БНХАУ-аас Монгол Улсад суух Онц бөгөөд Бүрэн эрхт элчин сайд Цай Веньруй энэ сарын 3-ны өдөр Монгол Улсын Гадаад харилцааны сайд Д.Цогтбаатартай уулзаж, итгэмжлэх жуух бичгийн хуулбараа өргөн барьсан юм. Элчин сайд анхны ярилцлагаа “Өдрийн сонин”-д өглөө.
-Таны хувьд БНХАУ-аас Монгол Улсад суух Онц бөгөөд Бүрэн эрхт Элчин сайдын үүргийг хүлээж аваад удаагүй байгаа. Монгол орон болон монголчуудын талаарх сэтгэгдлээ хуваалцахгүй юу?
-Би 1986 онд анх удаа БНХАУ-аас БНМАУ-д суух элчин сайдын яамны мэргэжилтнээр томилогдон Монголд ирж байлаа. 1986 оноос өнөөдрийг хүртэлх 30 гаруй жилийн 19 жилд нь Монголд ажиллаж амьдарсан байна.
Монгол Улс маань өргөн уудам нутагтай, үзэсгэлэнтэй байгальтай, аялал жуулчлалыг хөгжүүлэхэд таатай нөхцөл бүрдсэн газар. Энэ сайхан газар нутагт амьдардаг монгол иргэд элгэмсэг дотно, зочломтгой, шулуун шударга мөн авьяас билэгтэй.
Ийм сайхан улс орон, ард түмний дунд ажиллаж, амьдарна гэхээр маш таатай байна.
-Та өмнө нь Монголд нэг биш удаа томилогдон ажиллаж байсан. Тэр ч утгаараа Монголын зан заншил, хэл, соёлыг сайн мэддэг дипломатч. Харин одоо Элчин сайдаар томилогдон ажиллаж эхэллээ. Элчин сайдаар томилогдоод хийх хамгийн эхний ажил тань юу байх бол. Мөн урт хугацаанд хэрэгжүүлэх ажлын төлөвлөгөөнөөсөө хуваалцахгүй юу?
-Хамгийн түрүүнд би БНХАУ-ын засгийн газрын Монгол Улстай харилцахад баримталдаг төрийн бодлогыг яг таг хэрэгжүүлнэ. БНХАУ-ын засгийн газар Монгол Улстай харилцах харилцаагаа цаг ямагт чухалчилж, иж бүрэн стратегийн түншлэлийн харилцаандаа тодорхой, тууштай хандана. Эхлээд бид бие биенийгээ хүндэтгэж харилцан итгэлцэж, хоёр улсын төрийн харилцан итгэлцлийн түвшингээ дээшлүүлнэ. Хоёрдугаарт, хоёр тал бие биенийхээ эрх ашгийн цөмийг харилцан хүндэтгэж, харилцан дэмжинэ. Гуравдугаарт, харилцан ашигтай, хүртээмжтэй хамтын ажиллагааг хоёр тал хөгжүүлэх хэрэгтэй. Хамтын ажиллагаа ард түмэнд хүртээмжтэй байх нь илүү их чухал. Мөн ард түмэн хоорондын харилцаа, найрамдлыг бэхжүүлэхийн төлөө ажиллах болно. Хятадуудын хэлдгээр “Төрийн харилцаа бол ард иргэдийн харилцаанаас эхэлдэг. Ард иргэдийн харилцааны гол цөм нь бие биенийгээ ойлгоход оршино” гэдэг. Тиймээс ард түмэн хоорондын харилцааг улам бүр хөгжүүлэхийн төлөө бид ажиллана. Мөн олон улсын хамтын ажиллагаагаа бэхжүүлэх хэрэгтэй байна. “Бүс ба зам” санаачилгыг манай хоёр улсын хөгжлийн стратегид илүү их уялдуулан зохицуулах, хэрэгтэй байна. “Бүс ба зам” бодлогын хүрээнд хоёр тал бодит ажил, хамтын ажиллагаагаа эхлүүлэх нь зүйтэй гэж үзэж байгаа. Мөн бид энэ асуудал дээр Монголын холбогдох байгууллагатай илүү ойр дотно, идэвхтэйгээр хамтран ажиллах хэрэгтэй.
