Categories
мэдээ нийгэм

Зүүн хойд Азийн залуучуудын форумыг зохион байгуулна

Зүүн хойд Азийн залуучуудын форумыг зохион байгуулна

Нийслэлийн Засаг даргын Хүний хөгжил, нийгмийн бодлогын асуудал хариуцсан орлогч Ш.Анхмаа өнөөдөр Бүгд найрамдах Солонгос Улсын NEAR холбооны ерөнхий нарийн бичгийн дарга Ким Уг Чэ тэргүүтэй төлөөлөгчдийг хүлээн авч уулзлаа. Уулзалтад НЗДТГ-ын Гадаад харилцаа, хамтын ажиллагааны хэлтсийн дарга Д.Чинзориг НЗДТГ-ын Нийгмийн бодлогын хэлтсийн дарга М.Эрдэнэжаргал, NEAR холбооны ерөнхий нарийн бичгийн дарга Ким Уг Чэ, NEAR холбооны Хэрэг эрхлэх газрын Олон улс хамтын ажиллагааны хэлтсийн дарга Ким Үн Гун, NEAR холбооны Хэрэг эрхлэх газрын мэргэжилтэн Л.Хишигжаргал нар байлцав.

NEAR холбооны байгууллага нь Зүүн хойд Азийн зургаан улсын засаг захиргааны томоохон нэгж бөгөөд өөрөөр хэлбэл муж,аймаг, бие даасан хотын гишүүнчлэлтэй орон нутгуудын харилцаа хамтын ажиллагааны байгууллага юм. Энэ сарын 01-нээс 03-ны өдрүүдэд NEAR холбооны гишүүд Монгол Улсад айлчлал хийж, аймаг нийслэлийн удирдлагуудтай уулзаж тэдний санал бодлыг үйл ажиллагаандаа тусгах, мөн 2020 онд Улаанбаатар хотноо NEAR холбооноос Зүүн хойд Азийн залуучуудын форумыг зохион байгуулах зорилготой хүрэлцэн иржээ.

Уулзалтын эхэнд Бүгд найрамдах Солонгос Улсын NEAR холбооны ерөнхий нарийн бичгийн дарга Ким Уг Чэ Улаанбаатар хотноо NEAR холбооноос Зүүн хойд Азийн залуучуудын форумыг зохион байгуулах талаараа санал тавилаа. Мөн NEAR холбооны үйл ажиллагааны цаашдын төлөвлөгөөг танилцуулав.

Хүний хөгжил, нийгмийн бодлогын асуудал хариуцсан орлогч Ш.Анхмаа хүрэлцэн ирсэнд талархал илэрхийлээд, хоёр улсын харилцаа хамтын ажиллагааны хүрээнд нийгэм эдийн засагт гарч буй ахиц дэвшлийн талаар товч мэдээлэл хийлээ. Мөн тэрбээр Улаанбаатар хотноо NEAR холбооноос Зүүн хойд Азийн залуучуудын форумыг зохион байгуулахад нийслэлийн удирдлагуудын зүгээс бүх талаар дэмжиж ажиллана гэв.

Ирэх 2021 онд хоёр улсын Дипломат харилцаа тогтоосны 30 жилийн ой тохионо. Монгол Улс 1996 оноос эхлэн NEAR холбоотой түншлэлийн харилцаа тогтоон хамтран ажиллаж байгаа юм.

Categories
мэдээ улс-төр эдийн-засаг

​Хөгжлийн банкны Гүйцэтгэх захирал Г.Амартүвшин ажлаа хүлээлгэн өгчээ

Image result for Г.Амартүвшин

Хөгжлийн банкны Гүйцэтгэх захирал Г.Амартүвшин өнгөрсөн оны XII сарын сүүлчээр ажлаа хүлээлгэн өгснийг эх сурвалжууд мэдээлж байна. Чухам ямар шалтгаанаар ийм шийдвэрт хүрснийг нууцалж байгаа аж. Зарим эх сурвалжийн хэлж байгаагаар тэрбээр ирэх сонгуульд МАН-аас нэр дэвшихээр болж, өөрийн хүсэлтээр XII сарын 31-ний өдөр ажлаа хүлээлгэн өгсөн гэжээ. Г.Амартүвшин нь 2019 оны V сард тус банкны захирлаар томилогдон очсон юм.

