Month: May 2019

Олон Улсын Парламентын Холбоо болон Монгол Улсын Их Хурлаас хамтран зохион байгуулж буй Тогтвортой хөгжлийн зорилгын хэрэгжилтийн асуудлаарх Олон Улсын Парламентын Холбооны Ази, Номхон далайн бүсийн хоёрдугаар чуулган хоёр дахь өдрөө үргэлжилж, өнөөдөр /2019.05.28/ дөрөвдүгээр хуралдааны дараа төлөөлөгчид гурван сэдвийн хүрээнд тус бүр дугуй ширээний хэлэлцүүлэг зохион байгууллаа. Хэлэлцүүлэг “ТХЗ-ын хэрэгжилтийг хангахад гүйцэтгэх парламентын үүрэг оролцоо”, “Эрүүл мэнд ба бусад асуудал” болон “Уур амьсгалын өөрчлөлт ба бусад асуудал” гэсэн сэдвийн дор явагдаж, энэ үеэр парламентчид Тогтвортой хөгжлийн зорилтын хэрэгжилтийг хэрхэн сайжруулах талаар туршлага, санал бодлоо солилцсон юм.

“Уур амьсгалын өөрчлөлт ба бусад асуудал” хэсгийн хэлэлцүүлгийг УИХ-ын гишүүн, УИХ-ын Тогтвортой хөгжлийн зорилтын дэд хорооны дарга А.Ундраа даргалаа.

Хэлэлцүүлгээр орон орны төлөөлөгчид өөрийн оронд тулгамдаж буй уур амьсгалын өөрчлөлт, хэрэгжүүлж буй арга хэмжээ болоод цаашид хэрхэн хамтран ажиллах боломжийн талаар санал солилцож, байр сууриа илэрхийлэв. Тухайлахад, Фижи Улсын төлөөлөгч хэлэхдээ, уур амьсгалын өөрчлөлт болоод авах арга хэмжээний хүрээнд зөвхөн парламентын түвшинд ярилцах бус гамшиг, уур амьсгалтай холбоотой гамшигтай тэмцэх, дасан зохицох чадавхийг бэхжүүлэх, үндэсний бодлого, стратеги, төлөвлөлтөд уур амьсгалын өөрчлөлттэй холбоотой асуудлыг тусгахад залуучуудын дуу хоолойг хүргэх, уур амьсгалын сөрөг нөлөөллийг бууруулах, дасан зохицох, эрт илрүүлэхэд чиглэгдсэн боловсролыг дээшлүүлэх шаардлагатай гэсэн байр суурь илэрхийлж байлаа. Шинэ Зеланд Улсын төлөөлөгч хэлэхдээ, сүүлийн жилүүдэд олон зуун мянган хүний амь нас, эд хөрөнгөд хохирол учруулсан далайн хар салхи, газар хөдлөлт, галт уулын дэлбэрэлт зэрэг байгалийн гамшгийн гол шалтгаан нь дэлхийн дулааралтай холбоотой. Үүнд Номхон далайн орнуудын асуудлыг хөндөх шаардлага үүсээд байна. Учир нь дэлхийн дулаарлын улмаас арлын орнууд усанд живэх аюулд өртөөд байна. Үүнээс улбаалж дүрвэгсдийн тоо өсөх магадлал бий болно. Иймд хүлэмжийн хийг бууруулж, ногоон хөгжлийн бодлого болоод сэргээгдэх эрчим хүчийг хөгжүүлэхэд анхаарч хамтран ажиллах шаардлага тулгараад байна гэв. Хэлэлцүүлэг даргалагч УИХ-ын гишүүн, УИХ-ын Тогтвортой хөгжлийн зорилтын дэд хорооны дарга А.Ундраа хэлэлцүүлгээ дүгнэж, шаардлагатай саналаа Төгсгөлийн баримт бичигт тусгуулахаар болов

Төрийн ордонд хоёр дахь өдрөө үргэлжилж байгаа Тогтвортой хөгжлийн зорилгын хэрэгжилтийн асуудлаарх Олон улсын парламентын холбооны Ази, Номхон далайн бүсийн хоёрдугаар чуулган өнөөдөр /2019.05.28/ гурван салбар хуралдаантай болсон бөгөөд нэг салбар хуралдаанаар нь “Эрүүл мэнд ба бусад асуудал” сэдвийг хэлэлцлээ.

