Нийслэлийн хэмжээнд өнгөрсөн долоо хоногт аврах ажиллагааны 8, гал түймрийн 27 буюу нийт 35 дуудлага, мэдээлэл бүртгэгдсэн байна.
Дуудлагын дагуу Аврах анги, Гал түймэр унтраах, аврах ангиудын алба хаагчид үүрэг гүйцэтгэж, утаажилтын бүсээс 14 иргэний амь нас, 1.2 тэрбум төгрөгийн өмч хөрөнгийг авран хамгааллаа.
Дуудлага, мэдээллийг өмнөх оны мөн үеийнхтэй харьцуулахад 7.8%-аар буурсан үзүүлэлттэй байна гэж нийслэлийн Онцгой байдлын газраас мэдээллээ.
НҮБ-ын Боловсрол, шинжлэх ухаан, соёлын байгууллага болох ЮНЕСКО-гоос дэлхийн өвд бүртгэгдсэн олон газрын мөсөн голууд 2050 он гэхэд хайлж үгүй болж болзошгүйг анхааруулж, үлдсэн мөсөн голуудыг хамгаалахын тулд яаралтай арга хэмжээ авахыг дэлхийн удирдагчдад уриалав. Тус байгууллага дэлхийн өвд бүртгэгдсэн 50 гаруй газрын 66 мянган хавтгай дөрвөлжин километр талбайг хамарсан 18600 мөсөн голд судалгаа хийж улмаар тэдгээрийн гуравны нэг нь устах аюулд орсныг тогтоожээ. “2000 оноос хойш эдгээр мөсөн голууд дэлхийн агаарын температурыг нэмэгдүүлж байгаа нүүрстөрөгчийн давхар ислийн ялгарлын улмаас хурдацтай хайлж байгааг судалгаа харуулж байна” гэж ЮНЕСКО-гийн мэдээлэлд дурдсан байна.
Мөсөн голууд жил бүр 58 тэрбум тонн мөс алдаж байгаа нь Франц, Испанийн жилийн усны хэрэгцээтэй тэнцэхүйц хэмжээ бөгөөд дэлхийн далайн түвшнийг 5 орчим хувиар нэмэгдэхэд хүргэжээ.
УИХ-ын гишүүн, “Ажнай” Д.Бат-Эрдэнийг тойрсон олон факт яригддаг, бичигддэг, шалгагддаг. Бүр УИХ, Засгийн хэмжээнд сайд, дарга нар Ажлын хэсэг гаргаад шалгаж тогтоогоод зарладаг. Хариуцлага ярих болохоор урагшилдаггүй, тэгсхийгээд нам болдог.
“Ажнай” Д.Бат-Эрдэнийн ийм нэгэн хэрэг одоогоос дөрвөн жилийн өмнө буюу 2018 оноос хөндөгдөж эхэлсэн байдаг. Д.Бат-Эрдэнийн эзэмшлийн “Таван толгой транс” компани орон нутгийн жижиг “Таван толгой” компанийн 49 хувийг эзэмшдэг. 51 хувийг орон нутаг эзэмшдэг нэртэй ч хөшигний ард Д.Бат-Эрдэнэ бүрэн эрхшээлдээ оруулсныг монголчууд мэднэ. Нэг ёсондоо жижиг “Таван толгой” улсынх биш Д.Бат-Эрдэнийх л гэсэн үг. “Эрдэнэс Таван толгой” ХК-ийн Цанхийн Зүүн уурхайн урд хэсэг нь орон нутгийн жижиг “Таван толгой” ХК-ийн дөрөвдүгээр уурхайн тусгай зөвшөөрлийн талбайн хойд хэсэгтэй уртрагийн 4831181 солбилцлоор огтлолцдог. Яг энэ огтлолцол дээр нүүрсэн мөргөцөг бий. Энэ нүүрсэн мөргөцгийг хулгайгаар олборлож 268 мянган тонн нүүрсийг хил давуулсан, хохирол нь 20 сая ам.доллар, олборлогч нь орон нутгийн жижиг “Таван толгой” компани болох тухай УИХ-ын гишүүн Л.Энхболд 2018 оноос ярьж эхэлсэн билээ. Гишүүн Л.Энхболд дөрвөн жилийн дараа манай сонины өнгөрсөн баасан гаригийн дугаарт ярилцлага өгөхдөө “…2017 оны тавдугаар сарын 22-ноос зургадугаар сарын 22-ны хооронд Орон нутгийн таван толгойн үйл ажиллагааг бүрэн зогсоогоод ямар ч хамгаалалтгүй болгоод 220 мянган тонн нүүрсийг сарын дотор зөөчихсөн. Яаж 220 мянган тонн нүүрсийг зөөсөн гэж мэдсэн бэ гэхээр машинаар нь тоолсон юм. Гашуунсухайт авто замын шалган нэвтрүүлэх мэдээг харахад тухайн цаг үед орон нутгийн таван толгойн тэр мөргөцгөөс ачиж гарсан машинуудын тоо гараад ирсэн
Ганцхан сарын дотор үйл ажиллагааг нь зогсоож байгаад 220 мянган тонн нүүрс Ерөнхийлөгчийн сонгуулийн өмнө алга болсон. Оройны 18 цагаас өглөөний 06 цаг хүртэл ачилт хийсэн байдаг. Энэ бол тухайн үеийнхээр 20 гаруй сая ам.доллартай тэнцэх нүүрс байсан…” хэмээн дэлгэрүүлж ярьсан нь ноцтой мэдээллүүд байв. Энэ хэргийг тухайн үед АТГ-аас эрүүгийн хэрэг үүсгэн шалгаж эхэлсэн талаар мэдээлж байсан ч удалгүй сураг алдарсан. Чухамдаа нүүрсэн мөргөцгийг олборлосон нь үнэн, 2 0 сая ам.