Month: January 2020

Categories
онцлох-нийтлэл туслах-ангилал

Г.Нэргүй: Иргэд үнс нурмаа ил задгай хаяснаас болж түймрийн эрсдэл үүсч байна

НОБГ-ын Гамшгаас урьдчилан сэргийлэх хэлтсийн дарга, хурандаа Г.Нэргүйтэй ярилцлаа.

-Өнгөрсөн онд нийслэлийн онцгой байдлын газар хэрхэн ажилласан бэ?

-Өнгөрсөн онд нийслэлийн хэмжээнд 3148 удаагийн аюулт үзэгдэл буюу гамшигт ослын дуудлага ирлээ. Үүний 2890 буюу 91.8 хувийг объектын галт түймэр эзэлсэн. 251 буюу 7.9 хувийг хайх аврах ажиллагаа, үлдсэнийг нь ой хээрийн түймэр эзэллээ. Ер нь нийслэлийн гамшиг ослын дуудлагын ихэнхийг объектын галт түймэр эзэлж байна гэсэн үг л дээ. Ялангуяа гэр хороололд энэ үзэгдэл их байна. Үүний гол учир шалтгаан нь цахилгааны аюулгүй байдлаас үүдэлтэй байна л даа. Мөн зуух, пийшингийн аюулгүй байдалд тун чиг анхаарах хэрэгтэй байна. Үнс нурмаа иргэд ил хаяж байна. Үүнээс улбаалаад түймэр гарах эрсдэл ихээхэн үүсч байна. Объектын галт түймэр их гарч буй бас нэгэн шалтгаан бол бага насны хүүхдийг гэрт харгалзах хүнгүйгээр орхих. Хүүхдүүд цахилгаан утас, электрон бараа, лаа шүдэнзээр тоглож байгаад л гал гаргаж, тэндээс нь гал түймэр үүдэж байна шүү дээ. Үүнд эцэг эхчүүд анхаарах ёстой.

-Энэ бүгдээс хамгийн түгээмэл шалтгаан нь юу байна вэ?

-Мэдээж ил гал гаргах. Үнс нурмаа иргэд зориулалтын таглаатай саванд хиймээр байна. Ил задгай тавьчихаар цог нь салхинд туугдаад л хашаа, гэр, байшинд оч үүсгэж галт түймэр үүсгээд байна. Яндангийн цооролтоос хамгаалсан төмөр хамгаалалт мөн чухал. Бас нэг асуудал байдаг. Манай эрчүүд бараг бүгд өөрсдөө гэрийнхээ цахилгаанаа янзалчихдаг. Уг нь мэргэжлийн хүмүүсээр цахилгааны гэмтлийг янзлуулах ёстой шүү дээ. Цахилгаан хэрэгсэл, кабель утас шалбархай байхыг анзаарахгүй шүү дээ, иргэд. Энэ нь түймрийн харангыг дэлдэж байна. Мөн машин техникийн буруу ашиглалт хүртэл энд орно. Хүйтний эрч чангараад ирэхээр машинаа доороос нь ил галаар халааж, тэр нь машины моторыг шатаах, түүнчлэн машин шатаж, дэлбэрэх нөхцөлийг хүртэл бүрдүүлж байна.

-Өмнөх оноос дуудлага хэдэн хувиар өссөн бэ?

-2018 онд 3046 удаагийн гамшигт осол байсан бол энэ онд 3148 болж, дуудлага 3.9 хувиар өссөн. Объектын галт түймэр бүр 8.7 хувиар өсчихлөө. 2018 онд 1204 хүнийг гамшиг ослоос авран хамгаалж байсан бол, энэ онд 1345 болж өссөн. Аварсан хөрөнгийн хэмжээ мөн өссөн. 21 тэрбум байсан бол энэ жил 42 тэрбум бол өслөө.

-Галт түймэрт өртөж хэчнээн хүн амь насаараа хохирсон бэ?

-2018 оноос буурсан үзүүлэлттэй байгаа шүү. 38 байсан бол 2019 онд 21 болсон. Том хүн 17, хүүхэд дөрөв байсан л даа. Харин түлэгдсэн 33 байсан бол 2019 онд 18 болж буурсан байнаа.

-Ус цаг, уурын гаралтай аюулт үзэгдэл хэр байв?

-2018 онд хүчтэй салхи шуурга хоёр, аадар бороо тав байсан. Энэ жил хүчтэй салхи шуурга байсангүй. Харин хүчтэй аадар бороо хоёр байлаа.

-Биологийн гаралтай аюулт үзэгдлийн талаар ярихгүй юу?

-2018 онд шүлхий нэг удаа гарсан бол энэ онд шүлхий бол гараагүй. Харин гахайн мялзан гэх өвчний гурван удаагийн тохиолдол гарлаа. Хүний үйл ажиллагаатай осол мөн байгаа. Зам тээврийн осол 38 удаа гарсан. Усны ослын 16 дуудлага ирсэн. Үйлдвэрийн осол нэг гарсан. Барилгын осол бол гараагүй.

-Өнгөрсөн онд сайжруулсан түлштэй холбоотой нэлээн ачаалалтай ажилласан байх. Тийм үү?

-Засгийн газрын 62 дугаар тогтоол гарсан гэдгийг та мэдэж байгаа байх. Түүхий нүүрсийг хориглох тухай тогтоол шүү дээ. Өнгөрсөн аравдугаар сараас эхлээд л сайжруулсан түлшийг галлагаанд ашглаж ирсэн. Дөнгөж эхэлж байх үед тав, зургаан хүн амь насаа алдсан харамсалтай явдал гарсан. Бид бүгд мэдэж байгаа. Энэ үеэс эхлэн Нийслэлийн онцгой комисс онцгой байдал зарлаж, 24 цагаар нийслэлийн шуурхай штаб байгуулж ажилласан. Энэ штаб Нийслэлийн мэргэжлийн хяналтын газар, цагдаагийн газар, онцгой байдлын газар, эрүүл мэндийн газраас албан хаагчид 24 цагийн жижүүртэй ажиллаж байгаа.

-Хүний амь нас юунаас болж эрсдэв ээ гэдэг асуулт бий шүү дээ. Сайжруулсан шахмал түлшнээс болчихов уу гэдэг асуудал яригдсан байх, мэдээж?

-Энэ түлшний дээжийг Монгол Улсын итгэмжилсэн таван том лаборатори шинжилсэн. Шахмал түлш бол стандартын дагуу байна. Хүнд хоргүй юм билээ гэдэг хариу гарсан. Мөн ОХУ, БНХАУ, БНСУ-ын лаборатори шинжилгээ хийхэд мөн л стандартын дагуу гэх хариу гарсан шүү дээ.

-Юундаа байсан юм бэ, тэгвэл?

