Баянгол дүүргийн 12 дугаар хороо, 28 дугаар сургуулийн арын үерийн усны тунгаагуурыг хааж, үерийн эрсдэл үүсгэж, зөвшөөрөлгүй баригдсан хашааг буулгаж байна.
Мөн бусад байршлуудад үерийн эрсдэл үүсгэж, дур мэдэн үерийн хамгаалалтын барилга байгууламж хааж, хашаа барьсан, хийц зохиомж өөрчилсөн, эвдэж сүйтгэсэн зөрчлийг арилгах арга хэмжээ авч ажиллаж байна.
Bloomberg “ОХУ- ын Украины дайныг санхүүжүүлэхэд чухал үүрэг гүйцэтгэдэг Оросын газрын тос, байгалийн хийн салбар ажиллах хүчний хомсдолд ороод байна” гэж мэдээлэв. Москвад төвтэй “Deloitte” судалгааны төв Оросын газрын тос, байгалийн хийн салбарт энэ жил 40,000 ажилтан дутагдалтай байгааг тооцон гаргажээ.
Нефть, байгалийн хийн салбар эрчим хүчний компаниуд, зэвсгийн үйлдвэрүүдийн ажилд зуучлагчид болон Оросын армийн хооронд ажиллах хүчний төлөө өрсөлдөх шаардлагатай болоод байгааг энэ оны эхний хоёр саын ОХУ-ын статистикийн албаны мэдээллээс иш татан Bloomberg онцолжээ. Газрын тос, байгалийн хийн салбарын нэрлэсэн цалин дунджаар 125,200 рубль байсан нь саяхан болтол Оросын хамгийн өндөр цалинтай цалингийн нэг болж байв. Гэсэн хэдий ч энэ цалин нь Оросын армийн гэрээт цэргүүдэд санал болгож буй цалинтай өрсөлдөх боломжгүй болсон гэж тус агентлаг тэмдэглэсэн байна.
Украины эсрэг дайнд оролцох гэрээнд гарын үсэг зурсны төлбөр нь зарим бүс нутагт нэг сая рубльд хүрч байгаа нь газрын тос, байгалийн хийн салбарт ажилладаг ажилчдын жилийн дундаж цалинтай бараг тэнцэж байна гэж Bloomberg бичжээ.
Их Британийн Батлан хамгаалах яамны тооцоолсноор Оросын 450,000 гаруй цэрэг алагдаж, шархадаад байгаа учир Украинд байлдахыг хүсэхгүй байгаа хэсэг нь харин зэвсгийн үйлдвэрт ажиллах боломжтой болсон байна. Тухайлбал, өнгөрсөн онд Оросын төрийн корпорац болох “Ростек” ажилчдынхаа цалинг дунджаар 17.2 хувиар нэмсэн бөгөөд гүйцэтгэх захирал Сергей Чемезов нь ОХУ-ын ерөнхийлөгч Владимир Путинд үйлдвэрлэл амралтын өдрүүд, баяр ёслол, шөнийн цагаар ч үргэлжилдэг гэж мэдэгдэж байсныг Bloomberg дурдсан байна.
Орос ажиллах хүчний хомсдолд орсонд сүүлийн 20 жилд төрөлт эрчимтэй буурч, олон чадвартай иргэд гадаадад цагаачлан гарч буй явдал мөн нөлөөлсөн байна. Өнгөрсөн оны сүүлчээр ОХУ-ын ШУА-ийн Эдийн засгийн хүрээлэнгийн шинжээчид энэ онд Орост таван сая шахам ажлын байрны хомсдол бий болж, нийт ажиллах хүч 74 сая хүрэхгүй болно тооцоолж байсан нь биелэгдэж тус улсын эдийн засгийн өсөлтөд хэдийнэ саад болж эхэлсэн байна.
Энэ оны эхний 5 сарын байдлаар “Эрдэнэс таван толгой” компанитай нүүрс худалдах, худалдан авах гэрээ байгуулж өгнө гэж бусдыг залилсан гэмт хэргийн талаарх 9 гомдол, мэдээлэл цагдаагийн байгууллагад бүртгэгдэн шалгагдаж байна.
Дээрх этгээдүүд нь аж ахуйн нэгжийн нүүрс худалдан авах гэрээний хүсэлт, холбогдох бусад баримт бичгийг хүлээн авч “Эрдэнэс Тавантолгой” хувьцаат компанийн албан маягт, гарын үсэг, тамга тэмдгийг хуурамчаар үйлдэж, тэрчлэн ижил төстэй хуурамч цахим шуудангаар харилцаж их хэмжээний мөнгийг залилсан нөхцөл байдал тогтоогдсон.
Мөн “Уул уурхайн бүтээгдэхүүний биржийн тухай хууль”-д зааснаар “Эрдэнэс тавантолгой” ХК нь олборлосон нүүрсээ зөвхөн Монголын хөрөнгийн биржээр арилжаалж байгааг албаны хүмүүс мэдээлэв.
