Чингэлтэй дүүргийн 19 дүгээр хороо Ар согоотын автобусны буудлын ард шар өвс шатаж байна гэсэн дуудлага өнөөдөр 10:58 цагт Онцгой байдлын газарт бүртгэгджээ.
Дуудлагын дагуу Сүхбаатар дүүргийн Онцгой байдлын хэлтсийн Гал түймэр унтраах, аврах 34 дүгээр ангийн бэлтгэл ээлжийн бүрэлдэхүүн очиж шатаж байсан 2.5 га газарт галын тархалтыг зогсоосон байна.
Одоогоор уугилт ихтэй байгаа хэсгийг бүрэн унтраахаар ажиллаж байгаа гэж НОБГ-аас мэдээллээ.
Сэтгүүлч, зохиолч Ч.Мөнхбаярыг өнгөрсөн хоёрдугаар сард хойшлуулшгүй ажиллагаа явуулж, албадан саатуулж Цагдан хорих 461 дүгээр ангид хорьсон. Ч.Мөнхбаярыг гадаадын тагнуулын байгууллагын үүрэг даалгавраар санхүүжилт авч үйл ажиллагаа явуулдаг нь тогтоогдсон гэж тухайн үед ТЕГ мэдээлсэн. Улмаар дөрөвдүгээр сарын 1-нд Ч.Мөнхбаярт холбогдох хэргийг СБД-ийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхээс шүүж нэмэлт ажиллагаа хийхээр буцаасан.
Харин энэ үед Ч.Мөнхбаярын ойр дотныхон болон өмгөөлөгч нь батлан даалтад гарна гэж байсан ч урьд авсан цагдан хорих арга хэмжээг хэвээр үргэлжлүүлж, 30 хоног хорих захирамж гаргалаа.
Нийслэлийн Иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын 2013 оны 10/39 тогтоолоор батлагдсан 52 байршлын 35, 36 дугаар байршил буюу Сонгинохайрхан дүүргийн 21 дүгээр хороо Бурхантын ам, Өндөрхаан уулын байршилд /2015 онд/ сонгогдсон иргэдийн газар өмчлөлийн ажлыг хэрэгжүүлэх явцад эртний түүх соёлын дурсгал бүхий газар байж болзошгүй гэж үзэн тухайн ажлыг зогсоожээ.
2017 оны аравдугаар сарын 19-нд Шинжлэх ухааны академийн Түүх археологийн хүрээлэнгийн эрдэм шинжилгээний ажилтан нартай хамтран газар дээрх дурсгалуудын газар зүйн солбицлыг тогтоож баримтжуулсны дагуу Өндөрхаан уулын байршлыг Соёлын өвийн үл хөдлөх дурсгалт газар тул зохих хууль журмын дагуу малтан судлах, хамгаалах арга хэмжээ аван суурьшлын бүсээс гаргах шаардлагатай гэсэн хариу гарсан байна.
Тус асуудлыг Нийслэлийн Засаг даргын зөвлөлийн 2021 оны аравдугаар сарын 15-ны өдрийн 16 дугаар хуралдаанаар хэлэлцүүлж Сонгинохайрхан дүүргийн 21 дүгээр хороо, Бурхантын аманд сонгогдсон иргэдийг тухайн байршилд нь шийдвэрлэх, Өндөрхаан уулын байршилд сонгогдсон иргэдийг Бурхантын амны нөөц үлдсэн байршилд төлөвлөлтийн дагуу шилжүүлж, Нийслэлийн Засаг даргын захирамжаар шийдвэрлүүлэх, эргэлтийн цэг тэмдэгтийн актаар иргэдэд нь хүлээлгэж өгөхийг манай байгууллагад даалгажээ.
Одоо дээрх иргэдийн кадастрын зураг, иргэдийн мэдээллийг үндсэн нэгж давхаргад оруулахаар ажиллаж байгаа бөгөөд мэдээлэл бүртгэж дууссаны дараа таны газар өмчлөх эрхийг танд хүргүүлэх ажил зохион байгуулагдах аж.
Үндэсний аудитын газраас Монгол Улсын Их Хурлын 57 дугаар тогтоолоор 2014 онд баталсан Төрөөс эмийн талаар баримтлах бодлогын хэрэгжилт, үр нөлөөнд хийсэн гүйцэтгэлийн аудитын тайланг Нийгмийн бодлогын байнгын хороо хэлэлцлээ.