Categories
мэдээ нийгэм

Зүүн хойд Азийн залуучуудын форум Улаанбаатар хотноо зохион байгуулагдана

Нийслэлийн Засаг даргын Хүний хөгжил, нийгмийн бодлогын асуудал хариуцсан орлогч Ш.Анхмаа өнөөдөр БНСУ-ын NEAR холбооны ерөнхий нарийн бичгийн дарга Ким Уг Чэ тэргүүтэй төлөөлөгчдийг хүлээн авч уулзлаа.

NEAR холбооны байгууллага нь Зүүн хойд Азийн зургаан улсын засаг захиргааны томоохон нэгж бөгөөд өөрөөр хэлбэл муж,аймаг, бие даасан хотын гишүүнчлэлтэй орон нутгуудын харилцаа хамтын ажиллагааны байгууллага юм. Энэ сарын 01-нээс 03-ны өдрүүдэд NEAR холбооны гишүүд Монгол Улсад айлчлал хийж, аймаг нийслэлийн удирдлагуудтай уулзаж тэдний санал бодлыг үйл ажиллагаандаа тусгах, мөн 2020 онд Улаанбаатар хотноо NEAR холбооноос Зүүн хойд Азийн залуучуудын форумыг зохион байгуулах зорилготой хүрэлцэн иржээ.

Уулзалтын эхэнд Бүгд найрамдах Солонгос Улсын NEAR холбооны ерөнхий нарийн бичгийн парга Ким Уг Чэ Улаанбаатар хотноо NEAR холбооноос Зүүн хойд Азийн залуучуудын форумыг зохион байгуулах талаараа санал тавилаа. Мөн NEAR холбооны үйл ажиллагааны цаашдын төлөвлөгөөг танилцуулав.

Хүний хөгжил, нийгмийн бодлогын асуудал хариуцсан орлогч Ш.Анхмаа хүрэлцэн ирсэнд талархал илэрхийлээд, хоёр улсын харилцаа хамтын ажиллагааны хүрээнд нийгэм эдийн засагт гарч буй ахиц дэвшлийн талаар товч мэдээлэл хийлээ. Мөн тэрбээр Улаанбаатар хотноо NEAR холбооноос Зүүн хойд Азийн залуучуудын форумыг зохион байгуулахад нийслэлийн удирдлагуудын зүгээс бүх талаар дэмжиж ажиллана гэв.

Ирэх 2021 онд хоёр улсын Дипломат харилцаа тогтоосны 30 жилийн ой тохионо. Монгол Улс 1996 оноос эхлэн NEAR холбоотой түншлэлийн харилцаа тогтоон хамтран ажиллаж байгаа юм.

Categories
мэдээ спорт

ОУИМ Б.Мөнгөнтуул 13 дугаарт эрэмбэлэгдэв

ОХУ-ын Москва хотын Лужник олимпын цэнгэлдэх хүрээлэнд 2019оны 12 дугаар сарын 25-30-ндХаан Салманы ивээл дор зохион байгуулсан өндөр зэрэглэлтэй шатарчдын элит тэмцээнд оролцсон Их мастер Б.Мөнгөнтуул 13 дугаар байр эзэлжээ.

Тус тэмцээн түргэн болон түргэвчилсэн (блиц болон рапид) тоглолтын насанд хүрэгчдийн дэлхийн аварга шалгаруулах өндөр зэрэглэлтэй шатарчдын дунд явагдсан элит тэмцээн гэдгээрээ онцлогтой. Уг тэмцээний түргэн тоглолтын эмэгтэй ангилалд оюун ухаан ур чадвараа сорьсон ОУИМ Б.Мөнгөнтуул дэлхийн томчуудтай эн тэнцүү өрсөлдөж 13 дугаар байрт эрэмбэлэгдсэн бахдам амжилтаар 2019 оны сүүлийн тэмцээнээ өндөрлүүлсэн байна.

Categories
мэдээ онцлох-нийтлэл туслах-ангилал

Н.Оюундарь: НӨАТ-ын хуульд нэмэлт, өөрчлөлт орсноор улсын төсөвт төвлөрөх татварын хэмжээ нэмэгдэнэ

УИХ-ын гишүүн, Хүний эрхийн дэд хорооны дарга Н.Оюундарьтай ярилцлаа.