долларын хохирол яригддаг, улсын төсөвт улаан мөнгө шилжээгүй. Өөр нэг асуудал бий. “Эрдэнэс Тавантолгой” компанийн эзэмшил талбайгаас байсхийгээд л нүүрс алдагдсан тухай дуулиан дэгддэг. Энэ нь нэлээд эртнээс улбаатай болох нь дараах баримтаас харагдана. Тодруулбал, “Эрдэнэс Таван толгой” ХК-иас “Таван толгой” ХК /орон нутгийн/-д 2012 оны 12 дугаар сарын 6-ны өдөр илгээсэн нэгэн албан бичигт “…”Таван толгой” ХК нь манай компанийн MV -011943 тоот тусгай зөвшөөрөлтэй талбайд хөрс хуулалтын үйл ажиллагаа явуулж, нүүрс олборлосон, мөн тус к oмпанийн MV -011943, MV-016883 тоот тусгай зөвшөөрөлтэй талбайд хөрсний овоолго байршуулсан байна. “Таван толгой” ХК нь дээрх үйл ажиллагаа явуулахдаа “Ажнай” Д.Бат-Эрдэнийн нүүрсэн мөргөцгийн хулгайг мартуузай, Ерөнхий сайд аа! тусгай зөвшөөрөлтэй талбайн эзэмшигч болох “Эрдэнэс Таван толгой” ХК-ийн эрх ашгийг ноцтой зөрчиж байна… Мөн манай компанийн ашиглалтын тусгай зөвшөөрөл бүхий талбайд давж нүүрс олборлосны улмаас учирсан хохирол, хөрсний овоолго нүүлгэн шилжүүлэх зардлыг /197 тэрбум 657 сая төгрөг/ төлж, Эрдэнэс Таван толгой компанийг хохиролгүй болгож өгнө үү” гэсэн нь бий. Энэ хэрэг нэлээд өндрөө авч, УИХ, Засгийн газрын хэмжээнд яригдсан. ЗГХЭГ- ын дарга, Монгол Улсын Сайд Г.Занданшатар / 2018.10.23/ мэдэгдэл хийхдээ “…Засгийн газрын хуралдаанаар “Таван толгой” компани өөрөөр хэлбэл, орон нутгийн “Таван толгой” компани төрийн өмчит “Эрдэнэс Таван толгой”-н газраас нүүрс олборлосон байж болзошгүй асуудлыг шалгах ажлын хэсгийг Сангийн сайд Ч.Хүрэлбаатараар ахлуулан байгуулсан. Ажлын хэсэг шалгалт хийсэн судалгаа, дүгнэлтээ Засгийн газрын хуралдаанд танилцуулсан. Энэ дүгнэлтээр жижиг “Таван толгой” компани “Эрдэнэс Таван толгой” компанийн хилийг давж нүүрс олборлосон болох нь тогтоогдсон. Тэд олон жилийн өмнөөс ингэж ажилласан байна… Орон нутгийн ” Таван толгой ” компанид ашиг сонирхлын зөрчилтэй гүйлгээ, хууль бус ийм үйлдлүүдийг тус компанид ноёрхлоо тогтоосон “Таван толгой транс” компани, түүний төлөөлөн удирдах зөвлөлийн дарга, эзэмшигч “Ажнай”-н Д.Бат-Эрдэнэ, Д.Дагвадорж нар хийж байж болзошгүй байна…Бланс, данс, тооцоо бүртгэлд тусгахгүйгээр нүүрс хулгайлсан нь үндсэндээ тогтоогджээ. Жижиг “Таван толгой”, “Таван толгой транс” компанийн ТУЗ-ийн дарга Ажнайн гэх Бат-Эрдэнэ нарын нөхөд ард түмэнд үүнийгээ тайлбарлах ёстой гэж Засгийн газар үзэж байна” гэж одоогоос дөрвөн жилийн өмнө мэдэгдэж байв. Энэ бол ноцтой зүйл. Нөгөө талаар том баримт. Энэ хэрэгт ЦЕГ-ын харьяа Эрүүгийн цагдаагийн албаны Эдийн засгийн гэмт хэрэгтэй тэмцэх газрынхан “Эрдэнэс Таван толгой” ХК-ийн захирал асан Д.Ариунболдыг 2020 оны тавдугаар сарын 4-нд сүр дуулиантай баривчилж байв. Ингээд харахаар “Эрдэнэс Таван толгой”-н эзэмшил талбайгаас нүүрс алдагдсан, хилийн зурвас дээрх нүүрсэн мөргөцгийг хулгайгаар олборлосон явдалд хуулийнхан ч тэр, УИХ, Засгийн газрын хамтарсан шалгалтын багийнхан ч тэр “Ажнай” Д.Бат-Эрдэнийг нэр цохон буруутгаж иржээ. Ерөнхий сайд Л.Оюун- Эрдэнэ нүүрсний хулгайн бүлэгтэй тэмцэхээ зарласан. “Эрдэнэс Таван толгой”-д онц дэглэм тогтоосон. Нэр бүхий хүмүүсийг ч баривчилсан. Чухамдаа их хэмжээний хохиролтой, баримттай, олны нүдэн дээр ил байгаа “Эрдэнэс Таван толгой”, “Таван толгой”-г тойрсон нүүрсний хулгайн хэрэгт л цэг тавьчих хэрэгтэй юм.
“Эрэл” компанийн захирал Б.Эрдэнэбат “Номин холдинг” компанийн захирал Ш.Баярсайханаас 20 тэрбум төгрөг залилсан гэх хэрэг хуулийн байгууллагад шалгагдаж байгаа билээ. Ш.Баярсайханы өмгөөлөгч О.Батсүх өнгөрсөн пүрэв гаригт АТГ-т хандаж, “Эрэл” компанийн захирал Б.Эрдэнэбат өмгөөлөгч Н.Цэцэгмаагаар дамжуулан хуулийн байгууллагынханд нөлөөлж, авлига өгсөн хэмээн шалгуулахаар хандаж байгаагаа хэвлэлийнхэнд мэдэгдсэн юм. Мэдээллийн тэнцвэртэй байдлын үүднээс Б.Эрдэнэбат, Д.Сэргэлэн нарын өмгөөлөгч Н.Цэцэгмаатай ярилцлаа.
-Эрэл компанийн захирал Б.Эрдэнэбат “Номин холдинг” компанийн захирал Ш.Баярсайханаас 20 тэрбум төгрөг залилсан гэх хэрэг хуулийн байгууллагад шалгагдаад багагүй хугацаа өнгөрч байна. Энэ хэрэгтэй холбоотой байсхийгээд л таны нэр хэвлэлээр гарах юм. Үнэхээр өмгөөлөгч хүн хуулийн байгууллагад нөлөөлөөд байгаа хэрэг үү. Ер нь энэ хэрэг шийдвэрлэгдсэн үү?