Манай улс бодлогын баримт бичгүүд олноор гаргадаг хэдий ч хэрэгжилтийг нь дүгнэдэггүй, залгамж халаа байхгүй явсаар ирсэн. Улсын Их Хурлаас хөгжлийн бодлого, төлөвлөлтийн тогтолцоог сайжруулах, хариуцсан байгууллагын эрх зүйн байдал, зохион байгуулалт, чиг үүргийг оновчтой тогтоох зорилгоор 2020 онд Монгол Улсын хөгжлийн бодлого, төлөвлөлтийн тухай хуулийг баталсан. Хуулийн хэрэгжилтийг хангуулах хүрээнд Монгол Улсын хэмжээнд хүчин төгөлдөр мөрдөгдөж байгаа урт, дунд хугацааны хөгжлийн бодлого, төлөвлөлтийн баримт бичгийг хуульд нийцүүлэн боловсруулах чиглэлийг Засгийн газарт өгсөн. Энэ хүрээнд холбогдох бодлого, төлөвлөлтийн баримт бичгүүд боловсруулагдаж байгаа юм. Тиймээс бодлогын хэрэгжилтэд хийсэн аудитын дүгнэлтийг сонсож, хэлэлцэх нь цаашдын эмийн талаар баримтлах бодлого, хууль, эрх зүйн орчныг сайжруулах хүрээнд гүйцэтгэлийн тайланг сонслоо.
Нийт тусгай зөвшөөрөлтэй 24 эмийн үйлдвэр байгаагийн 7 үйлдвэр нь эмийн үйлдвэрлэлийн зохистой дадал буюу GMP шаардлага хангасан байна. Цаашид шат дараатайгаар дотоодын эмийн үйлдвэрт эм үйлдвэрлэлийн зохистой дадлыг нэвтрүүлэх замаар эмийн чанар, аюулгүй байдлыг хангах зайлшгүй шаардлагатай байна.
Улсын хэмжээнд нийт 2312 эмийн сан байгаагаас хөдөө орон нутагт 969, Улаанбаатар 1343 байна. Дэлхийн стандартаар 5000 хүн тутамд 1 эмийн сан байх ёстой. Мөн 10 минут алхаад хүрэх боломжтой байх буюу газар зүйн байршлаараа ойр байх ёстой. Манай улсын хувьд Улаанбаатар хотод эмийн сангийн тоо их, зарим дүүргийн алслагдмал зайтай хороонд болон хөдөө орон нутаг, сум, багт 10 минут алхаад хүрэх эмийн сан ховор байна. Иймээс эмийн сангийн байршил болон үйлчлэх хүрээг тухайн орон нутгийн онцлогт тохируулан тогтоох хуулийн заалтыг хэрэгжүүлэх хэрэгтэй.
Манай эмийн зах зээлд нийт 500 тэрбум төгрөг эргэлддэг.Олон судалгааны MSH байгууллагын гаргасан медиан үнийг тухайн улсын эмийн үнэтэй харьцуулж эмийн үнийн судалгааг хийдэг. Эрүүл мэндийн даатгалын сангаас хөнгөлөлттэй үнээр олгож байгаа эмүүдээс хамгийн өндөр санхүүжилт авч буй артерийн даралт бууруулах 6 эмийн үнийг медиан үнэтэй харьцуулахад 5.4-15.6 дахин өндөр байна. Улсын Их Хурлын Нийгмийн бодлогын байнгын хороогоор хэлэлцэгдэж буй эм, эмнэлгийн хэрэглэгдэхүүний тухай хуулийн шинэчилсэн найруулгын төслөөр зайлшгүй шаардлагатай эмийн үнийг хэрхэн зохицуулах, нэгдсэн худалдан авалтын тогтолцоог хэрхэн бүрдүүлэх зэргийг шийдвэрлэхээр хуулийн төслийг хэлэлцүүлэгт бэлтгэх үүрэг бүхий Ажлын хэсэг ажиллаж байна.
