Хөдөлмөрийн баатар, ардын уран зохиолч Б.Лхагвасүрэнгийн “Тамгагүй төр” жүжгийн зохиолыг “Херо энтертайнмент”-ын ерөнхий найруулагч Б.Баатарын найруулгаар Улсын Драмын Эрдмийн театр /УДЭТ/-ын тайзнаа 143 удаа тоглож, нийт 83070 үзэгчдэд хүргэсэн.
Харин есдүгээр сарын 19-21 өдрүүдэд БНХАУ-ын ӨМӨЗО-ы Ордос хотын Эзэн Хороо Их театрт тоглохоор болжээ.
Цагдаагийн байгууллагын 102 тусгай дугаарт 2023 оны есдүгээр сарын 11-ний өдөр нийт 1732 дуудлага, мэдээлэл бүртгэгдсэнээс зөрчлийн шинжтэй 1317, гэмт хэргийн шинжтэй 103 дуудлага, мэдээлэл байна.
Үүнээс гадна автомашин согтуугаар жолоодсон 87, хүний биед халдсан 90, эрүүлжүүлэх байранд хоносон 126 тохиолдол гарчээ.
Улаанбаатар хот руу тарвага нэвтрүүлэхийг завдсан 41 удаагийн үйлдлийг таслан зогсоосон тухай Нийслэлийн Засаг Даргын Тамгын Газар(НЗДТГ)-ын Хэвлэл мэдээлэл, олон нийттэй харилцах хэлтсээс мэдээлэв.
Эдгээр үйлдлийг таслан зогсоосноор 123 тарвагыг Зоонозын Өвчин Судлалын Үндэсний Төв (ЗӨСҮТ)-д хүлээлгэн өгсөн байна.
Энэ онд нийслэл хотод тарваган тахлын батлагдсан нэг, сэжигтэй хэд хэдэн тохиолдол бүртгэгдсэн. Тарваган тахал нь шууд хавьтал, дам халдвар, агаар дусал, хоол хүнсээр дамжин халдварладаг учир өвчин туссан хүн бусдад тараах магадлал их байдаг.
ЗӨВЛӨМЖ:
Хан-Уул дүүргийн замын хөдөлгөөний ачаалал, нийтийн тээврээр үйлчлүүлэх иргэдийн эрэлт судалгаанд үндэслэн Ч:77 “Нисэх-Яармаг-120 мянгат” чиглэлийг өнөөдөр буюу 2023 оны есдүгээр сарын 12-ны өдрөөс үйлчилгээнд явуулж эхэллээ.
Тус чиглэлд 10 автобус иргэдэд үйлчилнэ. Иймд иргэд та бүхэн дээрх зураглалын дагуу зорчино уу.
Мөн Ч:56 “Архивын ерөнхий газар-Буянт-Ухаа 2 хороолол-120 мянгат” чиглэлийн үйлчилгээний хүртээмжийг нэмэгдүүлэхээр таван автобусыг нэмж үйлчилгээнд гаргаад байна.
Голын голдирлыг хааж барьсан “S Outlet” дэлгүүрийг албадан нураах Нийслэлийн засаг даргын захирамжийг наймдугаар сарын 31-нд хүргүүлсэн бөгөөд тухайн захирамжийн хугацаа дуусч, албадан нураах шаардлагатай болсон талаар бид өмнө нь мэдээлсэн.
Тэгвэл “S Оutlet” дэлгүүрийн барилгыг буулгах ажил үргэлжилж байгаа талаар нийслэлийн Засаг дарга Д.Сумъяабазар мэдээллээ.
Тэрбээр, “40 тоннын 14 ширхэг чингэлэг чөлөөлөхөөс 14-ийг, 10×24 харьцаатай барааны агуулахыг чөлөөлөөд байна. Өнөөдөр 10×10, 8×6 хэмжээтэй хоёр ширхэг сэндвичин байшин буулгана” гэжээ. Харин “S Оutlet” дэлгүүрийн барилгыг энэ сарын 5-наас буулгаж эхэлсэн.
