Month: January 2024

АЙМАГ РУУ БЕНЗИН ХАЙЖ ЯВАХДАА ЗАМАА ДӨТЛӨХ ГЭЭД НУУРЫН МӨСӨНД ЦӨМРӨН ОРЖЭЭ

Өвөрхангайн замд үхчихсэн үхэр, адуу хэд хэдэн удаа таарсан. Өвсөө дарсан цастай, дээр нь жавартай учраас бог мал эхнээсээ үхэж байгаа нь тэр аж. Баянхонгор, Говь-Алтай аймгуудад харин цас багатай ч хүйтэн, мөн шуургатай байв. Харин Ховдод мал зулгаах өвстэйн дээр амны цангаа тайлчих цастай байна. Бид аймгийн төвөөс хойшоо Чандмань сум руу хөдөллөө. Идэр хүйтэн дундаа орж байгаа ч цаг агаар хасах 12 хэм байгаа нь дулаахан гэсэн үг. Өвлийн улиралд аймаг сум хооронд гэдэг нь болох шиг боллоо. Ийм төр засагтай байгаадаа гутарч явах юм. Заримдаа ч би өөрөө буруутай юм шиг санагддаг. Гэхдээ одоо нэгэнт Монголд монгол хүн болоод төрчихсөн юм чинь амьдрахгүй гээд яах билээ. Бид ч яах вэ, тэтгэвэртээ суучихсан хүмүүс. Харин үр хүүхдүүд минь ийм эх оронд үлдэнэ гэхээр өөрийн эрхгүй сэтгэл харанхуйлах юм” хэмээн цөхрөнгөө баран сэтгэгдлээ хуваалцлаа. Бид аймгийн Онцгой байдлын газар руу утсаар ярьж, тусламж дуудчихаад сум руу явахдаа гурван хүүхдийг нь суулгаад хөдөллөө. Сүүлд утсаар холбогдоход “Онцгойгийнхон түргэн ирсэн. Эхнэр бид хоёр автомашинаа татуулж гаргаад чирүүлээд аймаг орсон. Хабрид автомашин болохоор батарей, мотор гээд хамаг юмыг нь солихоос нааш асахгүй гэж байна лээ. Тэр сэлбэгийг нь авах гэж бараг нэг автомашины үнэ зарлагадах юм билээ. Тэгэхээр нь шууд сэлбэгт хямдаар өгчихлөө. Гарах ёстой юм нь гарч байгаа юм байлгүй. Угтаа бензин, түлш сум орон нутагт чөлөөтэй өгч байсан бол хаанаас ийм юм болох билээ. Одоо тэгээд эд хөрөнгөөрөө хохирсон хүмүүс бид хэнээсээ ч энийгээ төл гэж шаардах юм билээ” гэлээ. Бензин түлшний асуудал зөвхөн нэг айлд л ийм том асуудал болж байхад нийт иргэдийн хувьд ямар байдалтай байх нь тодорхой биз.

“ХОТ ОРОХ УНАА БАЙНА УУ”

