Month: July 2019

Монгол Улсын цагдаагийн байгууллага, дотоодын цэргийн үүсэж хөгжсөний 98 жилийн ой өнөөдөр тохиож байна.

Монголын цагдаагийн байгууллагын үүсэл хөгжил нь 1865 онд анх Монголд арван тавны цагдаа бий болсноор эхэлсэн түүхтэй. Улмаар Ардын хувьсгалын анхны жилээс цагдаагийн алба нь Цэргийн яамны харьяа мэдэлд ажиллаж байв. 1924 оноос аймаг, орон нутаг, хошуудад салбар байгуулагдан өргөжиж байжээ. Харин цагдаагийн байгууллагын одоогийн бүтэц нь 1962 онд байгуулсан Улсын цагдан сэргийлэх ерөнхий газраас үндэстэй юм.

Мөн энэ жил Эрүүгийн цагдаагийн албаны 85 жилийн ой мөн тохиож байна. Монголын цагдаагийн байгууллагын удирдах бүрэлдэхүүний дийлэнх нь энэ албан ажиллаж байсан түүхтэй. Орчин цагийн Эрүүгийн цагдаагийн алба нь дүн шинжилгээ, гүйцэтгэх ажлын шугамаар үндэстан дамнасан зохион байгуулалттай гэмт хэрэгтэй тэмцэх чиг үүргээ амжилттай хэрэгжүүлж, гэмт хэрэгтэй тэмцэх тэргүүлэгч хамт олон болохоор зорин ажиллаж байна. Эрүүгийн цагдаагийн албаны түүхт 85 жилийн ойг тохиолдуулан баярын хурал, шагнал гардуулах ёслол өнөөдөр Мөрдөн байцаах албаны хурлын танхимд боллоо.

Энэхүү үйл ажиллагаанд Цагдаагийн ерөнхий газрын Тэргүүн дэд дарга, цагдаагийн хурандаа Р.Отгонжаргал, дэд дарга, цагдаагийн хурандаа Ж.Болд тэргүүтэй Зөвлөлийн гишүүдийн төлөөлөл болон төв орон нутгийн цагдаагийн газрын Эрүүгийн цагдаагийн тасгийн дарга, ахлах мэргэжилтэнүүд оролцсон юм.

Энэ үеэр Цагдаагийн ерөнхий газрын Эрүүгийн цагдаагийн албаны дарга, цагдаагийн хурандаа Б.Даваажавын хэлсэн үгийг та бүхэндээ бүрэн эхээр нь хүргэж байна.

“Эрүүгийн цагдаагийн албаны үе үеийн удирдлага, ахмад ажилтан, албан хаагч, хамтран ажилладаг байгууллагын удирдлага, ажилтнууд та бүхний энэ өдрийн амрыг эрье. Ардын хувьсгалын болон цагдаагийн байгууллагын 98, Эрүүгийн цагдаагийн албаны 85 жилийн ой, “Цагдаагийн алба хаагчийн өдөр”-ийн баярын мэндийг Эрүүгийн цагдаагийн албаны даргын зөвлөлийн гишүүдийн нэрийн өмнөөс болон хувиасаа дэвшүүлье.

Анх 1934 оны 02 дугаар сард Цагдан сэргийлэх байгууллагад гүйцэтгэх ажил эрхлэх тусгайлсан чиг үүрэгтэй гүйцэтгэх ажлын тасгийг байгуулсан нь анхны зохион байгуулалттай бүтэц болж, өнөөдрийн Эрүүгийн цагдаагийн албаны үндэс суурь тавигдсан гэдгийг та бүхэн мэдэж байгаа.

Тэр цаг үеэс өнөөдрийг хүртэл түүхийн бүхий л цаг хугацаанд Эрүүгийн цагдаагийн алба нь төр засаг, түмэн олныхоо амар төвшин, аюулгүй байдлыг сахин хамгаалж ирсэн түүхэн гавьяатай билээ. Энэхүү гавьяаг энэ албатай ажил, амьдралаа холбож, мэдлэг чадвар, оюун ухаан, бие сэтгэлээ зориулсан үе үеийн удирдлага, ахмад ажилтан, албан хаагчид та бүхний хичээл зүтгэл, хоёргүй сэтгэлийн үр дүн гэдгийг бахархан тэмдэглэж хэлмээр байна.