-Галлагааны арга зааварчилгаа болон зуухны аюулгүй байдалтай холбоотой гэж үзсэн. Тэгээд мэргэжлийн байгууллагуудаар гурван төрлийн зөвлөмжийг нийслэл дүүргийн албан хаагчид хуваарийн дагуу хоёр удаа хүргэж ажилласан байгаа. Одоо бол сайжруулсан түлшийг иргэд хэрэглээд сурчихсан.

Хордлогын дуудлага зогсчихоогүй, ирж байгаа. Гэхдээ багассан. Энэ дуудлага өгч байгаа хүмүүс пийшин зуухны битүүмжлэлийг хангаагүй, цууралт болон онгорхой цоорхойг анзаардаггүй, янзалдаггүй, яндангаа хөөлдөггүй, яндангийн хаалтыг хаалттай орхидог гэх мэт түгээмэл асуудлаас болж, ийм асуудал гарч байгаа юм.

-Өчигдөр хэдэн дуудлага ирэв, энэ асуудлаар?

-Хоногийн мэдээ дээр 16 өрхийн дуудлага ирлээ. Гэрээр нь зөвлөгөө өгөөд буцаасан байгаа. Эмнэлэгт хордлогод орсон дөрвөн хүн хэвтэн эмчлүүлж байна.

-Түүхий нүүрсийг хулгайгаар түлэх хүмүүс бас байна шүү дээ. Та өөрөө ч энэ талаар мэдэж байгаа байх. Тийм үү?

-Тиймээ, байгаа. Энэ дээр Мэргэжлийн хяналтын байгууллага ажиллаж, зөрчлийн хуулиар торгож, арга хэмжээ авч байна. Ноднин жил аваад хадгалчихсан байгаа иргэдийн нүүрсийг худалдаж аваад зөвшөөрөлтэй байгууллагуудад өгч байна. НМХГ, НОБГ, НЦГ хамтран сайжруулсан шахмал түлшийн түгээлт, нийлүүлэлт, борлуулалт, нөөцөд хяналт тавиад ажиллаж байгаа. Сайн картын хяналтыг мөн тавьж байна. Түгээлтэд Зил-130 автомашин 28 ширхэг гарчихсан ажиллаж байгаа. Өндөрлөг газар амьдардаг иргэдэд хүрч үйлчилнэ. Гэрт нь хүргэж байгаа гэх үү дээ.

-Та манай уншигчдад сайжруулсан түлш түлэх зааварчилгаа өгөхгүй юү?

-Юун түрүүнд иргэд пийшин, зуухныхаа онгорхой цоорхойг таглаж, бөглөх ёстой. Онгорхой, цоорхойгоор нь л угаарын хий гараад битүү орчинд угаар үүсч байгаа юм. Мөн яндангаа хөөлж, яндангийн агаар таталтыг байнга шалгах хэрэгтэй. Яндангийн хаалтыг мөн хаахгүй байх ёстой. Заавал хагас нээлттэй, зуухыг дүүртэл түлш чихэхгүй байх ёстой. Шаардлагатай гэвэл Таван толгой ХХК-гийн зөвлөмж өгөх бригад мөн бий. Энэ штабаас иргэд үйлчилгээ авч болно.

-Танайд ирж буй гал түймрийн дуудлага ихэсч байгаа байх. Хүйтний эрч чангарчихлаа…

-Арваннэгдүгээр сарын 1-нээс эхлээд л гэр хорооллын өрхийн цахилгааны үнийн тарифыг тэглэчихэж байгаа шүү дээ. Бүр дөрөвдүгээр сарын 1 хүртэл. Тэгэхээр манай иргэд цахилгаан хэрэгслийг шөнийн цагаар хэрэглэж, цахилгааны ачаалал үүсгэж, улмаар шөнийн цагийн гал түймрийн дуудлага ихэсч байна. Угаалгын машин шатахаас эхлээд л, эд хөрөнгө, эрүүл мэндээрээ хохирох асуудал үүсч байна. Шаардлагатай биш бол шөнийн цагаар олон цахилгаан хэрэгсэл залгаж хономооргүй байна. ЕБС-ийн амралт мөн эхэллээ. Гэр хороололд оршин суудаг эцэг эхчүүд бага ангийн хүүхдийг харгалзах хүнгүйгээр цоожлоод явчихдаг. Энэ үед хүүхдүүд нөгөө түймрийн эрсдэлийг гаргаад байна л даа.

-Баяр, амралтын өдрүүд эхэлж байна. НОБГ-ын бие, бүрэлдэхүүн өндөрсгөсөн бэлэн байдалд ажиллах уу?

-Тэгнэ. Манайхан баярын ёслолдоо орчихоод караокед ордог. Тэгчихээд нэлээн халсан хүмүүс тэндээсээ гараад хүйтний улиралд осгох, тохиолдол их байсан. Өнгөрсөн онд. Энэ давтагдахгүй гэх газаргүй. Тиймээс байгууллагууд шинэ жилээ тэмдэглэхдээ байгууллагынхаа албан хаагчдад тавих анхаарал халамжийг сулруулмааргүй байна. Үүнд төрийн байгууллагууд анхаарал тавьж байгаа. Түүнчлэн осол, гамшгаас байгууллага болон тухайн иргэн урьдчилан сэргийлж анхаарал тавих нь юунаас ч илүү чухал.


Categories
мэдээ цаг-үе

Дасгал хөдөлгөөний хаан гэгддэг гүйлтийн ач тус

Эрүүл амьдрах хамгийн энгийн бас үр дүнтэй гурван чухал арга бол тогтмол дасгал хөдөлгөөн хийх, эрүүл хооллох, хорт зуршлаас хол байх. Хүн юу идэж уухаас шалтгаалж бие эрүүл, эсвэл өвчин зовуурьтай байх эсэх шалтгаалдаг. Тогтмол хөдөлгөөн хийдэг хүмүүс чийрэг биетэй, стресс бухимдалгүй байж чаддаг. “Дасгал бол анагаах ухаан” гэж үг хүртэл бий. Долоо хоногт 150 минут буюу өдөрт 30 минутаар тав хоног дасгал хийх нь ямар ч төрлийн эмээс илүү эрүүл мэндэд тустай гэсэн дэлхий нийтийн судалгаа байдаг. Чөлөөт цагаараа спорт зааланд очиж дасгал хийх, иога, аэробик хийх, янз бүрийн спортоор хичээллэх, ууланд авирах зэрэг олон арга бий. Гэвч хамгийн энгийн, үр дүнтэй, хялбар дасгал хөдөлгөөн бол гүйлт юм. Гүйлт нь таргалалт, чихрийн шижин, зүрхний өвчин, цусны даралт ихсэх, цус харвах, зарим төрлийн хорт хавдар, жингийн илүүдэл, үе мөчний өвчнөөс урьдчилан сэргийлэх боломжтой. Мөн гүйх болон алхах нь таны сэтгэл санааны болон оюун санааны чанарыг эрс сайжруулдаг байна. Өглөө бүр тогтмол гүйж хэвшвэл эрүүл мэнддээ маш том хөрөнгө оруулж байгаа хэрэг. Гүйх нь үнэгүй, хаана ч хийж болох дасгал учраас дэлхий нийтээрээ гүйхийг хоол идэж унтдаг шигээ л амьдралынхаа хэвшил болгох болжээ. Хэрвээ та гүйхийг чухалд тооцдоггүй, хэвшил болгож амжаагүй байгаа бол энэхүү нийтлэлийг уншаад үзээрэй. Гүйлтийн ач холбогдлын талаар бэлтгэлээ. Гүйлтийг эмч, мэргэжилтнүүд дасгал хөдөлгөөний хаан хэмээдэг.