Бид Ховд аймгийн Чандмань суманд зорьсон ажлаа амжуулчихаад буцаад аймаг орж, тэндээсээ Улаанбаатар хот руу хөдлөхөөр боллоо. Арванхоёрдугаар сарын эхний долоо хоног дулаахан байсан ч биднийг буцах үед буюу 10-12-ны өдрүүдэд дахин хүйтэрч эхэллээ. Цасан шуургатай өглөө сумын төвөөс нэг унаа олоод аймаг руу хөдөллөө. Аймагт ирээд хот руу явах санаатай фэйсбүүкээс зар хайтал ихэнх нь бензин, түлшгүй гээд зогссон байв. Дахиад л түлш, шатахууны асуудал яригдлаа. Үнэндээ Монгол Улс бензин, түлшгүй, эрчим хүчгүй бол хаана ч амьдрал таг зогсох юм билээ. Ховдоос хот руу явах санаатай хүмүүс олон. Энд тэнд л хот явах унаа байна уу гэцгээгээд л. Ингээд үдээс хойшихно нэг танил маань залгаж байна. Тэрээр “Нэг автобус хот руу өглөө хөдөлнө гэнэ. Гэхдээ замаасаа түлш олдвол орох байх гэсэн. Олдохгүй бол Говь-Алтайд бас түлш хүлээж зогсоно гэдгээ анхааруулан хэлж байна шүү. Тэр унаанд суугаад явах уу” гэлээ. Бид ч өөр аргагүй учир тэр автобусанд суугаад явахаа хэллээ. Ингээд маргааш өглөө Ховдын захаас улаан, том оврын автобусанд суугаад хотын зүг хөдөллөө. Жолооч нь Н.Баяр гэх хүн юм байна. Жолоочоос яаж түлш олсныг нь асуулаа. Тэрбээр “Манай нэг танил Хөшөөтийн уурхайд ажилладаг юм. Тэр хүнээр дамжуулаад 100 литр түлш авахууллаа. Одоо хэдүүлээ энэ түлшээрээ ямартай ч Говь-Алтай орчихно. Цаашлаад Баянхонгор бараг дөхчих байх” гэж байна. Бас л эрсдэлтэй юм ярилаа. Хот руу явах хүн их байсан ч бидний явсан автобус дүрмээ баримтлаад хүн хэтрүүлж авч явсангүй. Хол газар, дээр нь түлш ховор үед тэр нь ч зөв байх. Аймгаас биднийг хөдлөхөд нэг настай эмэгтэй “Эмээгээ аваад явчихаач ээ. Эмээ нь хотод очиж ач нараа харахгүй бол сургууль амарчихсан хэцүү байна, хүү минь” гээд жолоочоос гуйсан. Тэр эмээг л авсаныг эс тооцвол хүн бүр суудалдаа яг тоогоороо суугаад явлаа. Ховдоос Дарви ортол замын мөс, цас гайгүй байсан. Гэтэл Дарвиас цааш Говь-Алтай хүртэл ёстой нүдгүй цасан шуурга тавилаа даа. Жолооч ч болгоомжтой гэлдэрлээ. Шаргын говь, Ээвийн тал хэзээний л цас ордоггүй газар. Гэвч энэ өдөр чамгүй их цас орж байна. Автобусанд явсан хүмүүс дор бүрнээ чимээгүйхэн түгшин явлаа. Түлш хомс, дээр нь цасан шуурганаар засмалаас гарах боломжгүй том оврын автобустай явж байгаа хүмүүс шүү дээ. Бүгд л ямар нэгэн муу зүйл битгий болоосой хэмээн залбирч явах шиг. Ээвээс цаашаа хэсэг явсаар Баарангийн даваа өөд өгслөө. Бидний урдаас ирж явсан ачааны том тэрэг ёстой хөдөлж байгаа нь мэдэгдэхгүй шахам л даваа уруудаж явна. Ёстой нөгөө элгээрээ мөлхөх шахам л явж байв. Бид өгсөж байгаа ч замын гулгаа их, зарим газартаа автобус нааш цааш шарвах нь айдас хүрмээр. Юутай ч бид Говь-Алтай аймгийн төв орж ирлээ. Цасаар шуурсаар л. Колонк болгон дээр зогслоо. Түлш өгч байгаа нэг ч газар байсангүй. Ингээд цаашаа Баянхонгор хүртэл бараг 400 км. Замаасаа бага зэрэг түлш нэмэхгүй л бол аймаг орох эсэх нь эргэлзээтэй байв. Автобусанд явсан зарим зорчигчид таньдаг хүмүүс рүүгээ утсаар ярьж зам зуур түлш байгаа эсэхийг лавлав. Нэг идэрхэн насны залуу Бацагаан дээр түлш өгч байгаа юм байна гэдгийг хэллээ. Жолооч “Ахын дүү наад хүнээ түлшээ хадгалж байгаарай гээд захьчихгүй юу” гэж байна. Ингээд аймгаас цаашаа Баянхонгор руу бид хөдөллөө. Түлш, цасан шуурга гээд хоол унд идэхээ ч мартсан гэлтэй. Хүн бүр явдал дундаа өөр өөрсдийн бэлдсэн хүнсээ хэрэглэн явав. Говь-Алтайгаас цааш Дэлгэрийн тал өнгөрөөд Үнээ ус дээр уг нь хоол идэх гэж зогссон. Гэвч тэндхийн гуанзууд ажиллахгүй байв. Учир нь түлшгүй болоод аймгаас хүнсээ татаж чадаагүй байгаа гэнэ. Бас л нөгөө түлшний асуудал замын хоолны газруудыг ч зүгээр өнгөрөөсөнгүй бололтой. Түүнийг сонссон зарим зорчигчид уурлаж, үглээд автобусандаа суулаа. Монгол Улс нээрээ яаж хөгжинө дөө гэцгээх хүмүүс их байв. Зарим нь “Түлш шатахуунаа шийдэж чадахгүй байгаа хүмүүсээс том зүйл хүлээх хэрэг байна уу. Ардчилал, эрх чөлөө гээд ярьдаг. Олон гадаад хүмүүстэй уулзлаа л гэдэг. Тэгээд бидэнд наалдацтай ямар шийдвэр гаргасан бэ. Хойшоо оросуудынхаа уурыг хүргэж байгаад л түлш, шатахуунаа тасдуулаа биз дээ” гэж ярих хүн ч байна. Тэр яриаг нь дэмжээд “Оросууд биднийг боож байхгүй юу даа. Наадах чинь цаагуураа улс төр явж байгаа юм” хэмээн айхавтар геополитикийн асуудлыг хөндөх улсууд ч байх юм. Автобусан доторх хэсэг хүмүүсийн ярианаас харж байхад асуудал бидэнд биш Оросуудад байгаа юм шиг ойлгогдоно. Эрх баригч намыг дахин гаргахгүй ёсгүй шүү л гэнэ. Зарим нь МАН-аас өөр олигтой улс төрийн нам байхгүй шүү дээ. Хүссэн хүсээгүй бид МАН-ыг дахин сонгоно ч гэж мэр сэр ярьж байгаа нь дуулдлаа. Цасан шуурга үргэлжилсээр.

