Улсын Их Хурлын Аюулгүй байдал, гадаад бодлогын байнгын хорооны өнөөдрийн /2024.06.04/ хуралдаанаар Нэгдсэн Үндэстний Байгууллагын төрөлжсөн байгууллагын эрх ямба, дархан эрхийн тухай конвенцын XV хавсралтыг соёрхон батлах тухай хуулийн төслийг хэлэлцэв.
Хуулийн төслийн талаар Соёлын сайд Ч.Номин танилцууллаа.
Нэгдсэн Үндэстний Байгууллагын төрөлжсөн байгууллагын эрх ямба, дархан эрхийн тухай 1947 оны конвенц нь Нэгдсэн Үндэстний Байгууллагын төрөлжсөн байгууллага бүрийн эрх ямба, дархан эрхийн асуудлыг зохицуулдаг бөгөөд Монгол Улс уг конвенцыг 1970 онд соёрхон баталсан аж. Дэлхийн Оюуны өмчийн байгууллагад 1974 онд НҮБ-ын төрөлжсөн байгууллагын статусыг олгож, улмаар дээрх конвенцын 15 дугаар хавсралтаар түүний эрх ямба, дархан эрхийг шинээр баталгаажуулжээ.
Монгол Улс Дэлхийн Оюуны өмчийн байгууллагад 1979 онд гишүүнээр элсэн орж, уг байгууллагатай идэвхтэй хамтын ажиллагааг хэрэгжүүлж ирсэн хэдий ч “Нэгдсэн Үндэстний Байгууллагын төрөлжсөн байгууллагын эрх ямба, дархан эрхийн тухай конвенц”-ын 15 дугаар хавсралтыг нэмэлтээр соёрхон батлаагүй байна.
Нэгдсэн Үндэстний Байгууллагын төрөлжсөн байгууллагын эрх ямба, дархан эрхийн тухай конвенцын 15 дугаар хавсралтыг соёрхон баталснаар Монгол Улс суурь конвенцын дагуу 1970 онд хүлээсэн үүргээ биелүүлэх, Дэлхийн Оюуны өмчийн байгууллага болон түүний Монгол Улс дахь үйл ажиллагаа аливаа саад тотгоргүй, илүү идэвхтэй өрнөх эрх зүйн суурийг тавих аж.
Хэлэлцэж буй асуудалтай холбогдуулан асууж, үг хэлэх гишүүн гараагүй бөгөөд хуралдаанд оролцсон гишүүдийн олонх хуулийн төслийг соёрхон батлахыг дэмжлээ.
Мөн хуралдаанаар Хулгайлагдсан, эсхүл хууль бусаар экспортлогдсон соёлын эд зүйлсийн тухай ЮНИДРУА /Хувийн эрх зүйг нэгтгэх олон улсын хүрээлэн/-ийн конвенцыг соёрхон батлах тухай хуулийн төслийг хэлэлцлээ.
Хуулийн төслийн талаар Соёлын сайд Ч.Номин танилцуулсан.
Монгол Улсын Их Хурлын 2021 оны 12 дугаар тогтоолоор батласан “Монгол Улсын хууль тогтоомжийг 2024 он хүртэл боловсронгуй болгох үндсэн чиглэл”-д соёрхон батлахаар заасан “Хулгайлагдсан, эсхүл хууль бусаар экспортлогдсон соёлын эд зүйлийн тухай ЮНИДРУА /Хувийн эрх зүйг нэгтгэх олон улсын хүрээлэн/-ийн конвенц”-ыг соёрхон батлах тухай хуулийн төслийг Засгийн газраас 2024 оны 5 дугаар сарын 29-ний өдөр УИХ-д өргөн мэдүүлжээ.
Энэхүү конвенц нь хулгайлагдсан эсхүл хууль бусаар хилээр нэвтрүүлсэн соёлын эд зүйлсийг эгүүлэн олгох болон буцаах талаар хувийн эрх зүйн хүрээнд улс хоорондын хамтын ажиллагаанд дэмжлэг үзүүлж, хөнгөвчлөхөд чиглэдэг олон улсын эрх зүйн баримт бичиг бөгөөд өнөөдрийн байдлаар дэлхийн 54 улс конвенцод нэгдэн ороод буй аж.