-Юуны өмнө миний үйлчлүүлэгчдэд холбогдох эрүүгийн хэрэг одоогоор эцэслэн шийдвэрлэгдээгүй байгаа тул хэргийн талаар мэдээлэл өгөх боломжгүй. Би О.Батсүх өмгөөлөгчийн хэвлэл мэдээллийн хэрэгслээр өгсөн ярилцлага болон мэдээллүүдийг нь олж харсан. Тэр мэдээлэл дээр О.Батсүх өмгөөлөгч Н.Цэцэгмаа намайг олон жил прокуророор ажилласан, хэргийн шийдвэрлэлтэнд нөлөөлж байгаа, бүр авлига өгч шийдвэрлүүлж байна гэж хардаж байгаа талаараа АТГ-т хандаж гомдол гаргаж байна гэж ярьсан. О.Батсүх нь хэргийн оролцогчийн хувьд ч, хувь хүнийхээ хувьд ч аливаа нэгэн хуулийн байгууллагад хандаж, гомдол гаргах эрхтэй. Хардах ч эрхтэй. Гэхдээ энэ хүн өмгөөлөгч хүний хувьд Өмгөөллийн тухай хууль, Өмгөөлөгчийн ёс зүйн дүрэм, Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хууль, түүнчлэн Монгол Улсын Үндсэн хуулийн холбогдох заалт, зарчмуудыг баримталж ажиллах ёстой. Гэтэл эдгээр хуулийн холбогдох заалтуудыг уландаа гишгэж, адилхан өмгөөллийн үйл ажиллагаа эрхэлж байгаа намайг хардах нэрийн дор олон нийтийн мэдээллийн хэрэгслээр гүтгэлээ.
Би 2014 оны гуравдугаар сард прокурорын байгууллагаас өөрийн хүсэлтээр албан тушаалаасаа чөлөөлөгдсөн хүн. Хуульчийн эрх зүйн байдлын тухай хуулийн тухайн үед хүчинтэй байсан 30 дугаар заалтын дагуу хуульчийнхаа хувьд Улсын дээд шүүхэд хандаж, шүүхэд төлөөлөх эрхээ авсан. Энэ хуулийн зохицуулалтаар прокуророор ажиллаж байсан хүн өмгөөллийн үйл ажиллагааг шууд явуулахыг хориглоогүй байсан. Би өмгөөллийн эрхээ аваад өмгөөллийн үйл ажиллагаа эрхэлснээс хойш 8 жил 8 сарын хугацаа өнгөрч байна.
2019 онд батлагдсан Өмгөөллийн тухай хуулийн 15 дугаар зүйлийн 15.2.2-т зааснаар үйлчлүүлэгчийн ашиг сонирхлыг хөндсөн маргаан бүхий шийдвэрийг гаргах эрх бүхий ажил, албан тушаал эрхэлж байсан бөгөөд түүнээс хойш гурван жилийн хугацаа өнгөрөөгүй бол өмгөөллийн үйл ажиллагаа явуулахыг хориглох заалттай болсон. Гэтэл хуулийн энэ заалтыг О.Батсүх өмгөөлөгч мушгин гуйвуулж, намайг дөнгөж сая прокурорын албан тушаалаас чөлөөлөгдөөд шууд хууль зөрчөөд өмгөөллийн үйл ажиллагаа явуулсан мэт ойлголтыг олон нийтэд төрүүлэхээр мэдээлэл хийлээ.
-Та энэ хэрэгт хэзээнээс өмгөөлөгчөөр ажиллаж эхэлсэн юм бэ. О.Батсүх өмгөөлөгчийн ярьснаар таныг хэргийн дундаас орж ирээд өөрийн талд шийдүүлж байгаа мэтээр ойлгогдоод байна?
-Өмгөөлөгч О.Батсүх танай сонинд өгсөн ярилцлагадаа “Шалгагдаж байгаа хүн нь өмгөөлөгчөөрөө Нийслэлийн прокурорын газарт олон жил прокурор хийсэн, удирдах албан тушаал хашиж байсан хүнийг авсан. Энэ хүн өмгөөлөгчөөр орж ирснээс хойш энэ хэрэг удааширч байгаа. Магадгүй хэргийг хянаж байгаа прокурор хуулийнханд хууль бусаар нөлөөлж, авлига зуучилж хэргийг замхруулж болзошгүй” гэж ярьсан байсан. Ер нь бол өмнө нь хэвлэл мэдээллийн хэрэгслээр гарч байсан мэдээллүүдийг харахад намайг хэрэг шүүхээс буцаж ирснээс хойш өмгөөлөгчөөр оролцож, прокуроруудад нөлөөлж, авлига зуучилж хэргийг шийдвэрлүүлэхгүй байгаа мэтээр гүтгэсэн. Би өмгөөлөгчийн хувьд ёс зүйн дүрмээ баримтлаад хэрэг шийдвэрлэгдээгүй байгаа учраас аливаа нэгэн байдлаар тайлбар хийх, хэвлэл мэдээллийн хэрэгсэлд ярилцлага өгөх, хуулийн байгууллагад хандах зэрэг асуудлыг гаргахгүйгээр тэвчээртэй харсаар өнөөдрийг хүрлээ.
Би үйлчлүүлэгчидтэйгээ 2020 оны 5 дугаар сард буюу хэргийг анхан шатны шүүхэд очсон байсан үед өмгөөллийн үйлчилгээ үзүүлэх гэрээ байгуулж, шүүх дээр хэргийн материалтай танилцаж байлаа. Улмаар 2020 оны наймдугаар сарын 6, 7-ны өдрүүдэд Хан-Уул дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхэд хуралдсан анхан шатны шүүх хуралдаанд бусад хоёр өмгөөлөгчийн хамтаар оролцсон. Үүнээс хойш Давж заалдах шатны шүүх, хяналтын шатны шүүхэд мөн л бусад өмгөөлөгч нарын хамт гомдол бичиж, шүүх хуралдаануудад оролцож ирсэн нь шүүхийн тогтоол магадлалуудаас харагдана. Иймд хэрэг буцсанаас хойш намайг өмгөөлөгчөөр орж, нөлөөлж авлигал зуучилж хэргийг удаашруулж байгаа гэсэн нь цэвэр гүтгэлэг би үзэж байна.
