдэнэ “Шударга ёсны хүсэмжлэл”, “Баялгийн тэгш хуваарилалт” гэж ярьдгаа төрийн бодлого болгосон. Бас тэр нь төрийн үйл ажиллагаа ч болгож чадлаа. Хэдийгээр ингэлээ гээд Монголын бүх зүйл болж бүтчихээгүй ч гэрэлтэй гэгээтэй мэдээ цөөнгүй дуулдах болов. Нүүрсний болон Хөгжлийн банкны хулгайг ил болгож, үргэлжлүүлэн хулгайлах боломжийг нь хаалаа. Өөрөөр хэлбэл, нүүрсний хулгай зогсож, Хөгжлийн банкны зээлүүдийн эргэн төлөлт хийгдсэн. Тэгж Монгол Улс дефолтоос гарч, эдийн засагт тодорхой сэргэлтүүд ирж байна. Валютын орлого ч нэмэгдэж, эдийн засаг өсөж байгаа сайн мэдээ сонсогдсоор байна. 2023 оны эхний улиралд эдийн засаг 10.6 хувь өсчээ. Өнгөрсөн оны сүүлчээс нүүрсний хулгайн эсрэг Засгийн газар, хууль хяналтын байгууллагын хяналт чангарсан. Тэгэхээр наад зах нь, одоо нүүрсээ экспортолж л чадвал орлого нь хэвийн орж ирдэг болсон байгаа юм.
Гэхдээ хулгайч нарт хариуцлагыг хуулиар хүлээлгэх учиртай. Хууль хяналтын байгууллагынхан буруутай этгээдүүдийг шалгаж байна. Эцсийн шийдийг шүүх гаргана.
Хөгжлийн банкны зээл хуйтай холбоотой, тэдгээрийн цаадах баримт сэлтийг дэлгэсэн нээлттэй сонсгол гурван сар үргэлжлээд өнгөрсөн баасан гаригт дууслаа. Том компаниуд том улстөрчдийн нөмөрт том хулгайлж байжээ.
Дүнд нь Монгол Улс яагаад хөгжихгүй, иргэд нь яагаад ядуу байсны учрыг сүүлийн хоёр, гуравхан жилд бүгдээрээ ойлгож авлаа.
Гэвч нүүрс хулгайлдаг, Хөгжлийн банк тонодог бүлэглэлийг тэр чигт нь буулгаж авсан уу гэвэл үгүй. Товчхондоо, иймэрхүү улсаа тонодог, иргэдийнхээ боломжийг хулгайлдаг нөхдүүд Монголын улс төрд, улс төрийн намуудыг дагаж байршсан хэвээр байгаа юм. Тэд нэгдэж энэ хулгайтай тэмцэж буй улстөрчдийн эсрэг босчээ. Улстөрчид ч гэж дээ, Л.Оюун-Эрдэнэ, түүнийг дэмжиж ажиллаж буй тодорхой улстөрчид, хууль хяналтын байгууллагынхан юм. Тэдний эсрэг нүүрснийхэн, Хөгжлийн банкныхан, манайхан мартах дөхсөн бусад том хулгай луйврын ард байдаг нам дамнасан улстөрчид, тэдний нөөлөгт үйл ажиллагаагаа явуулдаг бүлэглэл ажиллаад эхэлсэн байна. Гэхдээ тэр нь ил биш далд үргэлжилдэгт учир бий. Байсгээд л зөрчил тэмцлийн сураг сонсогддог. Тэднийг дийлэх үү, үгүй юу гэдэг нь Л.Оюун-Эрдэнийн хамгийн том даваа юм.