“Хулгайлагдсан, эсхүл хууль бусаар экспортлогдсон соёлын эд зүйлийн тухай ЮНИДРУА-ийн конвенцод Монгол Улсын 1991 онд нэгдэн орсон ЮНЕСКО-ийн 1970 оны “Соёлын үнэт зүйлийг хууль бусаар хилээр гаргах оруулах, түүнчлэн өмчлөх эрхийг шилжүүлэхийг хориглох, урьдчилан сэргийлэх арга хэмжээний тухай” конвенцын дутуу эсхүл зохицуулалгүй үлдээсэн зарим асуудлыг нарийвчлан тусгаж өгснөөрөө онцлог юм байна. Тухайлбал, хулгайлагдсан, эсхүл хууль бусаар хилээр нэвтрүүлсэн эд зүйлийг нэхэмжлэх хугацаа, уугуул оршин суугчдын соёлын эд зүйлийг өмчлөх эрх, нөхөн төлбөрийн нөхцөл, өмчлөх эрхийг тогтоох үйл ажиллагаа зэргийг нарийвчлан тусгажээ.
Конвенцыг соёрхон баталснаар Монгол Улсыг хөгжүүлэх урт, дунд хугацааны хөгжлийн бодлого болон Үндэсний аюулгүй байдлын үзэл баримтлал, Гадаад бодлогын үзэл баримтлалд соёлын өвийн хууль бус худалдаатай тэмцэхээр заасан зорилт арга хэмжээний хүрээнд соёлын эд зүйлсийг эгүүлэн олгох болон буцаах чиглэлээр бусад улстай хамтран ажиллах боломжийг өргөжүүлэхээс гадна олон улсын эрх зүйн хүрээнд соёлын өвийн хууль бус худалдаатай үр дүнтэй тэмцэх, урьдчилан сэргийлэн эрх зүйн орчин боловсронгуй болно гэж төсөл санаачлагчид үзжээ.
Хуулийн төсөлтэй холбогдуулан Байнгын хорооны дарга Б.Энх-Амгалан асуулт асуусан. Тэрбээр, Сүүлийн таван жилд буюу 2017-2021 онд түүх, соёлын 52 дурсгалт зүйл алга болсноос 22 зүйлийг эрэн сурвалжилж олжээ. Үүний 30 нь олдоогүй гэсэн мэдээ байна. Соёлын биет өвийн эсрэг гэмт хэргийн тоо буураагүй, 2021 онд гурав, 2022 онд ес, 2023 онд 19 бүртгэгдсэн байна. Энэхүү конвенцод нэгдсэнээр гадаад руу гаргасан түүх, соёлын дурсгалт өвүүдийг эргүүлэн олж авах ажил баталгаажих уу. Үүнтэй холбогдуулан дотоодын хууль тогтоомжид өөрчлөлт оруулах шаардлага гарах уу хэмээн тодруулсан.
Соёлын сайд Ч.Номин болон тус яамны ажлын хэсгийн гишүүдийн хариулснаар, Соёлын өвийн хулгайтай тэмцэх, хамгаалах, эрэн сурвалжлах нэгжийг цагдаагийн хэсэг дээр байгуулаад байгаа аж. Энэхүү конвенцод нэгдэн орсноор соёлын өвийг хууль бусаар экспортлосон тохиолдолд хууль эрх зүйн хүрээнд буцаан авах боломж нэмэгдэх юм байна. Тус яамнаас ирэх онд Соёлын өвийн тухай багц хуулийн төслийг өргөн барихаар ажиллаж байгаа бөгөөд хуулийн төсөлд соёлын өвийн хадгалалт, хамгаалалт, хил дамнуулан гаргах хууль бус экспорттой холбоотой дотоод зохицуулалтыг тусгажээ.
Байнгын хорооны хуралдаанд оролцсон гишүүдийн олонх хуулийн төслийг хэлэлцэн батлах нь зүйтэй гэж үзлээ хэмээн Улсын Их Хурлын Хэвлэл мэдээлэл, олон нийттэй харилцах газраас мэдээллээ.
.png)
