Categories
нүүр-хуудасны-онцлох онцлох-нийтлэл спорт

Гавьяат дасгалжуулагч Б.Жияандорж: Хүмүүсийн нүдэнд итгэл, урам зоригийн гэрэл дүрэлзэн бадарч байгааг харах л хамгийн том шагнал DNN.mn

 

Монголын спорт аяллын холбоо” хэмээх их айлын түүхт 30 жилийн ойг энэ сарын дундуур тэмдэглэх гэж байна. Үүнтэй холбогдуулан энэ байгууллагын тулганы галыг үүсгэн бадрааж хамт олныг 30 жил тасралтгүй удирдан чиглүүлж, ачааны хүндийг үүрч ирсэн, тэдний тодорхойлсноор Монголын спорт аяллын амьд түүх, аяллын эцэг хэмээн хүндлэгдсэн домогт аялагч, гарамгай зохион байгуулагч, адал явдалт аяллын мастер хөтөч, ОУХМ, Спортын гавьяат дасгалжуулагч Б.Жияандоржтой ярилцлаа.

-Спорт аяллаар хичээллэж байсан үе үеийн тамирчид, шавь нар тань таныг “Синдбат” хэмээн хочилдог гэж дууллаа. Яагаад ийм хоч зүүх болов?

-Монголчууд усыг ус л гэж мэдэхээс спорт гэж олж хардаггүй байсан тэртээх 1978 онд анх усан замын спорт аяллыг нөхдийн хамт санаачлан үүсгэж МХЗЭ-ийн Төв хорооны тогтоолоор “Цэнхэр замын аян” нэртэй клуб байгуулан ажиллаж энэ хугацаанд итгэлт нөхдийнхөө хамтаар эх орныхоо Туул, Орхон, Сэлэнгэ, Хараа, Ерөө, Хэрлэн, Идэр, Тэс, Онон, болон Оросын холбооны Буриадын Сэлэнгэ мөрөн, Эркүт зэрэг гол мөрнөөр 20 гарй мянган км замыг туулж улс, олон улс, хяналт шалгалт, спортын тэмцээн уралдааны чиглэлээр олон арван арга хэмжээ зохион байгуулж 30 гаруй жил аялахдаа эр зориг, залуу насны тэвчээр хатуужлыг шалган сорьж, амь өрссөн нэг биш удаагийн саад бэрхшээлийг даван туулж ирсэн. Үүнээс л намайг тэгж нэрлэх болсон болов уу.

-Таныг дагасан бүхнийг “Нойл номерын тэнэгүүд” гэж аялагчид, адал явдал сонирхогчид хэлдэг юм билээ. Энэ ямар учиртай юм бэ?

-Хорь гаруй жилийн тэртээ юм уу даа. Дүн өвлийн хүйтэн тачигнасан хоёрдугаар сард Бага Хэнтий нурууны салбар уулсаар битүү цас хунгарлаж буга, гөрөөс идэш хоолгүй олноороо үхэж хорогдож байлаа. Тухайн бүед БОАЖЯ-ны шугамаар миний удирдлага дор 40 шахам ахмад тамирчид Бурхан халдун руу зорьсон. Хунгар цас туучин хэд хоног уулын суга, салаа, хоолой бүрд тэжээл өвс, бордоо тараахаар явган явлаа. Бидний араас нэмэлт тэжээл хүргэхээр хүчтэй машин, дулаан хувцсаар иж бүрэн тоноглосон яамны хэсэг нөхөд замдаа цасанд суун хээр хонон, осгохоо шахаж. Ингээд тэд очих замдаа зам зуураас хэдэн хүний хөлдүүс олох бол гэлцэн ярьцгаасан байна. Зарим нь ийм ажил санаачилсан Жияандорж, түүнийг нь дэмжсэн яамны сайд хоёрын тэнэг, мулгууг гайхаж өдөр шөнөгүй цас ухаж зүтгэсээр өглөө эрт хүрэлцэн очиход нөгөө хөгшид нь майхан, майхныхаа үүдэнд гал түлчихсэн хөлс, уур цан савсуулан хөлдүү зам дээр бүжиглэж, дуулж байгааг хараад нэг нь “Монголын нойл номерын тэнэг бол яах аргагүй Жияандорж гуай юм байна” гэхэд нөгөөх нь “Тэр нь ч тийм нь тийм ээ… гэхдээ түүнийг дагаж яваа хүмүүс бол нойл номерын тэнэгүүд гарцаагүй мөн” гэсэн яриа гарч, нийтэд түгсэн байдаг юм билээ. Түүнээс хойш намайг дагасан бүхнийг нойл номерын тэнэгүүд гэцгээх болсон доо.

-Таны хувьд нийтийн биеийн тамир, спорт, байгаль хамгааллын чиглэлээр хэд хэдэн холбоог үүсгэн байгуулсан намтартай. Энэ талаараа болоод өдий хэр хугацаанд бэлтгэсэн, хичнээн шавьтай болсон байна вэ?

