Month: September 2016

Улсын Их Хурлын Хууль зүйн байнгын хорооны өнөөдрийн хуралдаан 63.2 хувийн ирцтэйгээр эхэлж, Монгол Улсын Засгийн газраас өргөн мэдүүлсэн Гэр бүлийн хүчирхийлэлтэй тэмцэх тухай хуулийн шинэчилсэн найруулгын төслийн хэлэлцэх эсэх асуудлыг хэлэлцлээ.

Хуулийн төслийн танилцуулгыг УИХ-ын гишүүн, Засгийн газрын гишүүн, Хууль зүй, дотоод хэргийн сайд С.Бямбацогт хийсэн. Тэрээр танилцуулгадаа, Монгол Улс Гэр бүлийн хүчирхийлэлтэй тэмцэх тухай хуулийг 2004 онд баталснаас хойш Гэр бүлиийн хүчирхийлэлтэй тэмцэх, урьдчилан сэргийлэх үндэсний хөтөлбөр, Улсын дээд шүүхээс тус хуулийн зарим зүйл заалтыг нэг мөр ойлгож, хэрэглэх тухай тайлбар, хуулийг хэрэгжүүлэхтэй холбогдсон заавар, журмуудыг батлан хэрэгжүүлж байна. Мөн төрөөс хүчирхийлэлд өртсөн хохирогчдыг хамгаалах байрлуулах, гэр бүлд утсаар зөвлөгөө өгөх үйлчилгээг мэргэшсэн байгууллагаар гэрээлэн гүйцэтгүүлэх, нэг цэгийн үйлчилгээний төвүүдийг байгуулан үйлчилгээ үзүүлж эхэлсэн зэрэг бодлого болон үйл ажиллагааны хүрээнд нааштай алхамууд хийгдсэн. Гэвч хүчирхийллийн гаралт буурахгүй, харин ч хүний амь нас хохирох, гэмтэх, хүүхэд өртөх зэргээр илүү ноцтой хэлбэрт шилжих болсон. Тухайлбал, 2016 оны эхний хагас жилийн байдлаар гэр бүлийн хүчирхийллийн улмаас үйлдэгдсэн 764 гэмт хэрэг бүртгэгдсэн нь өмнөх оны мөн үеэс 178 хэрэг буюу 30.4 хувиар өссөн бол 2010-2016 оны эхний 8 дугаар сарын байдлаар тус гэмт хэргийн улмаас 95 хүн амь насаа алдсан байна. Цагдаагийн байгууллагад бүртгэгдээгүй болон захиргааны зөрчилд тооцогдон арга хэмжээ авагдсан хүчирхийллийн тоо үүнээс даруй 5 дахин их байгааг энэ чиглэлээр үйлчилгээ үзүүлдэг төрийн бус байгууллагуудын судалгаа харуулж байна гэв.

Мөн хууль хэрэгжиж эхэлснээс хойш 8 жилийн хугацаанд хохирогчийн аюулгүй байдлыг хамгаалах 41 шийдвэрийг шүүхээс гаргасан ч тэдгээр шийдвэрүүдийн хэрэгжилт хангалтгүй байна. Хуулийн хэрэгжилтийн үр дүнгүй байдал нь зохицуулалт оновчтой бус, ялангуяа байгууллагуудын эрх хэмжээ, оролцоог хэт ерөнхий, салангид байдлаар тусгаж, хохирогч, түүний гэр бүлийн гишүүдийн аюулгүй байдлыг хамгаалаах процедурыг орхигдуулсантай холбоотой. Иймд гэр бүлийн хүчирхийлэлтэй тэмцэх эрх зүйн зохицуулалтыг хохирогчийн аюулгүй байдлыг нэн тэргүүнд хамгаалах, хүчирхийлэл дахин давтагдахаас урьдчилан сэргийлэх, салбар хоорондын хамтын ажиллагаанд тулгуурлах зарчимд нийцүүлэн шинэтгэх нь чухал байгааг Хууль зүй, дотоод хэргийн сайд С.Бямбацогт онцлов.

Хэлэлцэж буй асуудалтай холбогдуулан Улсын Их Хурлын гишүүн Б.Пүрэвдорж, Х.Нямбаатар нар хуулийг хэрэгжүүлэхтэй холбоотой үйл ажиллагааны зардлыг хэрхэн шийдэх, хамгаалах байрны хүрэлцээний талаар болон Хүчирхийллийн эсрэг үндэсний төвийн үйл ажиллагааны талаар асууж, тодруулсан юм.

Хууль зүй, дотоод хэргийн сайд С.Бямбацогт:

Өмнөх парламентаар ёсчлогдоогүй процессын таван хуулийн нэг нь Гэр бүлийн хүчирхийлэлтэй тэмцэх тухай хууль байсан. Төсөл санаачлагчтай зөвшилцсөний үндсэн дээр Засгийн газраас цаг алдалгүй өргөн мэдүүлсэн. Хуулийг хэрэгжих нөхцлийг бүрдүүлэх тал дээр голчлон анхаарсан. 10 дугаар сарын эхний хагас гэхэд УИХ-аар батлагдвал 11 дүгээр сард төсөт хэлэлцэх үеэр санхүүгийн асуудлыг шийдэх бололцоотой.