Иймд тус компанийн нэрийг ашиглан нүүрс худалдах, худалдан авах гэрээ байгуулж өгнө гэх залилах гэмт хэргийн хохирогч болохоос урьдчилан сэргийлж дээрх төрлийн цахим шуудан болон албан бичиг хүлээн авсан тохиолдолд “Эрдэнэс тавантолгой” ХК-д биеэр очиж тодруулах, цаашлаад цагдаагийн байгууллагад хандах шаардлагатайг анхааруулж байна.
Эх сурвалж: ЦЕ
Улаанбаатар цахилгаан түгээх ТӨХК-аас хаврын шугам, сүлжээний засвар шинэчлэлтийн ажлыг эхлүүлж байгаа.
Энэ хүрээнд хэрэглэгчдийн эрчим хүчийг түр хугацаанд хязгаарлана. Өнөөдөр хийх засварын хуваарийг танилцуулж байна.
Засвар хийх хугацаанд цахилгааны хэрэглээгээ түр хязгаарлана уу.
Бүгд найрамдах намаас дахин нэр дэвшиж буй АНУ-ын ерөнхийлөгч асан Дональд Трампыг порно киноны од Сторми Даниэлст хууль бусаар мөнгө төлсөн хэрэгт буруутгаж буй шүүх хурал үргэлжилж байна.Шүүх хурлын үеэр шүүгч Хуан Мерчан Трампыг олон нийтэд зарлахыг хориглосон заалтыг зөрчсөнийх нь төлөө есөн мянган ам.доллараар торгож, шүүхийн шаардлагыг биелүүлэхгүй бол түүнд шоронд хорих ял оноож болзошгүйг анхааруулсан байна. Шүүх Трампыг гэрч, тангарагтны шүүгчид, шүүхийн ажилтнууд болон тэдний төрөл төрөгсөд рүү олон нийтийн сүлжээгээр халдлага хийхийг хориглосон зарлигийг зөрчсөн гэж ийнхүү торгожээ. Түүний тараасан есөн мэдээлэл тус бүрд мянган долларын торгууль ногдуулж, экс ерөнхийлөгчид өөрийн нийгмийн сүлжээн дэх Truth Social-аас долоон “доромжлолын шинжтэй бичлэг” болон сонгуулийн сурталчилгааны вэбсайтаас хоёр мессежийг устгахыг тушаасан байна.
Шүүгч Хуан Мерчан “Шүүх хууль ёсны захирамжаа санаатайгаар зөрчихийг цаашид үл тэвчихийг шүүгдэгчид анхааруулж байна. Хэрэв шаардлагатай болсон нөхцөлд шүүх түүнд хорих ял оногдуулна” гэж мэдэгджээ. Харин Доналд Трамп “Энэ хориг нь миний үг хэлэх эрх чөлөөтэй байх Үндсэн хуулиар олгогдсон эрхийг минь хасч байна” гэж мэдэгдэв.
Шүүх хурал Трамп, Даниэлз нарын хэлэлцээрийг зохион байгуулахад тусалсан өмгөөлөгч Кейт Дэвидсоны мэдүүлгийг авч хэлэлцэн прокурорууд Трампыг 34 баримт бичиг хуурамчаар үйлдсэн гэж буруутгасан байна. Тэдний үзэж байгаагаар порно кино од Сторми Даниэлсийн төлбөрийг нуун дарагдуулж, тухайн үедээ анх удаа ерөнхийлөгчийн сонгуульд нэр дэвшиж байсан улстөрч, бизнесмэнтэй бэлгийн харьцаанд орсон тухайгаа ил болгохгүй байхын тулд санхүүгийн бичиг баримтыг хуурамчаар үйлдсэн гэж Трампыг буруутгаж байна. Харин Трамп ямар ч хэрэгт буруутай гэдгээ хүлээн зөвшөөрөхгүй байгаа бөгөөд Даниэлстэй бэлгийн харьцаанд орсон гэдгээ ч үгүйсгэсэн байна.
Шүүх хуралдааны явцад 2016 оны 10 дугаар сард “Access Hollywood” телевизийн мэдээ, ялангуяа зугаа цэнгэлийн нэвтрүүлгийн хөтлөгчтэй Трампын ярилцсан бичлэг олон нийтэд ил болсноос хойш уг хэлэлцээр идэвхтэй өрнөж байсан нь тодорхой болжээ. Трамп “Access Hollywood” телевизийн хөтлөгчид эмэгтэйчүүдийн эмзэг хэсгээс атгаад авдаг тухайгаа онгирч, “Та од болсон бол энэ бүхэн танд зөвшөөрөгддөг. Та хүссэн бүхнээ хийж чадна. Тэднийг бариад ав… Хүссэн бүхнээ хий” гэж хэлж байжээ. Прокурорууд Трамп Дэниэлсийн түүхийг ил гаргахгүй байхыг эрмэлзэж байсан учир нь дуулиан шуугиантай бичлэг олон нийтэд дэлгэгдэн түүний сонгогдох боломжийг ноцтойгоор сүйтгэж болзошгүй гэж үзсэн” гэж мэдэгдэв. Энэ тохиолдолд бид сонгуулийн үйл явцад хөндлөнгөөс оролцсон тухай ярьж байна гэж прокурор мэдэгджээ.