-Нэмэгдсэн өртгийн албан татварын тухай хуульд өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төслийг та өргөн барьсан. Нэмэгдсэн өртгийн албан татварын /НӨАТ/ буцаан олголтын хувь 20 байсныг нэмэгдүүлж 70 хувь болгоно гэж байгаа. Энэ талаар дэлгэрэнгүй мэдээлэл өгөөч…

-Нэмэгдсэн өртгийн албан татварын тухай хуульд нэмэлт өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төсөл санаачлан боловсруулснаа УИХ-ын дарга Г.Занданшатарт өргөн мэдүүлсэн. Улсын Их Хурал, Засгийн газраас эдийн засгийн өсөлтийг татварын бодлогоор дэмжих, татварын энгийн ойлгомжтой, тэгш шударга зарчмыг хангах, олон улсын жишигт нийцүүлэх чиглэлээр авч хэрэгжүүлсэн үе шаттай, тодорхой арга хэмжээний нэг нь 2015 оны долоодугаар сарын 01-ний өдөр баталж, 2016 оны нэгдүгээр сарын 01-ний өдрөөс мөрдөж байгаа. Нэмэгдсэн өртгийн албан татварын тухай хуулийн шинэчилсэн найруулга юм.

Уг хуулийн шинэчилсэн найруулга батлагдсанаар татварын хуулийн хэрэгжилтэд татвар төлөгчдийн оролцоотойгоор хяналт тавих, татвар төлөгчийг урамшуулах, бүртгэл, хяналтын тогтолцоог сайжруулах замаар бизнест ээлтэй, тэгш шударгаар өрсөлдөх боломжийг бий болгох, далд эдийн засгийг бууруулах эрх зүйн таатай орчин бүрдсэн. Энэ үндсэн дээр 2015 оноос иргэн, аж ахуйн нэгжийн худалдан авсан бараа, үйлчилгээний үнийн дүнгийн тодорхой хувийг буцаан олгодог болсон. Ингэснээр сар бүр дунджаар 700 мянга орчим татвар төлөгч татварын баримтаа бүртгүүлдэг болсон. Тухайлбал, татварын алба 2019 оны эхний дөрвөн сард улсын төсөвт 1,545.4 тэрбум төгрөгийн татварын орлого бүрдүүлснээс 23.3 хувь буюу 313.7 тэрбум төгрөгийн орлогыг нэмэгдсэн өртгийн албан татварын орлогоос төвлөрүүлжээ. Энэ нь өмнөх оны мөн үеийн нэмэгдсэн орлогын албан татварын орлогын гүйцэтгэлтэй харьцуулахад 50.4 тэрбум төгрөгөөр нэмэгдсэн үзүүлэлт.

Хууль хэрэгжиж эхэлснээс хойш борлуулалтын орлогын хэмжээ нь хуулийн шаардлага хангасан татвар төлөгчийн тоо 2016 онд 2,337, 2017 онд 2,934, 2018 онд 3,638-аар, 2019 оны дөрөвдүгээр сарын 30-ны байдлаар 1,027-оор нэмэгджээ.

Нэмэгдсэн өртгийн албан татварын тухай хуульд заасны дагуу албан татварын 20 хүртэл хувийг буцаан олголтын урамшуулал хэлбэрээр 2016 онд 499,650 татвар төлөгч иргэнд 35.1 тэрбум төгрөг, 2018 онд 793,070 татвар төлөгч иргэнд 121.4 тэрбум төгрөгийг буцаан олгосон байна. Гэвч судалгаанаас үзэхэд улсын төсөвт төвлөрч буй татварын орлогын хэмжээ жилээс жилд өссөн дүнтэй байгаа ч нэмэгдсэн өртгийн албан татвар суутган төлөгчийн тооны өсөлт төдийлөн их биш байгаа нь ирээдүйд нэмэгдсэн өртгийн албан татвар суутган төлөгчийн тооны өсөлт зогсонги байдалд хүргэх эрсдэл дагуулах магадлалтай байна.

Иймээс нийт татвар төлөгчийн бүртгэлтэй худалдан авагчийн татварын ачааллыг бууруулах буюу буцаан олголтыг хувийг нэмэх замаар эрчимжүүлэх, нэмэгдсэн өртгийн албан татвар суутган төлөгчийн тооны өсөлтийг нэмэгдүүлж, улмаар далд эдийн засгийн хэмжээг бууруулах, төсвийн орлогын тогтвортой өсөлтийг хангах шаардлагатай байгаа тул уг хуулийн төслийг боловсруулсан.

-НӨАТ-ын буцаан олголтыг нэмэгдүүлэх боломжгүй гэдгийг Сангийн сайд өмнө нь хэд хэдэн удаа хэлж байсан. Харин хуулийн төсөлд 70 хувь нэмэгдүүлэх санал тусгасан. Эдийн засгийн хувьд боломж бий юү?

