Month: June 2024

Монгол Улсын Их Хурлын 2024 оны ээлжит сонгуулийн санал хураалт 2024 оны 06 дугаар сарын 28-ны өдөр болохтой холбогдуулан сонгогч саналаа нууцаар, чөлөөтэй өгөх эрх болон сонгууль өгөх эрхтэй боловч анхаарал хандуулах шаардлагатай зарим зорилтод бүлэг хүмүүсийн сонгох эрхийг эдлүүлэхэд анхаарал хандуулах талаар ХЭҮК-ын гишүүн Б.Энхболд, Захиргаа удирдлагын хэлтсийн дарга Д.Ёндонжамц нар мэдээлэл өглөө.

Юун түрүүнд хүний эрхийг хангах, хамгаалах, хүндэтгэх чиг үүргийг бүх төрийн байгууллага, албан тушаалтан хэрэгжүүлэх үүрэгтэй. Харин Хүний эрхийн Үндэсний Комисс нь төр энэ үүргээ хэрхэн хэрэгжүүлж байгаад хуулиар олгогдсон бүрэн эрхийнхээ хүрээнд хяналт тавьдаг хараат бус, хөндлөнгийн байгууллага гэдгийг энд цохон тэмдэглэхийг хүсэж байна.

Энэ хүрээнд УИХ-ын 2024 оны ээлжит сонгуулийн үеэр хүний эрх зөрчигдөхөөс урьдчилан сэргийлэх, хүний эрхийн зөрчлийг таслан зогсоох, арилгах чиглэлд хуулиар чиг үүрэг хүлээн төрийн байгууллагуудтай хамтран ажиллах, зөвлөмж, шаардлага хүргүүлэн ажиллаж байна.

Нэгдүгээрт: УИХ-ын сонгуулийн сурталчилгаа албан ёсоор эхлээд 9 хоног болж байна. Энэ хугацаанд иргэдийн овог, нэр, регистрийн дугаар, гэрийн хаяг, холбоо барих утасны дугаар зэрэг хүний хувийн мэдээллийг худалдаж авах тухай зар цахим орчин болон иргэдийн дунд мэдээлэл тарааж, хүний хувийн мэдээллийг хууль бусаар цуглуулж буй зөрчил гарч байгаа талаар Комисст мэдээлэл авагдаж байна.

Регистрийн дугаар нь хүний хувийн мэдээлэлд хамаардаг бөгөөд ийнхүү цуглуулсан хувийн мэдээллийг сонгуулийн дараа ямар ч байдлаар ашиглах, хувь хүнийг нууцыг задруулах, бусад байдлаар эрсдэлд оруулах эрсдэлтэй гэдгийг анхаарч хувийн мэдээллээ бусдад өгөхгүй байх, хамгаалах арга хэмжээ авах шаардлагатай гэж зөвлөж байна. Мөн хувийн мэдээллээр нь хэнд санал өгснийг мэдэх боломжтой гэж иргэдийг төөрөгдүүлсэн мэдээлэл түгээж байгаа нь сонгогчдын сонгох эрхэд халдаж буй үйлдэл бөгөөд Монгол Улсын Их хурлын сонгуулийн тухай хууль, Хүний хувийн мэдээлэл хамгаалах тухай хууль, Зөрчлийн тухай хууль, Эрүүгийн хуулийг зөрчиж байгаа үйлдэл тул хариуцлага хүлээлгэх үндэслэл болно гэдгийг иргэд олон нийт, сонгуулийн үйл ажиллагаанд оролцож байгаа дэмжигчид анхааруулж байна.

Регистрийн дугаарыг ашиглаж тухайн хүн хэнд санал өгснийг мэдэх боломжгүй гэдгийг дахин сануулж байна.