Серби Улсын Белград хотод энэ сарын 16-24 ний өдрүүдэд чөлөөт бөхийн дэлхийн аварга шалгаруулах тэмцээн болно. Дэлхийн бөхийн нэгдсэн холбооноос есдүгээр сард Сербид болох ДАШТ-ий хуваарийг зарлалаа. Тэмцээн өнгөрсөн жил явагдсан 18 мянган хүний багтаамжтай “Stark Arena” хүрээлэнд явагдах юм байна.
Эхлээд чөлөөтийн эрчүүд энэ сарын 16-19-ний өдрүүдэд дэвжээнд өрсөлдөнө. Дараа нь эмэгтэй чөлөөт бөхчүүд энэ сарын 18-21-ний өдрүүдэд, сүүлд нь сонгомол барилдааныхан есдүгээр сарын 21-24-ний өдрүүдэд дэлхийн аваргын медаль, олимпын эрхийн төлөө өрсөлдөх юм. Энэ удаагийн ДАШТ-ээс олимпын 90 эрх олгоно. Гурван төрөлд олимпын 18 жин тус бүрт таван эрх олгох болно. Тэгэхээр хүрэл медалийн төлөө ялагдсан бөхчүүд олимпын эрхийн төлөө барилдана гэсэн үг юм.
“Серби-2023” ДАШТ-ий хуваарь:
9-р сарын 15-ны Баасан гараг.
21:00. Эрэгтэй чөлөөт сугалаа.
9-р сарын 16-ны Бямба гарагт.
16:30. Эрэгтэй чөлөөт урьдчилсан барилдаан 61, 70, 86, 125 кг.
23:00. Эрэгтэй хагас шигшээ 61, 70, 86, 125 кг.
00:30. Нээлтийн ажиллагаа
9-р сарын 17-ны Ням гарагт.
16:30. Эрэгтэй дагах барилдаан. 61, 70, 86, 125 кг. Эрэгтэй урьдчилсан барилдаан 57, 74, 79, 92 кг.
21:00. Эмэгтэй жингийн сугалаа
23:00. Эрэгтэй хагас шигшээ 57, 74, 79, 92 кг.
00:00. Медалийн төлөөх барилдаан Эрэгтэй 61, 70, 86, 125 кг.
03:00. 5-р байрны төлөө барилдаан (олимпын эрх) Эрэгтэй 86, 125 кг.
9-р сарын 18-ны Даваа гарагт.
Эрэгтэй:
16:30. Дагах барилдаан 57, 74, 79, 92 кг. Урьдчилсан барилдаан 65, 97 кг.
23:00. Хагас шигшээ 65, 97 кг.
00:00. Медалийн төлөөх барилдаан 57, 74, 79, 92 кг.
03:00. 5-р байрны төлөөх барилдаан (олимпын эрх) 57, 74 кг.
Эмэгтэй чөлөөт:
16:30. Урьдчилсан барилдаан 55, 59 кг.
23:00. Хагас шигшээ 55, 59 кг.
9-р сарын 19-ний Мягмар гарагт.
Эрэгтэй:
16:30. Дагах барилдаан 65, 97 кг.
00:00. Медалийн төлөөх барилдаан 65, 97 кг.
03:00. 5-р байрны төлөөх барилдаан (олимпын эрх) 65, 97 кг.
Эмэгтэй:
16:30. Дагах барилдаан 55, 59 кг. Урьдчилсан барилдаан 50, 57, 65, 76 кг.
23:00. Хагас шигшээ 50, 57, 65, 76 кг.
00:00. Медалийн төлөөх барилдаан 55, 59 кг.
9-р сарын 20 Лхагва гарагт.
Эмэгтэй чөлөөт:
16:30. Дагах барилдаан 50, 57, 65, 76 кг. Урьдчилсан барилдаан 53, 62, 68, 72 кг.
23:00. Хагас шигшээ 53, 62, 68, 72 кг.
00:00. Медалийн төлөөх барилдаан 50, 57, 65, 76 кг.
03:00. 5-р байрны төлөөх барилдаан (олимпын эрх) 50, 57, 76 кг.
9-р сарын 21-ний Пүрэв гарагт.
Эмэгтэй:
16:30. Дагах барилдаан 53, 62, 68, 72 кг.
00:00. Медалийн төлөөх барилдаан 53, 62, 68, 72 кг.
03:00. 5-р байрны төлөөх барилдаан (олимпын эрх) 53, 62, 68 кг.