-Монгол, Хятад хоёр улсын эдийн засгийн харилцааг хөгжүүлэхэд таны зүгээс ямар шинэлэг алхам хийх вэ?
-Манай хоёр улс хөршүүд. Худалдаа эдийн засгийн хамтын ажиллагааг хөгжүүлэх чиглэлд давуу тал ихтэй байдаг. Сүүлийн жилүүдэд бидний худалдаа, эдийн засгийн хамтын ажиллагаа амжилттай хөгжиж ирлээ. Өнгөрсөн онд бидний худалдааны нийт эргэлт, 900 мянган ам.долларт хүрсэн. Энэ онд нэг сая ам.долларт хүргэнэ гэж бид төлөвлөж байна. Эдийн засгийн хамтын ажиллагааг хөгжүүлэхдээ хоёр талын хамтын ажиллагаанаас гадна БНХАУ, ОХУ, Монгол Улс гэх гурван талын хамтын ажиллагаа чухал. Хоёр талын хувьд дэд бүтцийн хөгжлийн салбарт илүү их хамтран ажиллах шаардлага, хэрэгцээ, бололцоо бий. Хамтын ажиллагаагаа хөгжүүлэхдээ шинэ орчинг бий болгох хэрэгтэй байна. Өнгөрсөн онд бид БНХАУ, Монгол Улсын хооронд хил орчмын худалдааны чөлөөт бүс байгуулах тухай хэлэлцээрийг байгууллаа. Цаашид энэ хэлэлцээрийг бодит ажил болгохын төлөө ажиллах болно. Хамтарсан чөлөөт бүсийг жинхэнэ ёсоор байгуулж, хэрэгжүүлж чадах юм бол хоёр улсын эдийн засгийн хамтын ажиллагаанд шинэ боломж, шинэ үүдийг нээх болно. Мөн Монгол Улс мал аж ахуйн орон. Мал аж ахуйн салбарт давуу тал ихтэй. Энэ боломжийг ашиглаж бид Мал аж ахуйн бүтээгдэхүүнийг боловсруулах, худалдааны чиглэлээр хамтран ажиллана. 2016 онд манай улсын ерөнхий сайд Монгол Улсад айлчлах үед хоёр улсын ерөнхий сайд энэ чиглэлээр хамтран ажиллахаар тохиролцсон. Цаашид бид энэ тохиролцоог хэрэгжүүлэхийн төлөө ажиллах болно. Түүнчлэн Уул уурхайн салбар хоёр орны хамтын ажиллагааны чухал салбар. Монгол Улс баялгаар баян орон. Бид хөрш орнууд учраас тээвэрлэлтэд давуу талтай. Мөн БНХАУ өргөн зах зээлтэй. Монгол Улсын байгалийн баялгийг боловсруулж, нэмүү өртгийг нэмэгдүүлэх, Монголын ард түмэнд илүү их ашиг тусыг хүртээх чиглэлээр бид хамтран ажиллах нь чухал байна.
-Гадаад харилцааны сайд Д.Цогтбаатартай та саяхан уулзаж, ярилцсан. Тэгэхдээ юу ярилцсан бэ?
-Сайдтай уулзаж, жуух бичгийн хуулбараа өргөн барилаа. Бид хоёр найрсгаар хоёр улсын харилцааг хэрхэн хөгжүүлэх талаар санал бодлоо солилцож, ярилцлаа. Би БНХАУ-аас Монгол Улсад баримталж байгаа бодлогыг ярьсан. Сайд маань хоёр улсын харилцааг маш өндрөөр үнэлж байгаа гэдгийг сонсоход таатай байлаа. “БНХАУ, Монгол Улсын харилцаа улс орнуудын харилцааны үлгэр жишээ” гэж сайд маань дүгнэсэн байна лээ. Бүрэн санал нэгдэж байгаа. Цаашид хоёр тал хоёр улсын найрсаг ажил хэрэгч хамтын харилцааг хөгжүүлэхийн төлөө хамтран ажиллах болно.