-Бид хөгжил дэвшил хэмээн хэт том асуудлаар хөөцөлдөх хэрнээ хүмүүсийн эрүүл мэндийг дээшлүүлэх, сэтгэлийн ганцаардлыг арилгах, нийгмийн идэвх урам зоригийг дээшлүүлэх наад захын ажлаа яам тамгаараа, газар хэлтсээрээ хөдлөөд шийдвэрлэж чаддаггүй. Хэрэгжэхгүй хоосон тогтоол шийдвэрүүд бие бие рүүгээ шидэн нам, намаараа талцан хулгайч, худалчаараа дуудалцаж хэдэн арван сая, тэрбумаар нь идэж шамшигдуулж байна. Миний хувьд Монголын Ногоонтны хөдөлгөөн, Монголын Спорт аяллын холбоо, Монголын Каноегийн спортын холбоо, Загасчлах спортын холбоо, Монголын Нийтийн бүжгийн спортын холбоо гээд иргэний нийгмийн хэд хэдэн байгууллагуудыг үүсгэн байгуулж, төр улсын ямар ч төсөв, санхүүжилт цалин хөлсгүйгээр санаа нийлсэн сайн нөхдийнхөө хамтаар аль алиныг нь жигд хөгжүүлж ирсэн. Үүнийхээ үр дүнд нийгэмд мартагдаж орхигдсон олон зуун хүнийг амьдралын зорилго, хүсэл тэмүүлэлтэй болгож, эрүүл мэнд, бие бялдар,амьдрах ухааны хүмүүжлийг нь дээшлүүлэн, сайхан хамт олны эгнээнд нэгтгэж, олон зуун айл өрх, мянга мянган хүнд эрүүл өөдрөг, баяр баясгаланг олгож ирлээ. Дээрх холбоодын спортын цол зэргийн нормыг боловсруулан батлуулж Монголын спортын салбарт спорт аяллын 450 гаруй спортын мастер, дэд мастер, 60 гаруй улсын шүүгч 30 гаруй адал явдалт аяллын хөтөч, Нийтийн бүжгийн спортын олон зуун багш, сургагчдыг бэлтгэн гаргаж, гол ус, гал түймэр, аяллын осол аваар, араатны аюулаас хүмүүсийн амийг аврах явдал нэг бус удаа тохиолдож байсан.

-Нийтийн биеийн тамир, спорт гэдэг нийгмийг эрүүлжүүлэх голлох салбар. Тэр утгаараа таныг болоод танай хамт олны ажил үйлийг төр засаг хэрхэн дэмжиж байна вэ?

-Бидний амьдарч буй зуун нь хүний нийгэмд шинжлэх ухаан техникийн үсрэнгүй хөгжлийн эрин үе болон мөнхөрч байгаа. Гэвч байгалийн бохирдол, гамшиг, эрсдэл, хүмүүсийн эрүүл мэндэд учруулж байгаа хор нөлөөгөөрөө урьд өмнө байгаагүй аюул түгшүүрийн харанга дэлдсэн зуун гэж хэлж болохоор. Ард иргэдээ гай гамшигаас хамгаалах, эрүүл мэндийг дээшлүүлэх асуудал бүх улс орнуудын төр засгийн шүдний өвчин болж байна. Хоёр жилийн өмнө дэлхийг нөмөрсөн аюулт Ковидын гамшиг ч хүн төрөлхтөнд том сургамж, анхааруулга өглөө. Манай орон ч үүнээс тойрсонгүй. Ард иргэдээ, хүүхэд залуучуудаа эрүүл байлгах хамгийн чухал арга хэрэгсэл бол нийтийн биеийн тамир спорт, байнгын хөдөлгөөн, цэвэр байгаль, цэнгэг агаар юм. Түүнээс биш эмнэлгийн ор, эм тарилгын тоог нэмэгдүүлэх бус спорт заал танхим, клуб, байгальд аялагчдын тоог нэмэгдүүлэх хэрэгтэй. Үүнийг нь төрийн бодлогоор дэмжих шаардлагатай гэж үзэж дээрх холбоодыг үүсгэн байгуулж үйл ажиллагаагаараа батлан харуулах гэж чадлаараа л тэмцэж хэлж ярьсаар ирлээ. Монголын үе үеийн төр засгийн удирдлага УИХ ч гэсэн “Ард иргэдийн эрүүл мэнд, эмийн бус эмчилгээ, нийтийн биеийн тамир спортыг хөгжүүлнэ, дэмжинэ” гэж мөрийн хөтөлбөртөө тусгаж ирсэн. Гэвч сонгууль өнгөрөөгөөд мартаж орхидог гэмтэй. Түүнийг хэрэгжүүлэхээр улсын төсвөөр орон тоо санхүүжилт нь батлагдсан эрүүл мэнд, нийгмийн хамгаалал, БТС-ын байгууллагууд, засаг захиргааны нийгмийн бодлогын хэлтсүүд нийгмийг, нийтийг хамарсан арга хэмжээг бус тулга тойрсон, өнөө маргаашаа бодсон цөөн хэдэн хүнийг хамрах заалны, тоглоомын чанартай спортуудаар хөөцөлдөн аргацааж ирсэн нь нууц биш. Өөр ажил, эрүүл байгаль дээр олныг хамарсан арга хэмжээг удирдан зохион байгуулна гэхээр тэдэнд нар салхи үзсэн, заавар зөвлөлгөө өгөх, манлайлан оролцох бэлтгэгдсэн боловсон хүчин байдаггүй учир аль болохоор зайлсхийдэг. Гэхдээ хийх ажлынхаа нийгмийн ач холбогдол, үр нөлөөг тодорхой бичиж тэдний үүрэг зорилго, мөрийн хөтөлбөртөй нь холбон тайлбарлаж яривал илт эсэргүүцдэг, хааж боодог байгууллага байгаагүй шүү. Ажил хариуцсан хүмүүсийн хөөцөлдлөгөө, сэтгэл зүтгэлээс хамаарна. Ковидын гамшиг үр нөлөөгөөр ч гэх юм уу, сүүлийн жилүүдэд манай төр засаг, Ерөнхийлөгч, Ерөнхий сайдын зүгээс нийтийн биеийн тамир спорт, байгалийн аялал жуулчлалыг хөгжүүлэх “Эрүүл монгол” үндэсний хөтөлбөр, илүүдэл жингүй эрүүл монгол, “Эерэг хандлага эрүүл нийгэм” зэрэг аянуудыг өрнүүлж бидний олон арван жил ярьж, тэмцэж ирсэн асуудал ийнхүү төр засгийн анхааралд орж, Спорт аялал, Нийтийн цэнгээнт бүжгийн хөдөлгөөнийг дэмжих, дэлгэрүүлэх талаар ярьдаг, орон нутгийн салбар зөвлөлүүдэд дэмжиж тусалдаг, бидний ажлыг сайны жишээнд оруулдаг болсонд нь баярлаж, анхнаасаа буруу замаар яваагүй юм байна гэдэгтээ бахархан омогших болсон.