Би дээр хүн хардах эрхтэй гэж хэлсэн. Гэхдээ хардалт нэрийн дор бусдыг гүтгэж болохгүй. Ялангуяа хуульч, өмгөөлөгч хүн ийм үйлдэл гаргаад явж байгаад маш их харамсч байна. Ер нь О.Батсүх өмгөөлөгч болон түүний үйлчлүүлэгчийн удаа хэвлэлээр гаргаж байгаа мэдээлэл, үйлдэл нь зөвхөн өмгөөлөгч миний эрхэнд халдаад зогсохгүй хуулийн байгууллага, тэр тусмаа Прокурорын байгууллагын тухай хуулийн гуравдугаар зүйлийн 3.1.4-т заасан хараат бус, бие даасан байх прокурорын үйл ажиллагааны зарчмыг зөрчиж прокурорын байгууллагаас гарах аливаа шийдвэрт хууль бусаар нөлөөлөх оролдлого, нөгөөтэйгүүр дарамт шахалт ч гэж харж болно.
Өмнө нь яг энэ асуудлаар О.Батсүх өмгөөлөгчийн үйлчлүүлэгчийн зүгээс АТГ-т хандаж шалгуулсан юм билээ. Энэ талаар би хэвлэл мэдээллийн хэрэгслүүдээр гарч байгаа мэдээллүүдээс олж харснаар уг асуудлыг АТГ шалгаад хэрэг бүртгэлтийн хэрэг нээхээс татгалзах санал гаргаж, прокурорын байгууллагаас хэрэг бүртгэлтийн хэргийг хааж шийдэрлэсэн гэж ойлгосон. Нэг асуудлаар ингэж өөр, өөр хүний зүгээс гомдол гаргаж байгаа нь харин ч хэргийг удаашруулах, прокуророос гарах шийдвэрт нөлөөлөх оролдлого хийж байгаа юм шиг харагдаж байна.
-Гол нь өмгөөлөгч хуульч хүн авлига өгсөн, зуучилсан тухай яриад байгаа. Энэ нь ноцтой сонсогдож, олон нийтийн анхаарлыг татаж байгаа. Та энэ тал дээр тайлбар хийгээч?
-Би хуульчийн хувьд ёс зүйтэй, өмгөөлөгчийн хувьд өмгөөллийн үйл ажиллагаандаа Өмгөөлөгчийн ёс зүйн дүрмээ баримталж ажилладаг. Би ганцхан энэ хэрэг дээр ажиллаагүй. Надад бусдаас мөнгө аваад, мөрөөрөө ажлаа хийгээд явж байгаа төрийн албан хаагчдад авлига болгож зуучилж өгөөд явж байх ёс зүй огт байхгүй. Энэ нь миний өмнө нь прокуророор ажиллаж байсан цаг хугацаанд нэгэнт төлөвшсөн зарчим, зан үйл. Гэтэл намайг ингэж гүтгэж, удаа дараа нэр төрд маань халдаж байгаа нь сэтгэл санаа, амгалан тайван байдал, үйлчлүүлэгчдэдээ өгөх итгэл, ажлын нэр хүнд, тэр байтугай ар гэр, үр хүүхдүүдэд маань хүртэл дарамт шахалт болж байна.
-Тэгвэл та О.Батсүх өмгөөлөгчийг хууль зөрчиж байна гэж хэлж байна уу?
-О.Батсүх Өмгөөллийн тухай хуулийн 13 дугаар зүйлийн 13.1.12-т заасан үйлчлүүлэгч болон бусад этгээдийн хууль бус шаардлагыг биелүүлэхээс татгалзах эрхтэй. Гэвч тэрээр хууль бус үйлдэл гаргаж Өмгөөллийн тухай хуулийн 26 дугаар зүйлийн 26.2-т заасан ….хэн боловч өмгөөлөгч хуулийн хүрээнд мэргэжлийн үйл ажиллагаагаа эрхлэхэд нь дарамт шахалт үзүүлэх, саад учруулах, заналхийлэх, бусад байдлаар хөндлөнгөөс нөлөөлөхийг хориглоно гэсэн заалтыг ноцтой зөрчиж намайг гүтгэж дарамт шахалт үзүүлж байна гэж ойлгож байна.
Аливаа зүйлд хэмжээ хязгаар бий. Би дээр хэлсэнчлэн хоёр сар гаруй тэсвэртэй хүлээцтэй хандсан. Одоо би О.Батсүх өмгөөлөгчийн ёс зүйн асуудлаар Хуульчдын холбооны Ёс зүйн хороо, Өмгөөлөгчдийн холбооны Мэргэжлийн ёс зүйн хороонд хандаж гомдол гаргана. Цаашлаад цагдаагийн байгууллагад гомдол гаргана. Нэр төрөө сэргээлгэнэ.
Голын усанд автомашинтайгаа суусан иргэнийг татан гаргажээ. Тодруулбал, Нийслэлийн Налайх дүүргийн нэгдүгээр хороо, Мойлтын хүрхрээ амралтын газрын урд талд, Ө-47°48’40.9”, У-107°21’27.8”суудлын автомашин голын усанд суусан тухай дуудлага Налайх дүүргийн Онцгой байдлын газарт иржээ.
Дуудлагын дагуу тус дүүргийн Онцгой байдлын хэлтсийн Эрэн хайх, аврах бүлгийн алба хаагчдыг очиход иргэн О-ийн жолоодож явсан “Вранглер” загварын суудлын автомашин Туул голын усанд суусан байсныг ажиллан татан гаргасан байна.
Волейболын Үндэсний шигшээ багийн тамирчин Т.Хангал Тайланд Улсын лигт легионер тамирчнаар тоглохоор эх орноосоо мордлоо.
“Натур Ноён Мед” клубын тамирчин тэрбээр 20 настай. Түүний өвөө волейболын нэрт дасгалжуулагч, Монгол Улсын гавьяат багш Д.Ренчин, аав нь волейболын спортын Олон улсын хэмжээний мастер Р.Тамираа юм.
