УИХ-ын чуулганы
нэгдсэн хуралдаанаар Өршөөлийн хуульд нэмэлт өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн
төслийг хэлэлцэж баталлаа. Өршөөлийн хуулийг хэлэлцэх явцад ямар байр суурь илэрхийлж байсныг сонирхуулъя.
УИХ-ын
гишүүн Р.Гончигдорж: -Өнөөдөр Өршөөл хууль дээр саналаа хэлснээр олон
гишүүн нийгмийн өмнө гэмтэн юм шиг болчихжээ. УИХ-ын гишүүн өөрийнхөө гаргасан
саналын төлөө ямар нэгэн байдлаар хариуцлага хүлээхгүй. Өнөөдөр ядаж ямар
санал өгсөн гэдгийг мэдэгдүүлэх ёсгүй. Нууц санал хураалт явуулъя гэсэн горимын
санал гаргаж байна. Энд ямар саналаар санал хураалгахыг мэдэхгүй орж ирнэ гэж
байхгүй. Энэ бол та нарын муу санаа.
УИХ-ын дарга
З.Энхболд: -Ганцхан тохиолдолд нууцаар санал хураалт явуулж болно,
УИХ-ын даргыг сонгоход. Тийм учраас хардлагын л нэмэр болох болов уу даа. Цөөнх
үг хэлэх үү. Одоо саналаа хураая. Санал хураалт явуулахад залилангийн гэмт
хэргийг өршөөлд хамруулахгүй гэсэн заалт олонхийн дэмжлэг хүлээлээ.
Өршөөл үзүүлэх
тухай хуулийн 148.4 дэх хэсэг, бусдын эд хөрөнгийг завших, үрэгдүүлэх, өршөөлд хамруулахгүй
гэсэн Ц.Нямдорж нарын гаргасан саналаар санал хураахаар болов.
УИХ-ын дэд
дарга Р.Гончигдорж: -Энэ хууль наймдугаар сарын 11-нээс 17-ний хооронд
хүчин төгөлдөр байсан. Гэтэл одоо өршөөгдсөн хүмүүс хэрэгтэн болоод явж байна.
Эрүүгийн хуулийн 12 дугаар зүйл, энэ асуудлыг шийдэхдээ хуулийг нэмж болно.
Тухайн хүн дээр өршөөл үзүүлэхэд эрх зүйн байдлыг дордуулахгүй, өршөөлд
хамруулахгүй гээд гаргаг. Шүүх хэлэлцэхэд өмнө нь хүчин төгөлдөр байсан хуулийг
баримтлаад хэлэлцэнэ. Эцсийн үр дүн адилхан, хуулийг буцааж хэрэглэх үндэслэл
журмыг нарийн заасан.
УИХ-ын
гишүүн З.Баянсэлэнгэ: –Хүмүүс ярьж байснаасаа ухардаг юм байна. 8000
хоригдолтой холбоотой асуудал байсныг улстөржүүллээ. Дээр нь эрх зүйн байдлыг
нь дордуулсан байдлыг оруулж ирж хэлэлцүүллээ. Ё.Отгонбаяр гишүүнийг нэр цохож
хэлье, Р.Гончигдорж та хоёрын хэн нь авлигач вэ гэвэл өөрөө шүү. Бусдыг
залилсан хэрэг дуусаагүй байгаа, 2016 оны сонгуулийн өмнө таны энэ хэргийг
шалгана. Миний хэрэг болж байвал бусад нь боллоо гэж битгий бод. 8000 хүнд хамааралтай
болохоос тань шиг хүнд хамааралтай биш. УИХ, Засгийн газрын гишүүнд хамааралгүй
гэж хашгираад гаргахгүй яасан юм. Өөрийнхөө төлөө бөгс долоож явж байгаа юм
байна. би таны өмнөөс эмгэнэл илэрхийлье.
Н.Алтанхуяг:
-Мөн өршөөв өө дөө, чааваас. Бид гэж бид. Шийдвэр гаргаж чадахаа больчихсон юм
байна. Би хоёр жил Ерөнхий сайдын ажлыг хийсэн. Би одоо хажуунаас нь харж
байна. Монголд хүний эрх дээд хэмжээгээр зөрчигдөж байна. Хүний эрхийг дээдлэх
үүднээс миний санаачлан өргөн барьсан хуулийг ахиад шидчихлээ ш тээ. Гацууртын
асуудлаас илүү хүний эрхийн асуудал чинь чухал биш юм уу. Хүний эрхийн асуудлаа
яриач, З.Энхболд дарга аа. Алт мөнгөнд ийм шуналтай болчихсон юм уу. Би эцэг,
хүний хувь эр хүний хувьд монгол хүний хувьд эмзэглэж байна. 1937 онд хэлмэгдүүлээд
бууддаг байсан бол одоо авлигач цол хүртээгээд хилсдүүлдэг болсон. Саяны
нүүрсний хэргээс харахад гэмгүй хүнийг шүүхээр шийтгэдэг юм байна. Нүүрсний
хэргээр хэрэг үүсгээд шоронд хорьж, хорьчихоод нүүрсний хэрэг үүсэхгүй болохоор
нь татварын хэргээр яллачихлаа.