-Баавгайтай тулалдаж явсан гэдэг домог шиг яриа байдаг, үнэн үү?

-Тулалдаад байх нь ч юу юм бэ. Гэхдээ хөвчийн эзэнтэй хоёр ч удаа нүүр тулж бурхны авралаар мэнд гарч байсан. 1986 оны намар Дарханы хүрээлэнд ажиллаж байхдаа Шарын голын худалдааны ангид шинэ ургацын ногоо тушаах, гэрээ хийх ажлаар жолооч Б.Ганбатын чиргүүлтэй Зил-130 машинаар төмс ачаад явж байлаа. Дарханы сангийн АА-н тариан талбайд сүрэл эргүүлж байсан хүүхэд эмэгтэйчүүд голдуу 100 орчим хүмүүсийг өнгөрөөд явж байтал эгц урдаас ирж байгаа хорхойтсон том хар баавгайтай зам дээр халз тулгарсан юм. Энд тэндгүй бухалдсан сүрэл дотор байгаа хүмүүс түүнийг анзаараагүй байдаг. Өчнөөн хүн хядчих байх даа гэсэн бодол зурсхийж жолоочтойгоо зөвлөн, энэ нөхрийг замаас гарган уул уруу буцааж хөөе гэлцээд чиргүүлээ яаралтай салгаж орхиод машинаараа урдуур нь хэрэн дуут дохио өгсөөр хөөх гэтэл нөгөөх чинь замаасаа бага зэрэг холдон польний нойтон шороонд орж хэвтчихээд босдоггүй. Бүр ойртоод очих гэхээр төмс ачсан машин нойтон шороонд суучих гээд явдаггүй. Амьтан айлгах буу шийдэм, зэвсэг болчих зүйл юу ч байгаагүй. Олон хүнийг араатны хоол болголтой нь биш ямар нэгэн аргаар зайлуулах, эсвэл устгах хэрэгтэй гэсэн ганцхан бодол байсан. Тэгээд би бууж анхаарлыг нь сарниулж босгохыг бодъё. Чи машинаараа дайруул гэж жолоочдоо хэлтэл саяхан гэрлэсэн, нялх нойтон хүүхэдтэй, амьдармаар байна, би чадахгүй даргаа гээд дээр ачаан дээрээ гараад суучихлаа шүү. Тэр залуугийн буруу ч гэж юу байхав. Өөрөө жолоон дээр сууж хойш, урагшаа холдож, ойртон дуут дохиогоо орилуулсаар байтал нөгөөх тань өндийгөөд хоёр хөл дэрээ босоод урдаас ирдэг юм. Тэгэнгүүт нь хүчээ аваад дайруултал тас няс овос хотос болоод л явчихлаа. Би ч карданаа татан зогсож таван тн төмстэй машинаар дайруулсан байхад үхсэн байж таарна гэж бодоод манивилаа барин буулгүйгээр доошоо тонгойж харвал харагдах зүйл алга. Аяархан буугаад урдуур тойртол бас юу ч байдаггүй. Буруу талаараа гэтсээр гараад иртэл польний нойтон шороонд төдийлөн хүч авч чадаагүй машинд сулхан мөргүүлсэн болохоор зайлж гарахдаа нэг талын хөл, хаагаа дугуйнд даруулж түр муужирсан нөгөө араатан чинь, бурхан минь жигтэйхэн муухай орилон босох гээд зүтгэхэд машин данхалзан, дарагдсан хөл нь сугарвал өвдөж улангассан амьтан бүхнийг дуусгана гэсэн бодол төрж жолоочийн урд хайрцагт байсан төмрийн хөрөөний хугархайг хар лентээр ороосон хутгархуу юмыг бариад, пиджак, зангиагаа тайлж хаяад нуруун дээр нь мордчихов оо. Аминдаа зүрхэнд нь цуслах гэж байгаа ухаантай. Гэтэл нөгөө муу хутга шүү юм чинь гулжиганаад арьсыг нь ч нэвтэлдэггүй. Нөгөө гайхал чинь хүзүүгээ эргүүлэн миний нүүр өөд харан орилоход, дууны чанга, амны том, өмхий гэж жигтэйхэн. Баавгай бахирахад адуу шээс алддаг гэж үнэн юм шиг байна лээ. Аманд нь өртчихгүй санаатай хоёр тийшээ займчин нугаслахаар шийдэн хүзүүг нь хөрөөдөж эхэлсэн. Бүдүүн хурууны чинээ зузаан арьс нь дийлддэггүй. Хөрөөдөөд байдаг, амьдаараа хөрөөдүүлж буй амьтан ямар олиг байх вэ. Хар тэнхээгээрээ бахираад эрүү шүд нь нүдэн дээр тачигнан зүтгээд, нойтон шороон дээр дарагдсан хөл нь аажмаар сугарсаар ганц тавхай нь үлдсэн байдаг. Орилуулж хөрөөдсөөр байгаад арайхийж нугасыг нь гарган тасалтал халуун цус нүүр рүү олгойдон сад тавьж, бүх бие нь чичрээд амь тавихад миний хамаг хөлс асгарчихсан албаны даргын шинэхэн цагаан цамц цус, шавар хөлсөнд битүү будагдсан амьтан босоод хөлсөө арчин амьсгаа авч эргэн тойрноо харлаа. 200-300 м-ийн зайд хэд хэдэн том бага машинтай хүмүүс ирээд, алсаас хараад зогсчихсон, янз бүрээр л орилж чарлаж байсан юм билээ. Би сонсоогүй. Тэгээд монголчуудын ганц сайн чаддаг цуурхал, цуурай гээч нь надаас түрүүлэн Дархан хотоор нэг тарж, галзуу баавгайтай барилцан дээр, доороо орон ноцолдож байгаад хутгалж алсан гэнэ… гэж хотоор нэг яриа болсон доо.