Тэрбээр “Тив, дэлхийн болон Олон улсын тэмцээнд оролцож, гадны оронд легионер тамирчнаар тоглохыг хүсдэг” гэж хэвлэлд ярилцлага өгч байсан бөгөөд мөрөөдлөө ийнхүү биелүүлж байгаа нь энэ билээ.
УИХ-ын 2022 оны намрын ээлжит чуулганы 11 дүгээр сарын 7-ноос 11-ний өдрийн хуралдаанаар хэлэлцэх асуудлын тов, дарааллыг хүргэж байна.
ДАВАА ГАРАГ /2022.11.07/
|
Д/Д |
ХУРАЛДААН |
ХЭЛЭЛЦЭХ АСУУДАЛ |
ЦАГ |
ТАНХИМ |
|
НЭГ.НАМЫН БҮЛГИЙН ХУРАЛДААН |
||||
|
1 |
Улсын Их Хурал дахь Монгол Ардын намын бүлгийн хуралдаан |
10.00 |
“Жанжин Д.Сүхбаатар” |
|
|
2 |
Улсын Их Хурал дахь Ардчилсан намын бүлгийн хуралдаан |
10.00 |
“Их Эзэн Чингис хаан” |
|
|
ХОЁР.АЖЛЫН ХЭСГИЙН ХУРАЛДААН |
||||
|
1 |
Төсвийн байнгын хороо |
Монгол Улсын 2023 оны төсвийн тухай, Нийгмийн даатгалын сангийн 2023 оны төсвийн тухай, Эрүүл мэндийн даатгалын сангийн 2023 оны төсвийн тухай хуулийн төслүүдийг хэлэлцүүлэгт бэлтгэх үүрэг бүхий ажлын дэд хэсгийн хуралдаан |
09.00-17.30 |
334 тоот |
|
2 |
Байгаль орчин, хүнс, хөдөө аж ахуйн байнгын хороо |
Байгалийн ургамлын тухай хуулийн төсөл болон хамт өргөн мэдүүлсэн хуулийн төслүүдийг хэлэлцүүлэгт бэлтгэх ажлын дэд хэсгийн хуралдаан |
11.00 |
“Үндсэн хууль” |
|
3 |
Эдийн засгийн байнгын хороо |
Хөрөнгө оруулалтын банкны тухай хуулийн төсөл болон хамт өргөн мэдүүлсэн хуулийн төслүүдийг хэлэлцүүлэгт бэлтгэх үүрэг бүхий ажлын дэд хэсгийн хуралдаан |
11.00 |
“Их засаг” |
|
4 |
Эдийн засгийн байнгын хороо |
Төр, хувийн хэвшлийн түншлэлийн тухай хуулийн төсөл болон хамт өргөн мэдүүлсэн хуулийн төслүүдийг хэлэлцүүлэгт бэлтгэх үүрэг бүхий ажлын хэсгийн хуралдаан |
14.00 |
“Их засаг” |
|
ГУРАВ.ТҮР ХОРООНЫ ХУРАЛДААН |
||||
|
1 |
Хянан шалгах түр хороо /Хүний эмийн чанарын асуудлаар/ |
|
14.30 |
“Жанжин Д.Сүхбаатар” |
|
ДӨРӨВ.ХЭЛЭЛЦҮҮЛЭГ |
||||
|
1 |
Хууль зүйн байнгын хороо |
|
14.00 |
“Үндсэн хууль” |
МЯГМАР ГАРАГ /2022.11.08/
|
Д/Д |
ХУРАЛДААН |
ХЭЛЭЛЦЭХ АСУУДАЛ |
ЦАГ |
ТАНХИМ |
|
НЭГ.АЖЛЫН ХЭСГИЙН ХУРАЛДААН |
||||
|
1 |
Төсвийн байнгын хороо |
Монгол Улсын 2023 оны төсвийн тухай, Нийгмийн даатгалын сангийн 2023 оны төсвийн тухай, Эрүүл мэндийн даатгалын сангийн 2023 оны төсвийн тухай хуулийн төслүүдийг хэлэлцүүлэгт бэлтгэх үүрэг бүхий ажлын дэд хэсгийн хуралдаан |
09.00-17.30 |
334 тоот |
|
2 |
Эдийн засгийн байнгын хороо |
Төр, хувийн хэвшлийн түншлэлийн тухай хуулийн төсөл болон хамт өргөн мэдүүлсэн хуулийн төслүүдийг хэлэлцүүлэгт бэлтгэх үүрэг бүхий ажлын дэд хэсгийн хуралдаан |
10.00 |
“Үндсэн хууль” |
|
3 |
Инновац, цахим бодлогын байнгын хороо |
Хүний Эрхийн Үндэсний коммиссын гишүүн, ажлын албаны холбогдох албан хаагчидтай Хүний хувийн мэдээлэл хамгаалах тухай хуулийн хэрэгжилт, хийж байгаа ажлын талаарх уулзалт |
10.00 |
“Их засаг” |
|
4 |
Байгаль орчин, хүнс, хөдөө аж ахуйн байнгын хороо |
Мал, махны бэлтгэн нийлүүлэлт, нөөц, экспортын асуудлаар хяналт хийж, санал, дүгнэлт гаргах үүрэг бүхий ажлын хэсгийн хуралдаан |
14.00 |
“Үндсэн хууль” |
|
5 |
Төсвийн байнгын хороо |
Монгол Улсын 2023 оны төсвийн тухай, Нийгмийн даатгалын сангийн 2023 оны төсвийн тухай, Эрүүл мэндийн даатгалын сангийн 2023 оны төсвийн тухай хуулийн төслүүдийг хэлэлцүүлэгт бэлтгэх үүрэг бүхий ажлын хэсгийн хуралдаан |
14.00 |
“Их засаг” |
|
ХОЁР.БАЙНГЫН ХОРООНЫ ХУРАЛДААН |
||||
|
1 |
Хууль зүйн байнгын хороо |
|
10.00 |
“Жанжин Д.Сүхбаатар” |
|
2 |
Төрийн байгуулалтын байнгын хороо |
|
11.00 |
“Жанжин Д.Сүхбаатар” |
|
3 |
Аюулгүй байдал, гадаад бодлогын байнгын хороо |
|
11.30 |
“Их засаг” |
|
4 |
Нийгмийн бодлогын байнгын хороо |
|
14.00 |
“Их Эзэн Чингис хаан” |
|
5 |
Эдийн засгийн байнгын хороо |