Бас дээрх том том хулгайд журмын нөхөд нь олноороо холбогдчихсон. Нэр ус нь эхнээсээ ил болж байгаа ч хууль, шүүхээр хариуцлага тооцуулсан нь одоогоор алга. Тэгэхээр олон нийт нүүрсний хулгай мэтийг шударгаар шийдэх эсэхэд эргэлзсэн хэвээр л байна. Өөрөөр хэлбэл, том хэргүүдийн хувь заяа хэрхэх нь Л.Оюун-Эрдэнийг хүлээж буй нэг том даваа болоод байна. Тэр “Өөрчлөлт өвдөлт өгнө” гэдэг. Нөхдөө хуулийн дор суулгахдаа өөрөө ч өвдөх нь ойлгомжтой. Дэлхийгээрээ мэддэг авлигатай тэмцэгчийн үг бий. Сингапурын эцэг гэгддэг тус улсын Ерөнхий сайд асан Ли Куан Ю “Авлигатай тэмцэхийн тулд чи маш хэрцгий байх хэрэгтэй. Хээл хахууль авсан л бол хамаатан садан, найз нөхдөө ч илчлэхэд бэлэн байх хэрэгтэй” хэмээн цаг үргэлж хэлдэг байжээ. Хэлсэндээ хүрч, хэд хэдэн сайд, төрийн өндөр албан тушаалтныг хахууль авсан хэргээр шоронд хийсэн. Тэр дунд Үндэсний хөгжлийн яамны сайдаар ажиллаж байсан өөрийнх нь дотны анд ч багтсан байдаг. Хятадын дарга Си Жиньпин ч “Авлигатай тэмцвэл нам маань сүйрнэ. Би мэдэж байна. Гэхдээ авилгатай тэмцэхгүй бол улс маань сүйрнэ, та нар бүгд мэдэж байгаа” гэж хэлээд олон том ажиллагаагаа явуулсан гэдэг. Л.Оюун-Эрдэнэ ч ийм агуулгатай үг хэлж байсан. Тэрбээр “Авлигатай тэмцэнэ гэдэг бол бид өөрөө өөрсөдтэйгөө, мөн намынхаа журмын нөхөдтэйгөө тэмцэнэ гэсэн үг” гээд хэлчихсэн шүү.
Эднээс гадна системийн шинэчлэл гэдэг зүйлийг хаа сайгүй ярих боллоо. Үндсэн хуульд гар хүрч, улс төрийн тоглоомын дүрмийг шинээр тогтооно гэсэн үг. Гэхдээ үүнийг хэрхэн, ямар арга замаар ирээдүйтэй, “эх эцэхгүй, тугал турахгүй”-гээр хийх вэ гэдэг ихээхэн чухал. Энэ бол Л.Оюун-Эрдэнийн давах бас нэг том даваа нь мөнөөс мөн.
2023 он гараад удаагүй байхад Засгийн газраас “5Ш” ажиллагаа явуулахаа зарласан. Сарын өмнө бодлого болгоод баталчихлаа. “Шүгэл”, “Шүүр”, “Шувуу”, “Шилжүүлэн авах”, “Шил” ажиллагаануудыг хэрэгжүүлнэ гэсэн. Ажиллагаа бүр нь маш их ажилтай. Бас гацаж, зогсох магадлал өндөртэй. Сонгууль дөхсөн ийм үед хийж чадахгүй бол шууд “хасах оноо” авчрах эрсдэлтэй. Тэр утгаараа “Ш” ажиллагаанууд ч яахын аргагүй томоохон даваа болж байгаа юм.
Оюу толгойгоор дамжуулсан
Л.Оюун-Эрдэнийн мессеж
Энэ сарын 13-нд Оюу толгойн гүний уурхай олборлолтоо эхлүүллээ. Монгол Улсын хувьд маш том, түүхэн үйл явдал болов. Энэ талаар манайхан хангалттай мэдээлэл хүртэцгээсэн. Эндээс иргэдийн түрийвч зузаарч, халаас түнтийх хүлээлт ч үүслээ.