Энэхүү хэлэлцүүлгийг НҮБ-ын Ази, Номхон далайн Эдийн засаг, нийгмийн комиссын Байгаль орчин, хөгжлийн хэлтсийн Тогтвортой хөгжлийн асуудал хариуцсан мэргэжилтэн Рикардо Мисиано даргалав. Монгол Улсын Их Хурлыг төлөөлж Улсын Их Хурлын гишүүн, Олон улсын парламентын холбооны Ардчилал, хүний эрхийн байнгын хорооны Удирдах зөвлөлийн гишүүн Б.Саранчимэг санал хэллээ. Мөн Бүгд найрамдах Энэтхэг улс, Бүгд найрамдах Бангладеш ард улс, Бүгд Найрамдах Фижи Улсын парламентын гишүүд, Бүгд Найрамдах Социалист Вьетнам Улсын иргэний нийгмийн байгууллагын төлөөлөгч, НҮБ-ын Хүн амын сангийн төлөөлөгчид хэлэлцүүлэгт оролцов.

Даргалагчийн зүгээс тодорхой асуудлыг тавьж хэлэлцүүлсэн. Тухайлбал, эрүүл мэндийн салбарыг бусад салбартай уялдуулснаар бүх нийтэд эрүүл мэндийн тусламж үйлчилгээг хүртээмжтэй, чанартай хүргэхэд парламент хэрхэн нөлөөлөх вэ, эрүүл мэндийн тусламж, үйлчилгээнээс орхигдож болох нийгмийн хэсэг буюу эмэгтэйчүүд, хүүхэд залуус, ДОХ-той хүмүүст эрүүл мэндийн тусламж үйлчилгээг хүртээж байгаа гэдгийг хэрхэн мэдэх вэ гэсэн асуудлыг хэлэлцүүлэгт оруулснаар улс орнуудын төлөөлөгчид энэхүү сэдвийн хүрээнд санал гаргаж, хэлэлцлээ. Төлөөлөгчдийн зүгээс дэлхий нийтийн болон НҮБ-аас тавьж байгаа эдгээр асуудлыг парламентын гишүүд маш эрчимтэйгээр бодлогын түвшинд гаргаж тавин, шийдвэрлэх ёстой. Эрүүл мэндийн асуудал зөвхөн эрүүл мэндийн салбарынх биш учраас боловсролын салбартай уялдуулах буюу боловсролын байгууллагаар дамжуулан эрүүл мэндийн боловсролыг бүх нийтэд хүргэх, ялангуяа хүүхдэд бага наснаас нь эхлээд бэлгийн болон нөхөн үржихүйн эрүүл мэндийн цогц боловсрол олгож явах нь чухал үр дүнтэй байх болно гэдгийг хөндсөн. Хүүхдийг аль болох бага насанд нь эрүүл мэндийн боловсролтой болгосноор ирээдүйд гарах зардлыг хэмнэнэ гэсэн саналыг Бүгд Найрамдах Социалист Вьетнам улсын иргэний нийгмийн төлөөлөгч гаргаж, тэрбээр Вьетнамд арван жилийн өмнөөс чихэрлэг ундааг бага насны хүүхдүүдэд өгөхийг хориглоод үр дүнд хүрсэн, Австралид смарт утсыг хориглосон нь хүүхдүүдэд багаасаа эрүүл мэнддээ анхаарах чухал дадлыг суулгаж байна хэмээн тэмдэглэв. Бага боловсролтой хүн эрүүл мэндийн мэдлэг, боловсролоор тааруу байдаг нь батлагдсан зүйл учраас эрүүл мэндийн боловсролыг сургалтын байгууллагаар дамжуулж олгоход парламентын гишүүдийн хүчтэй нөлөөлөл, дэмжлэг, шийдвэртэй бодлого хэрэгтэй гэсэн саналд бүх төлөөлөгч нэгдэж байлаа.

