Түрүүч нь №042,043 (5307,5308) дугаарт
– “Энэ миний хувь тавилан. Хэн ч намайг С.Зоригтой хамт амьдар гээгүй. Би хэн юм бэ. Жирийн л нэг Булган шүү дээ. Тэр хүн ямар хүн билээ. Би харамсахгүй” гэдэг-
-Өмгөөлөгч нар нь үйлчлүүлэгчтэйгээ уулзаж чадаагүйгээ юу гэж тайлбарлах юм бэ?
-Охин өмгөөллийн туслалцаа үнэхээр авч чадахгүй байгаа.Тагнуулынхан охиноос байцаалт авах үед өмгөөлөгчид нь хамт явсан. Тэр үед нь Булган байцаагч нараасаа “Би өмгөөлөгч нартайгаа уулзаж болох уу” гэхэд тэд “Уулзаж бололгүй яах вэ. Энэ бол таны эрх. Өдөр болгон уулзсан ч болно” гэсэн аж. Гэтэл энэ явдлаас хойш өмгөөлөгч нарыг нь Төв аймгийн урьдчилсан хорих анги руу нэвтрүүлдэггүй. Гадаа гараад байж бай, асуугаадахъя гэдэг гэсэн. Тэгээд хэсэг хугацааны дараа “уулзуулж болохгүй” гэсэн хариу өгдөг юм билээ. Өмгөөлөгчид нь буцаад ирдэг. Тэгэхээр очоод ч хэрэггүй юм шиг байна лээ. Төв аймаг хол юм. Өмгөөлөгч нар ч бас бид өөрсдөө ажилтай байна. Очихоор уулзуулахгүй байгаа учраас Төв аймаг руу яваад байх хэцүү байна гэсэн. Ядаж хорих ангийг нь сольж, хотод авчирж эсвэл батлан даалтад гаргаж болдоггүй л юм байх даа.
-Батлан даалтад гаргах хүсэлтийг холбогдох газруудад нь тавьсан биз дээ?
-Хүсэлт гаргасан. Өмгөөлөгчид “Батлан даалтад гаргая. Эмнэлэгт үзүүлье” гээд эмчлүүлж байсан бичиг баримтыг нь өгсөн юм билээ. Харамсалтай нь нэмэр болсонгүй.
-Одоо цаашдаа яая гэж бодож байна?
-Яг үнэнийг хэлэхэд цаашдаа яахаа мэдэхгүй байна. Бүх юм хаалттай, болохгүй. Бидэнд нааштай хариу ганц ч дуулдахгүй, ер нь бүтэл муутай байгаа. Эх хүний хувьд хэлэхэд миний охин шоронд орохоор хэрэг хийгээгүй. Өөрийнх нь байж байгаа байдал амьдралын нөхцөлийг хар. Монгол Улсад үйлчилдэг хууль дүрмийг биелүүлдэг болохын төлөө хэвлэл мэдээлэл, иргэний нийгмийн бүх л хүмүүс дуугарч надад туслаач гэж хэлье. Өндөр настай надад хийж чадах юм алга. Монголд байгаа хууль дүрмийг хэрэгжүүлэхэд түлхэц болох байгууллага байвал бидэнд туслаач. Энэ талаар дуугараач. Хүний төлөө анхаарахаа байчихсан нийгэм юм биш үү, энэ нийгэм чинь. Ардчилал гээд л байдаг. Энэ ардчиллыг нас өндөр болсон надад бодитоор харуулаач. Охинтойгоо эсэн мэнд уулзмаар байна. Бушуухан гаргаж авмаар байна. Түүний С.Зоригтой суусан зургаан жилийн амьдралыг харахад тэд хэн нэгнээ алчихаар ширүүн, догшин харилцаатай байгаагүй. Ер нь ямар эмэгтэй хүн нөхрийгөө маргааш Ерөнхий сайд болно гэж байхад хүмүүстэй нийлж алах юм бэ. Тийм хүнийг би лав мэдэхгүй. Тэр тусмаа манай охин хэзээ ч тийм муу зүйл хийхгүй. Булганыг минь хар шуурга шиг юм дайраад л өнгөрсөн. Охин минь золиос болж 17 жил явлаа. 17 жилийн турш үргэлж сэтгэлийн шаналалтай явсан.