Гэхдээ бидний анзаарахгүй явдлууд байна, бас. Оюу толгойн гүний уурхайн нээлтийг сурвалжлахаар гадаадын 30 гаруй томоохон мэдээллийн агентлагууд иржээ. Тэдэнд болон гадаадын бусад зочдод зориулж Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ англиар товч мэдээлэл хийсэн байна. Тэрбээр “Монгол Улс дэлхийд дөрөвт эрэмбэлэгдэх зэс үйлдвэрлэгч болж байгаагаа 100 гаруй метрийн гүнээс дэлхий дахинд ийнхүү зарлаж байгаадаа таатай байна. Энэ завшааныг ашиглан өнөөдрийн амжилтыг бий болгохын төлөө шаргуу ажилласан хүн бүхэнд талархал илэрхийлье. Энэ түүхэн арга хэмжээнд оролцож буй “Рио Тинто” группийн гүйцэтгэх захирал Якоб Стаусхолм танд баярлалаа. Өнгөрсөн оны нэгдүгээр сард бид хамтдаа гүний уурхайн эхний тэсэлгээг хийх товчлуурыг дарж байсан. Харин өнөөдөр олборлолтыг эхлүүлж байна. Би дөнгөж сая бүтээгдэхүүний дээжийг авлаа. Бидний туулсан зам дардан байгаагүй. Гэхдээ бид үүнийг хийж чадлаа. Юуны өмнө, зэс нь цахилгаан автомашин, өндөр технологийн шийдэлд нэн шаардлагатай бүтээгдэхүүн юм. Тиймээс Оюу толгойн зэс нь Монголд төдийгүй дэлхийн хөгжилд чухал гэдгийг онцлон тэмдэглэж байна. Энэ нь Монгол Улсын хувьд дэлхийн уур амьсгалын өөрчлөлтийн эсрэг тэмцэлд оруулж буй хувь нэмэр, хичээл зүтгэл юм. Оюу толгой төсөл нь “Алсын хараа-2050” Монгол Улсын урт хугацааны хөгжлийн бодлогыг хэрэгжүүлэхэд чухал үүрэг гүйцэтгэнэ. Долоон жилийн дотор жилд 500 мянган тонн зэсийн баяжмал үйлдвэрлэх тооцоолол бий. Энэ төслөөс Монголын ард түмний хүртэх үр өгөөж нэмэгдэнэ гэсэн үг. Оюу толгойн гүний уурхайн олборлолтын дүнд манай улсын нэг хүнд ногдох ДНБ 10 мянган ам.долларт хүрнэ гэж тооцоолж байна. Оюу толгой төсөл нь Монгол Улсын хувьд хамгийн том гадаадын хөрөнгө оруулалтын болон төр хувийн хэвшлийн хамтын ажиллагааны төсөл гэдгээрээ чухал түншлэлүүдийн нэг билээ. Энэ төсөл нь Монгол Улс итгэлтэй түнш гэдгийг дэлхийд нотлон харуулж байна. Монгол Улс бүх бизнест нээлттэй. Монгол Улс далайд гарцгүй ч оюун санааны хувьд нээлттэй. Бидэнд уул уурхайгаас гадна ноолуур, аялал жуулчлал, эрчим хүч, тээвэр логистик зэрэг салбарт хөгжлийн асар том боломж бий. Бид долдугаар сард “Монголын эдийн засгийн чуулга уулзалт”-ыг зохион байгуулна. Энэ хугацаа нь монголчууд бидний хувьд Үндэсний их баяр наадмаа тэмдэглэдэг хамгийн сайхан цаг байдаг. Та бүхэн манай улсад зочлон ирж, наадам үзэж, манай эдийн засгийн чуулга уулзалтад оролцохыг урьж байна. Долдугаар сард уулзахын ерөөл дэвшүүлье. Монгол Улсад тавтай морил” гэжээ. Л.Оюун-Эрдэнийн хэлэх гээд байгаа санаа нь эндээс тодорхой харагдаж байна. “Монгол Улс итгэлтэй түнш гэдгийг дэлхийд нотлон харуулж байна” гэдэг л Оюу толгой төслөөр дамжуулсан түүний гол мессеж аж. Монгол Улсын хувьд өнгөрсөн 30-аад жилд хөрөнгө оруулагчдын итгэлийг алдсан нь үнэн. Гадаадын хөрөнгө оруулалтыг дээрэмдэж үлдчихсэн өч төчнөөн жишээ бий. Энэ бол нотолгоо. Ийм байхад гадаад ертөнцөд биднийг юу гэж ойлгодог нь дэндүү тодорхой юм. Тэгэхээр энэ алдагдсан итгэлийг сэргээх нь одоо эрх барьж буй нөхдүүдийн хийх ажил мөнөөс мөн болж буй хэрэг. Тэр утгаараа дэлхийн нэр хүндтэй 30 гаруй мэдээллийн агентлаг Монголд ирнэ гэдэг бол алдаж болохооргүй боломж юм. Л.Оюун-Эрдэнэ ч ашиглаад авчээ. Учир нь тэрбээр “Рио Тинто” групптэй учраа олохын тулд олон улсын томоохон мэдээллийн агентлагуудтай ажиллаж, хоёр жил орчим “байлдсан” туршлагатай гэдэг юм.