-Таныг тэнгэртэй ярилцдаг, лусын хамаатан гэсэн хошигнол яриа байх юм?

-Олон жилийн турш урт холын янз бүрийн аялалд явж байхад бороо, цас, үер, ус ихэнх тохиолдолд бидний араас нэхэж яг аялал дууссан өдөр буюу маргааш нь тэнгэр хангай сүр хүчээ харуулж эхэлдэг болохоор манайхан намайг элдвээр хөөргөж байхгүй юу. Би ч цаашлуулаад л… Хэлсэн ярьсныг үг дуугүй биелүүлж, хэд гурван юм гар дээр тавих юм бол тэнгэр хангайтай санал солилцож болох юм гэж наргидаг. Энэ бол зүгээр л аяллын хөөрхөн наргиа. Эх орон газар нугаа танин мэдэх, хайрлан хамгаалах, мэдсэн сурснаа хүмүүст түгээж үлгэрлэн дагуулах, хүмүүсийн сэтгэл зүрх өөрийгөө ялж, ялан дийлснээрээ бахархан баярлахыг харах, аялагчийн амаргүй амьдрал бол миний шунан дурласан нэг насны ажил. Тийм болохоор өөр ажил албан тушаал, эд хөрөнгө юуг ч бодож явсангүй. Хүн ажилдаа дурлаж түүний төлөө мөрөөдөж, шаналж, зүдрэлийг үзэж, зовлон жаргалыг хуваалцах нөхдөдөө итгэж, тэднээрээ дэмжүүлж байж амжилт гаргана. Хамтран зүтгэгч хань нөхөдгүй бол би хэнсэн билээ. Би хамт олондоо, аялагчдадаа итгэдэг, тэд ч надад итгэдэг. Зөн мөрөөдөл, итгэлгүй бол удирдагч байж чадахгүй.

Categories
нийгэм цаг-үе

Улаанбаатарт өдөртөө бороо орно DNN.mn

УЛААНБААТАР ХОТ ОРЧМООР: Үүлшинэ. Бороо орно. Салхи баруун өмнөөс хойш эргэж секундэд 5-10 метр,  борооны өмнө түр зуур ширүүснэ.  Шөнөдөө +13…+15 градус, өдөртөө +21…+23 градус дулаан байна.

Хур тунадас: Ихэнх нутгаар солигдмол үүлтэй. Шөнөдөө баруун болон говийн аймгуудын нутгийн хойд, зүүн аймгуудын нутгийн зүүн хэсэг, төвийн аймгуудын ихэнх нутгаар өдөртөө баруун болон говийн аймгуудын  нутгийн зүүн, зүүн аймгуудын нутгийн баруун хэсэг, төвийн аймгуудын ихэнх нутгаар бороо, дуу цахилгаантай аадар бороо орно.

Салхи: Нутгийн өмнөд хэсгээр баруун өмнөөс, нутгийн хойд хэсгээр баруун өмнөөс баруун хойш эргэж 5-10 метр, нутгийн зарим газраар борооны өмнө түр зуур ширүүснэ.

