( Өнөөдөр “Шударга Бизнес Монгол улсын хөтөлбөр” үнэлгээний тайланг танилцууллаа )
БИКА ( Бизнесийн ёс суртахууны улсын хөтөлбөр ) нь Транспэрэнси Интернэшнл байгууллагын санаачилсан бизнесийн салбар дахь авлигыг бууруулах, шудрага байдлыг үнэлсэн хөтөлбөрюм. Энэхүү хөтөлбөр нь Монголоос гадна хэд хэдэн оронд хэрэгжиж байна. Хөтөлбөрийн хүрээнд иргэний нийгмийн байгууллагын оролцоо, төрийн байгууллагын нөлөө ба хувийн хэвшлийн шударга байдлыг үнэлсэн байна. Үнэлгээг хийхдээ төрийн байгууллагуудыг есөн үндсэн индикатор, хувийн салбарыг таван үндсэн индикатор, иргэний нийгмийг нэг үндсэн индикатороор үнэлжээ.
Төрийн байгууллагын хувьд : Хуулийн орчин бүрдсэн боловч хэрэгжилт асуудалтай. Төрийн байгууллагаас зарласан тендерийн шалгаруулалтад улс төр, гэр бүлийн холбоо сүлбээ ихээхэн нөлөөлдөг. Нягтлан бодох бүртгэл, аудитын стандартыг мөрдөхтэй холбогдох хуулийн хэрэгжилтийн мэдээлэл олон нийтэд нээлттэй бус гэсэн үнэлгээ гарчээ.
Хувийн хэвшлийн хувьд : Хэрэгжиж буй хөтөлбөрүүд бизнесийн онцлогийг тусгаагүй. Энэ чиглэлээр идэхтэй, нөлөө бүхий холбоодын тоо хангалтгүй. Авлигын эсрэг тэмцэх хамтарсан төсөл, санаачилгууд тодорхой биш. Компаниуд ашиг хүртэгч эцсийн эзэмшигчийг зарладаггүй, улс төрийн хандивийн мэдээллээ нээлттэй болгодоггүй гэсэн үнэлгээ гарсан байна.
Иргэний нийгмийн хувьд : Олон нийтийн зүгээс төрийн өмчийн худалдан авалтын явцад авлига өгөх магадлал өндөр. Авлигын хэргүүдийг шийдэх асуудлыг зогсооход чиглэсэн үйл ажиллагааны хүчин чармайлт хангалтгүй. Хувийн хэвшлийн бизнес эрхэлэгчдийн ёс зүйд хяналт тавихад бэрхшээлтэй. Дийлэнх хэвлэл, мэдээллийн хэрэгслүүд аливаа нам, улс төрийн хүчнээс хамааралтай гэх үнэлгээ гарсан байна.
Н.ЭНХТЭНГЭР