Монгол Улсын Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнийн орон нутаг дахь томилолт Дундговь аймагт үргэлжилж байна. Ерөнхий сайд аймгийн иргэдтэй уулзалт хийж, “Шинэ сэргэлт-Реформ” илтгэл танилцуулан, Монгол Улсын эдийн засгийн нөхцөл байдал, хөгжлийн чиг хандлага, “Авлигатай тэмцэх-5Ш ажиллагаа” зэрэг Засгийн газраас авч хэрэгжүүлж буй арга хэмжээнүүдийн хэрэгжилт, үр дүнгийн талаар мэдээлэл өглөө.
Монгол Улсын урт хугацааны хөгжлийн бодлогын эхний 10 жилийн зорилт буюу Шинэ сэргэлтийн бодлогыг хэрэгжүүлснээр цар тахлын үед -4,6 хувь болж агшаад байсан эдийн засаг энэ оны хоёрдугаар улиралд 6,4 хувь болж өссөн. Мөн 2023 оны хүлээгдэж буй гүйцэтгэлээр дотоодын нийт бүтээгдэхүүн 62,4 их наяд төгрөг, экспортын орлого 13,1 тэрбум ам.доллар, төсвийн орлого 21,9 их наяд төгрөг болон давж биелж буйг Ерөнхий сайд дурдав. Эдийн засаг ийнхүү сэргэхэд Хөгжлийн банкны чанаргүй зээлийг төлүүлж, нүүрсний хулгайн асуудлыг ил болгож, уул уурхайн бүтээгдэхүүнийг биржээр худалдаалж эхэлсэн нь нөлөөлснийг тэмдэглэлээ.
Уулзалтад Дундговь аймгийн 400 орчим иргэн оролцож 40 гаруй хүн үзэл бодлоо илэрхийлж, санал хүсэлтээ хэллээ. Тухайлбал, аймгийн театрын барилга, ерөнхий боловсролын сургуулиудын хичээлийн байр, сумдын соёлын төв, сургууль, цэцэрлэгийн барилга зэрэг олон жил гацсан төслүүдийг урагшуулах, мал аж ахуйн бүтээгдэхүүнийг боловсруулах жижиг, дунд үйлдвэр, ахмадын сувилал байгуулах, шонхор шувуу барих зөвшөөрлийг цэгцлэх, үлийн цагаан оготно ихсэж, бэлчээр талхлаж байгаад анхаарах, малын түүхий эд, бүтээгдэхүүний үнийг өсгөх, Салхитын мөнгөний ордод төрийн бодлогоор анхаарч, улс, орон нутгийн төсөв, иргэдэд ирэх үр өгөөжийг нэмэгдүүлэх, сумын эрүүл мэндийн төвийг стандартад нийцсэн машинтай болгох, нягтлан бодогч, цаг уурын ажилтнуудын цалингийн шатлал, нийгмийн хамгаалалд анхаарах, Говьсүмбэр, Мандалговь, Арвайхээр чиглэлийн автозамыг ашиглалтад оруулах, Дэл, Хөнжлийн уулыг улсын тусгай хамгаалалтад авах зэрэг санал дэвшүүллээ.
Ерөнхий сайд орон нутагт хийж буй томилолтынхоо хүрээнд 2024 онд улсын төсвийн хөрөнгө оруулалтаар хэрэгжүүлэх, төсөл арга хэмжээний талаар тухайн орон нутгийн иргэдээс саналыг нь авч буй. Тус уулзалтад ирсэн иргэд дулааны станцын дэд бүтэц, цахилгаан хангамж, аймгийн төвийн үерийн хамгаалалтын далангийн барилга, байгууламжийн угсралтын ажил, хүүхэд залуучуудын соён гэгээрүүлэх ордны барилгын зураг төсвийг эхний гуравт эрэмбэлэв. Үүний дараагаар төрийн нэг цэгийн үйлчилгээний төвийн барилга, Түмний хорооллын гадна инженерийн шугам сүлжээний ажил, соёлын төвийн барилга, Олгойн говийн цэвэр усны дан шугамыг хос болгох, Луус, Дэрэн, Өндөршил сумын эрүүл мэндийн төвийн барилгын зураг төсөв, Цагаандэлгэр, Эрдэнэдалай,Гурвансайхан сум дахь Цаг уурын өртөөний засварын ажлыг жагсаажээ.