Агаарын температур: Шөнөдөө Дархадын хотгор, Монгол-Алтай, Хангай, Хөвсгөлийн уулархаг нутаг, Завхан голын эх, Хүрэнбэлчир орчим, Идэр, Онон, Улз, Халх голын хөндийгөөр +7…+12 градус, говийн бүс нутгийн баруун өмнөд хэсгээр +20…+25 градус, говийн бүс нутгийн хойд хэсгээр +16…+21 градус, бусад нутгаар +11…+16 градус, өдөртөө Алтай, Хангай, Хөвсгөл, Хэнтийн уулархаг нутаг, Завхан голын эх, Хүрэнбэлчир орчим, Идэр, Тэс, Хараа, Ерөө, Туул, Тэрэлж, Онон, Улз голын хөндийгөөр +18…+23 градус, Их Нууруудын хотгор, говийн бүс нутгийн хойд хэсгээр +28…+33 градус, говийн бүс нутгийн өмнөд хэсгээр +32…+37 градус, бусад нутгаар +22…+27 градус дулаан байна.

БАГАНУУР ОРЧМООР: Үүлшинэ. Шөнөдөө дуу цахилгаантай бага зэргийн аадар бороо, өдөртөө бороо орно.  Салхи баруун өмнөөс хойш эргэж секундэд 5-10 метр, борооны өмнө түр зуур ширүүснэ. Шөнөдөө +12…+14 градус, өдөртөө +20…+22 градус дулаан байна.

ТЭРЭЛЖ ОРЧМООР: Үүлшинэ. Бороо орно. Салхи баруун өмнөөс хойш эргэж секундэд 5-10 метр, борооны өмнө түр зуур ширүүснэ. Шөнөдөө +10…+12 градус, өдөртөө +19…+21 градус дулаан байна.

Categories
нийгэм цаг-үе

Соёмботой уулын хормой хэсэгт амьдардаг 28 айлыг нүүлгэн шилжүүлж эхлэв DNN.mn

Зайсангийн Соёмботой уулын хормой хэсэгт Туул голын эрэг дагуу амьдардаг 28 айлыг нүүлгэх ажил эхэлсэн тухай Хотын дарга Д.Сумъяабазар мэдэгдэв.

Туул гол үерлэвэл тухайн айлууд өртөх өндөр эрсдэл дунд амьдарч байгаа учир нүүлгэн шилжүүлж байгаа аж.

Улаанбаатар хотод амралтын өдрүүдэд бороо орох төлөвтэй байна.

Иймд

  1. Үер, усны аюулаас урьдчилан сэргийлэх сэрэмжлүүлэг, мэдээ, дохиог хэвлэл мэдээллийн хэрэгсэл, мэдээллийн бусад эх сурвалжаас тогтмол хүлээн авч сэрэмжлэх, бусдад дамжуулах,
  2. Тэнгэрийн байдал, үүл, салхины чиг, мал амьтны хөдөлгөөн, араншныг шинжих гэх мэт үер усны аюулаас урьдчилан сэргийлэх уламжлалт аргаас суралцах,
  3. Гэр, хашаа, саравч, орон байрыг үерийн усны зам, голын голдирол, гуу, жалга, хуурай сайр, ус хальдаг эрэг, татамд барихгүй байх,
  4. Үер, усны аюулаас хамгаалах далан, суваг, шуудуу, хашлага барих
  5. Үер, усны аюулын талаар хүүхдэд анхааруулга, сэрэмжлүүлэг өгөх
  6. Хүүхдийг хараа хяналтгүйгээр гол мөрөн, нуур, цөөрмийн орчимд тоглуулахгүй, орхихгүй байх,
  7. Өндөр хүчдэл, цахилгааны дор гэр, сууцаа барихгүй байхыг Онцгой Байдлын Ерөнхий Газраас зөвлөв.
Categories
story-news

Нийслэлд цэцэрлэгийн насны 142 798 хүүхэд байна

Нийслэлд цэцэрлэгийн насны 142 798 хүүхэд байна

Categories
мэдээ улс-төр

Герман улсаас Монгол улсад суух Элчин сайдаар Хэльмут Рудольф Кулитц томилогджээ DNN.mn

Холбооны Бүгд Найрамдах Герман Улсаас Монгол Улсад суух Элчин сайд Хэльмут Рудольф Кулитц өнөөдөр Монгол Улсын Ерөнхийлөгчид барих Итгэмжлэх жуух бичгийн хуулбарыг Гадаад харилцааны Дэд сайд Г.Амартүвшинд гардуулж өглөө.

Элчин сайд Хэльмут Рудольф нь 1992 оноос хойш Холбооны Гадаад Харилцааны Яамд ажиллаж ирсэн. Тэрбээр Египет, Болгар, Австри, Конго, Нигер, Чад улсууд дахь ДТГ-т болон Бүгд Найрамдах Чад Улсад Элчин сайдаар ажиллаж байсан юм.