Мөн шүүх хурлын үеэр Трампын өмгөөлөгч асан Дэвидсон “порно од” Даниэлстэй анх 2011 онд танилцсан бөгөөд 2016 оны сонгуулийн кампанит ажлын үеэр Трамптай холбоотой сексийн талаар чимээгүй байх төлбөрийн нөхцлийн талаар ярилцаж эхэлсэн гэж хэлжээ. Дэвидсон “National Enquirer” сэтгүүлийн редактор Ховардаас өгсөн зөвлөгөөний дагуу Сторми Даниэлсийн ашиг сонирхлыг төлөөлж эхэлсэн гээд “насанд хүрэгчдийн киноны” жүжигчинтэй Трамптай харилцаатай байсан түүхийн онцгой эрхийг худалдаж авах талаар хэсэг хугацаанд ярилцаж байсан боловч хэлэлцээр хийгдээгүй гэж мэдэгдсэн байна. Редактор болон Даниэлсийн хоорондох зуучлагч нь Жина Родригес хэмээх эмэгтэй байсан бөгөөд тэрээр уг ажлаа Дэвидсонд шилжүүлэхдээ түүнд “Амьдралд тохиолдох хамгийн хялбар гэрээ байх болно” гэж амлаж байжээ.
Прокурорууд Дэвидсоны Трампын хувийн өмгөөлөгч Майкл Коэнд илгээсэн цахим шууданг мөн шүүхэд үзүүлсэн байна. Үүнд тэрээр “гүйлгээний дүн 130 мянган доллар” гэж бичсэн байжээ. Талуудын хооронд байгуулсан албан ёсны гэрээний текстийг цахим шууданд хавсаргасан байсан бөгөөд шүүх хурлын үеэр Дэвидсон Коэнийг амласан мөнгөө тийм ч амар төлөөгүй бөгөөд тэр бүр гэрээнээс гарна гэж сүрдүүлж байсан, гэсэн ч 2016 оны 10 дугаар сард мөнгийг шилжүүлсэн гээд тангарагтны шүүгчдэд үүнийг нотлох төлбөрийн баримт бичгийг үзүүлжээ. Шүүхэд ил болсон баримт бичгүүдээс харахад Дэвидсон нь Трамптай бэлгийн харьцаатай гэж мэдэгдсэн өөр нэгэн эмэгтэй болох Playboy-ийн загвар өмсөгч Карен МакДугалын төлбөрийг зохицуулах ажилд мөн оролцож байжээ. Тэрээр энэхүү түүхийн онцгой эрхийг “National Enquirer” шар хэвлэлд худалдахаар тохиролцсон бөгөөд энэ түүхийг нийтлэхгүйн тулд хэвлэлийн редактор уг эрхийг худалдан авч Трампын нэр хүндэд сэв суулгахаас сэргийлж чадсан юм байна. Шүүх хурлын үеэр National Enquirer сэтгүүлийн нийтлэгч Дэвид Пекер мөн гэрчийн мэдүүлэг өгчээ. Тэрээр 2016 оны сонгуулийн үеэр Дэниэлс, МакДугал нарын ерөнхийлөгчийн сонгуульд нэр дэвшигчийг хохироох түүхийг “чимээгүй болгоно” гэж Трамп, Коэн нартай тохиролцсон гэдгээ хүлээн зөвшөөрсөн байна. Мөн өнгөрсөн пүрэв гаригт тангарагтны шүүгчид тухайн үеийн өөрийн өмгөөлөгч болон хувийн туслахтайгаа Дональд Трамп “Плэйбой”-ын загвар өмсөгч бүсгүйг яаж дуугүй байлгахыг хэрхэн худалдаж авах тухай ярилцаж буй бичлэгийг сонсож эхлэхэд Трамп ширээний ард бөгтийж, харин тангарагтны шүүгчид сэтгэл хөдөлсөн байдалтай харагдаж байв. Хэдийгээр энэ бичлэг олон жилийн өмнөх явдал байсан ч Манхэттэн дэх эрүүгийн хэргийн тангарагтны шүүхийн гишүүдэд үзүүлсэн Трампыг буруутгах хамгийн гайхалтай нотлох баримт болж магадгүй болов. Мөн энэхүү шүүхэд насанд хүрэгчдийн кино жүжигчин Дэниэлс 2006 оноос Трамптай бэлгийн харьцаанд орсон, Трампын өмгөөлөгч асан Майкл Коэн намайг дуугүй байлгахын тулд 130 мянган ам.доллар төлсөн гэж мэдүүлэв. Тэрээр Луизиана мужид амьдардаг байсан бөгөөд малын эмч болохыг хүсч байсан ч дараа нь “өдөрт найман цаг бууц цэвэрлэхээс илүү орлого олох боломжтой” бүжигчнээр ажиллаж эхэлсэн гэж хэлэв. Даниэлс 21 настайгаасаа нүцгэн жүжиглэж эхэлсэн бөгөөд дараа нь насанд хүрэгчдийн киноны салбарт ажиллаж, шилдэг дэлгэцийн бүтээлийн шагнал авсан байна. Дэниэлс 2006 онд гольфын тэмцээн дээр Трамптай танилцсан, дараа нь түүнтэй уулздаг болж бэлгийн харьцаанд ордог болсон гэжээ. Экс ерөнхийлөгч Дэниэлсээс Трампын сексийн талаар “маш товч” хариулахыг хүсэхэд тэрээр хэтэрхий дэлгэрэнгүй ярьж эхэлсэн тул Трампын өмгөөлөгчид эсэргүүцэж, шүүгч Хуан Мерчан тэдний хүсэлтийг хүлээн авав. Даниэлсийн мэдүүлгийг тангарагтны шүүгчид маш анхааралтай сонсож байсныг сэтгүүлчид онцлов. Даниэлстэй ямар ч холбоо, харилцаа байхгүй гэж мэдэгдэж байсан Трамп шүүх хуралдааны өглөөний завсарлагааны үеэр сэтгүүлчдийн асуултад огт хариулт өгөлгүй өнгөрсөн байна.