ХҮН-аас мэдэгдэл хийж байна. Тус намын гишүүн н.Мөнхцэлмэг:
-Төрийн байгууллагууд жийп машины хэрэглээгээ танаж байгаа нь сайн хэрэг. Саяхан Сүхбаатарын талбайд болсон эсэргүүцлийн жагсаалд төрийн албан хаагчид ч оролцсон болов уу. Нийслэлийн замын түгжрэлийг шийдэхийн тулд Ерөнхийлөгч Тамгын газартайгаа Төрийн ордноос нүүх хэрэгтэй. Энэ ордныг тойрон маш их түгжрэл үүсдэг. Жийп машинаа цөөллөө гээд жирийн иргэдийн амьдрал сайжрахгүй. Төсвийг хэмнэхийн тулд Засгийн газар илүү бодитой ажил хийх ёстой.
Жагсаалын үеэр цагдаа нар иргэнийг зодож гэмтээлээ. Цагдаа нарт хүний эрхийн сургалт явуулах шаардлагатай.
Бидэнд маш их асуудал байхын хэрээр олон дарга байна. Нэг ам.доллар 3200 төгрөг боллоо. Гэтэл Монголбанк гурван хоёр ерөнхийлөгчтэй. Тэд юу хийж байна вэ? Нийслэлийн Засаг дарга зургаан дэд даргатай. Мөн 16 дэд сайд бий. Энэ албан тушаалтнуудыг байхгүй болговол тэр тоогоор машины тоо цөөрч, шатахууны зардал буурна.
Хууль зүй, дотоод хэргийн яам 6.8 тэрбум төгрөгөөр нисдэг тэрэг авах гэж байна. Тэдэнд жийп хангалтгүй байгаа бололтой. Энэ үрэлгэн зардлыг бууруул гэв.
НМХГ-аас “2021-2022 онд агаарын бохирдлыг бууруулах чиглэлээр хийсэн хяналт шалгалт”-ыг мэдээлж байна.
-Нийт 53 дээж авч шалгуулахад шахмал түлш стандартын шаардлага хангасан гэв. “Таван толгой түлш” компани БНХАУ-аас барьцалдуулагч авч ашигладаг. Үүнд хүний биед сөрөг нөлөө үзүүлэх бодис илрээгүй.
Агаар бохирлуулагч эх үүсвэр ашигладаг 360 орчим байгууллага бий. Хог хаягдал шатаасан гэх мэт зөрчлүүдийг илрүүлэн торгууль тавьсан.
Авто тээврийн шалган нэвтрүүлэх товчоодод мөн хяналт шалгалт хийдэг. Нийслэл рүү түүхий нүүрс оруулах зөрчил өмнөх оны мөн үеэс 90 хувиар буурсан. Гэвч нийслэлээс шахмал түлш авч, орон нутаг руу авч гарах зөрчил гарсаар байна. Орон нутагт 90 мянган сайжруулсан зуух байна гэдгийг тогтоосон. Ийм зуухтай иргэд шахмал түлш түлэх хүсэлтэй байгаа тул нийслэлээс авч байна. Иргэд уламжлалт зуух хэрэглэх хүсэлгүй байна. “Таван толгой түлш” компани цаашид манай түлш бүх төрлийн зууханд тохирно гэж мэдээлэх нь буруу. Ийм сурталчилгаа бүү хийгээч гэж хүссэн.
Бид ид ачааллын үеэр тус компанийн үйлдвэрт 24 цагаар жижүүрлэн ажилласан. Энэ үйлдвэрийн түлшинд ямар ч эргэлзээ байхгүй. Манай лабораторид хийсэн шинжилгээний хариу гадаад улс руу явуулан хийлгэсэн шинжилгээтэй таарсан.Тэгэхээр агаарын бохирдол утаатай шууд хамаагүй. Харин иргэд уламжлалт биш сайжруулсан зуухтай болох хэрэгтэй байна. Эс бөгөөс ирэх өвөл мөн л утаа яриад сууна. Сайжруулсан зуухыг иргэдэд хөнгөлөлттэй үнээр худалдах боломжийг олгох ёстой. Энэ зуух ухаалаг утасны үнэтэй. Ухаалаг утсыг зээлээр авч, төлбөрийг нь хуваан төлдөг шиг нөхцөл бүрдүүлчихвэл иргэдэд хэрэгтэй байна. Орчны бохирдлыг бууруулах үндэсний зөвлөлд бид энэ саналыг тавьсан.