|
14.30 |
“Жанжин Д.Сүхбаатар” |
ЛХАГВА ГАРАГ /2022.11.09/
|
Д/Д |
ХУРАЛДААН |
ХЭЛЭЛЦЭХ АСУУДАЛ |
ЦАГ |
ТАНХИМ |
|
НЭГ.АЖЛЫН ХЭСГИЙН ХУРАЛДААН |
||||
|
1 |
Төсвийн байнгын хороо |
Монгол Улсын 2023 оны төсвийн тухай, Нийгмийн даатгалын сангийн 2023 оны төсвийн тухай, Эрүүл мэндийн даатгалын сангийн 2023 оны төсвийн тухай хуулийн төслүүдийг хэлэлцүүлэгт бэлтгэх үүрэг бүхий ажлын дэд хэсгийн хуралдаан |
09.00-17.30 |
334 тоот |
|
2 |
Эдийн засгийн байнгын хороо |
Төр, хувийн хэвшлийн түншлэлийн тухай хуулийн төсөл болон хамт өргөн мэдүүлсэн хуулийн төслүүдийг хэлэлцүүлэгт бэлтгэх үүрэг бүхий ажлын хэсгийн хуралдаан |
10.00 |
“Их засаг” |
|
3 |
Инновац, цахим бодлогын байнгын хороо |
Улсын бүртгэлийн ерөнхий газрын удирдлага, холбогдох албан тушаалтнуудтай цахим хөгжлийг дэмжих хуулиудын хэрэгжилтийг хэрхэн хангаж байгаа талаарх уулзалт |
10.00 |
“Үндсэн хууль” |
|
4 |
Боловсрол, соёл, шинжлэх ухаан, спортын байнгын хороо |
Боловсролын ерөнхий хуулийн төсөл болон хамт өргөн мэдүүлсэн хуулийн төслүүдийг хэлэлцүүлэгт бэлтгэх үүрэг бүхий ажлын хэсгийн хуралдаан |
14.00 |
“Их засаг” |
|
5 |
Инновац, цахим бодлогын байнгын хороо |
Уул уурхай, хүнд үйлдвэрийн яамны цахим шилжилтийн үйл ажиллагаа, цаашид хэрэгжүүлэх арга хэмжээтэй танилцах |
15.00 |
“Жанжин Д.Сүхбаатар” |
|
ХОЁР.БАЙНГЫН, ТҮР ХОРООНЫ ХУРАЛДААН |
||||
|
1 |
Төсвийн байнгын хороо |
|
10.00 |
“Их Эзэн Чингис хаан” |
|
2 |
Үйлдвэржилтийн бодлогын байнгын хороо |
|
11.00 |
“Жанжин Д.Сүхбаатар” |
|
3 |
Түр хороо /Хүнсний хангамжийг нэмэгдүүлэх, чанар аюулгүй байдлыг хангах, хөдөө аж ахуй үйлдвэрлэлийг дэмжих/ |
|
14.00 |
“Жанжин Д.Сүхбаатар” |
|
4 |
Хянан шалгах түр хороо /Хилийн боомтуудаар ачаа, тээвэр, нүүрс нэвтрүүлэх болон чөлөөт бүсийн үйл ажиллагаанд учирч байгаа хүндрэлийг шалган тогтоох/ |
|
16.00 |
“Их Эзэн Чингис хаан” |
ПҮРЭВ ГАРАГ /2022.11.10/
|
Д/Д |
ХУРАЛДААН |
ХЭЛЭЛЦЭХ АСУУДАЛ |
ЦАГ |
ТАНХИМ |
|
НЭГ.АЖЛЫН ХЭСГИЙН ХУРАЛДААН |
||||
|
1 |
Төсвийн байнгын хороо |
Монгол Улсын 2023 оны төсвийн тухай, Нийгмийн даатгалын сангийн 2023 оны төсвийн тухай, Эрүүл мэндийн даатгалын сангийн 2023 оны төсвийн тухай хуулийн төслүүдийг хэлэлцүүлэгт бэлтгэх үүрэг бүхий ажлын дэд хэсгийн хуралдаан |
09.00-17.30 |
334 тоот |
|
2 |
Эдийн засгийн байнгын хороо |
Төр, хувийн хэвшлийн түншлэлийн тухай хуулийн төсөл болон хамт өргөн мэдүүлсэн хуулийн төслүүдийг хэлэлцүүлэгт бэлтгэх үүрэг бүхий ажлын дэд хэсгийн хуралдаан |
10.00 |
“Үндсэн хууль” |
|
3 |
Нийгмийн бодлогын байнгын хороо |
Хүүхдийн эрхийн тухай, Хүүхэд хамгааллын тухай хуулийн хэрэгжилтийг хянан шалгах, хүүхдийн эрхийг хамгаалах чиг үүрэгтэй байгууллагуудын үйл ажиллагаатай танилцах үүрэг бүхий ажлын дэд хэсгийн хуралдаан |
11.00 |
“Жанжин Д.Сүхбаатар” |
|
4 |
Боловсрол, соёл, шинжлэх ухаан, спортын байнгын хороо |
Боловсролын ерөнхий хуулийн төсөл болон хамт өргөн мэдүүлсэн хуулийн төслүүдийг хэлэлцүүлэгт бэлтгэх үүрэг бүхий ажлын дэд хэсгийн хуралдаан |
11.00 |
“Их засаг” |
|
5 |
Эдийн засгийн байнгын хороо |
Хот суурины ус хангамж, ариутгах татуургын ашиглалтын тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төслийг хэлэлцүүлэгт бэлтгэх үүрэг бүхий ажлын дэд хэсгийн хуралдаан |
14.00 |
“Их засаг” |
БААСАН ГАРАГ /2022.11.11/
|
Д/Д |
ХУРАЛДААН |
ХЭЛЭЛЦЭХ АСУУДАЛ |
ЦАГ |
ТАНХИМ |
|
НЭГ.АЖЛЫН ХЭСГИЙН ХУРАЛДААН |
||||
|
1 |
Төсвийн байнгын хороо |
Монгол Улсын 2023 оны төсвийн тухай, Нийгмийн даатгалын сангийн 2023 оны төсвийн тухай, Эрүүл мэндийн даатгалын сангийн 2023 оны төсвийн тухай хуулийн төслүүдийг хэлэлцүүлэгт бэлтгэх үүрэг бүхий ажлын дэд хэсгийн хуралдаан |