Мөн Ази, Номхон далайн бүсийн орнуудад нөхцөл байдал маш их ялгаатай, зарим оронд зургаан арал дээр амьдардаг 120 мянган хүнд эрүүл мэндийн тусламж, үйлчилгээг хүргэхийн тулд зөвхөн завиар сардаа нэг удаа тойрч явах болдог учир тухайн орны уламжлалт анагаах ухаан дээр нэмэгдүүлж европын анагаахын боловсролыг шингээсэн эрүүл мэндийн боловсролын хөтөлбөрийг сургалтын байгууллагаар болон эрүүл мэндийн салбараар дамжуулж хэрхэн хүргэх вэ гэдэгт анхаарал хандуулах саналыг гаргаж, хэлэлцлээ.

Түүнчлэн, нөхцөл байдал нь маш их ялгаатай Ази, Номхон далайн орнуудад парламентын гишүүд эрүүл мэндийн боловсролыг бүх нийтэд хүртээмжтэй хүргэхийн тулд интернет, технологи, инновацийг сайн дэмжиж, зайн оношлогоо, зөвлөгөөнд эрүүл мэндийн тусламж, үйлчилгээнээс орхигдох магадлалтай хүмүүсийг хамруулах асуудлыг ухуулан тавьж, хүчтэй нөлөөг Засгийн газарт үзүүлж чадна хэмээн ярилцав.

Гаргасан, хэрэгжүүлж байгаа бодлого, шийдвэрийн үр нөлөөг хянахын тулд нээлттэй, ил тод хариуцлагын тогтолцоог бий болгож, үүнд төрийн бус байгууллага, иргэний нийгмийн байгууллага, олон улсын байгууллагыг оруулах замаар үр дүнтэй хяналтын механизмыг бий болгох саналыг мөн хэлэлцэв. Энэхүү салбар хуралдааны бүх төлөөлөгчид санал нэгдсэн нэг асуудал нь ДНБ-ий /дотоодын нийт бүтээгдэхүүний/ хамгийн багадаа таван хувь болон түүнээс дээш хувийг, болж өгвөл Дэлхийн эрүүл мэндийн байгууллагын санал болгож байгаа арав хүртэл хувийг эрүүл мэндийн төсөвтөө зарцуулдаг болох буюу эрүүл мэндийн салбарын санхүүжилтийн хувийг өсгөх санал байв. Гэхдээ тав, арван хувь гэж заах нь хөгжингүй орнуудад хэрэгжихгүй байх магадлалтай учир улс орон болгонд ялгаатай шалгуурыг тавих саналыг мөн хэлэлцлээ. Хэдэн хувиар тогтоосон байсан ч тухайн зардлыг оновчтой буюу үр дүн гарах зүйлд зарцуулж, дэмий үрэхгүй байх шалгуур тавих ёстойг төлөөлөгчид онцоллоо. Тогтвортой хөгжлийн зорилгын хэрэгжилтийн асуудлаарх Олон улсын парламентын холбооны Ази, Номхон далайн бүсийн хоёрдугаар чуулганы төгсгөлийн баримт бичигт тусгуулах саналаа “Эрүүл мэнд ба бусад асуудал” сэдвийг хэлэлцсэн салбар хуралдаанаас ийнхүү дүгнэж гаргалаа.

Улаанбаатар хотноо Олон Улсын Парламентын Холбооны Ази, Номхон далайн бүсийн хоёрдугаар чуулган Төрийн ордонд зохион байгуулагдаж байна. Энэ үеэр /2019-05-28/ УИХ дахь Ардчилсан намын зөвлөлийн дарга Д.Эрдэнэбат болон УИХ-ын гишүүд Олон Улсын Парламентын холбооны тэргүүн Габриела Күвас Барронтай албан уулзалт хийлээ.