Хоёрдугаарт. Сонгууль бол Монгол Улсын Үндсэн хууль, олон улсын гэрээгээр баталгаажуулсан иргэдийн улс төрийн эрхээ эдлэх боломж бөгөөд ардчиллын үнэт зүйл юм. Тиймээс улс төрийн талаар олон ургалч үзэл, бодлогын мэтгэлцээний үндсэн дээр иргэд сонголтоо хийх ёстой . Улс төрийн эрхээ эдэлж, өөрийн үзэл баримтлалдаа нийцсэн нам, эвсэл, нэр дэвшигчийн бодлого, мөрийн хөтөлбөрийг дэмжих, түүнийг түгээн дэлгэрүүлсний төлөө бусдыг ялгаварлан гадуурхах, мөрдөн мөшгөх, эрх чөлөөг нь ямар нэгэн байдлаар хязгаарлаж буруутгахгүй байх үүрэгтэй. Тиймээс нам, эвслийн болон бие даан нэр дэвшигчид тэдгээрийг сонгуулийн ажилд оролцож байгаа албан ёсны, бусад дэмжигчид бусдын улс төрийн үзэл бодол, итгэл үнэмшлийг хүндэтгэх байдлаар сонгуулийн сурталчилгаа, үйл ажиллагаа явуулахыг хийхийг зөвлөж байна.

Гуравдугаарт: Эрхээ хязгаарлуулсан иргэдийн сонгох эрхийг бүрэн эдлүүлэхэд төрийн холбогдох байгууллагууд анхаарч ажиллах шаардлагатай байна. Тухайлбал, захиргааны журмаар албадан эмчлүүлж байгаа болон зөрчлийн хэрэгт холбогдуулан баривчлагдсан сонгогч, Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуульд заасны дагуу баривчлагдсан, цагдан хоригдсон сонгогч, Эрүүл мэндийн байгууллагад албадан эмчлүүлж байгаа хүмүүс зөөврийн битүүмжилсэн саналын хайрцгаар санал өгөх боломжтой.

ХЭҮК-оос хорих 461 дүгээр ангид хийсэн хяналт шинжилгээгээр, 266 хоригдогчоос сонгуульд санал өгөхөөр ангийн удирдлагадаа хүсэлтээ өгсөн байсан. Эдгээр хүмүүсийг авч үзвэл, нийслэлийн 9 дүүрэг, орон нутгийн иргэд байна.

Шүүхийн шийдвэр гүйцэтгэх газраас сонгуультай холбоотой мэдээлэл өгөх тал дээр зохион байгуулалтын арга хэмжээг авч хэрэгжүүлсэн хэдий ч эдгээр иргэд өөрсдийн оршин суугаа газарт нь хэн, ямар намаас нэр дэвшиж байгаа болон сонгуулийн тогтолцооны талаар бүрэн мэдээлэл, ойлголтгүй байна. Энэ нь эрхээ хязгаарлуулсан иргэдийн сонгох эрх эдлэхэд саад учрах, бусдын нөлөөнд орж санал өгөх, санал өгөхгүй байх ч эрсдэл тулгамдаж болзошгүйг харуулж байна.

Тиймээс Улаанбаатар хот, 21 аймагт байгаа цагдан хорих төв, баривчлах байранд байгаа болон өөрөө сан дураараа гарч явах боломжгүй, эрх нь хязгаарлагдсан боловч сонгууль өгөх эрхтэй иргэдэд Сонгуулийн тогтолцоо, санал өгөх зааварчилгаа, нэр дэвшигч, нам, эвсэл, бие даагчдын мөрийн хөтөлбөртэй танилцах, мэдээлэл өгөх боломж нөхцөлөөр хангаж ажиллахыг холбогдох Сонгуулийн хэсэг хороо, шүүхийн шийдвэр гүйцэтгэх болон эрүүл мэндийн байгууллагад анхааруулж байна.