Шүүх хурал дээр болсон энэ бүх үйл явдлаас 2016 оны Ерөнхийлөгчийн сонгуулийн шөнийн гурван цагийн орчимд Трампын ялалтыг дэлхий нийтээр мэдэж эхлэхэд Дэвидсон шар сонины найздаа “Бид юу хийчихэв?” гэж бичсэн мессежийг BBC-ийн сэтгүүлч Кайла Эпштейн онцолжээ. Харин судлаачид шинэ гэрч Манхэттэны шүүх хуралд мэдүүлэг өгөх болгонд Дональд Трампыг дэмжигчдийн тоо эрс цөөрч байгааг онцолсон байна.
Засгийн газрын ээлжит хуралдаан 2024 оны тавдугаар сарын 8-нд болж дараах асуудлыг хэлэлцэн шийдвэрлэлээ.
Монгол Улсад орчин цагийн биеийн тамир, спортын салбар үүсэж хөгжсөний 100 жилийн ойг 2024 онд тэмдэглэнэ. Түүхэн тэгш ойг тэмдэглэн өнгөрүүлэх арга хэмжээний төлөвлөгөөг батлан Энэ оны батлагдсан төсөвтөө багтаан зохион байгуулахыг Монгол Улсын сайд, Олимп, нийтийн биеийн тамир, спортын үндэсний хорооны дарга Б.Бат-Эрдэнэд даалгалаа.
Эх сурвалж: Биеийн тамир, спортын улсын хороо
Улсын хэмжээнд энэ оны дөрөвдүгээр сард инфляц 6.4 хувьтай гарчээ. Хангайн бүсэд барааны бүлгийн үнэ 8.4 хувь, Баруун бүсэд үйлчилгээний бүлгийн үнэ 7.2 хувь, Хангайн бүсэд хүнсний бүлгийн үнэ 12.3 хувь, хүнсний бус бүлгийн үнэ 5.8 хувиар тус тус өссөн нь хамгийн өндөр байна.
Инфляц ийн өссөнд,
Хэрэглээний бараа, үйлчилгээний үнэ 2024 оны дөрөвдүгээр сард өмнөх сараас 0.8 хувиар өсөхөд хүнсний бараа, ундаа, усны бүлгийн үнэ дүнгээрээ 2.2 хувь, гэр ахуйн тавилга, гэр ахуйн барааны бүлгийн үнэ дүнгээрээ 0.4 хувь, эм тариа, эмнэлгийн үйлчилгээний бүлгийн үнэ 0.2 хувиар өссөн нь голлон нөлөөлсөн гэж Үндэсний Статистикийн Хорооноос мэдээлэв.
Хүнс, хөдөө аж ахуй, хөнгөн үйлдвэрийн яамны Салбарын хяналтын газар улсын хэмжээнд 1888 газрыг хамруулсан хяналт шалгалт хийлээ.
Тодруулбал, 1179 хүнсний худалдаа, 52 хүнсний үйлдвэр, 657 хоол үйлдвэрлэлийн үйл ажиллагаа эрхлэгч иргэн, аж ахуйн нэгжийг шалгалтад хамрууллаа.
Хяналт шалгалтын явцад хадгалах болон хэрэглэж дуусах хугацаа хэтэрсэн хүнсний бүтээгдэхүүн худалдаанд нийлүүлэгдэхээс урьдчилан сэргийлж, 252 газарт худалдаалагдаж байсан 2058 нэр төрлийн 11788 ширхэг, 52.4 сая төгрөгийн үнэ бүхий хүнсний бүтээгдэхүүн устгав.
Хүнсний бүтээгдэхүүний аюулгүй байдлыг хангах тухай хуулийн 11 дүгээр зүйлийн 11.1.7 дахь “Хэрэглэж дуусах хугацаа хэтэрсэн хүнсний түүхий эд, бүтээгдэхүүнийг хүний эрүүл мэндэд сөрөг нөлөөтэй гэж үзнэ” гэж заасан байдаг хэмээн ХХААХҮЯ-наас мэдээллээ.
