40 орчим орны 200 гаруй нэрт яруу найрагч, зохиолч, нийтлэлч, орчуулагч, урлаг соёлын зүтгэлтнүүд оролцсон “Дэлхийн яруу найргийн өдрүүд” манай улсад энэ сарын 16-22-ны өдрүүдэд манай улсад анх удаа болж өндөрлөв. Энэ хүрээнд “Байгалийн оюун санаа ба Хүмүүний сэтгэлийн байгаль” хэмээх агуулгын дор Дэлхийн яруу найрагчдын XXXVII их хурал болсон. Энэхүү хуралд Норвегийн Вангийн яруу найрагч “Поэт лауреат”, “Хүлэг баатар” цолтой нэрт яруу найрагч Кнут Өдигард, Испани хэлт яруу найргийн өнөө цагийн сод төлөөлөгч Испанийн нэрт яруу найрагч Хусто Хорхе Падрон, Казахстан улсын төрийн шагналт, суут яруу найрагч Улугбек Оразбайулы Есдаулет, Унгарын Ерөнхий сайдын зөвлөх, нэрт яруу найрагч Гиза Чекс нарын алдар суутнууд ирсэн билээ.
Энэ үеэр дэлхий дахинд нэрд гарсан Тайваний яруу найрагч, Хятадын утга зохиолын шагналт, Дэлхийн урлаг соёлын академийн утга зохиолын доктор Юй Ситэй ярилцлаа. Тэрбээр өнгөрсөн мягмар гаригт Хүүхдийн номын санд өөрийн уран бүтээлийнхээ дээжээс дурсгал болгон бэлэглэсэн юм.
-Та Монгол оронд ирсэн сэтгэгдлээсээ хуваалцахгүй юу. Манай улсад хэдэн удаа ирж байна вэ?
-Би танай улсад өнөө жил тав дахь удаагаа ирж байна. Монголчуудын ёс заншил, аж амьдрал надад үнэхээр дотно, сонирхолтой сайхан санагддаг. Ирэх болгондоо Монголын үзэсгэлэнт байгаль, ёс заншилтай танилцаж, түүгээр нь бахархаж байдаг. Монгол бол үнэхээр аугаа түүхтэй улс юм. Тэртээ 800 гаруй жилийн өмнө дэлхий дахиныг эзэгнэн явсан их гүрэн шүү дээ. Би анх Монголд ирэхдээ цэв цэнхэр тэнгэрийг нь хараад нүд баясаж, өргөн уудам тал нутгийг нь харж сэтгэлээ баясгасан. Ямар гүн цэнхэр тэнгэр вэ, ямар өргөн уудам газар нутаг вэ хэмээн өөрийн эрхгүй дуу алдсан. Тийм болохоор монгол орныг би өөрийнхөө хоёр дахь эх орон хэмээн бодохыг хүсэж байна.
-Дэлхийн яруу найрагчдын ээлжит чуулган манай улсад анх удаагаа зохион байгуулагдлаа. Энэхүү уулзалтын зорилго юу байв?
-Дэлхийн яруу найрагчдын XXXVII их хурал Монгол Улсад анх удаагаа амжилттай зохион байгуулагдлаа. Олон орны алдар цуутай зохиолчид танай улсад бүтэн долоо хоногийн хугацаанд чуулсан. Энэ үеэр би ойрд уулзаагүй олон найз нартайгаа уулзаж, сэтгэлийн онгодоо хөглөлөө. Энэхүү чуулга уулзалтын гол зорилго бол дэлхийн энх тайван, эрх чөлөө, сайн сайхан амьдрахын төлөө байв. Мөн “Байгалийн оюун санаа ба хүмүүний сэтгэлийн байгаль” хэмээх уриан дор тодорхой ажлууд хийгдлээ. Дэлхийн яруу найрагчдын анхдугаар чуулганыг анхлан санаачилж, зохион байгуулсан нь тайвань хүн байдаг.
-Таны уран бүтээлийн багагүй хувийг хүүхдийн зохиол эзэлдэг гэсэн. Саяхан та манай улсын Хүүхдийн номын санд өөрийнхөө бүтээлээс хандивласан. Ямар бүтээлүүд багтав?