Уулзалтын үеэр Төр нийгмийн зүтгэлтэн Ардчилсан намын Дэд дарга Г.Батхүү агсаны учир битүүлгээр амиа алдсан хэрэгтэй холбогдууланОлон улсын парламентын холбоонд хүсэлт хүргүүлсэн юм. УИХ дахь Ардчилсан намын зөвлөлийн дарга Д.Эрдэнэбат уулзалтын үеэр хэлэхдээ “Уг асуудлыг Улс төртэй холбож, буруу шийдвэрт хүрэхвий хэмээн болгоомжлон, бид хүсэлт гаргаж байна. Мөн Г.Батхүү агсаны гэр бүлийнхэн тус хэрэгт анхаарал хандуулан ажиллах хүсэлтийг бидэнд тавьсан. Иймээс Олон Улсын Парламентын холбооны тэргүүн манай улсад ажиллаж байгаа нь цаг хугацааны хувьд таарч байгаа тул өөрийн биеэр хүсэлтээ албан ёсоор өгч байна” хэмээлээ. Мөн уулзалтанд Г.Батхүү агсаны гэр бүлийн төлөөлөл, түүний дүү П.Батсайхан оролцлоо.Тэрбээр хэлэхдээ: “Төрийн өндөр хамгаалалт бүхий Төрийн ордон дотор амь насаа алдсан хэрэг өмнө нь болж байгаагүй. Мөн ах минь эрүүл саруул хуралд оролцсон. Хурал дууссанаас хойш уг хэрэг явдал тохиолдсонд гэр бүлийн зүгээс гүнээ харамсан, яаралтай үнэн зөв шийдүүлэх хүсэлтэй байна. Тиймээс Олон Улсын Парламентын холбооны зүгээс уг асуудалд хөндлөнгийн хяналт тавин хамтран ажиллахыг хүсэж байна” хэмээн Олон улсын парламентын холбооны тэргүүн Габриела Күвас Барронд хүсэлтээ гаргалаа. Уулзалтын төгсгөлд Олон Улсын Парламентын холбооны тэргүүн хатагтай Габриела Күвас Баррон “Хэрэг явдлыг анхааралдаа авч,Парламентчидын хүний эрхийн хороонд холбогдох чиг үүрэг өгч ажиллах боломжоор хангахыг хичээн ажиллана” гэлээ.

Монгол Улсаас БНХАУ-д суугаа Элчин сайдын яам, БНХАУ-ын Гадаад орнуудтай найрамдлаар харилцах нийгэмлэгтэй хамтран хоёр орны Монгол Улс, БНХАУ-ын найрсаг харилцаа, хамтын ажиллагааны тухай гэрээ байгуулсны 25 жилийн ойн хүндэтгэлийн ёслолыг Бээжин хотноо зохион байгуулав.

Ёслолд Монгол Улсын Гадаад харилцааны дэд сайд Б.Батцэцэг, Монгол Улсаас БНХАУ-д суугаа Онц бөгөөд Бүрэн эрхт Элчин сайд Д.Ганхуяг, Ерөнхийлөгчийн гадаад бодлогын зөвлөх Т.Тэгшжаргал, БНХАУ-ын Ардын Улс Төрийн зөвлөлдөх зөвлөлийн Үндэсний хорооны дэд дарга Сү Хуй болон БНХАУ-ын Гадаад хэргийн яам, Боловсролын яам, Батлан хамгаалахын яамны 130 гаруй төлөөлөгч оролцлоо. Монгол Улс, БНХАУ-ын хооронд найрсаг харилцаа, хамтын ажиллагааны тухай гэрээ байгуулсны 25 жилийн ойд зориулж БНХАУ-ын ГХЯ-ны Тамгын газрын захирал Хань Жичян Төрийн зөвлөлийн гишүүн бөгөөд Гадаад хэргийн сайд Ван Игийн илгээлтийг, Монгол Улсын Гадаад харилцааны дэд сайд Б.Батцэцэг УИХ-ын гишүүн, Гадаад харилцааны сайд Д.Цогтбаатарын илгээлтийг танилцуулав. Монгол Улсын Гадаад харилцааны сайд Д.Цогтбаатар илгээлтдээ, Монгол Улс БНХАУ-тай 1949 онд дипломат харилцаа тогтоон эрх тэгш харилцаж, хамтран ажиллаж ирсэн бөгөөд хоёр талын харилцаа Иж бүрэн стратегийн түншлэлийн түвшинд хүрч, “бүс нутгийн төдийгүй олон улсын түвшинд үлгэр жишээ” харилцаа болон гүнзгийрэн хөгжиж буйг онцолжээ. Мөн талуудын Иж бүрэн стратегийн түншлэлийн харилцаа нь “хөгжлийн төлөөх харилцан ашигтай, түншлэлийн харилцаа”-ны үзэл санааны дагуу өнөөгийн хүрсэн амжилтыг улам бататган, ард түмнүүдийн найрамдал нөхөрлөл, итгэлцэл ойлголцол улам бэхжихийн ерөөлийг дэвшүүлсэн байна. БНХАУ-ын Гадаад хэргийн сайд Ван И илгээлтдээ, “БНХАУ, Монгол Улс уул, усаар холбогдсон найрсаг харилцаатай сайн хөрш орнууд. Сүүлийн жилүүдэд хоёр талын хүчин чармайлтаар хоёр орны харилцаа хөгжлийн хурдацтай үед орж, дээд түвшний харилцан айлчлал, солилцоо нягт байж, харилцан ашигтай хамтын ажиллагаа тасралтгүй гүнзгийрч, иргэд хоорондын солилцоо тогтмолжиж байна. Монгол Улсын хооронд дипломат харилцаа тогтоосны 70 жилийн ой тохиож, хоёр орны харилцаа хөгжлийн шинэ эхлэл, чухал боломжууд бүрдэж байгааг тэмдэглэж, Монголын талтай хамтран хөгжлийн боломжийг ашиглан өнөөгийн хүрсэн ололт амжилтын үндсэн дээр Иж бүрэн стратегийн түншлэлийн харилцааг шинэ нөхцөл байдалд тулгуурлан хөгжүүлэхэд бэлэн” гэжээ. Гадаад харилцааны сайд нар Найрсаг харилцаа, хамтын ажиллагааны тухай гэрээний үзэл санааны дагуу хоёр орны харилцаа хөгжиж, өнгөрсөн 25 жилийн хугацаанд хүрсэн ололт амжилтыг бататгаж, талуудын хамтын ажиллагаа, харилцааг шинэ шатанд гаргахад нягт хамтран ажиллахад бэлэн буйгаа илэрхийлсэн байна. Мөн үеэр Монгол Улсын Гадаад харилцааны дэд сайд Б.Батцэцэг БНХАУ-ын Ардын Улс Төрийн зөвлөлдөх зөвлөлийн Үндэсний хорооны дэд дарга Сү Хуйтай уулзаж, хоёр талын хамтын ажиллагааны асуудлаар санал солилцов.