Гадаад дотоод агаарын температурын зөрүү багассан энэ өдрүүдэд угаарын хийд хордох тохиолдол нэмэгддэг. Энэ хий үхлийн аюултай. Угаар мэдрэгч хий л мэдэрдэг тул угаар мэдрэгчээ байнга асаалттай байлган, зайн нь дууссан бол солиорой.
Улсын Их Хурлын Төсвийн байнгын хорооны өчигдрийн (2022.04.12) хуралдаанаар олон улсын хямралт нөхцөл байдлаас үүдэлтэй гол нэр төрлийн бараа бүтээгдэхүүний үнийн өсөлт, хомсдолоос сэргийлэх, сөрөг нөлөөллийг бууруулах тухай хуулийн төслийн анхны хэлэлцүүлгийг хийв.
Хуралдаанд Сангийн сайд Б.Жавхлан, Гадаад харилцааны сайд Б.Батцэцэг, Уул уурхай, хүнд үйлдвэрийн сайд Г.Ёндон, Эрүүл мэндийн сайд С.Энхболд, Хүнс, хөдөө аж ахуй, хөнгөн үйлдвэрийн сайд З.Мэндсайхан, Монголбанкны Ерөнхийлөгч Б.Лхагвасүрэн болон холбогдох албан тушаалтнууд оролцлоо.
Засгийн газраас 2022 оны дөрөвдүгээр сарын 05-ны өдөр өргөн мэдүүлсэн уг хуулийн төслийг Монгол Улсын Их Хурлын чуулганы хуралдааны дэгийн тухай хуулийн 39.10-т заасны дагуу төслийг зүйл, заалт бүрээр хэлэлцэж, УИХ-ын гишүүд асуулт асууж, хариулт авсан. Тухайлбал, хуулийн төслийн 3 дугаар зүйлтэй холбогдуулан гол нэр төрлийн зарим бараа, бүтээгдэхүүний үнийн өсөлт, хомсдолоос сэргийлэх, сөрөг нөлөөллийг бууруулах, шаардлагатай нөөц бүрдүүлэх үйл ажиллагааны хүрээнд эм, эмнэлгийн хэрэгслийн бүтээгдэхүүнийг нэмэх талаарх гишүүдийн саналыг тусгах боломжтой, эсэхийг илүүтэй лавлав.
Сангийн сайд Б.Жавхлан хариултдаа, гол нэрийн гурван бүтээгдэхүүн дээр нэмээд цагаан будаа, элсэн чихэр, эм, эмнэлгийн хэрэгслийг нэмэх талаар Засгийн газар дээр ярилцаад, багагүй судалсан. Эдгээр бараа, бүтээгдэхүүний дийлэнх нь арилжааны хэлбэрээр орж ирдэг тул энэ асуудалд төр нэн тэргүүнд оролцох шаардлагагүй, харин нэр заасан гурван бүтээгдэхүүн дээр төрийн үүрэг, оролцоогоо хангаад явах нь чухал гэж үзсэнийг тодотгоод эм, эмнэлгийн хэрэгслийн тусгайлсан, чухал бүтээгдэхүүний худалдан авалт, татан авалт, нөөц бүрдүүлэх зэрэг зохион байгуулалтын арга хэмжээнд Засгийн газар онцгойлон анхаарч байгаа гэв.
Сүүлийн хоёр жилийн хугацаанд эм, эмнэлгийн хэрэгслийн нөөцийг бүрдүүлэх тал дээр багагүй асуудал үүсэж байсан ч тухай бүр Засгийн газраас тодорхой төсвийг төсөвлөж, заримыг нь агаараар татан авах асуудлыг зохион байгуулж байсныг Эрүүл мэндийн сайд С.Энхболд хариултдаа дурдсан. Тэрбээр, манай улсын хувьд эм, эмнэлгийн хэрэгслийн импортыг хувийн хэвшил бүрэн хариуцаж ирсэн. Салбарын яамны зүгээс дотоодод үйлдвэрлэж байгаа түүхий эд зэрэг тодорхой асуудал дээр гаалийн татварыг чөлөөлөх саналтай байгаа тул хэлэлцүүлгийн шатанд шийдэгдэх байх гэж бодож байна гэв.