“Хад, далай, загас гурав” ба жижигхэн Монголын том үг
Оюу толгойн гүний уурхайн нээлтийн үеэр гаднын мэдээллийн агентлагууд Л.Оюун-Эрдэнээс ярилцлага, тодруулга авчээ. Түүнийгээ өөр өөрийн өнцгөөр дэлхий нийтэд хүргээд эхэлжээ.
Гаднын сэтгүүлчид, агентлагуудад жижигхэн Монголын том ордын олборлолтоос гадан, газарзүйн байршлын хувьд дэлхийн хоёр том тоглогч Орос, Хятадын дунд оршдог Монголын Ерөнхий сайдын байр суурь сонирхолтой байх нь тодорхой юм. Тийм асуултуудыг ч тавьсан байна. Тухайлбал, Английн “The Times”-т “Хүйтэн дайны үеийнх шиг нөхцөл байдал үүсэхээс Монгол Улс болгоомжилж байна” гэсэн гарчигтай тойм нийтлэгджээ.
Түүнээс нь онцолбол “Дэлхий хүйтэн дайны нөхцөл байдал руу шилжиж байна. Барууны улс орнууд зэр зэвсгийн зардалд зарцуулж буй төсвөө хөгжиж буй улс орнуудад чиглүүлсэн бол илүү утга учиртай” гэж Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ хэллээ. Барууны улсуудтай геополитикийн болон цэрэг зэвсгийн сөргөлдөөнтэй байгаа авторитар дэглэм бүхий Орос, Хятад гэсэн хоёр их гүрний дундах ардчилсан Монгол Улсын эмзэг нөхцөл байдлыг ойлгож хандахыг тэрээр олон улсаас хүсэж байна. “Их гүрнүүдийн сөргөлдөөнөөс хамгийн их хохирч үлдэх нь хөгжиж буй жижиг улс орнууд байх болно. Гэр бүл салахад хүүхдэд хамгийн хүнд тусдагтай адил” хэмээн Монгол Улсын Ерөнхий сайд хэлсэн юм” гэж бичжээ.
За тэгээд л, үүнийг хальт ойлгосон зарим нь “Ерөнхий сайд Орос Хятадыг аав, ээжээ гэлээ” гэж байгаа нь харагдлаа. Угтаа энэ нь эндээ хэл амаа билүүдэж суудаг “улс төр”-өөс огт өөр зүйл шүү. Оронд нь “Бид хэн бэ” гэдгээ бодох хэрэгтэй юм. Олон улс, геополитикийн онолчдын үгийг харах нь зөв биз. Милан Кундер, Дэвид Вайтел, Маршал Зингер, Халук Гергер, Халук Гергер нарын дундаас шүүсэн тодорхойлолтоор “Манайх шиг улс нь ихэнхдээ газарзүйн таагүй байршилд оршдог. Түүхий эд, гадаадын хөрөнгө оруулалт, зээл тусламж, олон улсын дэд бүтэц зэргээс эдийн засаг нь ихээхэн хамааралтай. Олон улсын харилцаанд эзлэх улстөрийн жин нөлөө багатай. Өөрийгөө хамгаалах хангалттай цэрэг-зэвсэгт хүчингүй. Олон улсын харилцааны цөм болсон тоглогчид” гэдэг.Мөн жижиг улсын хувьд анх олон улсын тавцанд гарч ирсэн тэр мөчөөс эхлэн өөрийн тусгаар тогтнолыг хангах явдлыг хамгийн гол сонирхол нь болдог байна. Тиймээс гадаад бодлогоо аюулгүй байдалд үндэслэн явуулдаг байна. Энэ талаас нь аваад үзвэл Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ харин ч том сэдвээр под хийтэл дуугарчихсан байгаа юм.