Иргэдийн асуултад салбарын сайд нар хариулт өгөв. Тухайлбал, энэ хичээлийн жилд боловсролын багц хууль хэрэгжиж эхэлснээр малчин эцэг эх хүүхдийнхээ сургуульд орох насыг сонгох боломж бүрдсэн буюу долоон настайд нь сургуульд оруулж болно гэж БШУ-ы сайд Л.Энх-Амгалан хэллээ. Эрүүл мэндийн сайд С.Чинзориг 13А маягт олгох асуудлыг боловсронгуй болгох талаар ирэх Засгийн газрын хуралдаанаар хэлэлцэнэ. Аймгийн шинэ нэгдсэн эмнэлгийн барилгыг улсын төсвийн хөрөнгөөр барьж, ашиглалтад ороход бэлэн болсон. Тус эмнэлгийг компьютер томографын аппараттай болгож, хүний нөөцийг бэлдээд байгааг танилцуулав.
Уулзалтын төгсгөлд иргэдийн саналын дагуу Мандалговь, Чойр чиглэлийн 200 км автозамыг хатуу хучилттай болгох ажлыг 2024 онд хоёр талаас нь зэрэг эхлүүлнэ гэж Ерөнхий сайд хэлээд Баянжаргалан сумын соёлын төв, аймгийн театрын барилгын ажлыг эхлүүлэх, Дэл, Хөнжлийн уулыг тусгай хамгаалалтад авах, Салхитын мөнгөний ордын үр өгөөжийг дээшлүүлэх зэрэг асуудлыг судалж, шийдвэрлэхийг холбогдох сайд, албан тушаалтнуудад даалгалаа.
Дотоодын үйлдвэрлэлийг нэмэгдүүлж, экспортын салбарыг солонгоруулах шаардлагатайг олон жил ярьж ирсэн. Гадагшаа гаргаж чадвал монгол бүтээгдэхүүнүүд өндөр эрэлттэй байдгийг үйлдвэрлэгчид ярьдаг. Гол нь экспортын эрх авах, бараа бүтээгдэхүүнээ экспортод гаргах үйл явц хүндрэлтэй байдаг гэдэг.
Уул уурхайн бүтээгдэхүүний хувьд улсын төсвийг дагнан бүрдүүлж байгаа учраас экспорт талдаа асуудал багатай, дэмжлэгтэй байдаг. Харин уул уурхайн бус экспортын хувьд тэр дундаа хүнсний бэлэн бүтээгдэхүүний экспортын хэмжээ үнийн дүнгээр 2018 онд хамгийн өндөр түвшин буюу 91.4 сая америк долларт хүрч, уул уурхайн бус экспортын 11.5 хувийг эзэлж байсан дүн мэдээ МҮХАҮТ-аас гаргасан экспортлогч аж ахуйн нэгжүүдийн нөхцөл байдлын сэдэвчилсэн судалгаанаас харагдаж байгаа юм. Гэвч 2019 оноос экспортын дүн буурч, 2021 онд 47.1 сая америк долларын экспорт хийж, уул уурхайн бус экспортын 6.7 хувийг эзэлжээ. Мэдээж энэ нь дэлхий дахинд гарсан цар тахалтай холбоотой хүчин зүйл гэдгийг эдийн засагчид хэлж байна.
Харин өнөөдөр нөхцөл байдал ямар байгаа, уул уурхайн бүс бараа бүтээгдэхүүн экспортлоход хичнээн шат дамжлага дамждаг, тэдгээр нь хэр ажиллагаатай байгаа асуудал чухал юм. Салбар бүрийн бараа бүтээгдэхүүний экспортын зөвшөөрөл авах дэс дараалал, шат дамжлага өөр өөр байдаг аж. Манай улсын хувьд бараа бүтээгдэхүүн экспортод гаргахад дунджаар 11 төрлийн бичиг баримт шаарддаг юм байна. Түүнд 168 цаг зарцуулдаг. Энэ нь цаг хугацааны хувьд ч бүрдүүлж байгаа бичиг баримтын тооны хувьд ч дэлхийн олонх улс орнуудын гадаад худалдаанд шаардагдах бичиг баримтын тоо болон зарцуулагдаж байгаа цаг хугацааны хувьд нэлээд их байгаа нь манай улсын тулгамдсан асуудлуудын нэг болжээ. Харин Зүүн Ази, Номхон далайн орнуудад 6-7, Эдийн засгийн хөгжлийн хамтын ажиллагааны нийгэмлэгийн орнуудад дөрвөн баримт бүрдүүлдэг. Монгол Улс энэ үзүүлэлтээрээ 1,5-4 дахин өндөр байгааг МҮХАҮТ-аас гаргасан экспортын замын зурагт дурдсан байгаа юм.