Ингээд хуулийн төслийн анхны хэлэлцүүлгийг хийсэн талаарх Төсвийн байнгын хорооны санал, дүгнэлтийг Улсын Их Хурлын гишүүн Ч.Хүрэлбаатар Эдийн засгийн байнгын хороонд танилцуулахаар тогтлоо гэж УИХ-ын Хэвлэл мэдээлэл, олон нийттэй харилцах хэлтсээс мэдээлэв.
Засгийн газрын ээлжит хуралдаан өнөөдөр болж байна. Өнөөдрийн хуралдаанаар 30 гаруй асуудал хэлэлцэхээр төлөвлөжээ.
Хуралдаанаас гаргасан шийдвэрийг хүргэх болно.
Эрчим хүчний зөвлөх инженер Г.Ёндонгомботой ярилцлаа.
– Г.Ёндонгомбо: Эгийн голын УЦС-ын эсэргүүцлийг томоор бодоход ОХУ Монгол Улсыг нөлөөндөө байлгах сонирхолтой –
-Хэдхэн хоногийн өмнө цахимаар зохион байгуулагдсан олон улсын бага хуралд эрчим хүчний асуудлын талаар яригдсан байна. Энэ ямар учиртай хурал болов?
-ОХУ-ын ШУА-ийн Сибирийн салбарын Мелентьевийн нэрэмжит Эрчим хүчний системийн институт, ШУТИС хамтарч “Орос Монголын шинжлэх ухааны хамтын ажиллагааны үр дүн, хэтийн төлөв” сэдвээр Олон улсын бага хурал зохион байгуулсан юм. Миний оролцсон “Түлш эрчим хүчний салбар дахь хамтын ажиллагаа” хэсэгт ОХУ-аас авдаг импортын цахилгааныг 345 МВт болгосонтой холбоотой Аваарь эсэргүүцэх автоматикийн өөрчлөлт, Сэлэнгэ мөрөн ба түүний цутгалууд дээр барихаар төлөвлөгдсөн усан цахилгаан станц(УЦС)-ын каскадын Орост үзүүлж болох нөлөө,УЦС-ын төслүүдийн явц, Монгол Улсын хийн салбар, Монгол Улсаар дамжих хийн хоолой гэх мэт олон асуудлаар эрдэмтэн судлаачид судалгааны дүн санал, бодлоо солилцсон.
-Оросын эрдэмтэн судалгааныхаа дүнг танилцуулсан юм билээ. Эгийн голын УЦС, Шүрэнгийн УЦС зэрэг эрчим хүчний эх үүсвэрийн бүтээн байгуулалтыг эсэргүүцсэн маягтай асуудал хөндсөн гэж дууллаа. Ер нь Монголын төр эрчим хүчний эх үүсвэрээ хойд хөршөөр заалгахүйгээр өөрөө мэдээд барьж болдоггүй юм уу?
-Оросууд дээр дурдагдсан УЦС-ууд Байгал нуурт нөлөөлнө гэж үздэг. Төрийн бус байгууллагууд нь ЮНЕСКО-гийн Байгалийн өвийн хороонд гомдол гаргасан байдаг. Хамгийн гол нь Байгал нуур Байгалийн өвийн жагсаалтад байдаг юм. Өөрөөр хэлбэл, ЮНЕСКО-гийн хамгаалалтад байдаг гэсэн үг. Монгол Улс гишүүн орон учраас энэ байгууллагын шийдвэрийг үл тоомсорлож болохгүй л дээ. Оросуудын гомдлыг Байгалийн өвийн хороо авч хэлэлцээд шийдвэр гаргах үндэслэл дутуу байна гэж үзээд зарим нэг судалгааг нэмж хийн үр дүнг танилцуулахыг даалгасан юм. Эгийн голын УЦС-ын хувьд биологийн олон зүйлд үзүүлэх нөлөөг нэмж судлах болсон. Судалгаа хоёр жилийн өмнө эхэлсэн ч ковидоос болоод зогссон. Энэ жил дахин эхлүүлнэ гэж Эрчим хүчний сайд мэдэгдсэн шүү дээ. Энэ ажил хоёр жил орчим үргэлжлэх байх. Судалгааны үр дүнг танилцуулсны дараа шийдвэр гарах юм. Оросууд бие даан хийсэн нь энэ талынх биш урсацтай холбоотой судалгаа юм.