Бас “Барууны улс орнууд Америк болон түүний холбоотнуудын талд орох уу, эсвэл Орос, Хятадын талд зогсох уу гэдэг шахалтыг жижиг улс орнуудад тулгаж байгаа нь тэднийг сонголтгүй, буланд шахаж хэцүү байдалд оруулж байна гэж Л.Оюун-Эрдэнэ үзэж байна” гээд “Монгол Улс В.Путинд эвгүй сэтгэгдэл төрүүлэхээс болгоомжилж Оросын түрэмгийллийг буруушаах санал хураалтад Хятад, Иран, Энэтхэг зэрэг улсын хамт түдгэлзсэн санал өгсө. Энэ нь НҮБ-ын өмнө өөрсдийгөө таагүй байдалд оруулсан юм.“Түдгэлзэнэ” гэдэг бол амаргүй шийдвэр ч гэлээ бид дипломат тэнцвэрийг хадгалахын тулд энэ цаг үед бидний хийж чадах хамгийн зөв алхам гэж тус улсын Ерөнхий сайд хэлж байна. “Монгол Улс далайд гарцгүй ч гэлээ Монголын ард түмэнд үзэл санааны хязгаар гэж үгүй. Монголчууд эрх чөлөө, ардчиллын талд тууштай зогсож, түүнийгээ хайрлан хамгаалдаг улс. Гэхдээ хэрэв та миний оронд байсан бол юу хийх байсан бэ” гэж тэр асуув” гэжэээ.
Үнэхээр ч манай “Түдгэлзсэн” саналын дараа гадна, дотнын янз бүрийн дүгнэлтүүд хөвөрсөн. Тэр утгаараа Ерөнхий сайд Монгол Улсын байр суурийг ингээд илэрхийлсэн нь цагаа олсон, бүр боломжийг ашигласан хэрэг болов. Тэгээд ч олон улс судлаач, геополитикчид манайх шиг улсын гадаад бодлогод нөлөөлөх олон хүчин зүйлээс хамгийн тулгамдсан нь үндэсний бүрэн эрхийн аюулгүй байдал гэж үздэг. Энэ нь тухайн улсын тусгаар тогтнолын баталгаа болдог байгаа юм. Үндсэндээ их гүрнүүдтэй хил залгаа оршдог манай улсын хувьд гадаад орчиндоо хүчний тэнцвэрийг хадгалах, тусгаар тогтнолоо хамгаалахын тулд НҮБ дээр “түдгэлзсэн” нь гадаад бодлого, геополитик гадарладаг хэнд ч ойлгомжтой юм. Өөрөөр хэлбэл, Монгол Улс их гүрний сонирхлын бүс, тойрогт өртөхгүйн тулд “түдгэлзсэн”-ээ ийн олон улсад тайлбарласан л хэрэг юм. Тиймээс ч “The Times”-ийнхан Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэтэй ярилцсанаа “Орост тавьж буй барууны хоригийг буруутгахгүй ч Монголтой адил жижиг улс оронд тусч буй сөрөг үр дагаврыг анзаарахгүй өнгөрч болохгүй гэдгийг тэрбээр онцолж байна. Мөн тэрбээр энэ бүхэн биднээс үл шалтгаалах нөхцөл байдал боловч манай ард түмний аж амьдралд шууд сөрөг дагавар үзүүлж байдаг. Зүйрлэж хэлбэл, далайн эргийн шуургатай адил. Давлагаа эргийн хадыг алгадна. Далай байдгаараа, хад ч хэвээрээ. Гэвч хүчтэй давлагаанд шидэгдсэн загас, жараахай дунд нь үрэгдэж байдаг гэж жишээ болгон ярьсан” гэж “дуусгасан” байгаа юм.