Хуулийн төсөлд 70 хувь болгох санал оруулсан ч хэлэлцүүлгийн явцад гишүүд бууруулж болно. Нэмэгдсэн өртгийн албан татварын тухай хуулийн 15 дугаар зүйлийн 2.1-д 20 гэснийг 70 гэж, мөн зүйлийн 15.13 дахь хэсгийн 30 гэснийг 40 гэж тус, тус өөрчлөх санал оруулсан. Хэрэв хуулийн төсөл дэмжигдвэл 2020 оны нэгдүгээр сарын 1-ний өдрөөс эхлэн мөрдөх юм. Харин ч НӨАТ-ын буцаан олголтыг нэмэгдүүлснээр улсын эдийн засагт эерэг нөлөө үзүүлнэ гэсэн судалгаа гарсан.

-Эдийн засагт ямар эерэг нөлөө үзүүлэх вэ?

-Нэгдүгээрт, нийтээрээ ашиг хүртэнэ. Өнөөдөр иргэдийн амьжиргаа дээрдэхгүй, ядуурал буурахгүй байна. Үндэсний статистикийн хороо, Дэлхийн банкнаас Монгол Улсын эдийн засгийн нөхцөл байдалд судалгаа хийсэн байна. “…НӨАТ нь ядуу иргэдэд хүндрэл учруулж байна” гэсэн дүгнэлт гарч, 2018 оны байдлаар манай улсын хүн амын ядуурлын хүрээ 28.4 хувьд хүрсэн. Хүн амын 51.5 хувь нь ямар нэг төрлийн зээлтэй, нийгэм, эдийн засагт сөрөг цочрол үүсэхэд олон иргэн ядууралд гулсан орох эмзэг байдалтай байна” хэмээн судалгаанд дурдсан байсан.

Харин НӨАТ-ын буцаан олголтын хэмжээг нэмэгдүүлснээр иргэдийн зүгээс байгууллага, аж ахуйн нэгжид тавих хяналт сайжирна. Татварын орлогын суурь өргөжих боломжтой. НӨАТ-ын хуулийн хэрэгжилт сайжирч, улсын төсөвт төвлөрөх татварын хэмжээ нэмэгдэнэ гэсэн үг. Төсөвт төвлөрсөн тухайн орлого Засгийн газрын зүгээс иргэдийн амьжиргааг дэмжих цогц арга хэмжээ болж бүх салбарыг дэмжих болов уу гэж харж байгаа.

-НӨАТ-ын буцаан олголтын хувийг нэмснээр ямар давуу тал үүснэ гэж харж байна вэ?

-Монгол Улсын хэмжээнд 2,000 гаруй татварын байцаагч байна. Байцаагчдынхаа ажлыг хөнгөвчлөөд гурван сая иргэн маань гурван саяулаа өөрсдөө давхар хяналт тавиад явна гэсэн үг. Иргэн үйлчлүүлж байгаа бүх газраасаа Е баримтаа авъя гэж шаардах эрх нь илүү нэмэгдэнэ. Тухайлбал, би нэг сүү Нарантуулаас арай хямд үнээр баримтгүй авах уу, дэлгүүрээс арай үнэтэйгээр Е баримттай авна. Ингээд 10 хувиасаа 70 хувийг нь буцааж авахыг хүснэ.

Миний хувьд жилд НӨАТ-ын буцаан олголтоос 270 орчим мянган төгрөг авдаг. Хэрвээ 70 хувь болговол 800, 900 орчим мянган төгрөг авна. Иргэд энэ мөнгийг авахын тулд үйлчлүүлж байгаа газруудаасаа Е баримтаа шаардаж авна. Мөн Иргэдэд буюу эцсийн хэрэглэгчдэд ногдож байгаа татварын ачааллыг бууруулах (буцаан олголтын хувийг нэмэх) замаар татвараас зайлсхийдэг албан бус секторыг бүртгэх, татвар төлөлтийг эрчимжүүлэх, НӨАТ суутган төлөгчийн тооны өсөлтийг нэмэгдүүлж, улмаар далд эдийн засгийг хумих, төсвийн орлогын тогтвортой өсөлтийг хангана гэж харж байна.

Монгол Улсад НӨАТ ногдохгүй бараа, ажил, үйлчилгээ гэж бараг байхгүй. Аль нэг шатандаа заавал ногддог. Энэ нь эцсийн борлуулалтад үнэ нэмэгдэх хэлбэрээр илэрдэг. Хамгийн гол нь татвар төлөгчдөөс суутган авсан татварын мөнгө аливаа нэгэн этгээдийн халаасанд үлдэхгүй татвар төлөгчдөө эргэн төлөгдөнө. Энэ нь татварын суурийг тэлнэ, бүртгэл сайжирна. Учир нь хүн бүр E-баримт нэхдэг болсон. 2,000 гаруй татварын байцаагчийн хийж байгаа ажлыг бүх нийтээрээ хийгээд, хяналт тавина. НӨАТ суутган төлөгч болоогүй жижиг худалдаачдыг урамшуулах, дэмжих сугалаа хэвээрээ байна.