Монголд төдийгүй дэлхий даяар сая, сая хүүхдүүд дэлгэцэнд донтох эмгэгт өртөж байгааг сэтгэцийн эмч, сэтгэл зүйч нар анхааруулсаар байгаа аж. Хүүхдийг 12 нас хүрэхээс өмнө гар утас болон түүнтэй адилтгах зүйлсээс аль болох хол байлгах нь хүүхдийн сэтгэцийн эрүүл мэнд болоод сэтгэл зүйн хөгжлийг хамгаалахад онцгой ач холбогдолтой гэжээ. Хүүхэд насны ээнэгшил болон гэр бүлийн эерэг хүмүүжил нь насанд хүрсэн хүмүүсийн сэтгэл зүйн олон асуудлын гол үндэс болдог байна. Мөн хүүхдийн нейрон буюу толин тусгалын мэдрэлийн эс нь бусдыг тольдож хуулбарладаг. Тиймээс аав, ээжүүд ихээхэн үлгэр үзүүлж, өөрсдийнхөө дэлгэцийн хэрэглээг хянаж, хүүхдүүдээ дэлгэцэнд донтох эмгэгээс хамгаалах, харилцааны өлсгөлөн, дутуугийн мэдрэмжээс ангид байлгах бүрэн боломжтой аж.
Энэ талаар СЭМҮТ-ийн Хүүхэд, өсвөр үеийн клиникийн эмч М.Уранчимэгтэй ярилцлаа.
-Дэлгэцийн хамаарал гэж чухам юуг хэлж байна вэ?
-Дэлгэцийн хамаарал гэдэг цахим донтолт гэсэн үг. Цахим донтолт гэдэг нь олон цагаар байнгын давтамжтайгаар дэлгэц хэрэглэх, цахимаар тоглох, өдөрт 8-10 цаг болон түүнээс илүү хугацааг зарцуулахыг хэлдэг. Судалгаагаар хамгийн багадаа долоо хоногт 30 цагийг дэлгэцэнд зарцуулсан байдаг.
-Цахим донтолтод хэн илүү өртөж байна вэ?
-Хүүхэд гэлтгүй хүн бүрийн тулгамдсан асуудал болоод байна. Хүүхдийн хувьд эцэг, эхчүүд нь хараа хяналт тавих боломжтой. Насанд хүрсэн хүмүүсийн хувьд өөрсдийгөө мэддэг, өөрийн хийж буй үйлээ ухамсарладаг гэж дүгнэдэг учраас хяналтгүйгээр дэлгэцийг хэтрүүлэх хэрэглээтэй байна. Тэрнээс гадна насанд хүрсэн хүмүүсийн ажил хийх цагт нь дэлгэцийн хэрэглээ нь бага. Чөлөөт цаг буюу оройн цагаар дэлгэцийн хэтрүүлсэн хэрэглээтэй гэсэн хандлага ажиглагддаг.
-Хүүхдүүдийн хувьд дэлгэцийн зөв зохистой хэрэглээ нь ямар байх вэ?
-0-3 насанд бол дэлгэцийн хэрэглээ гэж байх ёсгүй. Утас, зурагт, компьютер гээд бүгд дэлгэцийн хэрэглээнд хамаарна. Энэ насанд хүүхэд гэр бүлийн халуун дулаан уур амьсгал дунд 100 хувь эцэг, эхтэйгээ харилцах ёстой байдаг. Таван наснаас дээш хүүхдүүд богино хэмжээний үлгэр сонсох юмуу, кино үзэх байдлаар дэлгэцийг хэрэглэж болно. Сургуулийн насны хүүхдүүд дэлгэцээр дамжуулан хичээлээ хийх, түүнээс шинэ зүйл сурах зэрэг ашигтай байдлаар хэрэглэх нь зүйтэй. Бүр хорино гэсэн үг биш. Дэлгэцийн хэрэглээг дотор нь ашигтай болон ашиггүй гэж хоёр хуваадаг. Ашигтай хэрэглээ нь мэдээж насанд хүрсэн хүмүүсийн хувьд ажлаа хийх. Хүүхдүүдийн хувьд ямар нэгэн байдлаар шинэ зүйл сурч мэдэх, багшийн өгсөн даалгаврыг хийх зэрэг нь мэдээж ашигтай. Ашиггүй хэрэглээ гэдэгт өөрт онцын шаардлагагүй хэн нэгэнтэй чатлах, контент, зурагт үзэх, тоглоом тоглох зэргийг хамааруулж болно.
Дэлгэцийн хэрэглээг өсвөр насны хүүхдүүдэд хоёр цагаас ихгүйгээр зөвлөдөг. Гэхдээ хоёр цагийн турш бус нэг удаагийн үзэлт нь дунджаар 30 минут байхаар тооцон тухайн өдөртөө хувааж ашиглах юм. Энэ хоёр цагт нь ашигтай, ашиггүй хэрэглээ нь хоёулаа багтаж байх ёстой.
-Бага насны хүүхдүүд ихэвчлэн ашиггүй хэрэглээтэй болж таарах уу?
-Тийм. Ютүбээр бичлэг үзэх гэдэг ч юм уу давтамжит байдлаар олон цагаар үзээд байгаагийн цаад шалтгаан нь донтолт л илрээд байна гэсэн үг.
-Томчуудын хувьд гаргаад байдаг нийтлэг алдаа юу вэ?
-Томчууд өөрсдөө хүүхдэдээ үлгэр дуурайлал болж чаддагүй. Хүүхдийнхээ хажууд зурагт үзээд, утсаараа оролдоод байгаа хэрнээ “Хөөе чи боль, утасны чинь хэрэглээ ихэсчихлээ” гээд байдаг.