Бид бүхэн албаныхаа түүхт 85 жилийн ойг ажлын үр дүн, ололт амжилтаар дүүрэн тэмдэглэн өнгөрүүлэхийг зорьж нийт 56 ажил, арга хэмжээг төлөвлөж, хэрэгжүүлээд байна. Тухайлбал:

Бид түүхт албаныхаа залгамж халаа болж, энэ цаг үед ажиллаж байгаадаа бахархаж, албаныхаа нэрийг өндөрт өргөж, хуулиар харьяалуулсан гэмт хэрэгтэй гүйцэтгэх ажлын шугамаар тэмцэх, мөрдөн шалгах чиг үүргээ хуулийн хүрээнд шударгаар, нэр төртэй хэрэгжүүлж ажиллана гэдэгт итгэл төгс байна.

Эрүүгийн цагдаагийн албаны түүхт 85 жилийн ойн баярт уригдан оролцож байгаа Цагдаагийн ерөнхий газрын удирдлага, ахмад ажилтан, албан хаагчид,зочид Та бүхэндээ ажлын амжилт, амьдралд тань сайн сайхан бүхнийг хүсье” гэж хэллээ.

Өнгөрсөн долоо хоногт баяр наадмын өдрүүд тохиосон. Энэ үеэр хүмүүс хөдөө гадаа явж, голын эргээр амардаг. Долдугаар сарын 11-нд Мойлтын тохойд амарч байсан есөн настай хүү усанд живж байхыг харсан нэгэн хүү шууд л үсрэн орж аварсан байдаг. Уг үйл явдал цахим орчинд хүчээ авч, баатарлаг гавьяа байгуулсан хүүг алдаршуулаад байгаа билээ. Тус аврагч хүүтэй ярилцлаа.

---

-Сайн байна уу? Өөрийгөө манай уншигчдад танилцуулахгүй юу?

-Намайг Жаргалан овогтой Тэмүүжин гэдэг. Би арвантаван настай, “Тэмүүжин өрлөг” сургуулийн наймдугаар ангийг сая төгссөн. Намар 9а ангид орно. Ангийн маань багшийг Батцэцэг гэдэг. Математикийн багш. Манай анги таван охин, 33 хөвгүүнтэй.

-“Тэмүүжин өрлөг” цэргийн сургалттай шүү дээ. Ерөнхий боловсролын сургуулиудаас юугаараа онцлог вэ?

-Хичээлийн хөтөлбөр бол ерөнхий боловсролын сургалттай адилхан. Түүнээс гадна давхар цэргийн мэдлэг олгодог. Орой 18:00 цагт хоолноосоо өмнө жагсаалын бэлтгэл хийдэг. Анх долдугаар ангид байхад нэг удаа карентинд гарч байсан. Түүнээс хойш гараагүй. Курсдээ орохоор 14-18 хоногоор карентинд гарна.

-Анх таван наснаасаа эхэлж сэлж сурсан гэсэн. Өмнө нь ингэж хүүхэд живж байгаа тохиолдолтой таарч байсан уу?

-Өмнө нь таарч байгаагүй.

-Долдугаар сарын 11-ний өдөр яг юу болсон юм бэ?

-Өдрийн 11:30 цагийн үед нэлээд халуун байсан. Би ахтайгаа, хоёр дүүтэйгээ цуг сэлчихээд уснаас гарахад 12:30 цаг болсон байлаа. Тэгээд эрэг дээр жараахай барьж байсан юм. 12:50 цагийн үед дээрээс хүмүүс голын хоёр эргээр “Авраарай, авраарай” гээд гүйлдээд байсан л даа. Би юуг нь ч мэдээгүй гол руу хартал нэг хүүхэд ус залгичихсан орилж ч чадахгүй, уснаас нэг ил гараад нэг далд ороод байсан. Тэр үед би юу ч бодолгүй шууд гол руу орсон. Тэр хүүхдийг авч гарч ирээд наад талын эрэг дээр амьсгааг нь авахуулж, тайвшруулж гайгүй болгоод цаад талын эрэгт нь гаргаж өгсөн. Ээж, аав нь хүүхдээ тэврээд баярлалаа гээд уйлаад байсан.