ГҮЙХИЙН АЧ ТУС ХЭМЖЭЭЛШГҮЙ

1. Илүүдэл жингээс сална

Гүйснээр бодисын солилцоо идэвхжиж калори шатдаг. Гэхдээ жигд хурдаар олон минутаар гүйх нь хурдтай богино хугацаанд гүйснээс хамаагүй илүү калори шатаадаг байна. Гүйлтийн зам дээр тогтмол хурдаар 30 минут гүйхэд маш их калори шатааж, өөх хайлдаг. Тиймээс фитнессээр хичээллэдэг хүмүүс гүйлтийн зам дээр гүйх юм уу алхаж илүүдэл калорио заавал шатаадаг.

2. Үе мөчний өвчнөөс сэргийлнэ.

Тогтмол гүйдэг хүний үений холбогч эд, нурууны зөөлөн эдийн шингэний эргэлт хурдасдаг байна. Ингэснээр шохойжилт, нурууны суулт зэрэг үе мөчний өвчнөөс ангижирдаг аж. Гүйлт нь ясны массыг ихэсгэж, илүү бат бэх болгодог сайн талтай. Өвдөгний үений үрэвсэлтэй хүмүүсийн дунд судалгаа хийхэд гүйдэг хүн нэг ч байдаггүй гэнэ.

3. Хөдөлгөөний дутагдалд хэзээ ч орохгүй

Өдөржин суугаа ажил хийдэг хүмүүс хөдөлгөөний дутагдалд маш амархан орж, үе мөч янгинаж өвдөн, шохойжиж, нурууны суулттай болдог. Хүн хөгширч биш, хөшиж үхдэг гэсэн үг байдаг шүү дээ. Харин тогтмол гүйдэг хүн хэзээ ч ийм аюулд өртөхгүй. Тэд үргэлж хөнгөн шингэн, эрч хүчтэй байдаг.

4. Стресс бухимдалгүй болно

Дасгал хөдөлгөөн хийхэд цусны эргэлт сайжирдаг. Та хэрвээ стресстээд, өдөр тутмын амьдралдаа түүртэн бухимдаад нэг л болж өгөхгүй байгаа бол өглөө эрт босоод 30 минут идэвхтэй гүйчихээд байхад л энэ бүх асуудал шийдэгдэх нь ээ. 2013 онд анагаахын эрдэмтэд хулганыг гүйлтийн цагираг дээр гүйлгэхэд антидепресс буюу стрессийн эсрэг гормон ялгарч байжээ. Долоо хоногт гучхан минут гүйхэд л нойр хулжих, айдас түгшүүрт автах, хэт санаа зовох зэрэг эмгэгүүдийг арилгаж, төвлөрөлт сайжирдаг байна. Өөртөө зориулж цаг гарган, стрессээ зөв аргаар тайлаад сурчихвал насан туршийн зөв дадал болж амьдрал сайн тал руугаа өөрчлөгдөх нь мэдээж.

5. Тархины үйл ажиллагаанд сайнаар нөлөөлнө

Гүйлт нь төв мэдрэлийн системийг амраадаг. Ингэснээр цусан хангамж давхар нэмэгдэж оюун ухааны ажиллах чадварыг нэмэгдүүлнэ. Өглөө гүйгээд тархиа сэргээчихвэл өдрийн турш эрч хүчтэй ажиллаж, өдрийг үр бүтээлтэй өнгөрүүлдэг болохоор хүмүүс өглөө гүйхийг ихэвчлэн сонгодог байна.

6. Хорт хавдраас урьдчилан сэргийлнэ

Гүйж, алхаж хөдөлгөөн хийснээр дархлааны эсүүд сэргэдэг. Улмаар хорт хавдар өвчнөөс сэргийлдэг байна. Америк, европчууд хорт хавдар тусах магадлал бага байдаг нь тэдний гүйх зуршилтай холбоотой гэнэ. Хоол тэжээлийн сэтгүүлд гарснаар 170 тархвар судлалын судалгаагаар тогтмол хөдөлгөөн нь хорт хавдрын эрсдэлийг бууруулдаг гэжээ. Үүнээс гадна хорт хавдартай буюу химийн эмчилгээ хийлгэж буй хүн гүйснээр амьдралын чанар сайжирдаг аж.

7. Нас уртасна

Тогтмол дасгал хийж эхэлснээр таны нас уртасч эхэлнэ. Гүйж эхэлснээр тамхичин хүн тамхи их татдаг ???наас гарч насаа дөрвөн жилээр уртасгадаг бол тамхи татдаггүй хүн гурван жилээр уртасгаж болдог. Тамхиа үргэжлүүлэн татсаар байгаа ч гүйж байх юм бол 2 жил хагасаар насаа сунгадаг гэнэ. Харин хорт хавдраар өвдсөн хүмүүс гүйлтээр хичээллэвэл таван жил орчмоор насаа уртасгах бол зүрх судасны өвчтэй хүмүүс гүйснээр дөрвөөс таван жил удаан амьдрах боломжтой болдог гэсэн анагаахын судалгаа гарчээ.


ГҮЙЖ ЭХЛЭХИЙН ӨМНӨ АНХААРАХ ЗҮЙЛС

ŸХэрвээ та хэт их таргалалттай юмуу 40-өөс дээш настай эсвэл зүрх судасны өвчтэй бол гүйж эхлэхийн өмнө эмчид үзүүлж хяналтанд орох хэрэгтэй. Байнга дасгал хөдөлгөөн хийдэггүй анхлан гүйж эхлэх гэж байгаа хүнд ч энэ зөвлөгөө хамаатай гэнэ.

ŸЭхлээд хурдтайгаар алхах буюу жогин (jogging) хийж байгаад яваандаа удаан хурдаар гүйж эхэлбэл эрсдэл багатай. Бас шантрахгүй байх давуу талтай гэнэ. Гүйлт алхалт хоёрыг хослуулж ч болно, таны сонголт.

ŸГүйж эхлэхийн өмнө биеэ сайн халаах нь зөв гэнэ. Орноосоо босоод шууд гүйж эхэлбэл биед гэнэт их ачаалал өгч, шөрмөс татах зэрэг сөрөг дагавартай.