Томчууд өөрсөд рүүгээ өнгийж харах хэрэгтэй. Нэгэнт дэлгэцийн донтолт болчихсон хүүхдээсээ “Яг одоо боль” гээд утсыг нь хураагаад авчихдаг. Тоглож байсан хүүхэд бол “Дуусаагүй ш дээ” гээд уурладаг. Үүнээс болоод эцэг эх, хүүхдийн хооронд маргаан үүсдэг. Энэ маргаанаас үүдэлтэйгээр манай эмнэлэгт ханддаг. Утсыг нь хураагаад авахаар уурлалаа, олон цагаар утас үзлээ, нойрондоо муудлаа, ууртай, уцаартай боллоо гэсэн шалтгаантай.
-Тэгвэл хүүхэдтэйгээ яаж харьцах нь зөв бэ?
-Наад тоглоом чинь хэзээ дуусах вэ? Арай их үзээд байгаа юм биш үү, одоо тэдэн минутын дараа тоглоомоо дуусгаарай. Хамтдаа өөр зүйл хийе гэх мэтчилэн гэр бүлийнхээ дотоод уур амьсгалыг сайжруулж, хүүхэдтэйгээ хамт өнгөрүүлэх цагийг урт болговол дэлгэцийн хэтрүүлсэн хэрэглээг давж гарахад дөхөм болно.
-Хүүхдүүддээ, гэр бүлдээ цаг гаргах тал дээр эцэг, эхчүүд хойрго хандаад байна уу?
-Хүмүүс гэр бүлийн халуун дулаан уур амьсгал бүрдүүл, хүүхдэдээ цаг гарга гэхээр бүтэн өдрөөр ч юмуу, тав, зургаан цагийг хүүхдэдээ зориулах ёстой гэж ойлгоод байдаг. Гэтэл өглөө босоод “Сайхан амарсан уу?, Өчигдөр цэцэрлэг дээрээ юу сурсан, өнөөдөр ямар байв, сэтгэл санаа хэр байна?, Аав, ээжид нь ийм байлаа” гэдэг байдлаар аравхан минут зарцуулаад хүүхэдтэйгээ ярилцаж, харилцан санаа бодлоо хуваалцахыг л хэлж буй юм. Энэ л хамгийн зөв алхам.
-Хүүхдэд багаас нь эцэг, эхчүүд өөрсдөө утсаа өгч, дэлгэцийн хамааралтай болгож байна гэсэн шүүмжлэл бий. Нээрээ л утас үзүүлэхэд нэг настай хүүхэд ч ширтээд байдаг даа.
-Бага насны хүүхдийн анхаарал төвлөрөлт маш богино хугацаанд байдаг. Богино хугацаанд болж буй тод, тод мэдээллүүдийг хүүхэд дэлгэцээр дамжуулж үзээд байгаа учир анхаарал маш сайн төвлөрнө. Удаан хугацаагаар үзсэн ч уйдахгүй. Эцэг, эхчүүдийн нэг алдаа нь уйлахгүй л байвал яахав гээд зөнд нь орхичихдог. Эцэстээ хүүхдийн эрүүл мэндэд сөргөөр нөлөөлнө. Хараа муудах, нүд бүрэлзэх, ядаргаанд орох, ууртай, уцаартай болох, шөнийн цагаар уйлагнах зэрэг шинж тэмдгүүд илэрдэг. Хүүхэдтэйгээ харилцах харилцаа муу, хараа хяналт сул байгаагаас дэлгэцийн хэрэглээ нь ихэсч байна.
-Цахим тоглоом тоглож, дуу чимээ ихтэй, цус нөжтэй бичлэгүүдийг эрэгтэй, эмэгтэй гэлтгүй хүүхдүүд үзээд байгаа нь ямар шалтгаантай вэ?
-Энэ нь ялгаагүй дэлгэцийн донтолтын нэг хэлбэр. Тоглоомонд, тоглоомын бичлэгт, текстэнд буюу мессежэнд, янз бүрийн бичлэг үзэх зэргээр нь донтолтыг төрөлжүүлж, хуваадаг. Ижилхэн л шинж тэмдэгтэй. Тоглож байгаа бичлэг үзээд байвал цаашдаа тоглоно гэсэн үг биш л дээ. Зүгээр л тоглож байгаа аргад нь донтчихсон учраас бичлэгээ л үзэх сонирхолтой байх нь элбэг.
-Дэлгэцийн донтолтыг илрэх шинжээр нь ангилж авч үздэг үү?
-Дэлгэцийн донтолтыг илрэх шинжийн хувьд бие махбодь сэтгэц, төрх үйлийн талаас нь авч үздэг. Бие махбодын талаас гарын алга, хөлийн ул хөлрөх, ядарч сульдах, нүдний угаар хөшиж өвдөх, нүд хуурайших, хараа муудах, хоолны дуршил буурах, эсвэл хэт их идсэнээс, хөдөлгөөн хийхгүйгээс болоод таргалах, хүзүү хөших, чилэх, хөдөлгөөний хомсдолоос үүдэлтэй цус зогсонгиших шинжүүд илэрдэг.