-“Нэг бүс, нэг зам” санаачилгын хүрээнд БНХАУ-тай хөрш зэргэлдээ болон бүс нутгийн орнууд идэвхтэй хамтран ажиллаж, үр шимийг нь хүртэж байна. Харин Монгол Улсын тухайд газар зүйн байршлаасаа шалтгаалан энэ санаачилгын хүрээнд татагдан орохоос илүүтэй, Орос, Монгол, Хятад гэсэн гурван улсын Эдийн засгийн коридор төслөөр холбогдож байна. Одоогоос бараг дөрвөн жилийн өмнө Гурван улсын эдийн засгийн коридорын хүрээнд хэрэгжүүлэх дэд бүтцийн томоохон төслүүдээ тохирсон ч гүйцэтгэл хангалтгүй байгаа. Гурван улсын эдийн засгийн коридорын төслүүдийг хэрэгжүүлэхэд ямар саад бэрхшээл байна вэ?
-“Бүс ба зам” бол ганц Хятад улсын бодлого биш. Энэ бол олон улсын, бүс нутгийг хөгжүүлэх томоохон төсөл. БНХАУ-д ашигтай төдийгүй, нийт оролцож буй бүхий л улс оронд ашиг тусаа өгнө гэж үзэж байна. “Бүс ба зам”-ын гол үзэл санаа нь хамтаараа ярилцаж, зөвлөлдөж, ач тусыг нь хамтдаа хүртэх юм. БНХАУ болон Монгол Улс энэ хөтөлбөрөө хэрэгжүүлж, оролцоход газарзүйн хувьд ихээхэн давуу талтай. “Бүс ба зам”-ын стратегийн хүрээнд зургаан коридор байгуулахаар төлөвлөж байна. Үүний нэг нь БНХАУ, Монгол Улс, ОХУ-ын эдийн засгийн коридор юм. Гурван талын ярилцаж байгаагаар энэ коридорт нэлээд олон төсөл хамрагдаж байна. Түүний дотор дэд бүцийн төсөл болох Алтанбулаг-Улаанбаатар-Замын-Үүд-ийн төмөр зам, автозамын төсөл болон боловсруулах үйлдвэр байгуулах төсөл орж байгаа. Түүнчлэн мөнгө, санхүү, чөлөөт худалдаа гээд маш олон төсөл бий. Эдгээрийг гурван тал нухацтай судалж, ярилцах хэрэгтэй. Ойрын үед эхлэх бололцоотой байгаа төслийг гурван тал сонгож, хэрэгжүүлж эхлэх нь аль, аль талдаа ашигтай шийдэл.
-Монгол Улсад Хятадын хөрөнгө оруулалттай олон аж ахуйн нэгж уул уурхай, дэд бүтцийн салбарт ажиллаж байна. Харин аж үйлдвэр, тэр тусмаа боловсруулах аж үйлдвэрийн хөрөнгө оруулалт хангалтгүй байна. Энэ байдлыг засахын тулд Хятадын Засгийн газрын зүгээс дэмжлэг үзүүлнэ гэдэгт итгэж байна…
-Монгол Улсад үндэсний аж үйлдвэрийг хөгжүүлэх бодлого баримталж байгаа. Зарим арга хэмжээнүүдийг ч авч байна. БНХАУ-ын талаас дэмжиж байгаа. Ер нь Монгол Улсын эдийн засгийн хөгжилд үндэсний аж үйлдвэрлэл илүү их боломжийг нээж өгнө. Эхний ээлжинд уул уурхайг түлхүү ашиглаж, олсон хөрөнгөөрөө аж үйлдвэрлэл, боловсруулах үйлдвэрийг хөгжүүлж болно. Энэ чиглэлд бид дэмжиж, хоёр тал хамтарч болно. БНХАУ-д техник, технологи бий. Санхүүгийн боломж ч бий. Тиймээс хоёр тал энэ хүрээнд хамтран ажиллах бололцоотой. Цаашид бид Монгол Улсад боловсруулах үйлдвэр, нэмүү өртөгтэй бүтээгдэхүүн гаргахад нь анхаарал хандуулах болно.
-БНХАУ болон Монгол Улсын харилцааг шинэ шатанд гаргахын тулд талууд юун дээр анхаарч ажиллах ёстой гэж та бодож байна вэ?