ŸГүйх замаа маш сайн тооцоолох. Аль болох өгсүүр биш, тэгш гадаргуутай замаар гүйвэл тогтмол хурдаа хадгалахад тустай. Хэрвээ та амьсгалын замын ямар нэг өвчлөл, зовуурьтай бол машин замын хажуугаар гүйгээд хэрэггүй. Мөн өглөө ажил цуглах, орой ажил тарах үе буюу оргил цагаар гүйхгүй байх нь дээр. Цэцэрлэгт хүрээлэн, томоохон хотхоны зориулалтын зам дээр гүйх нь хамгийн тохиромжтой.

ŸГүйх үед хөлсөөр дамжин их хэмжээний шингэн алдагддаг тул ус сайн уух хэрэгтэй. Гүйхийн өмнө, дараа нь ус уух нь зөв. Гарт эвтэйхэн хөнгөн усны саванд ус хийж авч явахыг зөвлөж байна.

ŸАгаар нэвтрүүлдэг, хөнгөн ултай гутал сонгоорой. Хувцасны хувьд даавуун, биед эвтэйхэн хувцас эсвэл хөлс шингээгчтэй тусгай спорт хувцас ч өмссөн болно. Гол нь таны сонгосон гутал хөлд эвтэйхэн байх, холгож, тулахгүй байх хэрэгтэй шүү.

ŸЗуны улиралд гүйхдээ өдрийн ид халуун үеэр гүйхгүй байвал зохино. Мөн нарны хамгаалалттай тос түрхэж, саравчтай малгай өмсвөл зүгээр.

ŸГүйж ирснийхээ дараа хүйтэн, бүлээн шүршүүрт булхаад гарвал хөлсний булчирхай зангирч өвчин орохоос сэргийлнэ.

ŸГүйхийн өмнө нэг их юм идсэний хэрэггүй. Учир нь нозоорч, бие хүндэрдэг. Өл дарах хэмжээний ганц ширхэг банана юм уу зүсэм талх идээд гарахад л хангалттай.

ХЭЗЭЭ ГҮЙВЭЛ ТОХИРОМЖТОЙ ВЭ

Та өдрийн аль ч цагт гүйж болно. Гэхдээ өглөөний цэвэр агаарт гүйх нь хамгийн тохиромжтой, үр дүнтэй гэнэ шүү. Яагаад гэвэл өглөөний агаар хамгийн цэвэр байдаг тул амьсгалын замын эрхтнүүд сэргэж, цэнэглэгддэг аж. Уушги цэвэрлээд зогсохгүй уушги устах, уушгинд наалдах өвчнөөс сэргийлдэг. Амьсгалын замын өвчин ханиад томуу, сүрьеэ, багтраа зэрэг өвчин олох магадлал маш ихээр багасдаг. Өглөө эртлэн босоод биеийн тамирын хувцас, хөнгөн спорт гутал өмсөөд хэрвээ хүсвэл чихэвчээр дуртай дуугаа эсвэл хэрэгтэй мэдээ мэдээлэл, подкаст сонсон 30 минутаас нэг цаг орчим гүйхэд тэр өдрийнхөө эрч хүчийг бараг л нөхдөг байна. Өдөр эсвэл орой гүйхээр өөртөө цаг гаргалаа гэж бодоход янз бүрийн ажил ундарч гүйлтээ таслах магадлал их байдаг учраас өглөө гүйх нь хамгийн тохиромжтой нь тодорхой байгаа биз. Хэрвээ та илүү холын зайнд гүйх гэж байгаа бол амралтын өдрийг сонгох нь зүйтэй. Хэт хол гүйвэл бие махбод ядарч, унтаа байдалд ордог.

А.МӨНХЗУЛ

Categories
мэдээ онцлох-нийтлэл туслах-ангилал

Ч.Сосормаа: Орчин үеийн ардчилсан улс орнууд бүхэлдээ сонгуулийн зардлыг хязгаарлаж байна


“Шилэн нам” авлигын эсрэг түншлэлийн санаачлагч Ч.Сосормаатай ярилцлаа.

-УИХ-ын сонгуулийн тухай хуулийн төслийг баталлаа. Сонгуулийн системийн талаарх маргаан, эмэгтэйчүүдийн квотын төлөөх тэмцлийн дунд хуулийн бусад агуулга, чухал заалтуудыг анзааралгүй өнгөрөөчих шиг болов. Таны багийнхны хийсэн улс төрийн санхүүжилтийн судалгааны үр дүн, зөвлөмжүүд төсөлд тусгагдаж чадсан уу?

-Монгол төрийн аюулгүй байдал хилээ манах буутай цэргээс илүүтэй төрөө манах төрийн түшээдийн сонгуулиас хамаарах цаг үед бид амьдарч байна. Төр дотроосоо л өтдөг. Төрийн улс төрийн албаны үүдэн хаалга болсон сонгуулийн санхүүжилт ил тод, хяналттай байж төр авлигаас ангид байх урьдчилсан нөхцөл бүрдэнэ. “Шилэн нам” авлигын эсрэг түншлэлээс “Улс төрийн санхүүжилтийн ил тод байдал, авлигын эрсдэлийн үнэлгээ” чанарын судалгааг өнгөрсөн онд хийж гүйцэтгэсэн. Судалгаанд сонгуулийн ба намын санхүүжилтийн тайлагнал, ил тод байдал, хяналт, хариуцлагын тогтолцоог иж бүрнээр судалж, засан сайжруулах санал, зөвлөмжийн хамт УИХ-ын гишүүн бүрт хүргүүлсэн. Харамсалтай нь эдгээр санал, зөвлөмжүүд бараг тусгагдаагүй харагдаж байна. Бид Монголын өнөөгийн нөхцөл ба олон улсын хөгжлийн чиг хандлагыг харьцуулан жишээ баримт, кейстэй судалгаа хийсэн юм. Олон нийт сонгуулийг мөнгөнөөс ангижруулахыг шаардаж байна. Харамсалтай нь Сонгуулийн тухай хуулийн төсөлд ач холбогдол муутай өмнөх заалтууд яг хэвээр хадгалагдан батлагдлаа. Өөрөөр хэлбэл, сонгууль мөнгөний уралдаан, урцалдаан байсаар байх болно гэсэн үг. Тухайлбал, УИХ-ын сонгуулийн тухай хуулийн төслийн 51.1 -д Төрийн аудитын дээд байгууллага сонгуулийн зардлын дээд хязгаарыг тогтооно. Ингэхдээ 51.2-т заасны дагуу нутаг дэвсгэрийн хэмжээ, байршил, өрхийн ба сонгогчдын тоог харгалзана гэж заасан байна. Гэтэл өнөөгийн хуульд ч байгаа эдгээр үзүүлэлтүүд хангалттай аргачлал болж чаддаггүй тул ҮАГ-аас намуудтай зөвшилцөөд, сонгуулийн үеийн зах зээлийн үнэд тулгуурлаад зардлын дээд хязгаарыг тогтоодог. Бусад улс оронд эдгээр үзүүлэлтээс гадна инфляцийн түвшин, эдийн засгийн өсөлт, хүн амын дундаж орлогыг итгэлцүүр болгон, харьцуулан индексжүүлэх аргачлал хэрэглэх нь түгээмэл. Гэтэл бид зах зээлийн хөөсөрсөн үнэд тулгуурлаж, зардлаа тогтоодог хэвээр үлдэж байна.