Ц.Оюунбаатар:
-Монголын нийгэм туйлдаад одоо авлига гэдгээр улстөрчид бие биенээ намнадаг
асуудлыг арилгах гэсэн хуулийг одоо хэлэлцэж байна. Цөөхөн монгол бие,биенээ
намнадаг, зэвсэг болгохдоо авлига гэдэг үгийг ашигладаг болж. Хүн алдсан ч бай,
албан тушаалаа зөрчсөн ч бай энэ нь хүнд гэмт хэрэг, онц ноцтой гэмт хэргээс
илүү хохиролтой, хор хөнөөлтэй биш. Энэ бол урдахаа мартаж урагшаа харж явъя
гэсэн хууль. Өнөөдөр ийм завхрал гаргаж байгаад харамсч байна. Иргэний шүүхээр
шийдэх юмыг онц ноцтой залилангийн хэрэг гээд сууж байна. Иргэд хоорондын
асуудлыг АТГ хянадаг болох гээд сууж байна. Хуулийн завхралыг зогсооё.
Х.Тэмүүжин:
-Энэ хуулийг анх санаачлахдаа татвар төлөгчид, баялаг бүтээгчдийг өршөөе,
жирийн иргэдээ өршөөе. Хуулийн хатуу буулга, Н.Алтанхуяг гишүүний хэлсэнчлэн
хуулийг гууль болгож, хутга шөвөг болгож байгаа асуудлыг болиулъя гэж анх энэ
хуулийг санаачилсан юм. Хууль батлахдаа бид алдаа хийсэн. Ард түмний нэрийн
өмнөөс албан тушаал хашихдаа тэдний мөнгийг хууль бусаар зарцуулсан хүмүүсийг
өршөөхөөр болчихсон. Энэ асуудал дээр хичнээн их хэрэлдэв бид. Авлига гэдэг
үзэгдэл зөвхөн хээл хахууль авах биш юм. Таван шинж ардаа агуулдаг. Хээл
хахууль авах, албан тушаалаа урвуулан авах, төсвийн хөрөнгийг хууль бусаар
зарцуулах, хууль бусаар хөрөнгөжих гэсэн багц асуудлыг ардаа дагуулдаг юм. Энэ
хориг дотор харин эдийн засгийн гэмт хэрэг байна. Эдийн засгийн гэмт хэрэг дээр
Ерөнхийлөгч яагаад хориг тавьсан юм бол гэж гайхаад сууж байна. Харин ардчилсан
намын сонгуулийн хөтөлбөр бол авлигатай тэмцэх. Тиймээс эдийн засгийн гэмт
хэргүүдээ өршөөгөөд авлигачдыг өршөөхгүйгээр хуулийг батлах ёстой.
Хуулийн 9 дүгээр
зүйлийн 9.1.3-т “Бусдын эд хөрөнгийг залилан мэхэлж авах /Эрүүгийн хуулийн
148 дугаар зүйлийг 148.4 дэх хэсэг/ гэж нэмэх гэсэн саналаар санал хураахад
хуралд оролцсон гишүүдийн 20.3 хувийн саналаар залилан өршөөгдөхгүй боллоо.
Түүний дараа албан тушаалаа урвуулан ашигласан
болон бусдын эд хөрөнгийг үрэгдүүлсэн, завшсан зэрэг үйлдлийг хэрхэх талаар
хэлэлцлээ.
УИХ-ын
гишүүн Ж.Энхбаяр: -Авлига, албан тушаалын гэмт хэргүүдийг өршөөхөөр
болсон нь 25 жилийн түүхээ үгүй хийлээ. Өнөөдөр бид тэрхүү алдаагаа засах гээд
сууж байна. Өнөөдөр бид парламент ёсоороо золиос хийж болзошгүй. Энд сууж
байгаа бүх улс төрийн намын рейтинг ард түмнийхээ итгэлийг бүрэн хүлээж
чадахгүй байна. Тиймээс бид авлига, албан тушаалтай холбоотой асуудал дээр
хатуу бодлого явуулах хэрэгтэй.
УИХ-ын
гишүүн Ц.Нямдорж: -Өршөөлийн хууль гарснаар Монгол төрийн ялзралыг
хуулийн системтэй нь цуг гаргаж ирлээ.
Өршөөл үзүүлэх тухай
хуулийн 9 дүгээр зүйлийн 9.1.3-т “Төрийн эрх мэдэлтэн албан эрх мэдэл буюу
албан тушаалын байдлаа урвуулан ашиглах / Эрүүгийн хуулийг 263 дэх хэсэг/ гэж
нэмэх гэсэн саналаар санал хурааж, хуралдаанд оролцсон гишүүдийн 57.7 хувь нь
дэмжсэнээр албан тушаалаа урвуулан ашигласан хэрэг өршөөгдөхгүйгээр боллоо.
Мөн УИХ-ын Хууль
зүйн байнгын хорооноос оруулж ирсэн зарчмын зөрүүтэй саналын томъёоллоор санал
хураав. Дээрх хуулийн 150.3 буюу бусдын эд хөрөнгийг үрэгдүүлэх, завшихыг
өршөөлд хамруулахгүй гэж заасан заалтыг Хууль зүйн байнгын хороо өршөөнө гэсэн
байна. Үүнийг Д.Ганбат, Ц.Нямдорж нар өршөөхгүй болгож цөөнх болсон ч байнгын
хорооны дэмжигдсэн саналыг гишүүдийн олонхи дэмжиж, бусдын эд хөрөнгийг
үрэгдүүлсэн, завшихыг өршөөлд хамруулахаар боллоо.