Шадар сайд С.Амарсайхан өчигдөр сэтгүүлчидтэй зангиагүй уулзалт хийлээ.
Энэ үеэр Тэрбээр “Стандартын асуудалд Засгийн газар онцгой анхаарч ажиллаж байгаа. Өнгөрсөн хугацаанд алдаатай оноотой зүйл олон байсан. Товчхон хэлэхэд, бид бие биенээсээ хөгжил шаарддаг. Хөгжлийн гол шалгуур нь стандарт байдаг. Мөн аюулгүй байдал шаарддаг. Аюулгүй байдлын гол хэмжүүр нь мөн л стандарт. Тиймээс стандартад онцгой анхаарч ажиллах шаардлагатай байгаа юм. Манай улсад 6400 гаруй стандарт байна. Англи, Австрали, Дани, Норвеги, Канад зэрэг орнууд амьдрах орчны аюулгүй байдал, хүний хөгжлийн индексээр дэлхийд тэргүүлдэг. Манайхтай стандартын тоо ижил төстэй буюу Австрали 6000 стандарттай. Хүний хөгжлийн индексээр Канад 15 дугаар байрт ордог, 160 гаруй мянган стандарттай. Англи хүний хөгжлийн индексээр дэлхийд тавдугаарт ордог, 6000 мянга гаруй стандарттай байна. Манайх хүний хөгжлийн индексээрээ 96 дугаарт ордог. 6500 гаруй стандарттай. Гэхдээ эдгээр стандартууд нь ашиглагдахаасаа ашиглагдахгүй нь их байна. Хүнс, эрүүл мэнд, барилгын салбар бол манай улсын хамгийн их стандарттай салбар. Гэтэл Монгол Улсын хүнсэнд хэрэглэгдэж байгаа бүтээгдэхүүний 10-хан хувь баталгаажигдсан. Гэтэл гадагшаа гаргаж байгаа бүх бараа 100 хувь стандартын баталгаажуулалт хийгддэг. Энэ юуг хэлж байна гэхээр бид өөрсдөө хэрэглэж байгаа юм чинь юу ч хэрэглэсэн яах вэ, ямар ч стандарттай байсан хамаагүй гэдэг байдлаар ханддагийн илрэл. Гадагшаа гаргах болохоор бусдын шаардлагад нийцүүлэхийн тулд бүх шалгуурыг хангаж, бүх хүчээ дайчилдаг. Ийм эрс тэс ялгаа харагдаж байгаа юм. Стандартын асуудал эзэнгүй, бодлогогүй яваад ирсэн учраас өнөөдөр бид хэнээс юу шаардахаа мэдэхгүй болчихсон. Дарга нараас бид сэтгэл, хариуцлага шаарддаг. Манай улсад стандарт орхигдсон учраас бидний явсан, суусан газар бүр эрсдэлтэй байна. Гадны улс орныг харахаар наад зах нь явган хүний зам, гэрэл чийдэн, нийтийн тээвэр зэрэг бүх юм нь стандарт хэмжүүртэй. Тэнд бие биенээсээ стандарт л шаарддаг. Түүнээс ингэчихвэл сайхан байна, тэгчихвэл гоё байна гэхээсээ илүү тодорхой стандарт шаарддаг учраас тэдгээр орнууд хөгжөөд байгаа юм. Бидэнд урагшилж сайжирч байгаа зүйл бий ч энэ асуудлыг цогцоор нь шийдэхгүйгээр хөгжлийн тухай ярих ч боломжгүй. Амьдралын ая тухын тухай ч дурсах боломжгүй болчихож байна. Тиймээс үндэсний хэмжээнд “Стандарт” гэдэг хөтөлбөр хэрэгжүүлж, иргэд аж ахуйн нэгжүүдийнхээ оролцоог хангая гэж байгаа” хэмээв. Мөн тэрбээр стандартыг мөрдүүлэхэд хууль эрх зүй, тогтолцооны асуудал байна. Тохирлын үнэлгээний байгууллага хэрэлцэхгүй байна. Хүний нөөц, тоног төхөөрөмж хангалтгүй байна гэлээ.
-Өвөлжилтийн бэлтгэл хэрхэн хангагдаж байгаа вэ?
-Аймаг, орон нутгийн өвөлжилтийн бэлтгэл ажил одоогоор 80 хувьтай хангагдаж байна. Өвөлжилт бол дан ганц тухайн нэг орон нутаг, малчны мал, өвс тэжээлтэй холбоотой асуудал биш. Энэ бол манай улсын эдийн засгийн үндсэн суурь салбар. Амьжиргааны гол эх үүсвэр болсон хөдөө аж ахуйн салбар. Тиймээс үүнд Засгийн газар онцгой анхаарал хандуулж, өвөлжилтийн бэлтгэл ажлыг хангаж ажиллах үүргийг аймаг орон нутагт өгч байна. Засгийн газар өмнө нь өвс тэжээлийн бүх нөөцөө бүрдүүлдэг, асуудал үүсэхээр эндээс тээвэрлэж аваачиж өгдөг байсан. 2021 оноос эхлэн аймаг, орон нутгийн удирдлагууд малчид, тариаланчид, аж ахуй эрхлэгчид өвөлжилтийн бэлтгэл ажлыг бүрэн хангадаг, аюулгүйн нөөц бүрдүүлдэг тогтолцоо руу орсон. Ингэж зохицуулахгүй бол бүх зүйлийг төр хангадаг байж болохгүй.
-2012 онд манайх Солонгос, Хятадаас тодорхой хэмжээний шатахуун импортолж ОХУ-ын шатахууны үнийг хямдруулж байсан. Үүн шиг өнөөдөр шатахуунаа Орос гэлтгүй өөр улсаас авах бололцоо бий юү?
-Бид шатахууныхаа дийлэнх хувийг ОХУ-аас авдаг. Хятадаас тодорхой хувийг авдаг. Өнөөдөр ч авч байна. Ер нь хоёр хөршөөс л өнөөдөр авна шүү дээ. Гуравдагч хөршөөс авах боломж хязгаарлагдмал, хомс. Тиймээс дотооддоо нефтийн үйлдвэрийг барих, газрын тосны бүтээгдэхүүнүүдийнхээ олборлол, хайгуулыг нэмэгдүүлэх, дотоодын хэрэглээгээ хангах асуудалд Засгийн газар онцгой ач холбогдол өгч байгаа юм. Импорт дээр ач холбогдол өгөхөөс гадна урт хугацаанд өөрсдийн хэрэгцээгээ хангах хэмжээний боломжийг бүрдүүлэхээр нефть боловсруулах үйлдвэрийн ажлыг явуулж байна.
-Оросоос бараа бүтээгдэхүүн татдаг байгууллагууд ОХУ-д олон улсын тавьсан хоригоос болж төлбөрөө шилжүүлж чадахгүй гацчихаад байна. Энэ чиглэлд ямар зохицуулалт хэрэгжүүлэхээр төлөвлөж байгаа вэ?
-Төлбөр тооцохтой холбоотой асуудлууд амаргүй байгаа. Банкны системийн хоорондын доголдол, ОХУ-д Европын холбооны улсуудын тавьсан, хориг саадаас үүдсэн хүндрэлийг даван туулахын тулд Монголбанк, Сангийн яам, Засгийн газар зохих зохицуулалтыг олон улсын байгууллага, банк санхүүгийн байгууллагуудтай ярьж зохицуулж байгаа. Энэ талаарх илүү тодорхой мэдээллийг Сангийн яам, Монголбанкнаас авах боломжтой.