-Тэгвэл сэтгэцийн талаасаа хүүхдэд ямар нөлөө үзүүлэх вэ?
-Сэтгэцийн хувьд мартамхай болох, огцом уур уцаартай, нойргүйдэх, унтаж байхдаа хар дарж зүүдлэх, шүдээ хавирах, цус нөжтэй юм үзсэнээсээ болоод зүүдэндээ ярих, босч явах, сэтгэл санаа хямрах, булчин татганах эмгэг буюу нүдээ ойр ойрхон цавчлах, нусаа татах, бүр цаашилбал орондоо шээх, шөнийн цагаар тоглосон тоглоом, үзсэн бичлэгнийхээ дүрийг хий харах, сонсох зэргээр сөрөг үр дагаврууд илэрнэ.
Мөн төрх үйлийн талаас хүүхэд худлаа ярих, гадуур тэнэх, хичээлээ таслах, сурлага муудах, гэр орноосоо дайжих, муу зуршилд автагдах, тоглоомноос өөр зүйл сонирхохоо болих, эцэг эхээ үл тоох зэрэг шинж тэмдгүүд давамгайлдаг.
-Энэ үед эцэг эхчүүд яах ёстой вэ?
-Эхний ээлжинд эцэг эхчүүд өөрсдөөсөө шалтгаалсан зүйлээ хийж үзэх хэрэгтэй. Тэр нь юу байх вэ гэхээр өөрсдөө зөв зохистой цахим хэрэглээг бий болгоод хүүхдэдээ үлгэрлэнэ. Хүүхдүүдтэйгээ илэн далангүй ярилцах, санаа бодлыг нь сонсох, зөв үйлдлийг нь урамшуулах, дуртай зүйл рүү нь чиглүүлж дугуйлан, дамжаанд явуулах хэрэгтэй. Багштай нь холбоотой байж, хүүхдэдээ тавих хараа хяналтаа сайжруулах, гэртээ тав тухтай байх орчинг бүрдүүлж өгнө. Хэрвээ эдгээрийг бүрдүүлээд дэлгэцийн хэрэглээнээсээ холдож чадахгүй байх юм бол мэргэжлийн эмчид хандана.
-Танай эмнэлэг ямар тусламж үзүүлдэг вэ?
-Манай эмнэлгийн зүгээс дэлгэцийн хэтрүүлэн хэрэглээтэй хүүхдэд сэтгэл заслын эмчилгээг багадаа зургаан сар хийдэг. Мөн бид Сэтгэцийн эрүүл мэндийн үндэсний төвдөө хэвтүүлэн эмчилдэг. Тайвшруулах эмчилгээнүүдийг хийдэг. Утсаа үзэхгүй бол гунигладаг, ганцаарддаг болчихдог. Дэлгэцийн донтолтын дур сонирхлыг бууруулах, сэтгэлийн хөдөлгөөнийг тогтворжуулах, мэдрэл заслын эмчилгээнүүдийг тухайн хүүхдэдээ тохируулан хийдэг.
-Эмчилгээ хийлгээд гарсан хүүхэд сэдрэх тохиолдол байдаг уу?
-Мэдээж сэдэрнэ. Дахин сэдрээхгүйн тулд дэглэм барих хэрэгтэй. 30 минутаас дээш дэлгэц үзэхгүй, насны онцлогт тохирсон цагийн хуваарийнхаа дагуу үзнэ. Дэлгэцийн хэтрүүлсэн хэрэглээ маань дан ганц хүүхдийн асуудал биш. Гэр бүлийн асуудал. Дээр хэлсэнчлэн хүүхдүүддээ анхаарлаа сайн хандуулахаас гадна, гэр бүлийнхээ бүх гишүүдийн дэлгэцийн хэрэглээнд хяналт тавьж, орой унтахын өмнө утас үзэхгүй байх дүрэм журмыг гэр бүлийн гишүүн бүр баримтлах нь дэлгэцийн донтолт дахин сэдрэхээс сэргийлнэ. Мэдээж сэтгэл зүйгээр нь хүүхдээ дэмжих нь нэн чухал.
-Дахин дахин дэлгэцийн донтолт сэдэрснээс үүдэлтэй ч юм уу, алаан хядаан, цус нөжтэй бичлэг үзсэнээс болоод хүүхдийн сэтгэцэд насан туршид нь нөлөө үзүүлэх тал бий юу?
-Эмчлүүлэхгүй удаан явбал сэтгэц болоод төрх үйлийн талаас илэрдэг шинж тэмдгүүд болох худлаа ярьдаг, хулгай хийдэг, гадуур тэнэдэг, утаснаас өөр зүйл бодогдохгүй байх, огцом уур уцаартай, анхаарал төвлөрөлт муудах эдгээр шинж тэмдгүүд нь үлдэх боломжтой.
Мэдээж хэрэг цус нөж харна гэдэг сөрөг сэтгэл хөдлөлийг хүмүүст үүсгэдэг. Хүүхэд бүрт нөлөөлөхгүй. Төрөлхийн эмзэг мэдрэмтгий хүүхэд цус нөж харсан үед түүнээсээ цочрол авсан тохиолдолд нөлөөлнө.