Дөрөвдүгээрт: Төрийн цэргийн байгууллагад алба хааж байгаа хугацаат цэргийн алба хаагчдад нэр дэвшигчид болон нам, эвсэл, бие даагчдын мөрийн хөтөлбөртэй танилцах, мэдээлэл сурталчилгааг тэнцвэртэй хүргэх нөхцөл боломжоор хангаж ажиллах шаардлагатай байна. Түүнчлэн хугацаат цэргийн алба хаагч саналаа нууцаар, чөлөөтэй өгөх боломжийг бүрдүүлэх, энэ эрхэд хөндлөнгөөс нөлөөлөх нь хууль бус болохыг анхааруулж, сонгогчийн боловсролыг нэмэгдүүлэх талаар Сонгуулийн ерөнхий хороо, төрийн цэргийн байгууллагууд анхаарч ажиллахыг зөвлөж байна гэж Монгол Улсын Хүний эрхийн Үндэсний комиссоос мэдээллээ.

Хүний Эрхийн Үндэсний Комиссоос УИХ-ын сонгуультай холбогдуулан эрх нь хязгаарлагдсан иргэдийн сонгох эрхийг бүрэн эдлүүлэх талаар мэдээлэл хийлээ.

Энэ үеэр Хүний Эрхийн Үндэсний Комиссын гишүүн Б.Энхболд “Эрх нь хязгаарлагдсан иргэдэд мэдээллийг хангалттай хүргэх шаардлагатай. Сонгуультай холбоотойгоор иргэдийн хувийн мэдээллийг цуглуулах явдал их гарч байна. Энэ нь хууль бус бөгөөд энэ тохиолдолд хуулийн хариуцлага хүлээлгэнэ. Үүнээс гадна гэмт хэрэг үйлдэж, шүүхээс хорих ял аваагүй л бол саналаа өгөх эрхтэй. Тухайлбал, албадан эмчлэгдэж байгаа, эрүү болон зөрчлийн хэргээр баримчлагдсан иргэд саналаа өгөх эрхтэй юм. Үүнтэй холбоотойгоор ХЭҮК-оос хорих 461 ангид хийсэн хяналт хийсэн.

Уг шинжилгээгээр цагдан хоригдож байгаа 260 орчим иргэн санал өгөх хүсэлт гаргажээ. Гэвч тэдэнд хэн гэдэг нэр дэвшигч, ямар мөрийн хөдөлбөртэй. Шинэчлэн баталсан холимог тогтолцооны талаар ямар ч мэдээлэлгүй байна.

Мөн хугацаат цэргийн албан хаагчдад сонгуулийн мэдээллийг тэнцвэртэй хүргэх шаардлагатай. Тэд саналаа нөлөөнд автахгүй, чөлөөтэй өгөх эрхтэй” гэдгийг онцлов.

ЦЕГ-аас сонгуулийн хууль тогтоомж зөрчсөн зарим асуудлаар мэдээлэл хийлээ. Энэ үеэр, Цагдаагийн ерөнхий газрын хэвлэл мэдээллийн төвийн дарга Г.Пүрэвдэлгэр, “Улсын их хурлын 2024 оны сонгуультай холбоотой гэмт хэрэг зөрчлийн 468 гомдол, мэдээлэл бүртгэгдсэн байна. Үүнээс гэмт хэргийн шинжтэй 183, зөрчлийн шинжтэй 285 гомдол мэдээлэл байгаа. Одоогоор шийдвэрлэгдсэн 327, ажиллагаанд 141 гомдол, мэдээлэл шалгагдаж байна.

Гэмт хэргийн шинжтэй 183 гомдол мэдээллийг задалж үзэхэд, 117 нь сонгуулийн илтэд худал мэдээлэл тараах гэсэн гомдол байна. Мөн эд хөрөнгө устгаж гэмтээх зөрчил нийт зөрчлийн 35 хувийг эзэлж байна. Энэ сонгуулийн сурталчилгааны самбар эвдэх, баллаж цохлох гэх мэт зөрчлүүд багтаж байгаа” гэлээ.