Салбар бүрийн бараа бүтээгдэхүүний экспортын зөвшөөрөл авах дэс дараалал, шат дамжлага өөр байдгийг дээр дурдсан. Ноос, ноолуурын салбар, тэр дундаа ноолуур экспортлох үйл явц 2018 онд гэхэд загварын дээжид дүгнэлт гаргуулах, гаалийн лабораториар код тодорхойлуулах, ХХААХҮЯ-наас биржийн бичиг авах, МҮХАҮТ-аас гарал үүслийн гэрчилгээ авах, тээврийн байгууллага гаалийн зуучлагч байгууллагаас ачааны манифест, төмөр замын баримт бичиг бүрдүүлдэг. Ингээд цаашлаад гааль дээр гаалийн бүрдүүлэлт хийгдэх ёстой гэнэ. Үүнд, гаальд мэдүүлэх, үнэлгээ хийлгэх, бичиг баримтаа шалгуулах, татвар төлөх, R дугаар авах, гаалийн биет шалгалт хийгдэх зэргээр үргэлжилдэг байлаа. Харин өнөөдөр энэ процесс нэлээд хумигдаж, экспортын эрх авах ажиллагаанд хугацаа бага шаарддаг болсныг үйлдвэрлэгчид хэлж байна.
Харин махны экспортын хувьд квот авах асуудал хамгийн бэрхшээлтэй гэнэ. Хэрэв авсан тохиолдолд хамгийн түрүүнд загварын дээжид өгч дүгнэлт гаргуулах ёстой. Үүнд ажлын тав хоног зарцуулагддаг. Цаашлаад Стандартчлал хэмжил зүйн газраас тохирлын гэрчилгээ авах шаардлагатай. МҮХАҮТ-аас гарал үүслийн гэрчилгээ авдаг. Энэ үйлчилгээ цахимжсан учраас өдөртөө гарчихдаг гэж байна. Түүний дараа Мал эмнэлгийн эрүүл ахуйн гэрчилгээ авах ёстой. Үүнд хамгийн их хугацаа шаарддаг ажээ. Хуулийн хугацаа 14 хоног байдаг аж. Түүний дараа тээврийн байгууллага гаалийн зуучлагч байгууллагаас ачааны манифест, төмөр замын баримт бичиг бүрдүүлдэг. Мөн дээр нь гааль дээр гаалийн бүрдүүлэлт хийгдэх ёстой гэнэ. Үүнд, гаальд мэдүүлэх, үнэлгээ хийлгэх, бичиг баримтаа шалгуулах, татвар төлөх, R дугаар авахад нэг өдөр, гаалийн биет үзлэгт орох, бодит шалгалтад хамрагдаж экспортлох зөвшөөрөл авахад нэг өдөр, тээвэрлэлтэд 2-3 өдөр шаардагддаг байна.
Бид байгалийн ургамлыг тарималжуулан БНХАУ руу экспортын зөвшөөрөл авахаар хөөцөлдөж буй Өмнөговь аймгийн нэгэн компанийн захиралтай холбогдож дараах мэдээллийг авсан юм.
-Бараагаа экспортлох зөвшөөрөл авахад ямар шат дамжлага дамжиж байна вэ?