-Дээрх шинж тэмдгүүд арилахгүй бол ирээдүйд ямар хүн болж өсөх вэ?
-Өөтрөө итгэлгүй, огцом ууртай, худлаа ярьдаг, дэлгэцийн хэрэглээнээс өөр юм бодохгүй, гэр бүлийн үүрэг хариуцлагаа ухамсарлахгүй, ирээдүйд эцэг, эх байх үүргээ биелүүлж чадахгүй байх гээд олон муу талтай.
-Өдөрт хэдэн хүүхэд танай эмнэлэгт хандаж байна вэ?
-Өдөрт 30 гаруй хүүхэд үзүүлж байна. Өдөр бүр амбулаторийн цаг дүүрэн. Энэ нь нэг талаараа сайн талтай. Эцэг, эхчүүд хүүхдэдээ анхаарч эхэлж байгаагийн илрэл юм.
Л.Минжмаа
Малчид, иргэд, тээвэрчдэд зориулсан мэдээ: Өнөөдөр нутгийн төв хэсгээр бороо, уулаараа нойтон цас орж, нутгийн хойд хэсгээр сэрүүн байна.
2024 оны тавдугаар сарын 09-ний 08 цагаас 20 цаг хүртэл: Нутгийн зүүн хагаст үүлшинэ. Бусад нутгаар солигдмол үүлтэй. Баруун аймгуудын нутгийн зүүн, төвийн аймгуудын ихэнх нутаг, говийн болон зүүн аймгуудын нутгийн зарим газраар бороо, уулархаг нутгаар нойтон цас орно.
Салхи нутгийн баруун хэсгээр баруун хойноос, нутгийн төв хэсгээр баруун өмнөөс баруун хойш эргэж, бусад нутгаар баруун өмнөөс секундэд 6-11 метр, нутгийн зарим газраар секундэд 14-16 метр хүрч ширүүсэж, шороон шуурга шуурна. Дархадын хотгор, Алтай, Хангай, Хөвсгөл, Хэнтийн уулархаг нутаг, Завхан голын эх, Хүрэнбэлчир орчим, Тэрэлж голын хөндийгөөр 9-14 хэм, Идэр, Тэс, Орхон, Сэлэнгэ, Хараа, Ерөө, Туул, Хэрлэн голын хөндийгөөр 12-17 хэм, говийн бүс нутгийн өмнөд хэсгээр 24-29 хэм, бусад нутгаар 18-23 хэм дулаан байна.
УЛААНБААТАР ХОТ ОРЧМООР: Үүлшинэ. Бага зэргийн бороо орно. Салхи баруун өмнөөс баруун хойш эргэж секундэд 6-11 метр. Өдөртөө 15-17 хэм дулаан байна.
БАГАНУУР ОРЧМООР: Үүлшинэ. Өдөртөө бороо орно. Салхи баруун өмнөөс баруун хойш эргэж секундэд 6-11 метр. Өдөртөө 14-16 хэм дулаан байна.
ТЭРЭЛЖ ОРЧМООР: Үүлшинэ. Өдөртөө бага зэргийн бороо орно. Салхи баруун өмнөөс баруун хойш эргэж секундэд 6-11 метр. Өдөртөө 12-14 хэм дулаан байна.
2024 оны тавдугаар сарын 10-наас 2024 оны тавдугаар сарын 14-нийг
хүртэлх цаг агаарын урьдчилсан төлөв
10-нд төвийн аймгуудын нутгийн зүүн хэсэг, зүүн аймгуудын нутгийн зарим газраар, 11-нд Онон, Улз, Халх голын сав газраар, 12-нд Монгол-Алтайн уулархаг нутаг болон Увс нуурын хотгороор, 13-нд баруун болон төвийн аймгуудын нутгийн хойд хэсгээр бороо, уулаараа нойтон цас орно. Салхи ихэнх хугацаанд секундэд 6-11 метр, 10, 11-нд говь, тал, хээрийн нутгаар, 12-нд Монгол-Алтайн уулархаг нутгаар, 13-нд нутгийн зарим газраар секундэд 14-16 метр хүрч ширүүсэж, шороон шуурга шуурна. 10-нд нутгийн зүүн хэсгээр, 13-нд нутгийн хойд хэсгээр сэрүүсэж Хөвсгөлийн уулархаг нутаг, Дархадын хотгор, Завхан голын эх, Хүрэнбэлчир орчим, Идэр, Тэс, Тэрэлж голын хөндийгөөр шөнөдөө 0…-5 хэм хүйтэн, өдөртөө 7-12 хэм, Алтай, Хангай, Хэнтийн уулархаг нутаг, Орхон, Сэлэнгэ, Хараа, Ерөө, Туул голын хөндийгөөр шөнөдөө 0-5 хэм, өдөртөө 11-16 хэм, говийн бүс нутгаар шөнөдөө 9-14 хэм, өдөртөө 23-28 хэм, бусад нутгаар шөнөдөө 3-8 хэм, өдөртөө 16-21 хэм дулаан байна. 11-нд нутгийн баруун өмнөд хэсгээр, 12-нд ихэнх нутгаар хална.