ХОВДООС УЛААНБААТАР ХҮРТЭЛ 1000 ГАРУЙ КМ ҮРГЭЛЖИЛСЭН ЦАСАН ШУУРГА

Угтаа Говь-Алтайгаас гараад бараг 200 гаруй км явсан ч шуурга намдсангүй. Бүр ширүүсэх маягтай. Автобусны цонхоор харж явахад нийт нутгаар цас их дарах шинжтэй. Зарим малчид малынхаа хойноос нааш цааш гүйлдээд тууж байгаа нь хүндхэн харагдав. Энэ цасан шуурган дунд яагаад явган малаа тууж, хөөгөөд байгаа нь сонин. Мотоцикльтойгоо явахаар бензингүй. Автомашинтайгаа явахаар түлшгүй. Морьтойгоо явахаар тэжээлгүй. Тиймээс явган малаа хариулж байгаа нь энэ аж. Хөдөөнийхнийг яг энэ үед л их өрөвдлөө. Үнэхээр тэдний амьдралд түлш, шатахуун ямар их хэрэгтэй байдгийг мэдрэх шиг. Чандмань, Дарви суманд ажиллаж байхад түлш, шатахуунаас болоод өвөлжөөндөө буугаагүй айлууд ч их байсан. Идэр есийн хүйтнээр өвөлжөөндөө буугаагүй гэхээр ямар хүндхэн өвлийг туулж байгаа нь ойлгомжтой биз ээ. Бид явсаар Бацагаан сум орж ирлээ. Нөгөө залуугийн түлш ашгүй байж байна. Гэхдээ гучин литрийг л өгнө гэнэ. Чамлахаар чанга атга гэгчээр нэмүүлж аваад цааш явлаа. Шөнө дөлөөр Баянхонгорт ирлээ. Энд ч түлш алга. Шөнөжин бүх колонкоор түлш хайж яваад олдсонгүй. Яах ч аргагүй эндээ бид хонохоор боллоо. Автобусны жолооч тэр хугацаанд ийш тийшээ ярьж түлш сураглаж байна. Хүн болгоны ад үзээд байдаг “хувийн” гэх тодотголтой колонк байдаг даа. Угтаа бүх колонк л хувийнх. Гэхдээ “Хөрс” гээд колонкийн түгээгчтэй жолооч ярьж байна. Тэдний хэлж байгаагаар өглөө түлш ачсан машин орж ирнэ гэлээ. Бид хүлээж байгаад авахаас өөр аргаггүй. Харин ч өглөө ирж байгаа нь бидний хувьд баярт мэдээ юм. Ингээд аймагт зарим нь автобусанд зарим нь таньдаг айлдаа, зарим нь гуанз, буудалд орж хонолоо. Өглөө 10 цагийн үед мөнөөх түлш ачсан автомашин орж ирэв. Ингээд түлшээ аваад бид хот руу хөдөллөө. Бас Өвөрхангайгаас жаахан нэмэхгүй бол яг таг Улаанбаатар хот хүрэхгүй гэдгийг жолооч хэллээ. Явсаар Өвөрхангай орсон ч бас л түлш байсангүй. Цааш явлаа. Элсэн тасархай, Эрдэнэсант бас л түлшгүй явсаар Лүн орлоо. Харин аз болж Лүнгийн “Сод” түлш өгч байна гэнэ. Бушуухан яваад очтол бас л гучин литрийг өгнө гэлээ. Түүнийг нь аваад хот арай ядан орж ирлээ дээ. Ховдоос гарахад цасан шуурга нүдсэн. Хотод орж иртлээ шуурга намдсангүй. Баянхонгорт бол айхавтар цасан шуурга болж, зарим газар зам ч тасарч байсныг бодохоор айдас хүрэх шиг. Арванхоёрдугаар сарын жаврыг түлш шатахууны хомсдолтойгоор арай ядан Ховдоос хотод ирсэн бидний зам ийн хүнд, эрсдэлтэй нөхцөлд байлаа. Гэхдээ бид ч төв замаас холдолгүй явж ирцгээсэн хүмүүс. Харин төв зам битгий хэл төв суурин газраасаа хол, уулын мухарт, талын голд хэдэн малынхаа төлөө амиа өгөхөөс наагуур яваа хөдөөнийхөнд энэ сарын жавар, бензин, шатахууны хомсдол амьдралд нь ямар том бэрхшээл дагуулсаныг хэн ч мэдэхгүй биз ээ…
Э.МӨНХТҮВШИН