09.00-17.30 |
334 тоот |
|
2 |
Эдийн засгийн байнгын хороо |
Төр, хувийн хэвшлийн түншлэлийн тухай хуулийн төсөл болон хамт өргөн мэдүүлсэн хуулийн төслүүдийг хэлэлцүүлэгт бэлтгэх үүрэг бүхий ажлын дэд хэсгийн хуралдаан |
10.00 |
“Үндсэн хууль” |
ПҮРЭВ, БААСАН ГАРАГ /2022.11.10,11.11/
|
Д/Д |
ЧУУЛГАНЫ НЭГДСЭН ХУРАЛДААН |
ЦАГ |
ТАНХИМ |
|
1 |
|
10.00 |
“Их хурал |
Сүнсний баяр буюу Халловиныг муу ёр гэж итгэдэг, вакциныг эсэргүүцэж, Америкийг үзэн ядаж, Оросыг дэмжигч хүмүүсийн бах тавыг хангасан харамсалтай үйл явдал өрнөлөө, Итэвонд. Аравдугаар сарын 29-ний шөнө БНСУ-ын Сөүл хотноо байрлах тус дүүрэгт Халловины баярыг тэмдэглэхээр мянга мянган хүн цугларсаны дотор гадаадын олон орны жуулчид хүртэл ирсэн байв. Энэ бол цар тахалын хөл хорионд хоёр жил хашигдсан дэлхий нийт тэмдэглэлт баярыг тэсэн ядан хүлээж байсныг харуулж байгаа юм. Ер нь улс үндэстэн бүр Халловиныг өргөн дэлгэр тэмдэглэсээр ирсэн. Тэр утгаараа дэлхий нийтийн баяр гэж хэлж болно.
Итэвонд цугларсан тэр олон мянган хүний бөөгнөрөлд 150 гаруй хүний амь үрэгдлээ. Гэтэл манайхан энэ харамсалтай ослыг мухар сүсэгтэйгээ холбоод мэдэмхийрцгээх юм. “Муу ёр зөгнөсөн харийн соёлыг Монголд орж ирэхийг бүрэн хориглох хэрэгтэй” ч гэнэ үү. Сошиалаар дүүрэн ийм бодолтой, цөс нь хөөрсөн хүмүүс нэг нэгнээ уриалаад давлагаалж байгаа харагдав. Зарим нь бүр “Ёртой юм шиг захиад байхад ингэх байсан юм аа. Чөтгөр шулам дуудаад өөрсдөө тэдэндээ хөтлөгдөөд явлаа” гэхчлэн баяртай нь аргагүй жиргэцгээх нь яасан муухай юм бэ. Тэд хүн мөн үү гэж асуумаар. Дэлхий даяараа гашуудаж байхад хүний зовлонгоор бах таваа ханган суудаг монгол хүмүүс байдаг л юм байна. Яг үнэндээ ингэж ярьж, бичиж, хөөрцөглөж байгаа хүмүүс өөрсдөө жинхэнэ харанхуй мунхагийн туйл байна шүү. Аливаа осол хаана ч тохиолдох явдал. Ямар ч баяр ёслол болж л байдаг. Тэр болгоныг өлгөж аваад өөрсдийн мунхаг үзлээрээ тайлбарлаж, бусдад тулгаж болохгүй. Манай улсад хүртэл нийтийг хамарсан үндэсний хэмжээний баяр болдог. Баяр болгоноор золгүй явдлууд ар араасаа өрнөж л байдаг. Сар шинийн баяраар гэхэд цаг агаарын байдлыг тооцоололгүй хөдөө орон нутаг руу зорчигчид замдаа цасанд боогдон төөрч осгох юм уу гэмтэж бэртэх, нас барах золгүй явдал хэдэн арваар тоологдох нь олон. Энэ зун улсын баяр наадмаар 29 хүний алтан амь үрэгдсэн харамсалтай статистик хүртэл байна. Найз нөхөд, хамт олон, ахан дүүсээрээ баяраа тэмдэглэж байсан хүмүүс болгоомж алдан гал түймэр, зам тээвэр, ахуйн осол, усанд живж хорвоог орхисон явдал тохиолдов. Тэр болгонд бид бах таваа хангаад суудаг бил үү. Бурхан болоочдын араас эмгэнэн гашуудаж, ерөөл залбирал үйлддэг нь хүний л ёс биз дээ. Тэгэхээр дэлхий даяар дэлгэрсэн Халловины баярыг бид уламжлалт баяртайгаа л адилхан хүлээж авч, сэтгэдэг болчих хэрэгтэй байгаа юм. Даяаршил хурдтай явагдаж буй энэ ертөнцөд хааж боогоод ямар ч нэмэргүй. Нэг л бөмбөрцгийн хавтгай дээр оршин байгаа бид соёл иргэншил, ухаалаг хэрэглээгээрээ улам л ойртож байгааг санах ёстой. Үр хүүхдүүд маань Халловиныг ойлгоод, баярлан тэмдэглэцгээгээд хөөрхөн л байна шүү дээ. Харин ч айлд орж ирсэн хүүхдийн алгыг дээш харуулдаг монгол уламжлал өдрөөс өдөрт бүдгэрч байсныг та нарын үзэн ядаад байгаа харийн соёл чинь сэргээгээд байгаа юм биш үү. Дуртай баатруудынхаа дүрд хувирсан хүүхэд, залуус хэсэг хугацаанд ч гэсэн ууртай улаанбаатарчуудын стрессийг мартуулж, баяр хөөртэй өнгө нэмээд авлаа. Инээд цалгисан газар аз жаргал дүүрэн байдаг даа. Тийм болохоор манайхан шашинлаг өнцгөөр аливааг хар бараанаар хардаг хандлагаа больцгоох хэрэгтэй.