Шинээр хэрэгжих Аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татварын хуулиар зөвхөн E-баримтын системээр бүртгүүлсэн зардлыг хасагдах зардал гэж үздэг болсон. Ингэснээр бизнесийн үр ашгийг нэмэх, ил тод байдлыг хангахад аж ахуйн нэгжүүд орлого, зарлагаа ил болгодог болсон.

-Одоо иргэд НӨАТ-ын хоёр хувийг буцааж авдаг. Энэ хууль батлагдвал буцаан олголт долоон хувь болно гэсэн үг үү?

– Тийм. НӨАТ-ын буцаан олголтын хувь хоёр байсныг нэмэгдүүлж долоон хувь болгох юм.

-НӨАТ-ын хууль хэрэгжүүлж байгаа улс орнууд хэдэн хувийн буцаан олголт өгдөг юм бэ. Манай улс хамгийн бага буцаан олголт өгдөг үү?

-Манай улсын хувьд эдийн засгийг бүртгэлжүүлэх тогтолцоог НӨАТ-тай уяж өгсөн. Дэлхийн бусад оронд ч ийм тогтолцоо бий. Гэхдээ энэ нь зөвхөн НӨАТ гэсэн үг биш, тухайн татвартай агуулга нэгтэй боловч өөр нэртэй татварууд байдаг. Бараа, үйлчилгээний татвар эсхүл орлогын татварыг ч энэ буцаан олголтын тогтолцоотой холбож болдог. Дээрх системүүдийн буцаан олголтын хэмжээ нь манай улстай харьцуулахад өндөр байдаг. Жишээлбэл, Солонгост үнийн дүнгийн 10 хувьтай тэнцэх мөнгө буцаан олгодог бол Швейцарьт 7.7, Японд 8, Люксенбург 17, Герман 19, Англи, Австри, Монакод 20, Португали, Грек 23, Дани, Испани, Норвеги, Швед зэрэг оронд 25 хувийг буцаан олгодог жишиг бий.

-Татвар төлөгчдийн тоо нэмэгдэх үү?

-Нэмэгдэнэ. Гол нь НӨАТ төлөгч гэж та, бид буюу худалдан авалт хийж буй эцсийн хэрэглэгчид юм байна гэдгийг иргэдэд ойлгуулж өгсөн нь энэ хуулийн онцлог. Харин НӨАТ суутган төлөгч буюу биднээс бараа, ажил, үйлчилгээгээ борлуулах замаар уг албан татварыг суутган авч улсад төлөх үүрэг бүхий бизнес эрхлэгчдийн тоо нэмэгдсэн судалгаа байна.

Нэмэгдсэн өртгийн албан татварын тухай хуулийн хэрэгжилт сайжирч, улсын төсөвт төвлөрөх татварын орлого нэмэгдэж байгаа нь иргэдэд олгох буцаан олголтын хувь хэмжээг нэмэгдүүлэх нөхцөлийг бүрдүүлж байна. Хуулийн төсөл батлагдаж, бараа, үйлчилгээ худалдан авалтын дараах нэмэгдсэн өртгийн албан татварын буцаан олголтын хэмжээг нэмэгдүүлснээр иргэдийн зүгээс байгууллага, аж ахуйн нэгжид тавих хяналт сайжирч, татварын орлогын бааз өргөжих боломж бүрдэнэ гэж үзэж байгаа.

Categories
мэдээ нийгэм

Хөрөнгө орлогын мэдүүлгийг бүртгэх цахим системийг нээв

АТГ хөрөнгө, орлогын мэдүүлгийг шинэчлэн мэдүүлэх эрхийн https://meduuleg.iaac.mn/ цахим системийг өнөөдөр нээж байна.

Ингэснээр жил бүрийн 2 дугаар сарын 15-ны дотор албан тушаалтнууд хувийн ашиг сонирхлын болон хөрөнгө, орлогын мэдүүлгээ бүртгүүлэх үүрэгтэй хуулийн хэрэгжилтийг хангуулах юм.