-Танай судалгааны тайланд Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн сонгуулийн зардлын дээд хэмжээ ОХУ-ын Ерөнхийлөгчийн сонгуульд нэр дэвшигчийн зардлын 70 хувьд дөхөж байна гэж үзсэн байсан…

-Энэ үнэн. 2017 оны зургадугаар сард Ерөнхийлөгчийн сонгууль болсон. ҮАГ-аас Ерөнхийлөгчийн ээлжит сонгуульд нэр дэвшигч 3.9 тэрбум, нэр дэвшүүлэгч намын зардлын дээд хэмжээ 6.8 тэрбумаар тогтоосон. Нийлбэр дүнгээр 10.7 тэрбум болно биз дээ. 2018 оны гуравдугаар сард ОХУ-ын ерөнхийлөгчийн сонгууль болсныг бид мэднэ. Тус сонгуулийн зардлын дээд хязгаар 400 сая рубль буюу тухайн үеийн ханшаар 16 тэрбум орчим төгрөг болж байсан. Манайх 1.8 сая сонгогчидтой бол тэднийх 108 сая гаруй сонгогчидтой буюу манайхаас 100 дахин илүү. Зүй нь бол бид тэднээс наанадаж 10 дахин бага мөнгөөр сонгууль явуулах ёстой биз дээ. Зарим хүмүүс сонгуулийн зардлын дээд хязгаарт заавал хүргэх албагүй, энэ бол дээд тааз гэдэг. Гэтэл бодит амьдралд тэр дээд таазын төлөө мөнгөний уралдаан болдог. Далдуур ч ихээхэн зарцуулж байгаа. Тэгэхээр сонгууль бол маш их мөнгө тэр дундаа бохир мөнгөний бизнес болчихоод байна. Шалтгаан нь юуны өмнө зардлын дээд хязгаараа үндэслэлтэй тогтоох бодлого хэрэгжүүлэхгүй байгаатай холбоотой. Мөн сонгуульд зарцуулсан мөнгөө дараа нь төрийн мөнгөөр нөхдөг, улмаар дараагийн сонгуулийн хөрөнгөө бас төсвөөс ил ба далд хэлбэрээр хулгайлдаг гинжин хэлхээ бүрджээ. ЖДҮ-ийн хэрэг бол үүний тод жишээ. Ийм тогтолцоонд мэдлэгтэй чадвартай, шударга хүмүүс сонгогдох боломж улам багасдаг. Тэр тусмаа эмэгтэйчүүд, залуучууд мөнгөний босгыг давж, нэр дэвших нь юу л бол. Сонгуулийн тухай хуулийг боловсруулахдаа хэд хэдэн хүчин зүйлсийг харгалзан үзэх ёстой болов уу. Төрөөс сонгох ба сонгогдох эрхийг хангах, олон улсын хөгжлийн чиг хандлагыг харгалзах, сонгуулийн зардлыг бүхэлд нь бууруулах, сонгуулийн санхүүжилтийн ил тод байдал, хяналт, хариуцлагын тогтолцоог уяж өгөх зэрэг асуудлууд юм. Орчин үеийн ардчилсан улс орнууд бүхэлдээ сонгуулийн зардлыг хязгаарлаж байна. Хамгийн сүүлийн жишээ гэхэд Өмнөд Солонгос, Чили, Франц улсууд сонгуулийн зардлаа бууруулсан улсуудын жишээнд орж байна. Бразил улсад сонгуулийн зардлыг 25 хувиар бууруулахад нэр дэвшигчид тэр дундаа дундаж давхаргын төлөөлөл 9-10 хувиар нэмэгддэг болохыг тогтоосон байдаг.

-Төрийн үүрэг бол сонгох, сонгогдох тэгш эрхийг хангах явдал байдаг.

-Төрөөс сонгуулийн зардлыг бууруулахын тулд төсвийн шууд ба шууд бус дэмжлэг олгодог жишиг олон улсад нийтлэг байдаг. Тухайлбал, олон хүнээс бага хэмжээний хандив цуглуулахыг дэмжиж дүйцүүлсэн урамшуулал олгодог улс ч байна. Япон улс жилд 5.36 их наяд ДНБ-ээрээ дэлхийд гуравдугаар байрт ордог, чинээлэг иргэдтэй улс. Энэ улс сонгуулиа хамгийн бага зардлаар явуулдгаараа дэлхийд алдартай. Төрөөс нь намууд ба нэр дэвшигчдийн танилцуулга, мөрийн хөтөлбөрийг нэгдсэн журмаар хэвлэж өгч, байршуулдаг. Манайд ч гэсэн төрөөс нэгдсэн журмаар хэвлээд баг, хороодоор дамжуулаад тойргийн сонгогчдод нь хүргэж болно шүү дээ. Энэ бол төсвийн шууд бус дэмжлэгийн нэг хэлбэр. Мөн нэр дэвшигч бүрийн зургийг нэгдсэн журмаар самбарт байршуулж болно. Ингэснээр эмх цэгцтэй, хэмнэлттэй болно.

-УИХ-ын сонгуулийн тухай хуулийн төсөлд “Сонгуулийн тайлангийн хяналт, нээлттэй, ил тод байдал” гэсэн зүйл, заалтууд орсон нь дэвшил болсон уу?