Уулзалтын үеэр Гадаад харилцааны Дэд сайд Г.Амартүвшин “Монгол, Германы харилцаа иж бүрэн түншлэлийн хүрээнд эрчимтэй өрнөж байна. Хоёр орны харилцааны түвшин шат ахиулах, ирэх жил тохиох дипломат харилцааны 50 жилийн ойг өргөн хүрээнд зохион байгуулж, өндөр түвшний харилцан айлчлал хэрэгжүүлэхийг чухалчилж байна. Мөн Элчин сайд Монгол Улсад ажиллах хугацаандаа хоёр орны харилцааг өргөжүүлэхэд хувь нэмрээ оруулж, идэвх чармайлттай ажиллана гэдэгт итгэлтэй байна” гэлээ.

Categories
story-news

Герман улсаас Монгол улсад суух Элчин сайдаар Хэльмут Рудольф Кулитц томилогджээ

Герман улсаас Монгол улсад суух Элчин сайдаар Хэльмут Рудольф Кулитц томилогджээ

Categories
нийгэм цаг-үе

Гурав хоногийн хугацаанд 50.137 хүүхэд цэцэрлэгт бүртгүүлжээ DNN.mn

Нийслэлийн цэцэрлэгт хамрагдах хүсэлтийг наймдугаар сарын 1-ний өдрөөс авч эхэлсэн. Бүртгэлийн шугам нээгдсэн 3 хоногийн хугацаанд 50137 хүүхэд “E-MONGOLIA” системээр дамжуулан цэцэрлэгт хамрагдах хүсэлтээ илэрхийлж, бүртгэлээ баталгаажуулжээ. Бүртгэл энэ сарын 20-ны өдрийг дуустал үргэлжилнэ.

Улаанбаатар хотод цэцэрлэгийн насны 142,798 хүүхэд байна. Энэ нь нийт хүүхдүүдийн 30 гаруй хувь нь 3 хоногт бүртгэлээ баталгаажуулсан гэсэн үг юм.

Та хүүхдээ цэцэрлэгт хамруулах үйлчилгээг авахдаа дараах зүйлсийг анхаарна уу.

Өөрийн болон хүүхдийнхээ хаягийн бүртгэл, мэдээллийг нягталж, баталгаажуулсан байх

Таны хүүхэд өнгөрсөн жил цэцэрлэгт хамрагдсан бол тухайн цэцэрлэгтээ “Үргэлжлүүлж явах” эсэх сонголтыг хийх

Хэрвээ та шилжилт хөдөлгөөнийг энэ хугацаанд хийх бол хүсэлт хүлээн авах хугацаанд баталгаажуулсан байх ёстойг анхаарна уу.

Categories
гадаад

Сөүл хотын ойролцоо зэвсэгт халдлага гарчээ DNN.mn

Өчигдөр буюу Пүрэв гарагт Өмнөд Солонгосын нийслэл Сөүл хотоос өмнө зүгт оршдог Сённам хотод автомашин, хутга хэрэглэсэн халдлага гарсны улмаас 12 хүн шархдаж, бэртжээ.

Оройн 6:00 цагийн орчимд тус хотын Сохён метроны өртөөний ойролцоо 20 гаруй насны залуу автомашинаараа явган хүний зам руу дайран орж, дөрвөн хүнийг мөргөн гэмтээсэн байна.

Тэрбээр автомашинаасаа буусны дараа ойролцоо их дэлгүүрт ороод тааралдсан хүмүүсийг хутгалж эхэлжээ.

Энэ үеэр нийт найман хүн шархадсан байна. 10 минутын дараа цагдаа нар халдлага үйлдсэн этгээдийг баривчилжээ.

Халдлага үйлдэхдээ хар өнгийн хувцас өмсөж, хар нарны шил зүүсэн этгээд хүргэлтийн үйлчилгээний ажилтан байсан байна.

Тэрбээр ямар шалтгаанаар хүмүүсийн амь насанд аюул учруулснаа мэдүүлэхээс татгалзаж байгааг цагдаагийн албаны эх сурвалж мэдээлжээ. Хохирогчдын биеийн байдал ямар байгаа талаар мэдээлээгүй байна.

Өмнөд Солонгост хүний амь нас, эрүүл мэндэд халдсан хүчирхийллийн гэмт хэрэг ховор гардаг.

Гэхдээ хэдхэн хоногийн өмнө энэ удаагийнхтай ижил төстэй гэмт хэрэг гарч байсан юм.

Долдугаар сарын 21-ний өдөр Сөүл хотын Силлим өртөөний ойролцоо Чо Сон гэгч 33 настай этгээд 20 орчим насны нэг эрэгтэйг хутгалан амийг нь хөнөөж, өөр гурван хүнийг шархдуулсан юм.

Чог хэрэг гарснаас хойш хоёр хоногийн дараа баривчилж, хүн амины хэрэг, хүний амь хөнөөхийг завдсан хэргээр яллажээ.