-Энэ шаналлаас болж охин чинь амьдралдаа харамсч байсан болов уу, тухайн үед нэр нөлөөтэй лидертэй суусан даа?
-Хэрэг явдлаас хойш хоригдож, бусдад муугаар хэлэгдээд, хэвлэлээр охины минь талаар ташаа зүйл бичээд байхаар нь “Миний хүү хэл аманд ороод байх юм. Ямар ч хүнтэй суучихав даа” гэж хэлэхэд “Энэ миний хувь тавилан. Хэн ч намайг С.Зоригтой хамт амьдар гээгүй. Би хэн юм бэ. Жирийн л нэг Булган шүү дээ. Тэр хүн ямар хүн билээ. Би харамсахгүй” гээд уурласан. Тэгэхээр нь би ингэж дахиж хэлж болохгүй юм байна гэж ойлгосон. Түүнээс хойш одоо үүрдэг зовлонгоо үүрдэгсэн үү, хувь тавилангаараа яваг гэж бодсон. Гэхдээ ингэж хэл чимээгүй, охиныг минь шоронд хатаачихна гэж бодсонгүй дээ.
-Тэд анх яаж танилцсан бэ. Та мэдэх зүйлээсээ яриач?
-Тэд их сайхан харилцаатай байсан. Гэр бүлийн уур амьсгал, зан ааш, бие биедээ хандаж буй нь их дулаан, зөөлөн байсан. Нэг удаа охин “Би Зоригтой танилцсан” гэж хэлсэн. Тэгэхэд нь би “Миний охин их том хүнтэй холбогдох нь дээ. Чи сайн бодох хэрэгтэй. Амьдралаа зохиож болох үгүйг сайн бодоорой” гэж хэлээд орхисон. С. Зоригийн ээжтэй би арван жилийн нэг анги. Нэгдүгээр арван жилээ хамт төгсөж дараа нь Анагаахын дээд сургуулийг хамт төгссөн юм. Бид найзууд. Нөхрүүд маань ч Москвад аспирантурт хамт сурч байв. Хаяа тэднийхээр ордог байсан. Тэр үед С.Зориг царай муутай, жижигхэн шар хүү байсан. Ярьж байгааг нь анзаарахад ухаантай байрын хүү байв. Тэр хүү хожим нь миний хүргэн болно гэж хэн санах вэ. С.Зоригтой танилцсан гэж ярьж байсныхаа дараа охин “Тантай С.Зоригийн ээж уулзъя гэсэн” гэв. Тэр үед С.Зоригийн аав нь талийгаач болчихсон байсан үе. Тэгээд хүргэний ээж, Баяраа, Баяраагийн эхнэр гурав манайд ирсэн. Бид нэг оройг их сайхан өнгөрүүлсэн. Үүнээс хойш охин, С.Зориг хоёр гэр гэрээрээ орж гарах болсон. Талийгаач хүргэн маань бид хоёрт их хүндэтгэлтэй ханддаг байсан.
-Тэдний учирсан түүх …?
-Булган ер нь нэг их зүйл надтай илэн далангүй яриад байдаггүй, дуугүй талдаа хүүхэд. Би нэг л түүхийг нь мэдэх юм байна.Тэд танилцаад удаагүй байтал охин С.Зоригт хэлэлгүйгээр Польш руу явчихсан байж. Тэр үед Польш улсад ардын эмчилгээний чиглэлээр ажиллавал овоо мөнгө олж болдог гэж хүнээс сонссон юм шиг байгаа юм. Манай нэг дүү эмч. Түүнтэй хамт Польш руу явчихсан юм. Тэр үед шилжилтийн үе эхэлчихсэн, хүнд байсан. Тэнд очоод ажиллах гэсэн ажил ч тийм амар олдоогүй юм шиг байгаа юм. Тэнд сар гаран болоод “Бид хоёрын хийх ажил биш байна” гэсээр буцаад ирсэн. Энэ хооронд сураггүй алга болсон Булганыг С.Зориг хайсан байгаа юм. Баянгол зочид буудалд Булганы найз нягтлан хийдэг байсан.Түүн дээр очиж Польш явсныг нь мэдсэн аж. С.Зориг араас нь Польш явахаар зэхэж байсан юм билээ. Маргааш ниснэ гээд онгоцны тийзээ авчихаад байж байтал Булган нисэхийнх нь өмнөх өдөр буцаад ирсэн. Тэрнээс хойш л тэр хоёр ер салаагүй, Булганыд хамт амьдрах болсон.