Нэг талаас, Л.Оюун-Эрдэнэ үүгээрээ олон улсад Монгол Улсыг зөвөөр ойлгуулах, өөрөөр хэлбэл, хүйтэн дайны талаар, НҮБ дээр түдгэлзсэн санал өгсөн талаарзохих тайлбаруудыг өгчээ. Үүнийг гадаад бодлогын прагматик байр суурь гэж болно. Өөрөөр хэлбэл, энэ байр суурь нь өнөөдөр үйлчилж байгаа олон улсын харилцааны системийн бүтэц, их гүрнүүдийн хүчний харьцаа, бүс нутгийн улстөрийн нөхцөл байдал зэргийг өөрийн үндэсний ашиг сонирхлын үүднээс үнэлж, тухайн нөхцөлд ашигтай гэж үзсэн гэж уншигдаж байна. Харин нөгөө талаас урьд өмнө Монгол Улсын Ерөнхий сайдын хэмжээнд ийм томоохон асуудлаар олон улсад байр суурь илэрхийлж байсан түүхгүй. Тэр утгаараа энэ удаад Л.Оюун-Эрдэнийн томоохон агентлагуудаар дамжуулсан байр суурь нь Монгол Улсын хувьд тун чухал юм. Ер нь бол түүнийг “Гадаад харилцаа, геополитикийн асуудлаар их сонин тоглолт хийдэг” гэж экспертүүд хэлдэг. Түүний НҮБ-ын Ерөнхий нарийн бичгийн дарга Антонио Гуттерешийг Монголд ирэхэд хийсэн уулзалт, бас Япон, Хятад, Сингапур, Герман, сая Солонгост хийсэн айлчлал зэрэг хэд хэдэн үйл явдлаас гадаад харилцааны мэргэжилтнүүд ийм дүгнэлтийг хийсэн байдаг. Түүнчлэн Л.Оюун-Эрдэнийн тухайд олон улсад легитим бий болсон нь илтэд анзаарагдах болсон. Эдгээр экспертүүд ч хэлээд эхэлсэн.
Төгсгөлд нь
Ер нь бол Л.Оюун-Эрдэнийн хувьд Ерөнхий сайдаар ингэж хоёр жил ажиллахдаа ямар ч хэвлэлд ярилцлага өгөлгүй саяхныг хүрсэн. Харин Засгийн газрынхаа яг хоёр жилийн ойтой давхцуулаад, сая цагаан сарын өмнө МҮОНТВ-д бүх сэдвээр дэлгэрэнгүй ярилцлага өгсөн. Уг нь тэр Ерөнхий сайд болоогүй байхдаа үг, үйлдэл бүрээ тайлбарлаж явдаг улстөрч байсан. Гэтэл өнгөрсөн хоёр жилийн турш ам нээгээгүй нь элдвийн таамаг, ойлгомжгүй байдал үүсгэсээр ирсэн. Тэрээр энэ ярилцлагааараа тэр бүхэнд зохих хариултыг өгчээ.
Ямартай ч өнөөг хүртэл явж, Ерөнхий сайд, эрх баригч намын дарга болсон Л.Оюун-Эрдэнэ одоогоор хэлсэн, ярьснаасаа буцаагүй л байна.
Тэгэхээр Э.Бат-Үүлийн хэлсэн шиг “Овоо л эр юм, энэ Л.Оюун-Эрдэнэ” гэж дүн тавих хүмүүс нэмэгдсээр байгаа бололтой. Юу гэвэл, өнгөрсөн оны сүүлчээр нүүрсний хулгайг эсэргүүцсэн нийтийн жагсаал Сүхбаатарын талбайд болсон. Тэр жагсаал руу Л.Оюун-Эрдэнэ гарч очсон байдаг. Тэгэхэд Э.Бат-Үүл “Л.Оюун-Эрдэнэ овоо шүү дээ. Эр хурга. Уулзахыг шаардсан “хөөрсөн олон түмэн”-тэйгээ гараад уулзчихаж байна” хэмээн жиргэсэн байж билээ.