Авлигын эсрэг хуулийн 10 дугаар зүйлийн 10.3, Нийтийн албанд нийтийн болон хувийн ашиг сонирхлыг зохицуулах, ашиг сонирхлын зөрчлөөс урьдчилан сэргийлэх 23 дугаар зүйлийн 23.3-т, хуулийн үйлчлэлд хамрагдах албан тушаалтнууд хувийн ашиг сонирхлын болон хөрөнгө, орлогын мэдүүлгээ бүртгүүлэх үүрэгтэйг заасан байдаг.

Цахим системийг АТГ-аас хуульд заасан чиг үүрэг, бүрэн эрхийн хүрээнд хуулийн үйлчлэлд хамрагдах албан тушаалтны хувийн ашиг сонирхлын мэдүүлэг болон хөрөнгө, орлогын мэдүүлгийг бүртгэх, хянах үйл ажиллагааг улсын хэмжээнд нэгтгэн зохион байгуулах зорилгоор нээгээд байна.

Дээрх үйл ажиллагааны хүрээнд төрийн захиргааны болон нутгийн захиргааны нийт 109 байгууллагад 2020 оны мэдүүлгийг бүрдүүлэх албан бичгийг хүргүүлээд байна. Улсын хэмжээнд нийт 109 байгууллага, тэдгээрийн нийт 1704 салбар нэгж дээр хувийн ашиг сонирхлын болон хөрөнгө, орлогын мэдүүлэг (ХАСХОМ)-ийг бүртгэн хүлээн авах юм.

Өнгөрсөн онд 41.382 мэдүүлэгч хөрөнгө, орлогын мэдүүлгээ гаргаж бүртгүүлжээ.

Categories
мэдээ нийгэм

Гавьяат тамирчин М.Уранцэцэг Гиннесийн рекорд эзэмших болжээ

Монгол Улсын Гавьяат тамирчин М.Уранцэцэг Олон улсын жүдо бөхийн холбооноос зохион байгуулдаг IJF World Tour тэмцээнүүдээс хамгийн олон медаль хүртсэн амжилтаар дэлхийн дээд амжилт буюу Гиннесийн рекорд эзэмшихээр болжээ.

Тэрбээр Олон улсын жүдо бөхийн холбооноос /IJF/ зохион байгуулдаг тэмцээнүүдэд 2010-2019 оны хооронд оролцохдоо нийт 35 медаль хүртсэн байна.

Үүнээс 11 нь алт, 11 мөнгө, 13 нь хүрэл медаль байгаа нь ийнхүү Гиннесийн дээд амжилтын эзэн болоход хүргэжээ.

Categories
мэдээ спорт

Чөлөөт бөхийн УАШТ өнөөдөр СТО-д эхэлнэ

Монгол Улсын насанд хүрэгчдийн 2020 оны улсын аварга шалгаруулах тэмцээн өнөөдрөөс буюу нэгдүгээр сарын 3-наас 6-нд Спортын төв ордны “А” танхимд болно.

УАШТ-ий эхний өдөр эрэгтэйчүүдийн 57 кг, 65 кг, 70 кг, 86 кг болон эмэгтэйчүүдийн 50 кг, 55 кг, 59 кг жингийн барилдаанууд тус тус болно. Энэ удаагийн УАШТ-ээс эрхээ авсан бөхчүүд хоёрдугаар сарын 18-23-нд Энэтхэг улсын Дели зохион байгуулах Азийн насанд хүрэгчдийн аварга шалгаруулах тэмцээн болон гуравдугаар сарын 27-29-ндБНХАУ-ын Шиань хотноо зохион байгуулах Азийн олимпын эрх олгох тэмцээнд оролцоно.

Categories
онцлох-нийтлэл туслах-ангилал

Ханбогдод хот байгуулж, өвөлждөг болцгооё

Өмнөговь аймгийн Ханбогд сум манайдаа хамгийн дулаан газар. Ханбогд сум өргөргийн 43 градуст Бээжин 40 градуст, Вашингтон 45 градуст байдаг. Өчигдөр 17 цагийн байдлаар Бээжинд 0 градус, Вашингтонд 1 градус, Ханбогдод -6 гардус байсан. Урд хөршийн дулаан тохь, хаа холын Америкийн номхон далайн баруун хойд бүсэд орших Вашингтоны тав тух Ханбогдод байж болохоор байгаа биз. Ханбогдод хот байгуулъя, өөрсдийн гэсэн дулаан газар арал худалдаж авъя гэж “Өдрийн сонин” хэдэнтээ бичиж ирсэн. Дахиад л бичье.