-Бидний харилцаа өндөр түвшинд хүрч байна. Энэ харилцааг хөгжүүлж, өргөжүүлэх гэрэлт ирээдүй бий. Д.Цогтбаатар сайдын дүгнэсэнчлэн үлгэр жишээч, харилцааг хадгалж, хөгжүүлэх, улс төрийн хүрээнд харилцан итгэлцэх итгэлцлийг нэмэгдүүлэх хэрэгтэй. Хоёрдугаарт, энэ харилцааг урт удаан хугацаанд хөгжүүлэхэд тусалдаг эдийн засгийн хамтын ажиллагааг түлхүү хөгжүүлэх хэрэгтэй. Эдийн засгийн хамтын ажиллагаа бол улс төрийн харилцааг хөгжүүлэх томоохон хөшүүрэг юм. Гуравдугаарт, ард иргэд хоорондын харилцан танин мэдэх, ойлголцлыг дээшлүүлж, бататгах хэрэгтэй байна. Сүүлийн жилүүдэд энэ чиглэлээр дорвитой ахиц, дэвшлүүд гарч байна. Эргэж ирэхэд л ажиглагдаж байсан. Мөн олон улсын нийгэмлэгийн өмнө хүлээсэн үүргээ биелүүлж, бие биенийгээ дэмжиж, тусалж, олон улсын тавцанд байр сууриа уялдуулан зохицуулах хэрэгтэй байна.
-Сүүлийн хоёр гурван жилд Хятадын сонгодог уран зохиолыг монгол уншигчдад таниулах, кино урлагийг монгол телевизүүдээр нэвтрүүлэх зэргээр соёлын харилцаа эрчимтэй явж байна. Гэвч дан нэг улсын соёлын контентыг телевизээр түлхүү гаргахад олон нийтийн зүгээс дургүйцэх хандлага ажиглагддаг. Энэ хандлага Өмнөд Солонгосын олон ангит кинонуудын тухайд ч ажиглагддаг. Манай хоёр улс түүх, соёлын урт удаан жилийн түүхтэй. Энэ түүхийг харуулсан хамтарсан соёлын контент бүтээх замаар энэ хандлагыг зөөллөх боломж харагддаг. Энэ тал дээр таны бодлыг сонсмоор байна…
-Чухал сэдэв. Манай хоёр ард түмэн өнө удаан жилийн уламжлалт харилцаатай. Сэтгэл зүйн хувьд ч ижил төстэй. Тиймээс энэ тал дээр хамтын ажиллагаагаа нэмэгдүүлэх нь давуу тал үүсгэнэ. Соёл урлагийн салбарт хамтран ажиллаж, бүтээл туурвихад бидний зүгээс дэмжинэ. Хоёр талын соёлын харилцааг хөгжүүлэх хэрэгтэй. Нэгэнт ийм бололцоо байгаа учраас ашиглах ёстой. Ялангуяа би хувь хүний зүгээс дэмжлэг үзүүлэх болно.
-Сүүлийн таван жил БНХАУ-ын дэмжлэгтэйгээр монгол оюутнуудыг Хятадад сургая гэсэн Хятадын Засгийн газрын дэмжлэг нэлээн сайн явсан. Энэ хөтөлбөр дуусч байна. Цаашид үргэлжлэх болов уу?
-Хамтын ажиллагааны өргөн ирээдүйг хөгжүүлэхэд бие биенийгээ ойлгож, мэдэрдэг боловсон хүчин хэрэгтэй. Сүүлийн жилүүдэд Монголд хятад хэл эзэмшсэн боловсон хүчин олноор нэмэгдэж байна. Энэ нь хоёр улсын харилцааг хөгжүүлэхэд маш том тус дэм болж байгаа. Хоёр талын боловсролын хамтын ажиллагааг хөгжүүлэхийг БНХАУ-ын тал маш их чухалчилж байна. Олон жилийн турш Хятадын засгийн газрын тэтгэлгээр оюутнуудыг сургасан. Одоо тогтмол квот нь 220 оюутан байна шүү дээ. Цаашид энэ чиглэлээр хамтын ажиллагаагаа хөгжүүлэхийн төлөө байна. Хоёр талын боловсролын байгууллага энэ талаар ярилцаж байгаа. Энэ чиглэлд хамтын ажиллагаагаа улам эрчимжүүлнэ.
-БНХАУ-д коронавирусийн нөхцөл байдал хэр байгаа вэ. Дэгдэлт болон нас баралт өдөр бүр нэмэгдсээр байна шүү дээ?