-Сонгуулийн зардлын хяналт дүр эсгэсэн төдий байгаа. УИХ-ын сонгуулийн хуулийн төсөлд нам ба нэр дэвшигчид зардлын тайлангаа хувийн аудитын байгууллагаар хянуулж,төрийн аудитын байгууллагад илгээх ба төрийн аудитын байгууллага хүлээж авснаас 60 хоногийн дотор хянаж дүнг нийтэд мэдээлнэ гэсэн өмнөх заалт бараг хэвээр орсон харагдана лээ. Хүн харахад шалгаад, хянаад, нийтэд мэдээлэх юм байна гэж ойлгогдохоор боловч зөвхөн дүнг буюу хоёр хуудас ч хүрэхгүй дүгнэлт олон нийтэд мэдээлнэ гэсэн үг. Энэ товч тоймоос хэн ч, юу ч олж харж чадахгүй. ҮАГ сонгуульд оролцогч нам, нэр дэвшигчийн зардлыг нэг бүрчлэн хянаж, баримтыг шалгаж, ухаж чадахгүй л болов уу. Зөвхөн тэдний ирүүлсэн цаасан тайланг хянаж бүр бүдүүлгээр хэлбэл цаасан тайланд дурьдагдсан тоог нэмж, хасч үзэхэд таарч байна гэсэн дүгнэлт л хийж өгч байгаа хэрэг. Энэ заалт өмнөх Сонгуулийн тухай хуульд байсан. Энэ заалтын дагуу ҮАГ-аас УИХ-ын сонгууль, Ерөнхийлөгчийн сонгуульд нэр дэвшигчид ба намуудын дансыг ч шалгах эрх мэдэлгүй, зардлын тайлангийн хэдэн тоог шалгаад хязгаарлагдмал дүгнэлтийг өмнөх сонгуулийн дараа гаргаж байсан. Тиймээс ҮАГ-ын эрх мэдлийг өргөжүүлж, сонгуулийн зардлын тайланд бүрэн хэмжээний аудит хийлгэдэг, санхүүгийн баримтуудыг шалгадаг, зөрчил гаргавал мөнгөн торгуулийн арга хэмжээ авдаг эрх мэдэлтэй болгох хэрэгтэй байна. Түүнчлэн улс төрийн намын ба сонгуулийн хяналтаар мэргэшсэн бүтцийг бүрдүүлж, аудиторуудыг чадваржуулах зайлшгүй хэрэгцээ шаардлага байгаа юм. Ер нь намын ба сонгуулийн санхүүжилтийг нэг цонхоор хардаг байх нь зүйтэй болов уу. Сонгуулийн тухай хуульд сонгуульд оролцох намууд нэг жилийн өмнөөс намд хандив өгсөн, мөн сонгуулийн үеийн хандивлагч нарын нэрсээ ҮАГ илгээх үүрэгтэй. Гэтэл намын санхүүжилтийг хянаж, шалгах эрх ҮАГ-т байдаггүй хэвээр үлдсэн. Өөрөөр хэлбэл намын сонгуулийн зардлыг бүрэн гүйцэт, үнэн зөв шалгая гэж байгаа бол өмнөх дөрвөн жилийн санхүүгийн тайлантай заавал танилцаж, шалгасан байх хэрэгтэй биз дээ.

-Сонгуулийн тухай хуулийн бас нэг зорилго бол шударга сонгууль зохион байгуулах. Сонгуулийн үеэр бэлэн мөнгө тараах, санал худалдан авах асуудлыг шинэ хуулиар зохицуулж чадсан уу?

-Хяналт маш чухал. Хичнээн сайн хууль хийгээд хяналтгүй бол хэрэгжихгүй. Сонгуулийн үед баруун солгойгүй бэлэн мөнгө тараадаг гэдгийг хүн бүр мэднэ. Гэтэл мөнгө тараасан аль намын хэн гэдэг нэр дэвшигч шийтгүүлсэн талаар баримт хомс. Улаан цайм илчлэгдсэн тохиолдолд менежер нь шийтгүүлээд нэр дэвшигч нь УИХ-ын гишүүн болоод явчихсан тохиолдлууд ч гарсан. 2017 оны Ерөнхийлөгчийн сонгуулийн үеэр санал татах гэж мөнгө, эд зүйл тараасан тухай 184 гомдол, мэдээлэл Цагдаагийн байгууллагад ирсэн байна. Цагдаагийн байгууллага нэгийг нь ч нотолж чадаагүй гэдгээ мониторинг хийж ажилласан төрийн бус байгууллагад албан бичгээр хариу ирүүлсэн байна билээ. Мөнгө, эд зүйлс тараадгийг нь хүн бүр мэдээд, мэдээлэл явуулаад байдаг ч цагдаа нь нотлож чадахгүй нийгэмд бид сонгууль зохион байгуулж байна шүү дээ. Монгол Авлигатай тэмцэх бие даасан байгууллагатай улс. Харамсалтай нь энэ байгууллага сонгуулийн үеийн мөнгө тараах санал худалдан авах гэмт хэргийг асуудалд оролцдоггүй зөвхөн төрийн албан хаагчид буюу “цагаан захтан”-ы хэргүүдийг харьяалдаг юм. Гэтэл төрийн албаны авлигын эх сурвалж сонгуулиас эхэлж байна. “Цоргыг нь хаахгүй бол усыг нь шавхаж барахгүй” гэдэгтэй адил сонгуулиар тогтсон мөнгөн бүрхүүлтэй төрийн тогтолцоог авлигаас салгах гэж АТГ ажилладаг л болчихоод байна. Бас нэг анхаарал татсан асуудал бий. Нэр дэвшигчид нэр дэвшүүлэх үйл ажиллагаа дууссанаас хойш гурав хоногийн дотор Хөрөнгө орлогын мэдүүлгээ АТГ өгөх үүргийг хуулийн төслийн 31.1-т тусгажээ. Өмнөх хуульд ч энэ заалт байсан. Гагцхүү АТГ нэр дэвшигчийн ХОМ хүлээн аваад юу хийх нь тодорхойгүй, өөрөөр хэлбэл тэд шалгадаггүй зөвхөн хадгалдаг байсан. Олон нийтэд ч ил танилцуулах зохицуулалт байхгүй. Энэ оромдох байдал дахин хуульчлагдаж байх шиг байна.

-Манайд сонгогчдын боловсрол ямар түвшинд байна вэ?

-Саналаа худалдаж байгаа иргэн эрх чөлөөгөө худалдаж байгаатай адилхан юм. Таныг мөнгөөр худалдаад авсан тул таны өмнө амлалтаа биелүүлэх шаардлага байхгүй болсон гэсэг үг. “Таны хүссэн бүхнийг өгөөд байдаг төр танд байгаа бүх эрх мэдлийг булааж авдаг” гэж энэ. Энэтхэгийн Сонгуулийн комиссын дарга асан ноён Курайшитай уулзах завшаан надад тохиосон удаатай. Тэр эрхэм Сонгуулийн комиссын үндсэн үүрэг бол сонгогчдын боловсролыг дээшлүүлэх явдал мөн гэдгийг ч олон улсын хурал дээр онцлон дурдаж байсан. Тэрвээр сонгуулийн боловсрол олгоогүй иргэдийн дунд сонгууль явуулах ямар эрсдэлтэйг яс махандаа мэдэрсэн хүн. Тиймээс ч сонгогчдын боловсролын реформыг улс төрчдийн эсэргүүцэл дундуур зүтгэсээр хийсэн нь эдүгээ олон улсад шилдэг жишээ болж байна. Манай СЕХ-ны үндсэн чиг үүргийн нэг сонгогчдын боловсрол зайлшгүй байх ёстой ч Сонгуулийн шинэ хуульд энэ тухай дурдаа ч үгүй байна. Товчхондоо Сонгуулийн хуулийг харахад шинэчлэлийн агуулга орж ирээгүй харагдана. Цаг хугацаанд шахагдаж, түргэн түүхий хийсэн хууль урт наслахгүй нь мэдээж.

Categories
мэдээ цаг-үе

Оны онцлох алба хаагч Б.Мөнхжаргал: Би гурван үе дамжсан цагдаагийн алба хаагч

Нийслэлийн цагдаагийн удирдах газрын мөрдөн шалгах газрын хүнд гэмт хэрэгтэй тэмцэх хэлтсийн эрүүгийн мөрдөгч, цагдаагийн ахмад Б.Мөнхжаргалтай ярилцлаа. Тэрбээр энэ онд онц ноцтой хүн амины хэргийг илрүүлж “Оны онцлох алба хаагч”-аар шалгарсан юм.