-Охин чинь байртай байсан юм уу, одоогийн амьдардаг байр уу?
-Охин нэг өдөр энэ дарга нарын хүүхдүүд дандаа тусдаа байртай юм байна. Би та нартай хэдэн жил хамт амьдрах юм бэ гэж хэлсэн. Тэгсэн аав нь хоршооллын байр ав гэсэн. Түүнээс хойш охин цалингаа бидэнд өгөхөө байсан, дансанд хийдэг болов. Цалингаа хураагаад 11 дүгээр хороололд хоршооллын байр баригдахад 160 мянган төгрөгөөр гурван өрөө байр авсан. Тэгсэн нэг өдөр “Би байраа сольчихлоо” гэв. Би “Яаж байгаа хүүхэд вэ, хаана сольчихов” гэлээ. Тэгсэн нэгдүгээр арван жилийн тэнд гэнэ. Цоо шинэ гурван өрөөгөө хуучин хоёр өрөө, хөгжмөөр тоноглосон байраар сольчихож байгаа юм даа. Хэн ч Булганд юм хэлдэггүй байсан. Их эрх хүүхэд байсан. Өөрөө гүйсээр байгаад тэр байрыг олсон байсан. Та нартай ойр, амар шүү дээ гэж хэлсэн. Түс тас шууд шийдчихдэг хүүхэд. С.Зоригийг өнгөрсний дараа би “Энэ байраа зарчих. Нэг өрөөгөөр ч хамаагүй сольчих гэсэн чинь “Үгүй, би эндээс гарахгүй” гээд одоо хүртэл тэндээ амьдардаг.
-Болсон үйл явдлаас улбаалаад ганц бие эмэгтэй хүн тэр байранд амьдрахаасаа цэрвэж, айдаггүй юм байх даа?
-Нэг их айдаггүй юм. Гэрт нь Зоригийн зураг байдаг. Орой болгон Зоригтой ярьдаг гэсэн.
-Тэд албан ёсоор гэр бүлээ батлуулсан байсан уу?
-Батлуулаагүй, батлуулах шаардлага байгаагүй. С.Зориг баригдмал зүйлд их дургүй. Тийм юманд ач холбогдол өгдөггүй хүн байсан.
-Булганы охин тэдэнтэй хамт амьдардаг байсан уу?
-Үгүй, бидэнтэй хамт амьдардаг байсан. С.Зориг охинд нь их сайн байсан. Охин нь бүр аав гэж дууддаг юм. Булганы охиныг Сийлэгмаа гэдэг. Нэг өдөр сургууль дээр нь бүртгэл явагдсан аж. Тэгсэн Зоригийн нэрээр бүртгүүлчихэж. Тэр үед Сийлэгмаа зургадугаар ангид сурч байсан. Ирээд ээждээ Би Зоригийн Сийлэгмаа гээд бүртгүүлчихлээ гэж хэлсэн байсан. Тэрийг нь Булган Зоригт хэлсэн аж. Тэгсэн Зориг “Зөв шүү дээ, сайн байна. Зоригийн гэж яваг” гэж хэлж байсан. Гадагшаа явахдаа Булганд юм авахын оронд охиндоо их бэлэгтэй ирдэг байсан. Зориг өөр хүнд бэлэг авчирч өгдөггүй байв. Их сайхан хүн байсан.