-Өдгөө Хятадын ард түмэн халдварт өвчний эсрэг хатуу тэмцэж байна. Си Жиньпин дарга биечлэн удирдан зохион байгуулж, Ли Көчян ерөнхий сайд өвчний тархалттай тэмцэх төв ажлын хэсгийг удирдан бүх талын ажлыг зохион байгуулж, улс орон даяар тархалттай тэмцэх нэгдсэн системийг шуурхай байгуулан хамгийн цогц, хамгийн хатуу арга хэмжээг аван ажиллаж байна. Эдгээрийн олон арга хэмжээ “Олон улсын эрүүл мэндийн дүрэм”-ийн шаардлага болон ДЭМБ-ын санал зөвлөгөөнөөс хавь илүү давсан. Өвчний тархалтын нөхцөл байдал хүнд, ээдрээтэй байгаа ч урьдчилан сэргийлэх ажил тасралтгүй ахицтай байна. Вирусийн эсрэг вакцин гаргаж авах судалгааг эхлүүлсэн бөгөөд тусгаарлах эмнэлгийн барилгын ажил дуусч эмнэлэг ашиглалтад ороод байна. Уг өвчнөөр халдварласан хүний тоо хэдий олон байгаа ч Хятадад халдварын улмаас нас барах магадлал маш бага буюу хоёр хувь байна. Энэ магадлал Эбола, H1N1, Амьсгалын цочмог халтай хам шинж (SARS), Ойрх Дорнодын амьсгалын замын хам шинж (MERS) зэрэг халдварт өвчнүүдтэй харьцуулахад харьцангуй бага аж. Одоогоор уг халдвар эдгэрсэн тохиолдол тасралтгүй нэмэгдэж байгаа бөгөөд нөхцөл байдал өөрчлөгдөж сайнаар эргэнэ гэдэгт итгэлтэй байна. Хятад улс Си Жиньпин даргаар цөм болгосон ХКН-ын төвлөрсөн зөв удирдлагатай, Хятадын онцлогтой социализмын том асуудлыг төвлөрсөн хүчээр шийддэг тогтолцооны давуу талтай, эдийн засаг, нийгэм, эрүүл мэндийн салбарын өндөр хөгжилтэй, бүх ард түмний эв нэгдэл, олон түмний эр зоригоор урагшилдаг оюун санааны эрч хүчтэй байна. Бидэнд энэ халдварт өвчнөөс урьдчилан сэргийлж, даван гарах итгэл, чадвар мөн нөөц бололцоо ч байгаа.
Урьдчилан сэргийлэх тал дээр Хятад улс юуны өмнө ард түмнийхээ амь насыг, эрүүл мэндийг хамгаалах хариуцлагаа биелүүлж, үүний зэрэгцээ дэлхий дахины эрүүл мэндийн аюулгүй байдлыг хамгаалахад олон улсад хүлээсэн үүргээ биелүүлэх болно. Хятадын Засгийн газар өвчний тархалт үүссэн цагаас эхлэн нөхцөл байдалд нээлттэй, ил тод, үүрэг хариуцлагатайгаар хандаж, дотоод гадаадад тархалтын талаарх мэдээллийг цаг тухайд нь хүргэж ирсэн. Мөн ДЭМБ-д өвчний тархалттай холбоотой нөхцөл байдлыг хамгийн түрүүнд мэдэгдэж, вирусийн генийн дарааллын талаарх мэдээллийг ДЭМБ болон бусад улс орнуудтай цаг тухайд нь, санаачилгатайгаар хуваалцан бүх тал дээр идэвхтэй хариу арга хэмжээ авч, олон улсад холбогдох хамтын ажиллагаагаа бэхжүүлж нөхцөл байдал харьцангуй хөнгөн буюу халдвар тохиолдлын тоо нийт халдвараар бүртгэгдсэн тохиолдлын нэг хувийг эзэлж байна. Мөн Монгол Улсад уг өвчний тохиолдол гараагүй буйд маш баяртай байна. Энэ бүх нөхцөл байдал Хятад улс өвчний тархалттай тэмцэж, дэлхийн бүх ард түмний эрүүл мэндийг хамгаалахаар хамгийн их хүчин зүтгэл гаргаж, хамгийн үр дүнтэй арга хэмжээ авч байгааг харуулж байна.