-Ээж, аав нь чамтай эргэж холбоо барьсан уу?

-Эргэж холбоо бариагүй.

-Тэр үед голын эргээр хэр их хүн байсан бэ?

-Баяр наадам болж байсан болохоор голын эргээр нэлээн олон хүн байсан. Гэвч гол руу орох зоригтой хүн байгаагүй.

-Тэр хүүхэд чамаас хэр зайтай байсан юм. Чи хэр зайнд сэлж хүүг аварсан бэ?

-Надаас 3-4 метрийн зайтай байсан. Би үсрээд орсон болохоор нэг их хол сэлээгүй.

-Хэр гүн байв. Чи голын тэр хэсэгт урьд нь сэлж байсан юм уу?

-Урьд нь ах нартайгаа цуг сэлдэг байлаа. Тэр хэсэгт үсэрч ордог байсан юм. Ах нарыг байхгүй үед бол ганцаараа айгаад ордоггүй байсан л даа. Яг тэр хэсэгт 2,5 метрээс дээш гүнтэй гэж сонссон.

-Хүүхэд живж байхыг хараад юу бодогдсон бэ?

-Тухайн үед би өөрөө ч сандарчихсан байсан. Аварчих юмсан л гэж бодсон. Тэгээд л шууд үсрээд орсон байх.

-Цэргийн сургуульд сурдаг, хүүхэд аварсан туршлагатай болчихлоо. Мэдээж өөрөө сэлэх дуртай юм чинь усчин аврагч болох талаар бодож байв уу?

-Тэр талаар бодож үзээгүй. Өөрийгөө золиослоод хүн аварна гэдэг хэцүү шүү дээ. Би цэргийн сургуульд сурдаг болохоор цэргийн хүн болно л гэж боддог.

-Гэр бүлээ танилцуулаач. Танайд чамаас өөр сэлдэг хүн бий юү?

-Манайх ам бүл дөрвүүлээ. Аав, ээж, дүүгийн хамт амьдардаг. Аавыг маань Жаргалан гэдэг. Аав минь сэлдэг л дээ. Ээжийг маань Уранчимэг гэдэг. Дүүг Билгүүтэй гэдэг. Аав, ээж хоёр хувиараа ажил эрхэлдэг.

-Танай гэр Мойлтын тохойд байдаг юм уу эсвэл зусландаа түр амарч байв уу?

-Манайх 2000 оноос хойш тэнд байгаа. Гэхдээ одоо хотод амьдардаг л даа, сүүлийн үед зундаа л очдог болсон.

-Тэр хавиа хэр сайн мэдэх вэ?

-Таван наснаасаа тэнд тоглож сэлж өссөн болохоор тэр хавиа гарын арван хуруу шигээ сайн мэднэ. Газрыг нь ч андахгүй. Энэ хавьд хүүхэд орж болохгүй цүнхээлтэй, тэнд сэлж болно гээд баримжаа сайтай. Ах нар маань бүгд сэлдэг болохоор ах нартайгаа явж байгаа үедээ л тэр хэсэг рүүгээ орж сэлдэг. Гол руу явахдаа том хүнгүй явдаггүй. Заавал гэрийнхнээсээ зөвшөөрөл авч том хүнтэй цуг явдаг л даа.

-Хүүхэд аварсан гэхэд нь аав, ээж нь юу гэж байв. Зэмлүүлэв үү, магтуулав уу?

-Загнаагүй ээ. Болж байна, тэгж байгаад өөрөө живчихвий гэж л хэлсэн.

-Ер нь тэр хавиар зундаа голын эргээр хүмүүс их амардаг уу?

-Тийм ээ. Хүмүүс зөндөө ирж амардаг. Амрах гэхээсээ илүү архи л уудаг. Хүүхдээ анхаарч харж байгаа хүн бараг харагддаггүй. Ихэнх нь машиныхаа ард суугаад архи ууж байдаг.

-Тэдгээр хүмүүст хандаж хэлэх үг бий юү?

-Архи ууж болно оо. Гэхдээ өөрсдөдөө тааруулж хэрэглээд, хүүхдэдээ анхааралтай байгаарай л гэж хэлье дээ.