Нийслэлийн нутаг дэвсгэрт өчигдөр орсон борооны улмаас 21.30 цагийн байдлаар Сонгинохайрхан дүүргийн 32, 33 дугаар хороонд гэр хашаа усанд автсан 12, машин урссан 1 удаагийн дуудлага мэдээлэл бүртгэгджээ.

Дуудлагын дагуу НОБГ-ын Аврах ангийн бүрэлдэхүүн иргэдийн аюулгүй байдлыг ханган ажилласан байна.

Ойрын өдрүүдэд ихэнх нутгаар усархаг бороо орох төлөвтэй байгаа тул болзошгүй үерийн аюулаас сэрэмжлүүллээ.

• Үерийн аюултай бүсээс хол, аюулгүй газарт байрлах
• Орон сууцны хорооллын граж, В1 давхрын руу ус орохоос сэргийлэн хамгаалалт татах
• Үерийн аюулаас гэр орон, эд хөрөнгө, ундны усны нөөц худгаа хамгаалах далан, суваг, шуудуу, хашлага барих
• Хүүхдийг гол мөрөн, нуур, тогтоол ус, цөөрмийн ойролцоо тоглуулахгүй байх
• Аянга цахилгаанаас сэргийлэн, гар утас, бусад богино долгионы эд зүйлсээс хол байх
• Гол, мөрөн нуурын ойролцоо амарч зугаалахдаа сонор, сэрэмжтэй байж, уулын ам, голын ай сав, үерийн буулт бүхий газарт отоглож, хоноглохгүй байх
• Зөвхөн баталгаат зам гүүрээр зорчихыг нийслэлийн Онцгой байдлын газраас зөвлөж байна.

 Улаанбаатар хотод өчигдөр орой орсон борооны улмаас Сонгинохайрхан дүүргийн 32, 33 дугаар хороонд гэр, хашаа усанд автсан 12, машин урссан нэг дуудлага ирж, аврагчид иргэдийн аюулгүй байдлыг хангажээ.

ОБЕГ-ын Урьдчилан сэргийлэх газрын мэргэжилтэн Б.Энхмаа, “Он гарсаар нийтдээ 36 усны ослын дуудлага мэдээлэл ирсэн. Одоогоор 26 иргэн усанд осолдож амиа алдсанаас гурав нь хүүхэд байна. Аялал амралт зугаалгын үе эхэлсэнтэй холбогдуулан ОБЕГ-т үер усны ослын дуудлага мэдээлэл маш их бүртгэгдэж байгаа. Мэргэжлийн байгууллагаас гаргаж байгаа мэдээ мэдээллийг анхааралтай хүлээн авч амьдралдаа хэвшил болгоё. Үер усны аюулаас урьдчилан сэргийлэх бэлтгэл бэлэн байдлаа хангаж байхыг онцгойлон анхааруулъя” гэв.

Өнөөдөр ихэнх нутгаар, энэ сарын 20-нд Хөвсгөл, Архангай, Булган, 20-21-нд шилжих шөнө Булган, Сэлэнгэ, Төв аймаг, Улаанбаатар хот орчим, 21-нд Төв, Сэлэнгэ, Хэнтийн нутгаар усархаг бороо, дуу цахилгаантай аадар бороо орох тул борооны өмнөх хүчтэй салхи, мөндөр, үер, усны аюулаас сэрэмжтэй байхыг онцгойлон анхааруулж байна. Өнөөдөр Улаанбаатар хотод бороотой. Өдөртөө 25, шөнөдөө 15 хэмийн дулаан байх аж.

Ташрамд дурдахад, нийслэлийн хэмжээнд Баянгол, Баянзүрх, Сүхбаатар, Сонгинохайрхан, Хан-Уул, Чингэлтэй, Налайх дүүргийн 24 хорооны нутаг дэвсгэрт үерийн эрсдэлтэй бүсэд 1917 өрх суурьшсан байна. Эдгээр айлд аюулгүй байдлаа ханган эрсдэлтэй бүсээс нүүх мэдэгдлийг давхардсан тоогоор 3052 удаа хүргүүлжээ.