Олон улс БНХАУ-ын өвчний тархалтын эсрэг авч хэрэгжүүлж буй арга хэмжээг өндрөөр үнэлж байна. ДЭМБ Хятад улс шинэ төрлийн коронавирусээр үүсгэгдсэн уушгины хатгалгааны тархалтын эсрэг шинжлэх ухаанч, үр дүнтэй арга хэрэглэж байна. Хятадын талын гаргаж буй хичээл зүтгэлийг хүндэтгэн сайшаах нь зүйтэй. Хятадын тал өвчнийг ялан дийлж чадна гэдэгт итгэлтэй байна гэсэн юм. ДЭМБ-ын ерөнхий захирал Терос Адханом, “Хятад улсын удирдлагууд болон ард иргэдийн өвчинтэй тэмцэж байгаа зүрх зоригийг хараад сэтгэл их хөдөлж байна. Хятад улсын авч хэрэгжүүлж буй хүчтэй арга хэмжээ зөвхөн Хятад төдийгүй дэлхий нийтэд тустай. Энэ үйл явдал Хятад улсын хариуцлагатай байдал, итгэл найдвар, чадварыг харуулж байна. Хятад улс дэлхийн улс орнуудад халдварт өвчинтэй тэмцэх шинэ үлгэр жишээг бий болгож өглөө” хэмээсэн юм. Герман, Сингапур, Англи зэрэг дэлхийн улс орнууд халдварт өвчнийг хянах, урьдчилан сэргийлэх, эмчлэх тал дээр Хятад улсаас үлгэр дуурайлал авч буйгаа илэрхийлэн, улс орнууд хамтын ажиллагаагаа нэмэгдүүлж, гар гараасаа барилцан халдварт өвчнийг ялан дийлэхийг уриалсан.
Нэгдүгээр сарын 30–ны өдөр, ДЭМБ шинэ төрлийн уушгины хатгалгаанаас үүдэн “Олон улсын онц байдал” зарласан нь Хятад улсын халдварын эсрэг хэрэгжүүлж байгаа арга хэмжээ хангалтгүй байна гэсэн үг биш, харин эрүүл мэндийн тогтолцоо сул улс орнуудыг хамгаалах, өвчний тархалтын эсрэг илүү олон улс орнуудын хүч чадлыг дайчлахын тулд юм. Хоёрдугаар сарын гуравны өдөр, ДЭМБ-ын ерөнхий захирал Терос Адханом “Улс орнууд үнэн бодит байдалд тулгуурлан, шинжлэх ухаанч талаас нь дүгнэлт хийх нь зүйтэй. Сэрэмжлэх нь зүйтэй хэдий ч хэт дэвэргэх шаардлагагүй. ДЭМБ-аас улс орнууд ямар нэгэн харилцан зорчих хөдөлгөөн болон худалдааг хязгаарлах арга хэмжээ ав гэж зөвлөхгүй” хэмээн дахин мэдэгдсэн. Хятадын тал олон улстай хамтын ажиллагаагаа нэмэгдүүлж, халдварын эсрэг арга хэмжээг хамтран хийж гүйцэтгэхэд бэлэн байгаа ба улс орнууд Хятад улсад дэгдээд байгаа өвчний байдал болон урьдчилан сэргийлэх ажлыг бодитоор харна гэдэгт найдаж байна. Хэт хязгаарлах арга хэмжээ авах шаардлагагүй.
Олон улс орнууд төрөл бүрийн хэлбэрээр Хятад улсын халдварт өвчний эсрэг тэмцэх тэмцлийг дэмжиж буйгаа илэрхийлж байхад АНУ эсрэгээрээ, Хятад улсад ямар ч бодит тусламж үзүүлээгүйгээр барахгүй, Хятад улсад дэгдсэн өвчний талаар хэт дэвэргэсэн хариу үйлдэл үзүүлж, хэтрүүлсэн тэмцэх арга хэмжээ авч байна. Тэр ч байтугай, зарим нэгэн өндөр албан тушаалтнууд Хятадын талаар нөхөрсөг бус тайлбар хийсэн нь муу үлгэр дуурайл үзүүлсэн хэрэг боллоо.