Эх сурвалж: BBC

Categories
story-news

Сөүл хотын ойролцоо зэвсэгт халдлага гарчээ

Сөүл хотын ойролцоо зэвсэгт халдлага гарчээ

Categories
нүүр-хуудасны-онцлох онцлох-нийтлэл

Хоосон буугаар хамгаалсан хилийн тэнгэр цэлмэг байг DNN.mn

ӨДРИЙН СОНИНЫ АРХИВААС…


Яруу найрагч Р.Чойномын

Цэрэг эрс минь

Цэмбэн дээлтэй сумнууд минь гэсэн шүлгийн мөрүүд бий. Сум мэт шунгинах эрчтэй хүчтэй цэрэг эрсээ алдаршуулан дуулах гэсэн бахар­хал үе, үеийн халуун сэтгэлтэй найрагчдад байсаар ирсэн. Бай­саар ч байх биз. Харин мөнөөх цэмбэн дээлтэй сум мэт хилчдэд нь тэгж магтуулан бичихээр эр зориг, ид хав байна гэж үү. Нэг нэгийгээ хороож, хил даван зугтаж, эхнэр­тээ гомдохоороо өөрийгөө хань­тай­гаа егүүтгээд, хот орж ирж зугаацахын төлөө хүний амиар наадаан хийж байгаа гэсэн мэдээ­лэл ар араасаа цувраад л. Ийнхүү “хөглөх” хилчид маань одоо буу, сумаа хараад цочих цаг иржээ. Удахгүй хилийн цэрэг гэж чулуун баганын дэргэд зогсох л үүрэг бүхий модон буутай жаал болчих­сон байхад гайхах зүйлгүй болж мэдэх нь. Хил хамгаалах ерөнхий газрын дарга, генерал Ц.Сэргэ­лэнгийн өнгөрсөн хавар гаргасан 2010 оны 11 тоот тушаа­лаар хи­лийн манаанд гарч буй цэрэг эрс хоосон сумтай буу агсч явах бол­жээ. Хоосон сум гэдэг нь зөвхөн дуу, чимээ гаргадаг боло­хоос хилийн мөргөлдөөн, гэнэтийн дайралтын үед хэрэг нь гардаггүй эд. Галзуу чоно нохой дайрлаа гэхэд амь хороож эс чадах зүйл. Хоосон буунаас хорин хүн айна гэсэн үг байдаг ч тусгаар тогтносон бүрэн улсын хил дээр хоосон буу­гаар хүн айлгах гээд зогсч байна гэвэл онигоо биз.

Газрын дарга гаргасан энэ шийдвэрээрээ байлдааны сум тогтоогдсон хэмжээгээр авч явах хууль, дүрмээр баталгаажсан хэм хэмжээг зөрчиж байгаа юм. Уг нь хуулиараа бол хилчид байлдааны тодорхой хэмжээний сумтай байж үүрэг гүйцэтгэх ёстойг хуульчлаад өгчихсөн байдаг. Гэтэл өнөөдөр Монгол Улсын дархан хил дээр үүрэг гүйцэтгэж байгаа хилчид тэрхүү заасан хэмжээнийх нь (нууц гэдэг үүднээс тоог нь тавьсангүй) хамгийн бага тоогоор нь тасалж өгсөн хоосон сумтай албандаа гарч байна. Хоосон сум бол хоосон шүү дээ. Хуулиараа тодорхой тооны байлдааны сумыг хуулийн 37 дугаар зүйл заалтын дагуу ашиглах эрхтэй гэж байгаа. Харин одоо энд хэлсэн сум биш болохоор ямар юмны нь 37 дугаар зүйл заалтын дагуу хэрэглэх вэ дээ.

Харуул, застав болон отряд дээр алба, байлдааны бэлэн бай­дал хангах үүднээс буу замаг­тайгаа сумаа хадгалдаг байх ёстой гэдэг. Гэвч энэ эртийн явдал бо­лоод уджээ. Буунаас замгийг сал­гаж тус тусад нь төмөр цоожтой саванд агуулдаг. Гэтэл одоо харуул отряд байтугай хил дээрээ “тог­лоомон буу” мөрлөсөн хилчид явдаг боллоо. Энэ нь хил дээр гардаг буун дуу, өөрсөд рүүгээ онилдог бичил байлдаанаас сэр­гийлж байгаа хэрэг юм уу даа. Дээр үед хилчид буундаа байлдаа­ны 100 сумтай явдаг байхад нэгийгээ хороож байсан хэрэг гардаггүй байсан гэдэг. Харин сүүлийн жи­лүү­дэд хил дээрх буун дуу бараг тогтмолжлоо доо. Баруун талд, зүүн талд, хойно урд гээд ээлжлээд л өрнөх. Үүнийгээ бас гүйдэл суудлаас холбоотой гэж тайлбар­лах тал ч бий. Энэ нь угаасаа хилчдийнхээ боловсрол, тархи толгойтой нь ажиллаж, тэвчээр хат суулгаж бодлогынхоо чиг барим­жаагаа өөрчлөх цаг болсон гэдгийг л баталж байгаа болохоос буу замгийг тус тусад нь нуугаад, байл­дааны сумны оронд хоосон сум бариулаад шийдчих асуудал биш билээ. Ерөөсөө А11 тоот тушаал гараад хил дээрх буун дууг зогсоож байгаа бол яахав гэхсэн. Гэтэл энэ шийдвэрээс хойш Өмнөговийн Гашуун Сухайтад заставын харуу­лын дарга амиа хороосон хэрэг гарсныг зарлав. Сэлэнгэд бас нэг цэрэг өөрийгөө хөнөөсөн хэрэг гарлаа. Өнгөрсөн долоо хоногт гэхэд Сулинхээрт нэг офицер эхнэ­рээ егүүтгээд өөрийгөө хороолоо. Дандаа л өөрсдийгөө хороосон гэх. Магад хилийн цэрэг болохоо бай­сан хэмээн харагдуулахгүйн тулд зарладаг нэг хэвийн мэдээлэл байхыг ч үгүйсгэхгүй. Байлдааны сумыг сейфлээд, хилийн харуул­даа хоосон сум бариулаад, бариу­лаад ч энэ мэт хэрэг тасрахгүй л байна. Хэн нэгэн хүн тухайн албыг хашиж байх үедээ хэл ам татлаагүй гэдэг нэр зүүхээс илүү хилийн цэргийн салбарт шинэчлэл бодло­го нэгэнт хэрэгцээтэй болжээ. Нүглийн нүдийг гурилаар хуурав гэгчээр буун дуу гаргахгүй гэж мянга хичээгээд шалтаг урхагийг үндсээр нь арилгаж, энэ тогтолцоогоо эрүүл­­жүүлэхгүй бол буугаа хэдэн­тээ задалж, далан давхар цоожоор цоожлоод долоон бул­гийн дор нуусан ч хил дээрх буун дуу тас­рахгүй. Бариачид толгой нь байнга хөдөлдөг хүүхдийг аргалах­даа тархийг нь барьж эвэнд оруула­хаасаа өмнө аарцаг ясны гажгийг тэгшилж засдаг. Дороо засагдахгүй бол дээрээ эвээ олох­гүй байнга хөдөлдөг хэмээн тайлбар­ладаг. Үүн шиг энэ салбарынхаа гажгийг засаагүй цагт бууг нь нуу­лаа гэвч нэгийгээ зүй бусаар хороох явдал алга болохгүй л байх.