-Монголын хүүхэд багачуудад зориулж, өөрийн бүтээсэн “Сайхан сэтгэлт анчин”, “Амин навчны дууль” хэмээх тус бүр гурван боть үлгэрээс бүрдсэн хоёр номоо хэвлүүлэн өнчин ядуу, хөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхдүүдэд Монголын хүүхдийн төв номын сангаар дамжуулан бэлэглэж байна. Энэхүү хоёр номыг маань Монголын нэрт орчуулагч Доржсүрэнгийн Болдбаатар эх хэлнээ хөрвүүлэн уншигч түмэнд хүргэсэнд талархаж байна. Улс орны ирээдүйг авч явах хүүхэд багачуудыг номонд дуртай болгох нь миний хамгийн гол зорилго. Нялх балчираасаа ном уншиж, номтой нөхөрлөсөн хүн хэзээ ч муу хүн болдоггүй гэдэгт итгэдэг. Тэд нийгмийнхээ манлайлагч нь байдаг юм. Үүнийг би баттай хэлнэ. Миний өдий хүртэл хийсэн уран бүтээл, зохиолуудын ихэнх хувийг хүүхдийн зохиол эзэлдэг. Энэ чиглэлээр чамгүй олон бүтээл гаргасан. Монголын хүүхэд багачуудад бэлэглэж буй дээрх хоёр бүтээлээ таван жилийн өмнөөс бичиж эхэлсэн. Би хүүхдийн зохиолоос гадна яруу найраг, үргэлжилсэн үгийн зохиол, тууж, роман, жүжиг зэрэг төрөл жанраар бичдэг. Өдгөө утга зохиолын салбарт 50 гаруй жил сэтгэл зүрхээ зориулан явж байна даа. Мөн миний зохиолуудад хүнийг хайрлах хийгээд хүний мөн чанарын тухай түлхүү өгүүлдэг. Мөн байгаль дэлхийгээ хэрхэн хайрлах ёстойг зохиолдоо тусгаж өгдөг.
-Утга зохиол, яруу найраг тухайн улс, үндэстний соёл, түүхийг илэрхийлэгч толь нь болдог болов уу. Та Тайвань, Монголын утга зохиол, яруу найргийн ялгаа, онцлогийг хэлэхгүй юу?
-Тэгэлгүй яахав. Хэл бол соёлын амин сүнс. Энэхүү хэлээр үг холбож, утга зохиол, яруу найраг туурвидаг. Мөн хүний сэтгэл зүрхнээс ундран гарч, тодорхой нэгэн утгыг илэрхийлдэг. Тэрхүү утга нь тухайн улс, үндэстний соёл, зан заншил, үүх түүх, ахуй амьдрал, хүмүүсийнх нь ааш занг бүрэн тольтсон байдаг. Тайванийг та бүхэн мэднэ. Манай орон жижиг арал дээр оршин тогтнодог шүү дээ. Харин монгол бол өргөн уудам нутагтай, нүүдэлчин өв соёлтой ард түмэн. Ерөнхийдөө яруу найргийн хувьд адилхан хэв маягаар бичигдэнэ. Гэхдээ зохиол бүтээлдээ өгүүлж буй утга агуулга нь өөр. Монголын яруу найрагчид уудам тал нутаг шигээ гүн ухаанаар шүлгээ тэрлэдэг бол манай зохиолчид тэнгис далайн гайхамшгийг цалгиулан уяхнаар бичдэг. Өөрөөр хэлбэл Монголын шүлэг яруу найраг, зохиолд тэрхүү уудам тал нутаг шигээ амьдралын гүн ухааныг өгүүлдэг хэмээн боддог доо.
-Та өөрийнхөө шилмэл зохиол, уран бүтээлүүдээсээ сонордуулахгүй юу?
-Миний хамгийн алдартай бүтээл “Зам” хэмээх найраглал бий. Энэхүү найраглал маань дэлхийн гуч гаруй улс орны хэлээр орчуулагдан, хэвлэгдэн хүрсэн байдаг. Сонирхуулахад, Энэтхэг улсын Ерөнхийлөгчийн ордонд “Зам” найраглал маань тавигдсан нь нэр төрийн илэрхийлэл хэмээн үздэг. Өдгөө үргэлжилсэн үгийн зургаан ном, яруу найргийн 20 гаруй ном хэвлүүлсэн. Миний бие Их Монгол Улс байгуулагдсаны 800 жилийн ойд зориулж “Чингис хаан-Хөх тэнгэрийн орны луу” хэмээх уянга туульсын томоохон хэмжээний найраглал бичиж ирүүлсэн бөгөөд энэхүү бүтээлийг маань орчуулагч Д.Болдбаатар яруу сайхан орчуулсан билээ. Уг найраглал Тайваний утга зохиолын сэтгүүлд хэвлэгдэн хятад, англи хэлээр дэлхийн олон оронд түгсэн.