Зовох цагт нөхрийн чанар танигдана. Халдварт өвчин дэгдсэнээс хойш, Монгол Улсын Ерөнхий сайд У.Хүрэлсүх, Гадаад харилцааны сайд Д.Цогтбаатар нар БНХАУ-ын ерөнхий сайд Ли Көчян, Төрийн Зөвлөлийн гишүүд, Гадаад хэргийн сайд Ван И нарт Хятад улсыг дэмжиж буйгаа илэрхийлэн захидал илгээж, Монгол Улсын Засгийн газар Хятадын талд 200 мянган ам.долларын хандив үзүүлж буйгаа мэдэгдсэн. Монголын улс төрийн намуудын удирдлагууд болон найрсаг харилцаатай байгууллагууд, салбар бүрийн төлөөллүүд Хятад улсыг дэмжиж буйгаа илэрхийлэн, хандив өргөхийг уриалсан. Монгол нөхдийн сайхан сэтгэл, сайн үйлсийг хараад бид машид сэтгэл хөдөлж байна, чин сэтгэлийн талархал илэрхийлье. Энэ бүхэн сүүлийн жилүүдийн Хятад, Монгол хоёр орны харилцааны өндөр хөгжил, хоёр орны ард иргэдийн гүн гүнзгий найрамдлыг харууллаа. Саяхан, Монгол Улс Хятад, Монголын хилийн боомтуудаар зорчих иргэдийн хөдөлгөөнд хязгаарлалт хийсэн. Хятадын тал үүнийг ойлгож байгаа бөгөөд Монгол Улс ДЭМБ-ын зөвлөмжийг хүндэтгэж, Хятад, Монгол хоёр орны ард иргэдийн найрамдал, хоёр орны харилцааг сахин хамгаалах үүднээс зохих хязгаарлалтын арга хэмжээг аажмаар султгаж, хоёр орны иргэдийн зорчих хөдөлгөөн болон худалдааны сөрөг нөлөөг багасгана гэдэгт итгэлтэй байна.
-Та монгол хэл сурч, Монгол Улсад олон удаа томилогдон ажиллаж байсан хүн. Яагаад монгол хэл сонирхон судлах болсон бэ. Монгол хэлний том мэргэжилтний хувьд монгол хятад хэлнээ зохиол бүтээл орчуулж байсан уу?
-Монгол Улсын ачаар, Монголын багш нарын ачаар би монгол хэл судалж, сурч эзэмшсэн байна. Монголын уран зохиолыг унших дуртай. Монгол Улсын зарим бүтээлүүдийг хятад хэлэнд хөрвүүлж орчуулсан. Бээжингийн их сургуулийн багш Дулаан гуай Монголын шүлгийн түүврийг хятад хэлэнд орчуулсан. Цаашид Монголын ард түмний тухай ойлголтыг нэмэгдүүлэхийн тулд Монголын ном, бүтээлүүдийг хятад хэлэнд орчуулах ажлыг улам эрчимжүүлнэ.
-Та яагаад монгол хэлийг тэр олон мянган хэлээс онцлон гүнзгийрүүлэн суралцсан юм бэ?
-Монгол хэл сурна гэж анхандаа бодоогүй. Манай нутагт орос хэлийг нэлээд заадаг байлаа. Би хойд нутгийн хүүхэд учраас монгол хэлний факультетэд хуваарилагдсан. Анх сурахад хэцүү байсан. Дуудлага амаргүй байлаа. Тэгээд Монголд ирж ажиллаад, Элчин сайдын яамнаас намайг МУИС-д оруулж, хэлний дадлага хийлгэсэн. Монгол багш нарын ачаар монгол хэлийг эзэмшсэн. Надад сайхан багш нар хичээл зааж байсан. Чой.Лувсанжав багшаас эхлүүлээд л.
-Та Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Х.Баттулгад итгэмжлэх жуух бичгээ удахгүй өргөн барина.
-Удахгүй эрхэм Ерөнхийлөгчид жуух бичгээ албан ёсоор өргөн барина. Тэсэн ядан хүлээж байна. Ерөнхийлөгчтэй уулзахдаа БНХАУ-ын Засгийн газраас монгол Улстай харилцах төрийн бодлогыг дахин давтан илэрхийлнэ. Монгол Улсын тусгаар тогтнол, нутаг дэвсгэрийн бүрэн бүтэн байдлыг хүндэтгэх нь БНХАУ-ын тууштай бодлого юм.