Итэвонд болсон осолд бах таваа хангацгаах хүмүүсийг хараад байхад өнөө л барууны үзэл баримтлалыг эсэргүүцэж, вакцин бол алуурчин, ардчилалд ороод сөнөж байгаа гэж чарладаг хэрнээ дайн хийх нь зөв хэмээн шүтэж, өмгөөлж явдаг хүмүүс байх шиг. Тэд бол “Орос авгай нар нөхөртөө украин хүүхэн эмлэхдээ хамгаалалт сайн хэрэглээрэй гэж захидаг юм байна” гэж бахархан ярьж гайхуулдаг хүмүүсийн нэгэн л аж. Хүнийг хүн гэдэг утгаар нь хүлээж авч чадахаа байсан, үзэн ядалт, зэвүүцлээр аливаад ханддаг туйлшрагчид энэ нийгэмд асар хортой. Дайны хөлд сүйрч
байгаа ард түмнийг өрөвдөж нигүүлсэхийн оронд “Хохь нь. Манай орос ах нарын зөв” гээд хөөрцөглөж, бүрээ үлээж, бөмбөр цохин марш алхахаас холгүй баярлацгаахыг харах нь үнэхээр эмгэнэлтэй. Дайлаар орсон орос цэргүүд ч тэр,
дайнд түрэмгийлүүлж байгаа украин цэрэг, ард түмэн ч тэр бүгд л амьд хүмүүс. Энэ сайхан цагт үзэл суртлаас болоод тэд амиа алдах нь хайран биш үү. Бүгд л амьд бодгаль шүү дээ. Тантай л адилхан эх дэлхийнхээ агаараар амьсгалж, хөрс шороондоо уусан шингэдэг, махан бие.
Ингэж бусдын зовлонгоор бах таваа хангадаг явдал бол ардчилал дэвшил, барууны хөгжил, шинжлэх ухаан техникийн ололтыг хүлээн зөвшөөрдөггүй хуучинсаг үзэл л дээ. Ийм хүчин Монголд их байна. Мэдээж социалист нийгэмд амьдарч байсан иргэдийн дийлэнх олонх нь ийм үзэлтэй байгаа. Үнэхээр бид ардчилсан улс болох яагаа ч үгүй юм байна. Тиймээс ард түмнээ гэгээгээрүүлэх, соёлжуулах, шинжлэх ухаан техникийн ололт амжилтыг сурталчлах, мухар сүсгээс нь салгах
хэрэгтэй. Коммунизм бол хүмүүсийн оюун санааг угаах маягаар хүмүүжүүлчихдэг. Коммунизмаар хүмүүжсэн социалимын үлдэгдлүүдийг залгаад залуучууд мухар сүсэгтэй болж байна. Энэ бол боловсролгүй болцгоосны илрэл. Улсын хөгжил шинжлэх ухаан, боловсрол дээр л суурилдаг гэдэг дээ. Гэтэл салбар яамдууд Монгол Улсын ирээдүй хойч болсон хүүхдүүдээ боловсролтой болгох, мухар сүсэгт автаж шашинжвал хоцрогддог гэдгийг ойлгуулах тал дээр юу ч хийхгүй байна. Тэднийг эрдэм боловсролтой зөв хүн болгож сургахын оронд элэрсэн баларсан түүхээр хий дэмий л цээжээ дэлдсэн хийрхэгчид болгон хүмүүжүүлж байна. Боловсролын дутуугаас нийгмийн хар бараан өнгө арилахгүй байна шүү дээ.
Ардчилал, барууны, шинжлэх ухаан технологийн ололт амжилтын талд байхгүй бол бидний тусгаар тогтнол, ардчилал ямар хэврэг юм бэ гэдгийг Орос Ураины дайн харуулж байна. Нэг үзэл сурталд хийрхсэн нөхөр ганц кноп дарахад пуужин нисч ирээд хотыг нь хавтгайлчихдаг ийм л цаг үе иржээ. Америкийн зэр зэвсэг Украиныг тогтоон барьж байгаа нь ардчиллыг тогтоон барьж байна гэсэн үг. Энэ нь яваандаа монголчуудын тусгаар улс байхыг тогтоон барьж байгаагийн илрэл гэж ойлгож, харж болно. Хэрэв энэ дайнд Орос ялах юм бол аль дуртай улс руугаа Укрианыг дарангуйлсан байгаа шигээ л дайрахгүй гэх баталгаа байна уу. Орос адилхан Орос руугаа дайрч чадаж байгаа юм чинь Монгол руу дайрах бол юу ч биш. Оросыг магтаад л сүйд болоод байдаг хүмүүс одоо ойлгомоор доо. Хэдий болтол мунхаг харанхуйгаараа явж дуусах гээ вэ. Тэгээд ч Итэвонд болсон том осолд хандаж байгаа бидний хандлага маш буруу, бүр хоцрогдсон хэт туйлширсан, мөн ардчилсан соёлт улс болох яагаа ч үгүй байгаагийн том анхааруулга дохио боллоо.
Увс аймгийн Ховд сумын Ховд багийн “Улиасны тохой” гэдэг газар бага насны хүүхэд гэрийнхээ гадаа тоглож байгаад сураггүй болсон тухай дуудлага арваннэгдүгээр сарын 5-ны 21:00 цагт онцгой байдлын албанд иржээ.
Тус сумын Засаг даргын Тамгын газрын ажилтнууд, ар гэрийнхэн нь хамтдаа гурван настай хүүг эрэн хайсан боловч үр дүнд хүрээгүй аж. Иймд аймгийн Онцгой байдлын газрын алба хаагчид очиж эрэн хайж, 04:00 цагт гэрээс нь урд зүгт 20 метрт “Буцдагийн гогт” горхины уснаас цогцсыг гаргаж тус сум дахь Цагдаагийн хэсгийн төлөөлөгчид шилжүүлэн өгсөн тухай Онцгой Байдлын Ерөнхий Газраас мэдээлэв.
Иргэд та бүхэн бага насны хүүхдэдээ тавих хараа хяналтаа сайжруулж, болзошгүй эрсдэлээс сэрэмжилнэ үү.
Өчигдөр буюу арваннэгдүгээр сарын 6-ны 18 цагийн үед Баянхонгор аймгийн Богд суманд газар хөдөлжээ.
Тодруулбал, Баянхонгор аймгийн Богд сумаас урд зүгт 38 километрийн зайд 4 магнитудын хүчтэй газар хөдөлжээ.