УИХ-ын 42 дугаар тойрогт болох нөхөн сонгуулийн тогтоол Үндсэн хууль зөрчсөн гэсэн шийдвэрийг гаргасан. Үүнтэй холбогдуулан МАХН-ын цаг үеийн асуудлаар хэвлэлийн бага хурал хийлээ. МАХН-ын Ерөнхий нарийн бичгийн дарга Д.Тулга:

-Нэг удаагийн сонгууль явуулж чадахгүй байгаа УИХ-д ямар дүгнэлт хийх ёстой вэ. Энэ УИХ ажлаа хийж чадахгүй байна. ҮХЦ ажлаа хийж чадахаа больсон байна. Хэнтий аймгийн нөхөн сонгууль нэг нам, нэг нэр дэвшигчээс айж болилуулж байгаа нь монголчуудын сонгох эрхэнд бүдүүлгээр халдаж байгаа үйл явдал боллоо гэсэн бол Доктор н.Мөнхсайхан:

ҮХЦ бол онолын шүүх гэсэн хэллэгийг ҮХЦ-ийн дарга гаргалаа. ҮХЦ бол Үндсэн хуулийн баталгаа. Гэтэл хэнд эрхзүйч нараар гомдол гаргаад танин мэдэхүйн асуулт асууж, дөрвөн цаг хуралдаж хуулийг гуйвуулсан асуудал боллоо. Би судлаач хүний хувьд дөрвөн цаг хуралдаанд нь суусан. Хэнтийн ард түмэн төлөөлөлтэй байх албагүй, УИХ 75 гишүүнтэй байхад хангалттай гэсэн яриа гаргалаа. ҮХЦ мэдээллийн дагуу маргаан үүсгэдэг. Маргаан үүсгэхийн тулд УИХ-ын гишүүн байсан Г гэдэг хүний эрх зөрчлөө гэсэн маргаан үүсгээд, хуулийн дагуу явж байсан УИХ-ын тогтоолыг түдгэлзүүллээ. Иргэн Г гэдэг хүн хэрэгт холбогдсон учир хүсэлтээрээ чөлөөлөгдсөн гэж хуульчид ярингуут харьяаллын бус асуудлаар маргаан дэгдээлээ. Төсвийн хуулийг зөрчсөн асуудал Үндсэн хуулийн маргаан биш. Төсвийн хууль зөрчсөн талаар маргаан гараагүй байсан хэмээн мэдээлэв. Хэнтийн аймаг дахь МАХН-ын дарга С.Ононбаяр:

-МАН энэ сонгуулийг хийх хүсэлгүй байна. МАХН-ын дарга, Монгол Улсын гурав дахь Ерөнхийлөгч Н.Энхбаяраас айж байна. Хэнтий аймгйин сонгох эрхийг эдлүүлэхгүй байна. МАН ҮХЦ-тэй хуйвалдаад иргэдийн сонгох эрхийг зөрчиж байна.

МАХН-ын дарга Н.Энхбаяр:

-ҮХЦ-ээс ийм хууль бус шийдвэр гарч магадгүй гэж харж байлаа. Гэхдээ ҮХЦ хуулиа дээлдэх байх гэж харсан._ МАН тодорхой хүмүүст даалгавар өгч ҮХЦ-ээс ийм шийдвэр гаргуулах гэж байгаа юм байна гэсэн мэдээллийг тавдугаар сарын 10-ны өдөр авсан. Би амьдралдаа янз бүрийн зүйл үзсэн учраас энэ асуудалд даалгавраар хөдөлнө гэж харж байсан. ҮХЦ жүжиг тоглолоо. ҮХЦ онолын шүүх боллоо. Германы Үндсэн хуулийн цэц онолын шүүх байдаг. Онолоороо явбал ард түмний сонгох эрх байдаг. Гэтэл ард түмний сонгох эрхэнд халдлаа. Өмнө нь нэг хүний сонгогдох эрхийг 14750 хүний сонгох эрхээр устгасан. Онолын шүүх мөн бол сонгох эрхийг нэгдүгээр тавих ёстой. Манай Үндсэн хууль дампуурсныг ҮХЦ зарлалаа. Тийм учраас бид шинэ дээд Үндсэн хууль яриад байгаа. Залуусыг үнэ төлбөргүй сургана, боловсрол эзэмшүүлнэ, ядуу гэр бүлийг орон сууцаар хангана, байгалийн баялаг ард түмний өмч гэж бид яриад байгаа.

МАНАН-гийн дарангуйлал ингээд тогтлоо. Сонгууль явуулахгүй маягаар сонгуульд өрсөлдөх бололцоог хааж байна. ҮХЦ-ийн шийдвэрийн цаад утга нь МАН, АН-ыг л байлгах. Сонгуулийг ямар хөрөнгөөр явуулах вэ. Хэрвээ төсвийн мөнгөөр явуулж болохгүй бол 2020 онд сонгууль явуулахаа болих хэрэгтэй. МАН, АН хоёр эрх дархаа тогтоож байна. Монгол Улс дарангуйллын тогтолцоо руу орлоо. Хүчирхийлэл үргэлжилж байна. Эмэгтэй хүнийг хүчиндэж байсан бол ард түмнийг хүчиндэж, саналаа өгөх эрхийг хааж байна. Харамсалтай нь шинэ МАНАН төрлөө.

Тэд мэдээлэл хийснийхээ дараа сэтгүүлчдийн асуултад хариуллаа.

-Та нэр дэвшихэд ялах магадлал өндөртэй юу?

-Би сайн хэлж мэдэхгүй. Хэнтийн ард түмэнд л сонгох эрхийг нь олго. АН өчигдөр Ж.Оюунбаатарыг нэр дэвшүүлсэн. МАН Хэнтийг боловсролын газрын дарга н.Мөнхцэцэг гэж эмэгтэйгээ дэвшүүл, тэрэнд зориулж хууль өөрчилсөн. Тэгээд өрсөлдье.

-Засгийн газрын нөөц хөрөнгөөс сонгуулийн зардал гаргах нь хууль зөрчсөн үйлдэл мөн үү?

-Нөхөн сонгууль дандаа Засгийн газрын нөөц хөрөнгөөр санхүүжүүлж байсан. Урьдчилж төсвийн санхүүжилт тааж тусгах боломжгүй. Үндсэн хуулиар УИХ 76 гишүүнтэй байх ёстой. Гэтэл санаатайгаар сонгуулийг хойшлуулж, 75 гишүүнтэй яваад байна.