Улаанбаатарын өвөл хүн амьдрахад үнэхээр хэцүү байдгийг бид бүгдээрээ мэднэ. Дэлхийн хамгийн хүйтэн хот гэж шогширдог. Дулаан газрынхан ийм хүйтэн улсын зовлонг мэдэхгүй л дээ. Хөлдөөд үхчихгүйн тулд нүүрсээ түлж, утаа гаргана. Нүүрс түлэхийг хориглоод сайжруулсан түлш хэрэглэж байгаа ч өмнөх жилүүдээс буурсан болохоос утаа, тоос тортог, халтиргаа гулгаа, хүхрийн хий алга болчихоогүй.

Жилийн жилд том, жижиггүй ханиад хүрдэг хэвээрээ л. Эмнэлгүүд нь ачааллаа дийлэхгүй хонгилоороо дүүрэн өвчтөнтэй л өнждөг. Заавал дулаан хувцаслах хэрэгтэй болдог. Тэр нь үнэтэй. Улсаараа нэг пөөнийсөн хүмүүс л пингвин шиг л явцгааж байдаг. Дэлхий үслэг эдлэлээс татгалзах тухай ярьж байхад бид хичнээн хүсээд ч -40 хэм хүртэл хүйтрэхэд амьтны үс нөмрөхөөс өөр аргагүйд хүрдэг. Тиймээс хөгшид хүүхдээ дулаан өвөлжүүлдэг, өөрсдөө ч очоод өвөлждөг дулаан газартай болохын үүднээс бид Ханбогдыг онцолж бичдэг. Энэ жил өвлийг мартах шахсан урт налгар намар болсон ч ойрын өдрүүдэд өдөртөө -25 хүрч хүйтрээд эхэлээ. Ханбогдоос урагшаа Хятадын хил даваад Өмнөд Монголын Баян нуур аймаг бий.

Одоо бол хотын статустай болсон. Хамгийн эрүүл хүнс, уул уурхай, мал аж ахуй, газар тариаландаа түшиглэн хөгжиж байгаа инновацийн гол төв гэгдэх метрополитан хот. Хэдхэн км-ийн цаана ингэж хөгжиж байхад бид яагаад болохгүй гэж. Манай баячууд өвөл болохоор халуун дулаан газарт очоод өвөлжчихдөг болж. Дулаан орны гайхалтай сайхан арал дээр амарч зугаалж яваагаа постолж харагддаг. Тэдний буруу ч юу байхав. Утаа униар, хүйтнээс дайжаа биз. Боломжтой бол тэгэхээс яахав. Хүн бүр хил дамнан өвөлжөөд байж чадахгүй. Бид нүүдэлчин байлаа гээд үргэлж гадаад орон руу нүүдэллээд байлтай биш. Хил дотроо Ханбогдоо хөгжүүлж тэндээ өвөлждөг болъё. Байшин барилгууд барьж, баян, ядуугүй тэнд амьдарч болно. 12 дугаар сард очоод цагаан сар өнгөрөөгөөд хотдоо ирэхэд болохгүй юм алга.

Орон сууцны асуудлыг нь шийдэж, тэрийгээ очсон хүмүүстээ хөлсөлчихдөг байхад л болоод явчихна. Дэд бүтцийг улам сайжруулж, яваандаа урд хөрш рүү Ханбогдоос хилээр гардаг болж, машинтай Бээжин явчихаж болно. Ер нь ч Монголын баяд, ноёд дээр үеэсээ Бээжинд очиж өвөлждөг л байсан гэдэг. Хүний газрыг диваажин мэт ярьдаг болохоос хажуухандаа диваажин босгож яагаад болохгүй билээ. Энийг ажил хэрэг болгомоор байна. Амьдрал сайхан болно. Хөгшчүүлээ амраадаг болгоё. Хүүхдүүдээ өвчлөхөөс сэргийлье.

Ханбогдод дэд бүтэц хөгжсөн. Сумын төвөөс баруун тийш 40 км-т Монголын хамгийн том уурхай Оюу толгой байгаа. Оюу толгой руу төмөр зам очно. Хар зам очно. Замаасаа өмнө цэвэр усны асуудлаа шийдсэн. Оюу толгойгоос цахилгаанаа шийдсэн. Тэгээд цаг агаар нь дулаахан. Ийм болохоор бид Ханбогдыг онцлоод байдаг юм. Эрдэнэт үйлдвэрийг түшиглээд хот байгуулчихсан. Багануурын уурхайг түшиглээд Багануур дүүрэг бий болсон. Уул уурхайгаа дагаад энэ сумыг хөгжүүлье. Заримд нь хоосон мөрөөдөл мэт их холын санагдаж болох юм. Зүтгэж хийвэл тэр байтугай бүтээдэг шүү дээ, хүн төрөлхтөн. Бид ч бас тэдний эс ширхэг. Газар нутаггүй ард түмэн далай дээр хот сүндэрлүүлж байна шүү дээ.