Монгол Улсын зөвлөх инженер, техникийн ухааны доктор Г.Ёндонгомботой ярилцлаа.

---

-Энэ өвөл монголчуудын хувьд чанга байна. Оны өмнө шатахууны хомсдол, эрчим хүчний хязгаарлалтад орлоо. Стратегийн бүтээгдэхүүн нэг улсаас хараат байх нь ийм аюултайг харж байна. Харин та бодит нөхцөл байдлыг хэлж өгөхгүй юу?

-Аюулын зах зух нь мэдрэгдсэн. Мэргэжлийн биднээр зогсохгүй бүх монгол чууд л анзаарах шиг болсон. Өвлийн их ачаалалтай зэрэгцээд л бага багаар хязгаарлалт хийж эхэлсэн. Манай суурилагдсан хүчин чадал дээр ОХУ-ын импорт нэмээд хэрэглээний өсөлтийг дийлэхгүй байна. Сүүлийн жилүүдэд шөнийн хөнгөлөлт хэрэгжүүлснээс болж цахилгаан халаагуур их нэмэгдсэн байдал харагдаж байна. Халаалтаа цахилгаанаар шийдчихсэн хэрэглэгчид ийм хүйтэн өвөл 17-22 цагт халаагуураа таслахгүй л дээ.

-Манай улсын эрчим хүчний хэрэглээ жилд хэдэн хувиар өсч байна вэ. Нөгөө талд эрчим хүчний үйлдвэрлэл маань өсөн нэмэгдэж байгаа хэрэглээгээ гүйцэж чадах нь уу?

-Жилд ойролцоогоор долоо орчим хувь өсч байгаа. 2023 оны албан ёсны тоог энэ хавар Эрчим хүчний зохицуулах хороо зарлах байх. Түрүүлж хөгжих ёстой салбар гүйцэх байтугай одоо моодонд орсон хэллэгээр “улных” болсон юм биш үү.

-Сэргээгдэх эрчим хүч нийт чадлын хэдэн хувийг эзэлдэг юм бэ?

-Эх үүсвэрийн бүтцийг авч үзвэл импорт 21 хувь, сэргээгдэх эрчим хүч долоон хувь. Үлдсэн 72 хувь нь нүүрсээр ажилладаг дулааны цахилгаан станц байна гэдгийг судлаачид 2022 оны түвшинд гаргасан.

-Монгол Улс сэргээгдэх эрчим хүчний арвин нөөцтэй хэрнээ энэ салбар ерөөсөө дорвитой хөгжихгүй юм. Сэргээгдэх эрчим хүчний үнэ өндөр байна гэдэг. Энэ нь ямар шалтгаантай юм бэ?

-Сэргээгдэхийн үнэ өн дөр гэхээсээ дулааны цахилгаан станцуудын үнэ тариф хэт доогуур байгааг анхаарах ёстой. Эрчим хүчний салбарыг өнөөгийн хүнд байдалд оруулсан гол шалтгаан бол уламжлалт эх үүсвэрүүдийн үнэ тариф бага байгаагаас болж байна шүү дээ.