-Францын эрдэмтэд байгаль орчинд нөлөөлөх үнэлгээг нь хийж, Эгийн голын УЦС бараг нөлөөгүй шахуу гэсэн санаад байна. Гэтэл оросууд үүнийг зөвшөөрөхгүй байгаа цаад санааг нь та хэрхэн хардаг вэ?
-Нөлөөгүй гэсэн нь үнэн л дээ. Гэхдээ дээр дурдсан судалгааны үр дүн эерэг гарвал Монголд тустай. Цаад санааг нь томоор бодоход ОХУ Монгол Улсыг нөлөөндөө байлгах сонирхолтой, жижгээр бодвол Дерипаска гэх мэт олигархуудын бизнесийн эрх ашиг нь хөндөгдөнө гэж хардаг даа.
-Оросын эрдэмтэд Шүрэнгийн УЦС-ыг байгаль орчинд их нөлөөтэй гэжээ. Энэ ямар учиртай судалгаа юм бол?
-Дахиад л урсацын асуудал. Ялангуяа өвлийн цагт Сэлэнгэ мөрний түвшин ихэснэ гэж үзэж байгаа юм билээ. Манай эрдэмтэд бол эсрэг байдаг. Энэ талаар усныхан маань судалж байгаа. Дүгнэлт нь удахгүй гарна.
-Сэлэнгэ мөрөн Байгал нуурт цутгадаг. Гэтэл Байгал нуураас гарсан Ангар мөрөн дээр хэд хэдэн том хүчин чадалтай УЦС байдаг. Тэндээс бид өндөр үнээр цахилгаан худалдан авч байна шүү дээ. Тэгсэн хэрнээ манайд бодлогоо тулгаад байдаг. Ерөөсөө монголчуудыг эрчим хүчээр урт хугацаанд хараат байлгах сонирхолтой байна уу?
-Байгал нуурт цутгаж буй усны 62 хувийг Сэлэнгэ мөрөн бүрдүүлдэг. Наад ярьж буй цахилгааны 62 хувийг манай усаар үйлдвэрлэж байгаа гэсэн үг. Чадлын хэмжээ 7 ГВт. Хилийн усны гэрээгээ өөрчилж чадвал 345 МВт чадлыг үнэгүй авч ч болохоор байгаа юм. Хил дамжсан усан дээр ийм жишээ олон байдаг.
-Энэ бага хурлын үеэр “Гэрт байдаг улсад УЦС ямар хэрэгтэй юм бэ, гэрүүдийг чинь сэргээгдэх эрчим хүчээр хангаад өгье” гэсэн гэв үү?
-Тийм ээ. Буриад хүн байсан л даа.
-Захын нэг Оросын буриад хүн Монголыг цахилгаангүй байлгах гэж хэлж байгаа юм уу?
-Монголын тухай ямар ч мэдээлэлгүй. Ерөнхийлөгчөө магтаад авна лээ, дундуур нь. Яах нь тэр хүний эрх ч Оросын зарим бага ястнуудын орос хүнээс илүү эх оронч болж харагдах гэдэг зангийн илрэл. Хэзээнээсээ тийм л байсан.
-Устөрөгчийн эрчим хүч ирээдүйд том байр суурь эзлэх нь ээ. Манай улсын хувьд энэ салбарыг хөгжүүлэхэд төр засгаас ямар дэмжлэг хэрэгтэй вэ?
