Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдорж
Улсын дээд шүүхийн ерөнхий шүүгч Ц.Зоригт
Шүүхийн Ерөнхий зөвлөлийн дарга Н.Лүндэндорж нар Танаа
Монгол Улсын дээд шүүхийн хяналтын шатны захиргааны хэргийн шүүх хуралдааны (Танхимын тэргүүн М.Батсуурь даргалж, шүүгч Л.Атарцэцэг, Д.Мөнхтуяа, Ц.Сумъяа, П.Цэцгээ нар оролцсон) 2014 оны 9 -р сарын 17- ны өдрийн 159 тоот тогтоолоор Хан-Уул дүүргийн Засаг даргын 2013 оны 8-р сарын 26-ны өдрийн А/246 тоот захирамжийг (цаашид Захирамж гэнэ) зөвтгөхдөө дараахь алдаанууд гаргажээ.
Үүнд:
1.Монгол дээд сургуулийн машинууд зогсож байсан газар нь 2013 онд хашааны маань хилтэй зэрэгцүүлэн тулгаж Орчлон констракшн компани дулааны шугам (цаашид шугам гэнэ) тавьснаас болж, уг шугамын хамгаалалтын зурваст хууль бусаар орж хохирсныг шүүгчид зөвтгөж, эдгээр машиныг зайлуулах захирамжийг зөвтгөснөөр хэлмэгдүүлэлт боллоо. Тухайлбал, Эрчим хүчний тухай хуулийн хамгаалалтын зурваст баригдсан обьектыг зайлуулах гэсэн заалтад “захирамжийн 2 дахь заалт нийцсэн гэж үзнэ” гэсэн юм. 17 жилийн өмнө авсан, кадастрын дагуу хууль ёсоор эзэмшиж байсан газар, хажуугаар нь хүч хэрэглэн шугам тавихын өмнө, хамгаалалтын зурваст нь орж, дээр нь байсан хашааны хаалга, машин нь Эрчим хүчний тухай хууль зөрчихөд хүрч, тэдгээрийг зайлуулах захирамжийг зөв гэж үлдээж буй шүүгчдийг гадны нөлөөнд автсан байх л гэж бид таамаглаж байна.
Хамгаалалтын зурваст орж буй газар төрийн өмчийнх гэдгийг нотолсон нэгч баримт нотолгоо байхгүй. Хэрвээ тийм байсан бол компани замын цагдаа дуудаад хэдхэн минутанд машинууд ачуулах байсан. Эсвэл захирамж төрийн эзэмшлийг газраас машинуудыг зайлуулах гэж үндэслэсэн бол маргаан гарахгүй байв. Шүүхийн тогтоолд асуудлыг тодорхойгүй болгож “сургуулийн эзэмшил газар болон дулааны шугам тавих газрыг хооронд нь тусгаарлаж зурсан зурвас (цагаан зураас)-ын дагуу, уг зурваст тулгаж авто машинуудыг байрлуулж” гэж бичсэн. “Тулгаж” гэдэг үгээр хөөвөл бид эзэмшил газраасаа халиагүй гэсэн үг. Тэгвэл эзэмшил газар дээрээ байхад машиныг хэн ч зайлуулах нь хууль зөрчиж буйг шүүгчид чимээгүй өнгөрөв. Хавтаст хэрэгт, хүчээр тавьсан хамгаалалтын зурваст манай 197 кв м газар орсныг Нийслэлийн МХЕГ-аас тогтоосныг хавсаргасан байгаа. Энэ баримтыг шүүгчид үл ойшоов. Энэ шугам манай газраар дайрсан тул зургийг нь хянаж зөвшөөрсөн Улаанбаатар Дулааны Сүлжээ компаниас “шугамын ажлыг эхлүүлэхээс өмнө шугамын трассын дагуух газар эзэмшигчтэй зөвшилцөх” гэж зураг дээр цохсон байдаг. Энэ нотлох баримтыг шүүгчид үл ойшоов.
2.Эрчим хүчний тухай хуулийн 7 – р зүйл ” …нийслэл… дүүргийн засаг даргын бүрэн эрх” гэсэн нэртэй. Учир нь дүүрэг дэх газрыг нийслэлээс ч, дүүргээс ч олгодог тул газрын тухай хуультай /нийслэл, дүүргийн засаг даргын бүрэн эрх ямар газар байх ёстойг заагласан/ зөрчилдөхгүйн тулд тодотгож өгсөн юм. Эрчим хүчний тухай хуулиа баримтлах юм бол Нийслэлийн засаг даргын бүрэн эрх рүү халдсан дүүргийн засаг даргын захирамж хүчингүй болох ёстойг шүүгчид үл тоов.
