“Наадам айсуй…”, “өнгөрсөн наадмаар…”, “өнөө жилийн наадмаар хэн нь түрүүлэх бол, ямар цолтон шинээр төрөх вэ…” гэсэн яриа олны дунд ид хүчээ авлаа. Арга ч үгүй биз. Наадам дөхөөд ирэхээр хүлгийн үүрсээ, хүүхдийн гийнгоо, хүчит бөхчүүдийн шаваа чат пад сонсогдож, ууц нуруу, духны хөлс нь бөмбөлзөнхөн урсах нь юутай үзүүштэй, бахдам сайхан. Наадмын тухай ийн бодол болсоор Бугын сангийн аж ахуй дахь Өвөрхангай, Ховдын бөхчүүдийн галыг зорин явлаа. Улаанбаатараас холгүйхэн орших уул, ус ой мод хослосон энэхүү газарт эртнээс халхын хүчит бөхчүүд бэлтгэл сургуулилтаа базаан улсын баяр наадмын дэвжээнд хүчийг үзэн, алдар цолоо дуудуулж ирсэн билээ. Өнөө жил улсын арслан Ганхуягаар ахлуулсан Өвөрхангайн бөхчүүд, улсын заан Ц.Мягмарсүрэн, улсын начин Бүрэнбаатар нарын ахалсан Ховдын хүчтэнүүд зургаан сарын эхээр Бугын сангийн аж ахуй дахь “Тоорил ханы хүрээ” хэмээх амралтын газар байрлан, нэгэн зүрхээр галыг бадраан наадмын бэлтгэлээ базааж буй ажээ.
“Их Монголын хүчтэн” дэвжээний нийт 120 гаруй улс, аймгийн цолтой болон залуу бөхчүүд энэхүү галд багтжээ. Эдгээр бөхчүүдийн бэлтгэл сургуулилтыг улсын начин, чөлөөт бөхийн олон улсын хэмжээний мастер Н.Бүрэнбаатар ерөнхийд нь хариуцан хийлгэж байлаа. Тэрбээр “Хил хамгаалах ерөнхий газрын харьяа “Хилчин” спорт хорооны үндэсний бөхийн дасгалжуулагчийн албыг олон жил хашиж байгааг бөх сонирхогчид мэдэх биз ээ. Өнгөрсөн долоо хоногийн сүүлээр төвийн нутгаар хоёр хоног дараалан хур бууж, гандуухан болоод байсан газар өдгөө чийг дааж, өдрийн нарнаар өнгөө зассан байв. Тиймдээ ч энэхүү газарт гал болон гарсан бөхчүүд бэлтгэл сургуулилтаа хийхэд нэн таатай, зүлэг ногоон дэвжээ нь төдийлөн цагаан шороо бургихгүй болсон нь ажиглагдаж байсан юм. Бөхчүүд өглөө эрт буюу 5-8 цагийн хооронд хөнгөн гүйлт, биеэ халаах маягаар бэлтгэл хийдэг бол түүнээс хойш байрандаа иргэн ирж, бөх гэгчийн унтаж амардаг байна. Харин өдөр 14 цагийн үед амарсан бөхчүүд босч, нэгдсэн журмаар өдрийн хоолондоо ордог ажээ. Өдрийн хоолонд нэг, хоёрдугаар хоол өгнө. Тухайлбал өглөө бантан, цай, талх, өдөр нь ногоотой шөл, будаатай хуурга, орой нь цутан идчихээд унтдаг гэнэ.
“Их Монголын хүчтэн” дэвжээний ахлагч Д.Ганхуяг арслан хуучилсан юм. Түүний ахалдаг галд улсын заан Б.Сайнбаяр, Т.Санчир, улсын харцага Д.Сангисүрэн тэргүүтэй улс, аймгийн болон сумын цолтой 30 гаруй бөх бэлтгэл хийж байгаа ажээ. Тэрээр энэ жил “Их Монголын хүчтэн” дэвжээнээс хоёр, гурван шинэ цолтон төрнө хэмээн найдаж буйгаа хэлсэн юм. Биднийг очиход бөхчүүд өглөөний бэлтгэлээсээ буугаад хоолондоо орж байв. Тэд ч монгол уламжлалын дагуу биднийг хамт ширээнд суухыг урилаа. “Их Монголын хүчтэн” дэвжээнээс хоёр аварга төрсөн байдаг.
-Энэ жил “Их Монголын хүчтэн” дэвжээний бөхчүүдийн бэлтгэл хэр байгаа юм бол?
-Наадмын бэлтгэл ерөнхийдөө жигдэрч байна. Бид зургаадугаар сарын эхээр бэлтгэлдээ гарсан. Ажиглаад байхад энэ жилийн наадмын өнгө их сайхан харагдаж байна шүү. Байгаль дэлхий хур бороогоор өнгө засч, хүчит бөхчүүдийн маань бэлтгэл сургуулилт жигдэрч эхэллээ. Энэ жил Бугын сангийн аж ахуйд манай “Их Монголын хүчтэн” дэвжээнээс гадна “Хилчин” спорт хорооны гал хаяа нийлэн бэлтгэлээ базааж байна. Ер нь бол жилийн жилд бид хамтдаа бэлтгэл гардаг болсныг та бүхэн мэдэх биз.
-Энэ жил анх удаа наадамд зодоглох залуу бөхчүүд бий юү?
-Арав орчим шижигнэсэн залуу бөх байна. Бүгд сумын наадамд зодоглож, цол авахын төлөө хичээн барилдах байх.
-Бэлтгэлээсээ хэзээ буух вэ?
-Ерөнхийдөө наадмаас ганц, хоёр хоногийн өмнө буудаг заншилтай. Наана нь аймаг, сумын наадамд зодоглох бөхчүүд маань буух байх.
Ийн ярилцсанаар бөхчүүд бэлтгэлдээ гарах цаг нь болов. Монгол төрийн наадамд дэнж хотойтол барилдах “Их Монголын хүчтэн”, болон “Хилчин” спорт хорооны бөхчүүдийн бэлтгэл сайн байгаа нь, өнгөтэй ч байгаа нь харагдав. Дээрх галуудаас олон сайн бөхчүүд төрсөн. Энэ уламжлалаа таслахгүй улсын цолтнуудын тоо дахин нэмэгдэх болно хэмээн галын ахлагч нар ярьж суусан юм. Бугын сангийн аж ахуй дахь ийн “Булиа” эрчүүд өнөө жил өнгөтэй сайхан наадах бололтой.