Үүнийгээ засч залруулж чадвал сэргээгдэх эрчим хүчний үнийн нөлөө тийм ч их биш. Яваандаа алга болох асуудал.

-Ингэхэд сэргээгдэх эрчим хүчний үнийг бодлогоор өндөр байлгаад байна уу. Оросын цахилгааныг авахаас өөр сонголтгүй болгох гээд байдаг юм уу?

-Сэргээгдэх эрчим хүчний хууль батлагдаж нар, салхины станц олноор баригдах үеийн сэргээгдэх эх үүсвэрийн тоног төхөөрөмжийн үнэ өндөр байсан нь үнэн. Тэр үед сэргээгдэх эх үүсвэрээс цахилгаан худалдах, худалдан авах гэрээнүүдийн үнэ ч дагаад өндөр хийгдсэн. Нөлөө нь одоо хэр дуусаагүй л байна. Харин шинээр гэрээ хийгдвэл нэгд, тоног төхөөрөмжийн үнэ хямдарсан хоёрт, хуримтлууртай байх ёс той гэх мэтээр илүү сайн болох ёстой.  Ер нь суурь болон оргил чадлын дутагдлыг нар, салхины эрчим хүчээр нөхдөггүй юм. Суурь ачааллыг төрөл бүрийн ДЦС, АЦС, оргил ачааллыг УЦС, хийн турбинт станц, за ирээдүй яривал устөрөгчөөр л хангана даа. Ногоон устөрөгч үйлдвэрлэж эхэлбэл нар, салхины эх үүсвэрүүд хязгааргүй хөгжих боломжтой.

-Эрдэнэбүрэнгийн УЦС-ыг Хятадын хөрөнгө оруулалтаар барихаар хоёр улсын Засгийн газрын түвшинд ярьж байгаа. Энэ төсөл хэр хурдтай явж чадах бол?

-Саяхан Б.Чойжилсүрэн сайдад гэрээнд гарын үсэг зурах эрх өгсөн байна лээ. Ач холбогдол нь манайд нүүрлэсэн суурь болон оргил хэрэглээг хөнгөлөх боломж гарах учир хаана хаанаа хичээх биз. Баруун бүсээр тогтохгүй нийт эрчим хүчний салбарт хуримтлагдсан асуудлууд нэг хэсэгтээ хөнгөрнө шүү. Гэхдээ Монгол Улс сайн ч, муу ч хөгжсөөр байгаа тул эх үүсвэр нэмэх асуудал байнга байсаар байх болов уу.

-Эгийн голын УЦС-ын хувьд Оросын тал хамтарсан ажлын хэсэг байгуулж хамтран ажиллана гэж мэдэгдсэн. Өмнөх хамтарсан ажлын хэсэгт та нэлээд олон жил ажилласан байх аа. Энэ ажлын хэсгийн үр дүн нь юу болсон юм бэ. Эгийн голын УЦС-ыг оросууд явуулах нь үнэн болов уу?

-Өмнөх ажлын хэсгийн ажлыг дахиад л эхлүүлнэ биз. Өмнө нь би Шүрэнгийн УЦС-ын төслийн удирдагч, Сэлэнгэ мөрний сав газар баригдах УЦС-уудын асуудлаар байгуулагдсан Эрдэмтдийн хамтарсан ажлын хэсэг, Хилийн усны комиссын гишүүн гээд олон чиглэлээр ажилласан.

Хамтран судалъя л гэдэг юм. Судлаад тайланг ЮНЕСКО-д явуулсан шүү дээ. Тэндээс хариу өгсөн эсэх талаар мэдээлэл алга. Өөрөөр хэлбэл ЮНЕСКО ямар хариу өгөхийг харж байж оросуудтай ярих хэрэгтэй байх. Гэтэл Оросын мэр гэжлийн байгууллагууд нэлээд дээд түвшинд барих талаар хөөцөлдөөд л байдаг юм билээ. Бүтэх эсэхийг мэдэхгүй. Тэдэнд яаж хандах нь ОХУ-ын төр, засгийн л асуудал. Миний хувьд оросууд УЦС барихад татгалзах зүйлгүй. Манай Засгийн газар ч дургүйцэхгүй байх.

-Байдрагийн УЦС-ын ТЭЗҮ боловсруулагдаж дууссан гэл үү?