Хилчид нь нэгийгээ хороогоод байдаг эмгэгээ эдгээхийн тулд хоосон сумтай буу үүрүүлээд хи­лийн зурвас руу алхуулдаг төр манайхаас өөр байна уу. Хойт хөршийн­хөн хилийн албаны их буу, онгоц, мото буудлагын ангиа багас­гаж байгаа ч зарим ноцтой газрууд­даа заста­вуудаа бэхжүүлсээр байгаа. Шүдний өвчин нь болсон Чечень, Гүржид яг хууч­ны орос цэргүүдээр эгнээгээ бэх­жүүлсэн заставууд бий. Босло­го тэмцэл ойр байдаг яг энэ газрууд­даа ханддагчлан орос цэргийн застав Монголын хил дээр байсаар байгаа нь нэгийг хэлэх л байх. Хятадууд ч гэсэн хойд хил дээрээ Бээжин, Ланжоу, Шинжаа­ны тусгай батальонуудыг байр­шуулж, Ардын чөлөөлөх арми нь хилээ хамгаалдаг гэдэг билээ. Уг нь энэ том гүрнүүд “жижиг” Монголтой залгаа хилээ яавал ч яаг гээд орхичимоор. Гэвч тэгдэггүй юм байна. Энэ бол тусгаар улсын бүрэн бодлого. Нөгөө талаас Мон­гол Улс бүс нутагтаа цэрэг дайны чухал бүст тооцогддогтой ч хол­боотой байх. Харин Монгол Улс хил дээр цэрэг нь даргаа алчихаад байдаг гэсэн шалтгаанаар сумгүй буутай цэргээ хилээ мана гээд явуулж байх юм даа. 1993 онд ОХУ-аас гурван буриад эр Хөвсгөл аймгийн Эрдэнэбулган сумын ну­таг руу хил зөрчин орж ирээд гурван хилчнийг зэрлэгээр хөнөө­сөн хэрэг гарч байлаа. 1998 онд тувачууд Завханы Тэс суманд нэгэн малчин айл руу дайран орж хэд хэдэн хүний амийг хорооход азаар нэг нь мултарч хэл хүргэсэн байдаг. Одоо энэ мэт хэрэг гарахад буу­даад нохой ч шархдуулж чадахгүй хоосон сумтай хилчин эр юу хийж чадах вэ. Уг нь цэрэг цэргийн дотроос хилийн цэргийг хиймор­лиг, зол­боотой гэдэг сэн. Хилээ хамгаалж үзээгүй эрийг эрд тоо­цоод яахав ч гэдэг. Гэвч сум ч үгүй, золбоо ч үгүй энэ цагийн хилчдээ бид хэрхэн магтаж бахархаж чадах вэ. Найрагч Ц.Хулан нэгэнтээ

Цэцэг хагдраад унахад

Уярдаг та нар минь

Цэрэг халагдаад явахад гуньдаг та нар минь

Цэцэн шүлгийн мөрөнд бадардаг та нар минь

Цэнхэр хилээсээ холдвол унтардаг та нар минь

Насны гэгээ харцанд чинь байдаг

Начны дэвээ харьтанд чинь байдаг

Найман зүгтээ эх орон судсанд чинь байдаг

Насаараа хамгаалах омог цусанд чинь байдаг гэж омогшин хилчдээ, ноёд офицеруудаа магтсан байдаг. Харин одоо хоосон сумтай хилчдээ тэгж магтан дуулж чадах уу, бид. Дэмий л хоосон буугаар хамгаалсан хилийн тэнгэр цэлмэг байг гэж залбирч суух болж байна уу даа.