-Манайх байгалийн ургамлыг таримал руу шилжүүлэн ургуулдаг. Хүний эрүүл мэндэд тустай ургамлын бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэдэг гэсэн үг. Мэдээж эрүүл мэндийн гаралтай бүтээгдэхүүн бий болгох хүртэл урт удаан хугацаа шаардагддаг. Ингээд экспортлох зөвшөөрөл авахаар хөөцөлдөж эхэлсэн. Хамгийн түрүүнд энэ салбар маань Байгаль орчны яаманд хамаарах уу, Хөдөө аж ахуйн яаманд хамаарах уу гээд л эргэлзээтэй асуудал эхэлдэг юм байна. Ямартаа ч Байгалийн ургамлын тухай хуулийн дагуу Батоникийн цэцэрлэгт хүрээлэнгээр нотлуулдаг.
-Батоникийн цэцэрлэгт хүрээлэнгийн нотолгоо ямар хэрэгтэй юм бол?
-Түүнийг нь үндэслэж байж Байгаль орчин, аялал жуулчлалын яамнаас тодорхойлолт гаргаж өгдөг юм байна. Уг нь Батоникийн цэцэрлэгт хүрээлэнд хандах ямар ч шаардлагагүй баймаар юм. Байгаль орчны газар, ХАА-н газар гээд байгаа. Тэд ч өөрсдөө нотолгоо гаргачихмаар санагдсан. Илүү л ажиллагаа юм билээ.
-Цаашлаад ямар алхам хийсэн бэ?
-Ингээд МҮХАҮТ-д хандаж гарал үүслийн гэрчилгээ авсан. Тэр үйл явц нэг их цаг хугацаа, мөнгө төгрөг шаардсангүй. Одоо яг процесс дээрээ явж байна. Гаалийн бичиг баримт бүрдүүлэлт дээр шаардлагатай зүйлсийг харахад хүндрэл бага гарах болов уу гэж харсан. Яг очоод газар дээр ямар байхыг мэдэхгүй байна. Одоогоор Байгаль орчны яамнаас дүгнэлт хүлээж байна.
-БНХАУ руу экспортолно гэлээ. Импортлогч талаас ямар бичиг баримт шаардаж байна вэ?
-БНХАУ-д өнгөрсөн нэгдүгээр сараас Худалдааны хууль хэрэгжиж эхэлсэн юм билээ. Энэ хуулиар импортоо нэлээд чөлөөтэй болгож өгсөн юм байна. Тиймээс хүндрэл бага байна. Ялангуяа энэ хуулиараа иргэдийнхээ дархлаа дэмжих эм бэлдмэл, ургамлын амин дэмтэй бүтээгдэхүүний импорт дээр нэлээд чөлөөтэй болгосон юм байна.
Гол нь манайд дотооддоо экспортын бараа бүтээгдэхүүний шат дамжлага дээр анхаарах хэрэгтэй санагдсан. Дээр хэлснээр Батоникийн цэцэрлэгт хүрээлэнгийн шат дамжлага илүүц ажил. Хүнд сурталтай, бүрдүүлэх бичиг баримт ойлгох ойлгохгүйгээс эхлээд асуудал гардаг юм билээ. Экспортлогч бидний хувьд тэр бүрийг хүлээнэ, хүлцэнэ. Өөр яах билээ.
Б.ЭНХЗАЯА
БНХАУ-ын нүүрсний импорт наймдугаар сард шинэ дээд түвшинд хүрлээ.
Тухайн сард БНХАУ нийт 44.3 гаруй сая тонн нүүрс импортолсныг “SXCoal” мэдээлэв. Энэ нь өмнөх сараасаа 12.9 хувиар, өмнөх оны мөн үеэс 51 орчим хувиар өссөн үзүүлэлт боллоо.
Цаашлаад БНХАУ Австралиас импортлох нүүрсний хоригоо цуцалсан нь мөн худалдан авалт өсөхөд түлхэц болсон байна.
“Apple” компани “iPhone 15” загварын гар утсаа өнөөдөр буюу есдүгээр сарын 12-нд Америкийн цагаар 10:00 цагаас олон нийтэд танилуулна. Үүнтэй холбогдуулан “Apple” компанийн оффисын гадаа хүмүүс хэдийнэ дараалал үүсгэж эхэлсэн байна.
“iPhone 15” загварын хувьд USB оролт, дэлгэцний хэмжээ, ухаалаг цагны холболт, Bluetooth чихэвч зэргийн үзүүлэлтээрээ шинэлэг байх аж. Үнийн хувьд 3500 ам.доллар буюу 12 сая төгрөгөөр борлуулагдах аж.