-Байдраг гэлтгүй ТЭЗҮ гэх цаас маш олон байдаг. Нэг их хөөрөөд байх асуудал биш. ТЭЗҮ дуусахаар ажил эхэлчихдэг ч юм биш л дээ. Санхүүжилтийн загвар, төсөл хэрэгжүүлэх механизм гээд л ярвигтай асуудлууд бий.

-Гайгүй хурдтай явж байгаа нь Бөөрөлжүүтийн УЦС-ын бүтээн байгуулалт байх шив. Энэ станц ашиглалтад орвол манай эрчим хүчний чадал яаж өсөн нэмэгдэх билээ?

-Суурь ачааллыг хангах суурь чадал 300 МВт-аар нэмэгдэнэ. Эхний 150 МВт нь 2024 оны сүүлээр ашиглалтад орно гэж байсан. Одоогийн байдлаар 2025 он гаргах байх гэж сонссон. Гэхдээ явц нь тун гайгүй санагддаг. Зарим төслүүд 20-30 жил зөвхөн яригддаг биз дээ.

-Манай улс Францын цөмийн эрчим хүчний компанитай хамтран ажиллахаар боллоо. Манай улс атомын цахилгаан станцтай болох тал дээр та ямар бодолтой байдаг вэ?

-Зөв зүйтэй асуудал. Шар нунтагийн асуудлыг тэнгэрт хадаасан монголчууд бид станц барина гэвэл яах л бол доо. Гэхдээ одооноос анхаарах хэрэгтэй. Бас техник технологийн хөгжлийг тооцох ёстой.

-ОХУ манайд бага оврын атомын цахилгаан станц барьж өгөх санал тавьсан шүү дээ. Энэ саналыг бид хүлээж авах нь зөв үү?

-Сайтар тунгааж тооцох ёстой. Гадаадын өндөр мэргэжлийн хүмүүс, эрдэмтэд 60 МВт-ын таван блоктой станц яг тохирно гэж үздэг. Бага оврын гэж 2030 Мвт-ын АЦС-ыг л хэлдэг. Яг албан ёсоор санал тавьсныг бол дуулаагүй. Росатомын хүмүүс яваад байгааг мэднэ ээ.

-Дэлхий дахинд халуун цөмийн технологиор эрчим хүчээ шийдэх боломжуудыг ярьж эхэллээ. Энэ тухай та дэлгэрүүлэхгүй юу?

-Одоохондоо яг нэвтрүүлсэн туршлага байхгүй. Гэхдээ судалгаа, шинжилгээний ажлууд эрчимжиж байгаа нь үнэн. Халуун цөмийн синтез гэдэг чинь цөмийн урвалаас өөр зүйл. Монголчууд энэ талаар дэлхийг харна уу гэхээс өөр юу ч хийж чадахгүй.Цөмийн том гүрнүүд асар үнэтэй, аварга төхөөрөмжүүд дээр туршилт хийдэг.  Үе үе ахиц гарч байгаа мэдээ гардаг л юм.

-Тавдугаар цахилгаан станцын төсөл ямар шатандаа яваа бол?

-Бидний ойлгож байсан Улаанбаатарын тавдугаар цахилгаан станц бол зогсчихсон. “ДЦС-3”-ыг өргөтгөнө гэдэг нь оросуудтай хэлэлцээрийн шатанд байгаа болов уу. Багануурын станцын ажил үргэлжлэх бололтой сонсогдсон.

ДЦС-4 дээр нэг зуух нэмэх дэмжүүштэй санаа яагаад ч юм зогсонги байгаа бололтой.

-Юунаас болсон юм бол?

-Өмнө нь хэрэгжсэн зарим төсөл Хөгжлийн банктай холбоотой юм билээ. Түүнтэй л холбоотой болов уу. Гэхдээ төсөл амжилттай хэрэгжээд цахилгааны үйлдвэрлэл нэмэгдээд 700 гаруй МВт чадлаар ажиллаж байна шүү дээ, “ДЦС-4”. Үнэ тарифыг нэмээд өгчихвөл бүр богино хугацаанд ч зээлээ төлөх боломжтой. Нэг зуух нэмчихвэл 800 МВт дөхүүлчих гээд бас бэлтгэл тоноглолтой болох гээд байгаа юм.

-Тавантолгойн ДЦС-ын талаар та ямар мэдээлэлтэй байна вэ?

-Шүүхийн маргаантай байгаа л гэсэн. Харж л суухаас.