Яагаад ганц байгаа дулаан газраа хөгжүүлчихэж болохгүй гэж. Хорь, гучин жилийн өмнө бид өнөөдрийн технологийн дэвшил, хүн төрөлхтний ямар болох тухай ид шид мэт ярьдаг байсан. Түүнээс өмнөх үеийн тухай яриад ч хэрэггүй биз. Одоо хэн ч гар утас хараад гайхахгүй, гайхдаг хүн байвал шоолуулж, хочлуулаад дуусна биз дээ.

Зэс ихтэй учраас газрын илч бий болоод цас тогтдоггүй, хүйтэн жавар тогтохгүй. Нутгийн өөрөө удирдах байгууллага ч харгалдах биш дэмжээд явах хэрэгтэй. Үүнийг дагаад Ханбогд сум хөгжинө. Аялал жуулчлалын бүс болно. Цаг хугацаа өнгөрөхөөр хотын статус яригдана.

Манай улстөрчид элдэв популист санаа уралдуулж олноос онцгойрох гэхийнхээ оронд “Өдрийн сонин”-ы энэ санал санаачилгыг дэмжиж, бодит болгооч. Үүнийг санаачилж дэмждэг улстөрч гараад ирвэл нийтээрээ санал өгөөд гаргаад ирнэ. Ханбогд руу хотынхон бид ч өвөлдөө нүүх гээд байгаа юм биш. Их нүүдэл аль хэдийнэ эхэлсэн. Үүнийгээ дагаад шаардлага хэрэгцээнүүд дахиад л бий болж байгаа.

Ханбогдын хажуу хавийнх нь сумд эзгүй эл хуль болж байгаа юм билээ. Залуучууд бүгд энэ сум руу нүүдэл хийж байна. Ажлын байртай, тавтай тухтай, дулаан газар болохоор заавал хот газар бараадах шаардлага тэдэнд алга. Тэнд газрыг том томоор авч байна л гэнэ. Бизнесийнхэн маань ч нэг юм бодно байгаа. Барилгын бизнесийг тэнд цэцэглүүлж болж байна. Дахиад шинэ шинэ зам тавьж болж байна. Үйлдвэрлэл, үйлчилгээ хөгжүлж, цэцэрлэг сургууль байгуулж, хийе, бүтээе гэвэл ажлаас их юм алга. Сүүлийн үед аяллын маршрутад Ханбогд сумыг оруулдаг болж. Хамрын хийдийг энергийн төв гэдэг бол Ханбогдын Дэмчигийн хийдийг мөн л энергийн уурхай гэцгээдэг. За тэгээд энэ говьд сая жилийн өмнөх үлэг гүрвэлийн олдвор чинь зэстэй зэрэгцээд хэвтэж байдаг. Хүний өөрийнгүй л сонирхоно. Томоос том байгалийн музей байгуулчихъя.

Доторх үзмэр нь Ханбогдоор нэг хөглөрч байгаа юм чинь. Байгаль цаг уур, аялал жуулчлалын томоохон бүс, дотоодын гайхалтай аралтай болоход цааргалах, хориглох юм огт алга. Ханбогдоо хөгжүүлээд бүгдээрээ хил дотроо өөрийн гэсэн диваажин дулаан хоттой болох боломж байна.

Categories
мэдээ нийгэм

Нэгдүгээр сарын 3-нд болох үйл явдлууд

09.30 цагт ГССҮТ-д тус төвийн Эрчимт эмчилгээ болон Хүүхдийн тасгийг ашиглалтад хүлээн авах ёслол болно.

10.00 цагт Төрийн ордонд УИХ-ын чуулган хуралдана.

11.00 цагт ЦССҮТ-д “Цусны донорын Үндэсний өдөр”-ийг тэмдэглэнэ. Утас: 99550999, 94982857

11.40 цагт Өдрийн сонины Асуух эрхийн танхимд “Монгол хүний бодит орлогыг ирэх арван жилийн дотор хоёр дахин нэмэгдүүлье” санаачилгыг танилцуулна.

15.00 цагт МУИС-ийн Номын санд Төрийн шагналт түүхч Д.Өлзийбаатарын “Лхүмбийн хэрэг” номын нээлт болно.