Ер нь хэрэг үүсэх нөхцөлийг шүүгчид анхаарсангүй. Хамгаалалтын зурвасыг манай газраар дайруулахгүй тавих өөр боломж байгаагүй юм. Учир нь шугамын нөгөө талд цахилгааны шугам, явган ба автозам тулсан байв. /Шугам цахилгааны шугам болон авто замын хамгаалалтын зурваст тавигдаж хууль зөрчсөн/ Иймд зөвшилцөх, хүч хэрэглэх гэсэн 2 гарц л байсан. Бидний хашаандаа шинээр барих барилгын газар нь дулааны шугамын хамгаалалтын бүсэд орж байгааг “Орчлон констракшн” компанийн захирал Д.Ганзориг болон бусдад нь хэлж зургаа үзүүлж, шугамаа нэг бол 5 м цааш тавь, эсвэл нөхөн төлбөрийн талаар зөвшилцье гэсэн юм.
Гэтэл компани нөхөн төлбөрөөс зугтаж, өөрийн танил гэгддэг дүүргийн засаг даргаар олон хууль зөрчсөн захирамж гаргуулж хашааны хаалга сугалан хаяулж, машин чирж зайлуулж, цагдаагийн хамгаалалтын доор шугамаа тавьсан юм.
3.Дүүргийн Засаг дарга Газрын тухай хуулийн 21.5-т зааснаар “21.3 -т зааснаас бусад газарт” эрх мэдлээ хэрэгжүүлнэ гэдгийг заасан байдаг. Иймд хуулиас хэтэрч нийслэлийн Засаг даргын эрх мэдлийн буюу МДС-ийн эзэмшил газар дээр газар чөлөөлөх, машин зайлуулах захирамж гаргах нь хууль зөрчсөн хэрэг. Цаашилбал төрийн албан хаагч эрх мэдлээ урвуулан ашигласан, хэтрүүлэн ашигласан хэрэг үүсэж болохыг шүүгчид анхаарсангүй.
4.Захирамжийн 2 дахь заалт нь “дулааны шугам тавих ажилд санаатайгаар саад учруулж буй… тээврийн хэрэгслүүдийг ачих” гэжээ.
Гэтэл цагаан зураас татаж өөрийн эзэмшлийн газраа нотолсон газартаа байгаа /шүүхийн тогтоолд бичсэнээр шугамд тулгаж / машинуудыг хэн нэг нь эзнийх нь зөвшөөрөлгүй, хүчээр зайлуулах нь өмчлөх эрхэд халдаж буй хэрэг гэдгийг шүүгчид анхаарсангүй. Гэрийнх нь хашааг эвдэж, хашаандаа байсан машиныг ачаад явчихвал зайлуулбал шүүгчид байтугай хүн зөв гэхгүй дээ. Уг нь захирамж “төрийн өмчийн газар дээр байгаа” тээврийн хэрэгслүүдийг ачих гэж байсан бол маргах хүн гарахгүй. Тийм баримт ч байхгүй, байх үндэслэлгүй юм.
Үндсэн хуулиар хамгаалагддаг өмчлөх эрхэд халдах гэж буй бол захирамжиндаа шүүх, прокурорын шийдвэрээ тусгах ёстой, тэр байхгүй бол булаалт, дээрмийн хэрэг болдгийг мэддэг хүмүүс захирамж гаргасан. Шүүхийн шийдвэрийг биелүүлдэг тусгай газар ч бий бөгөөд Засаг дарга баахан цагдаа дагуулж ирж гүйцэтгэх хууль, дүрэм ч байхгүй. Хууль дүрэмгүй мэт авирласан төрийн албан хаагчдын үйлдэл, захирамжийг шүүх хамгааллаа.
5.Манай эзэмшил газрыг 20 гаруй хоног үнэгүй ашигласан нь бас хууль зөрчсөн үйлдэл юм. Газрын тухай хуулийн 46.1-д “Засаг дарга газар эзэмшигч ашиглагчтай урьдчилан тохиролцож, гэрээ байгуулсны үндсэн дээр бусдын эзэмшил, ашиглалтанд байгаа газрыг тодорхой хугацаагаар, төлбөртэй буюу төлбөргүй ашиглаж болно” гэж заасан. Дүүргээс бидэнтэй урьдчилан тохиролцох боломжгүй байсан юм. Учир нь компани 197 кв газрын нөхөн төлбөр яригдана. Үүнийг ярихаас компани татгалзсан, тэд хүчээр дайрах гэснийг цагдаа дуудаж зогсоож байсан. Одоо дүүргийн удирдлагууд цагдаа дагуулж очиж газрыг нь булаах ганц арга л үлдсэн юм. Дараа нь шүүхийг аргална гэж тооцсон бололтой юм. Хувийн компаниас бусдын эзэмшил газрын нөхөн төлбөрийн олон зуун сая төгрөг гаргуулахгүйн тулд төрийн албан хаагчид хууль зөрчиж газар булаасныг шүүгчид зөвтгөлөө.
6.Эрх бүхий төрийн байгууллага шугамын зургийг хянаад, газар эзэмшигчтэй зөвшилц гэж цохолт хийсэн байхад дүүргийн Засаг дарга энэ зөвшилцлийг хийлгэх талаар санаа тавихыг оронд, манай газрыг булаан өгч “аль нэг аж ахуй эрхлэгчдэд давуу байдал олгоход чиглэсэн” захирамж гаргасан нь Авлигын эсрэг хуулийн 7.1.2-р заалт, Өрсөлдөөний тухай хуулийн 13.2.7-р заалтыг тус тус зөрчснийг шүүгчид анхаарсангүй.