-Оны онцлох алба хаагч болсон танд баяр хүргэе. Ажлын гараагаа хаанаас эхэлж байв. Цагдаагийн албанд хэдэн жил ажиллаж байна вэ?

-Би Өмнөговь аймгийн Цогтцэций сумаас ажлын гараагаа эхэлж байлаа. Тэр цагаас хойш 10 жил өнгөрчээ. Энэ хугацаанд нийслэлийн дүүргийн цагдаагийн хэлтсүүдэд хэсгийн байцаагч, эрүүгийн төлөөлөгчөөр ажилласан. 2019 оны нэгдүгээр сарын 3-ны өдрийн тушаалаар Нийслэлийн цагдаагийн удирдах газрын, хүнд гэмт хэрэгтэй тэмцэх хэлтэст эрүүгийн мөрдөгчөөр ажиллаж байна.

-Цогтцэцийд хэсгийн төлөөлөгчөөр томилогдож очсон уу. Таныг анх ямар нөхцөл байдал угтаж байв?

-Анх Цогтцэцийд томилогдож очиход Өмнөговь аймаг харьцангуй хөгжил сайтай аймаг учраас хангалтын байр болон орчин нь дажгүй сайн байсан. Тэнд жижүүрийн офицероор анх ажиллаж байсан.

-Хүнд гэмт хэрэгтэй тэмцэх хэлтэс ямар хэргүүд дээр ажилладаг вэ?

-Хүн амины хэрэг, бага насны хүүхэд хүчиндэх, дээрэмдэх гэмт хэргүүд дээр ажилладаг. Дүүрэг болгон дээр л гарсан энэ төрлийн хэргүүд дээр эрүүгийн мөрдөгч нарыг чиг үүргээр хангаж, хамтарч ажилладаг.

-Онц ноцтой хэргүүд дээр ажилладаг юм байна. Хүнд, жигшүүртэй хэргийн газарт очихдоо сэтгэл зүйгээ хэрхэн бэлтгэдэг вэ?

-Цагдаагийн байгууллагын алба хаагч бүр л онц ноцтой гэмт хэрэг дээр очиж ажилладаг. Тэр болгон дээр очоод харж чадахгүй, эсвэл сэжиглээд ч юм уу ажиллаж чадахгүй байна гэдэг өөрөө байж боломгүй зүйл. Төрийн соёмбо болон дүрэмт хувцсандаа итгэж найдаж явдаг болохоор муу юм бодолгүйгээр хийх ёстой ажил маань гэж бодоод л ажилладаг.

-Та 10 орчим жил цагдаагийн байгууллагад ажиллажээ. Энэ хугацаанд айдаст автуулсан ямар хэргүүд дээр ажиллаж байв?

-Хүн амины гэмт хэрэг, дээр нь бага насны хүүхдийн хүчингийн гэмт хэрэг бол өөрөө үргэлж иргэдийг айдаст автуулж байдаг жигшүүртэй хэргүүд. Бид гэмт хэрэг үйлдсэн этгээдийг олж тогтоох чиглэлээр түргэн шуурхай ажиллах нь хамгийн чухал байдаг. Тиймээс хүнд гэмт хэрэг үйлдэгдсэн газар очоод нотлох баримт эрж хайх тал дээр бүх анхаарлаа хандуулан ажилладаг.

-Та ямар онцлох үзүүлэлтээр оны онцлох алба хаагчаар шалгарав. Энэ онд онцлох ямар хэрэг дээр ажиллав?

-2019 оны есдүгээр сарын 14-15-нд шилжих шөнө Сүхбаатар дүүргийн нутаг дэвсгэрт Сэлбэ голын дагуу биедээ олон тооны шархтай эмэгтэйн цогцос олдсон гэх дуудлага мэдээлэл цагдаагийн байгууллагад бүртгэгдсэн. Энэ хэрэг дээр дөрвөн хоног ажиллаж, нотлох баримт цуглуулж, мэдээ мэдээлэл авч гэмт хэрэгтнүүдийг Хан-Уул болон Сонинохайрхан дүүргийн нутаг дэвсгэрээс дайчлан баривчилсан. Миний хувьд энэ жил дээрэм, хүн амь, хүчингийн нийт 105 хэрэг дээр ажилласан.

-Албаныхаа онцлогийн талаар танилцуулахгүй юу. Онц ноцтой хэрэгтнүүдийн араас хөөцөлдөнө гэдэг амар биш байх?

-Эрүүгийн цагдаагийн алба бусад албадаа бодвол онцлогтой. Эрүүгийн мөрдөгч хүнд маш олон чадвар, давуу тал байх ёстой. Тухайлбал, гэмт хэргийн мэдээ мэдээлэл, материал цуглуулахад хаана ямар танилтай байхаас шалтгаална. Танил талаа ашиглаад л эрэн сурвалжлахад ашиг тустай нотлох баримтуудыг олох боломжтой байдаг.

-Та дүүргийн цагдаагийн хэлтсүүдэд мөрдөгчөөр ажиллаж байсан гэсэн. Гол төлөв ямар хэргүүдэд ажиллаж байв. Онцлоод ярихгүй юу?

-Сүхбаатар болон Сонгинохайрхан дүүргүүд гэр хороолол ихтэй. Энэ ч утгаараа орон байр болон автомашины хулгайн гэмт хэрэг дээр голчлон ажиллаж байсан.

-Хэргийн мөрөөр ажиллаад мухардах тохиолдол гарах байх. Шантарч байв уу?

– Ихэвчлэн 4,5 хоног ч биш сар, жил тэрнээс ч их хугацаагаар нэг хэрэг дээрээ ажиллах тохиолдол гардаг. Хэргийн үнэн зөвийг олж тогтоохын тулд ингэж сар жилээр ч хамаагүй тасралтгүй мөрдөн шалгах ажиллагаагаа үргэлжлүүлэн ажилладаг. Гэмт хэрэг илрүүлэх үед мухардах үе байдаг ч шантарч няцаж орхилгүй дахин нягталж, юун дээр алдав, юуг дутуу орхив гэж дахин эхнээс нь шалгалтын ажлыг эхлүүлдэг.

-Та удам дамжсан цагдаа бил үү?

-Би гурван үе дамжсан цагдаагийн алба хаагч. Миний өвөө мөрдөгч байсан. Аав маань дотоодын цэрэг болон цагдаагийн байгууллагад насаараа ажиллаад цагдаагийн хурандаа цолтой гавьяаны амралтаа авсан. Би цагдаагийн гэр бүлд өссөн. Өвөө бүр эрүүгийн мөрдөгчөөр ажилладаг байсан. Бөх удамшдаг гэдэг шиг өвөөгийн ген цусанд маань байдаг болов уу гэж боддог юм.