-Устөрөгчийн хувьд ямар ч байсан Шинэ сэргэлтийн бодлогод тусгалаа олсон. Цөмийн ба устөрөгчийн энергийн асуудал хоёулаа. Олон хүн энэ хоёр асуудлыг нэг зүйл гэж ойлгодог юм билээ. Тэс өөр гэдгийг далиманд хэлчихье. Нэг нь цөмийн задралын энерги ашиглах, нөгөөх нь устөрөгч гэдэг химийн элементийг түлш болгон ашиглах. Хоёуланг нь дэмжиж байдаг. Устөрөгчийн хувьд үйлдвэрлэл, хэрэглээ одоохондоо үнэтэй байгаа. Манай холбоо гишүүдтэйгээ олон талын судалгаа хийж байна. Хууль эрх зүйн орчны судалгаа дууссан. Өнөөдөр хүчин төгөлдөр үйлчилж байгаа хуулиудад ямар ч өөрчлөлт хэрэггүй гэсэн дүгнэлт гарсан. Харин Засгийн газрын бүрэн эрхийн хүрээнд шинэ салбарыг хөрөнгө оруулалтын түвшинд дэмжих нэлээд асуудал бий. Түүнчлэн инженерчлэл, зах зээлийн чиглэлээр судалж л байна. Бас олон нийтийг гэгээрүүлэх ажил ч хийж байна. Энэ чиглэлээр вэб сайт, нүүр номын пэйж нээж, хувийн сошиал аппликэйшнүүдээ ашиглаж байгаа. Манай одоогийн эрчим хүчний салбарын талаар энгийн хүмүүс тааруу ойлолттой байдаг. Устөрөгчийн эрчим хүчийг олон нийтэд маш сайн ойлгуулах нь зүйтэй. Том чадлын дан устөрөгчөөр ажилладаг турбин гараад ирэхээр дэлхийн эрчим хүч сууриараа өөрчлөгдөнө. Үүнд Монгол Улс бэлэн байх ёстой. Одооноос эхэлж мэргэжилтнүүдээ бэлдмээр байна. Цахилгааны инженер, турбины инженерүүдийг сургадаг хөтөлбөртөө шинэчлэл хийнэ гэсэн үг шүү дээ.
Японы Хүнд аж үйлдвэрийн Мицубиши компани цэвэр устөрөгчөөр ажилладаг Н-25 хийн турбин хийж байгаа. Хоёр жилийн дараа арилжаанд гарах болов уу гэж хэлсэн. Хүчин чадал нь 60 МВт байх юм. Германы түрүүчийн удирдагчид тус улсыг Оросын эрчим хүч буюу хийн хараат болгосныхоо горыг улсын хэмжээнд ч өөрсөд дээрээ ч амсаж хатуу шүүмжлэлд өртөөд байна. Тэгэхээр асуудлыг аль болохоор хурдан шийдэхийн тулд Сименс компани устөрөгчөөр ажилладаг хийн турбин бүтээх ажлаа түргэтгэх нь ойлгомжтой. Устөрөгчийн том чадлын эрчим хүчний төхөөрөмжүүд хэрэглэгдээд эхэлбэл нүүрсэнд тулгуурласан эрчим хүч жинхнээрээ шахагдаж эхлэх нь тодорхой.
Томчууд хүүхдийнхээ ярьсан сонин үг, өгүүлбэр эсвэл инээдтэй ярианд ихэд анхаарч, гайхмаар, гайхалтай санааг нь шагшин магтаж “Тийм жаахан байж, орой руу ортол хэлдэг юм даа” гэж ангайдаг. Гэтэл хүүхэд бол угаасаа ухаантай “амьтан”.
Уураг тархитай, бүх мэдээллээ нүд, чих бүхий л мэдрэхүйн эрхтэнээрээ хүлээн авч, тогтоож, дүгнэлт хийдэг. Харин эцэг эхчүүд тэднийг бага, балчир, жижигхэн, жаахан гэж чамладаг учир тэднээс тийм ухаалаг үг, өгүүлбэр, санаа гарахаар л шоконд ороод байдаг. Хэрвээ хүүхдийг багаас нь хүний ёсоор хандаж, ухаантай хүн гэж хүлээн зөвшөөрвөл хэлж, ярьж байгаа зүйлс нь ердөө гайхалтай биш юм. “Хүүхэд юм байж”, “Хүүхдэд хамаагүй ээ”, “Хүүхдэд хэлээд ойлгохгүй”, “Хүүхэд цаашаа, холд” гэдэг хориг үгс бол тэднийг хүн биш, юм ойлгохгүй гэж ханддаг томчуудын буруу хандлага.
Хүүхэд орчин, гэр бүл, хайртай хүмүүс, цаг агаар, хоол, найз, багш гээд хүрээлэн буй бүхий л зүйлсийнхээ тухай мэдээлэл авч, хувьдаа дүгнэчихсэн л байдаг. Тийм учраас үе үе гайхшируулдаг ухаалаг үгэнд нь балмагдаад байх хэрэггүй.
Наадуул чинь нас нь бага болохоос тантай л адил ухаант хүн. Харин ч уураг тархи, сэтгэл зүй нь бохирдоогүй илүү цэвэр хүн байх шүү.