7.Захирамж нь дараахь хохирлыг бидэнд учруулсан тул хүчингүй болох ёстой юм.
Үүнд: бусдын шугамын хамгаалалтын зурваст эзэмшлийнхээ 197 кв метр газрыг оруулж ашиглах боломжгүй болов. Газрынхаа хэсгийг алдсанаас болоод сургуулийн бизнес мэдээллийн төв барих боломжоо алдав. /эскиз зургаа хийлгэсэн байв/. Газраа 20 гаруй хоног ашиглуулсан боловч төлбөр авч чадаагүй. Машин угзарч чирснээс болоод байнга засварт өгдөг болов. Сэтгэл санааны цохилт доромжлол амсав. Захирамж гараагүй бол дүүргийн барилга, хоёр орон сууц бариад дуусаж байсан компани бидэнтэй зөвшилцөхөөс өөр аргагүй байв.
8.”Дулааны шугам суурилуулах ажлыг хэвийн явуулах нөхцөлөөр хангах” зорилготой захирамж нь хууль зөрчсөн үйлдлүүдийн үндэслэл болсон тул шүүх “дотоодод “чиглэсэн гэж хамгаалахгүй, хүчингүй болгох ёстой.
Засаг дарга нар энэ олон хууль зөрчиж буйгаа мэдэж байсан. Магадгүй дараа нь шүүх дээр очихоор их мөнгөтэй, өмгөөлдөг компани нь тусална гэж найдсан байх. Энэ таамаг ч хэрэгжиж эхэлж байх шиг байна. Давж заалдах шатны шүүх (Ц.Цогт тэргүүтэй) хэрэгт шударга хандаж анхан шатны шүүх рүү буцаах саналтай байсанд талархъя
Анхан шатны шүүгч Б.Адъяасүрэн захирамжийг нийтийн эрх ашигт нийцсэн гэж хуулийн үндэслэлгүй зөвтгөж байсан боловч шийдвэртээ эрчим хүчний хуулийн хэрэгт үл хамаарах дээрх заалт хэрэглэсэн байсанд, мөн хашааны хилийг хамтарч тогтоохоос өмнөх байсан хашааг нотлох баримт болгосонд гомдолтой байна
Эрхэм Ерөнхий шүүгч Ц.Зоригт гуай !
Олон хууль зөрчсөн үйлдэл гаргах үндэс болсон, олон хууль зөрчсөн, бидний эрх ашигт ноцтой хохирол учруулсан Хан Уул дүүргийн Засаг даргын захирамжийг зөвтгөсөн шийдвэр гаргасан хяналтын шүүхийн шийдвэр шударга биш байгаа тул энэ хэргийг Улсын дээд шүүхийн бүх шүүгчдийн хурлаар хэлэлцүүлж өгнө үү.
Саяхан бид “Гурван шатны шүүх олны эрх ашгийг боомилсон шийдвэр гаргажээ” гэсэн нийтлэлийг “Өнөөдөр” сониноос (2014.09.11) уншлаа. М.Батсуурь, Л.Атарцэцэг, Ч.Тунгалаг, Ц,Сумъяа, Д.Мөнхтуяа нарын шүүгч нарт гомдоллосон байв. ШӨХТГ-ын дарга О.Магнай ч шүүгч нар мөнгөтэй хүмүүсийн талд шийдвэр гаргаж байна гэж үзэн Хэвлэлийн бага хурал хийлгэж Адъяасүрэн, Атарцэцэг, Мөнхтуяа, Сумъяа, Цэцгээ гэх мэт нэр дурьдсан нь хэвлэлд (Өдрийн сонин, 2014.10.14) гарчээ.
Эдгээр шүүгчдийн олонд ил болоогүй буруу шийдвэрүүд ч байгаа байх. Бид ч гэсэн олон барилга барьдаг олон их наяд төгрөгийн орлоготой компанид шүүгчид дээрх зургаан шүүгч үйлчиллээ гэж хардаж байна.Иймд та бүхэн ажлын хэсэг байгуулж эдгээр шүүгчдийн шийдвэрүүдийг хянаж үзэж өгнө үү. Хуулиа мэдэхгүй юм уу хуулийг санаатай мушгиж тайлбарласан шийдвэр гаргасан нь нотлогдвол дээрх шүүгчдийг дахиж эрх зүйн чиглэлд ажиллах эрхгүй болгож өгнө үү.
Холбогдох веб хуудсууддаа шүүгчдийн талаар иргэдийн гомдлыг гаргадаг журамтай болно уу.
Бид асуудлыг шийдтэл хэвлэлийн бага хурал тогтмол хийж шаардсаар байх болно.
Шүүхээс хэлмэгдсэн олон хохирогчийг бидэнтэй нэгдэж тэмцэхийг уриалж байна.
Монгол Дээд сургуулийн захирал, Монгол Улсын гавьяат эдийн засагч, академич доктор, професор Намжаагийн ДАШЗЭВЭГ