-Ирээдүйн зорилгоосоо хуваалцахгүй юу?

-Хүссэн мэргэжилээ эзэмшсэн болохоор санасан зорьсондоо хүрэх гээд л хичээж явна. Ажиллаж байгаа хугацаандаа улсын хэмжээнд үйлдэгдэж байгаа гэмт хэргийн гаралтыг бууруулах, үүний тулд ямар арга хэмжээ авах вэ гэдэг дээр үргэлж толгойгоо ажиллуулж санаагаа чилээж явдаг юм. Онц ноцтой гэмт хэргийн илрүүлэлтийн хувийг нэмэгдүүлэх зорилго тавиад л ажиллаж байна. Энэ дашрамд Нийслэлийн цагдаагийн удирдах газрын нийт бие бүрэлдэхүүн, хүнд гэмт хэрэгтэй тэмцэх хэлтсийн хамт олондоо шинэ оны мэнд хүргэе.

Categories
мэдээ нийгэм

Иргэн бүр эрүүл мэндийн цахим бүртгэлтэй болно

Эрүүл мэндийн салбарыг бүрэн цахимжуулах шат дараатай алхам хийж байна. Тодруулбал, өнгөрсөн онд ЭМДЕГ, Даатгалын сангийн үйл ажиллагаа бүрэн цахимжсан юм. Тэгвэл энэ онд иргэн бүрийн эрүүл мэндийн мэдээллийг нэгтгэсэн нэгдсэн дата сантай болно.

Энэ сан эрүүл мэндийн үйлчилгээ авах үед таны өвчний түүх болон эмчилгээ, оношилгоо, шинжилгээний мэдээллүүдийг эмч нар дундын мэдээллийн системээс мэдэх боломжийг бүрдүүлэх юм. Улмаар иргэд үзүүлсэн эмнэлэг бүртээ дахин шинжилгээ өгч, рентген зураг авахуулах шаардлагагүй болно гэж Цахим эрүүл мэнд төслийн мэргэжилтэн н.Алтанхуяг ярьж байна.

Энэ системийг ирэх 9-10 дугаар сард бүрэн ашиглалтад оруулж, эрүүл мэндийн салбарт нэвтрүүлэхээр төлөвлөжээ.

Categories
мэдээ спорт

2020 онд болох даамын тэмцээний хуваарь

Монголын даамын холбооны 2020 оны тэмцээн, уралдааны хуваарь гарлаа.

Categories
мэдээ нийгэм

Сүхбаатар аймгийн төвийн цэвэрлэх байгууламж барих гэрээнд гарын үсэг зуржээ

Image result for Цэвэрлэх байгууламж

Монгол Улс Азийн хөгжлийн банкны санхүүжилтээр Өвөрхангай, Архангай, Өмнөговь, Дорноговь, Булган, Дундговь, Хэнтий, Хөвсгөл, Сүхбаатар аймгуудад хоногт 3000 куб метр бохир ус цэвэрлэх хүчин чадалтай цэвэрлэх байгууламж барина. Өвөрхангай, Архангай аймгийн төвийн цэвэрлэх байгууламжийн ажил дуусаж, ашиглалтад орсон. Мөн Дорноговь аймгийн цэвэрлэх байгууламжийн барилга угсралтын ажил 40, Булган аймгийн цэвэрлэх байгууламжийн барилга угсралтын ажил 52, Хөвсгөл аймгийн цэвэрлэх байгууламжийн барилга угсралтын ажил 55, Хэнтий аймгийн цэвэрлэх байгууламжийн барилга угсралтын ажил 10 хувийн гүйцэтгэлтэй байгаа аж. Өчигдөр “Сүхбаатар аймгийн төвийн цэвэрлэх байгууламж болон бусад туслах үйлчилгээний ажлууд”-ыг гүйцэтгэх гэрээнд гарын үсэг зуржээ.

Categories
мэдээ нийгэм

Баярын цэнгүүний үеэр халаасны хулгайн гэмт хэрэг бүртгэгдээгүй

Image result for Улаанбаатарын мөнгөн шөнө

Жил бүрийн XII сарын 31-нд Сүхбаатарын талбайд “Улаанбаатарын мөнгөн шөнө” шинэ жилийн цэнгүүн зохион байгуулдаг уламжлалтай. Тэгвэл “Улаанбаатарын мөнгөн шөнө” баярын цэнгүүний үеэр халаасны хулгайн гэмт хэрэг бүртгэгдээгүй байна. Нийслэлийн цагдаагийн удирдах газарт өнгөрсөн шөнө нийт 1200 гаруй дуудлага мэдээлэл иргэдээс иржээ.

Categories
мэдээ нийгэм

Согтуугаар жолоо барьсан 15 зөрчлийг илрүүлжээ

Тээврийн цагдаагийн алба өнгөрсөн шөнө 353 дуудлага хүлээн авснаас зам тээврийн ослын шинжтэй 301 зөрчлийг шалгасан байна. Улсын хэмжээнд согтуугаар тээврийн хэрэгсэл жолоодсон 15 зөрчлийг илрүүлж гарч болзошгүй хор уршгаас сэргийлжээ.

Өнгөрсөн шөнө зам тээврийн ослын улмаас нэг хүний амь хохирч, хоёр хүн бэртжээ. 12 дугаар сар гарснаас хойш согтуугаар автомашин жолоодсон 907 зөрчил, согтуугаар зам тээврийн осол гаргасан 39 тохиолдол бүртгэгдсэн байна.

Шинэ жилийн баяртай холбогдуулан тус алба төв конторт ажиллаж байгаа 80 алба хаагч, ДХИС-ийн Цагдаагийн сургуулийн 150 сонсогчийг нийслэлийн гудамж, замд хөдөлгөөн зохицуулагчаар хүч нэмэн ажилл

Categories
мэдээ нийгэм

21.2 мянган иргэний тэтгэврийг өнөөдрөөс нэмлээ

Монгол Улсын Засгийн газрын тогтоолоор, Олон хүүхэд төрүүлсэн болон ажилласан жилийн болзол хангасан нөхцөлөөр эрт тэтгэвэр тогтоолгосон иргэний тэтгэврийг 50 мянган төгрөгөөр нэмэх тогтоол өнөөдрөөс хэрэгжиж эхэллээ.

1991-1994 онд тэтгэвэр тогтоолгосон 44 мянган иргэний 21.2 мянга нь Нийгмийн даатгалын сангаас тэтгэвэр авч байна. Эдгээрийн 14.4 мянга буюу 68 хувь нь олон хүүхэд төрүүлсэн нөхцөлөөр, 3.8 мянга буюу 18 хувь нь ажилласан жилийн болзол хангасан үндэслэлээр эрт тэтгэвэр тогтоолгосон юм. Ажилласан жил цөөн, тэтгэврийн хэмжээ нь бага байгааг харгалзан дээрх 21.2 мянган иргэний тэтгэврийг нэмлээ.