Хууль зүй, дотоод хэргийн яамны ХЗБГ-ын даргын үүргийг түр орлон гүйцэтгэгч Д.Сайнзориг:

Олон улсын жишгээр 80 мянган хүн амд нэг хамгаалах байр байдаг. Монгол Улсад одоогоор 11 хамгаалах байр байгаагаас үйл ажиллагаа нь жигдэрсэн 4-5 байр бий. Санхүүжилтийн асуудлаас болоод төдийлөн сайн биш байгаа. Хууль батлагдаад санхүүжилт болон салбар хоорондын уялдаа холбоо сайжирвал хамгаалах байрны асуудал шийдэгдэнэ.

Хүчирхийллийн эсрэг үндэсний төвийн захирал Д.Энхжаргал:

Манай төв 22 жилийн турш тасралтгүйгээр үйл ажиллагаагаа явуулж байгаа төрийн бус байгууллага. Өдөр бүр 5-10 хүнд сэтгэл зүй, хууль, нийгмийн халамж, хамгаалал гээд цогц үйлчилгээг нөөц боломжиндоо тааруулан тогтмол үзүүлж байна. Өнгөрсөн онд 1600 гаруй цагдаагийн алба хаагч, аймаг, дүүргийн нийгмийн ажилтнуудад сургалт явуулсан. Мөн Гэр бүлийн хүчирхийлэлтэй тэмцэх тухай хуулийн төслийг боловсруулахад 21 аймаг, 9 дүүргийн холбогдох мэргэжилтнүүдээс санал авч хүргүүлсэн. Төсөв, санхүүгийн хүндрэлтэй байдлаас болж өргөн цар хүрээнд ажиллаж чадахгүй байна. Ихэвчлэн төсөл, хөтөлбөрийн шугамаар санхүүгийн асуудлаа шийддэг.

Байнгын хорооны гишүүд асуулт асууж, хариулт авсны дараа УИХ-ын гишүүн Н.Оюундарь, Ц.Нямдорж нар үг хэлж, байр сууриа илэрхийлсэн юм. Ингээд Гэр бүлийн хүчирхийлэлтэй тэмцэх тухай хуулийн төслийн шинэчилсэн найруулгын төслийг хэлэлцэх нь зүйтэй гэсэн саналын томьёоллоор санал хураахад хуралдаанд оролцсон гишүүдийн 69.2 хувь нь дэмжиж, байнгын хорооны санал, дүгнэлтийг чуулганы нэгдсэн хуралдаанд танилцуулахаар тогтов.

Мөн дээрх хуулийн төслийг хэлэлцүүлэгт бэлтгэх үүрэг бүхий ажлын хэсгийг УИХ-ын гишүүн Н.Оюундариар ахлуулан долоон хүний бүрэлдэхүүнтэйгээр байгуулжээ.

УИХ-ын ээлжит бус чуулганы үдээс хойших хуралдаан эхэллээ. Энэхүү хуралдаанаар н14 асуудал хэлэлцэн шийдвэрлэх аж. Эдгээр асуудлыг бүхэлд нь хэлэлцэн баталсан нөхцөлд УИХ-ын ээлжит бус чуулганыг өнөөдөр хаах юм.

УИХ-ын чуулганы нэгдсэн хуралдаанаар Төрийн албаны тухай хуульд нэмэлт өөрчлөлт оруулах, Үнэт цаасны зах зээлийн тухай хуульд нэмэлт өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төсөл, Шүүхийн захиргааны тухай хуулийн зарим заалтыг хүчингүй болгох тухай хуулийн төсөл, Патентын тухай хуульд нэмэлт өөрчлөлөт оруулах тухай хуулийн төсөл, Зохиогчийн эрхийн тухай хуульд нэмэлт өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төсөл зэрэг хуулийн төслүүдийг бүхэлд нь батлалаа.

Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Хөрс бэлчээрийг хамгаалах тухай зарлиг гаргахаар болж, Ерөнхийлөгчийн Амьдрах орчин, ногоон хөгжлийн бодлогын зөвлөх О.Чулуунбилэгээр ахлуулсан ажлын хэсэг байгуулан ажиллаж эхэлжээ. Тус ажлын хэсэг уг зарлигт эрдэмтэн судлаачдын саналыг тусгах зорилгоор өнөөдөр /2016.09.09/ Төрийн ордонд хэлэлцүүлэг зохион байгууллаа. Хэлэлцүүлгийг нээж Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн Тамгын газрын дарга Ц.Баярсайхан үг хэлсэн. Тэрбээр энэхүү хэлэлцүүлэгт оролцсон нь ач холбогдол өгч буйн илрэл болов.

Уур амьсгалын өөрчлөлт, хотжилт, уул уурхайн олборлолт, бэлчээрийн даац хэтэрсэн зэрэг шалтгааны улмаас Монгол орны хөрс элэгдэлд орж, зарим га талбай нөхөн сэргээгдэх боломжгүй болжээ. Өөрөөр хэлбэл, энэ асуудалд онцгой анхаарч хөрс, бэлчээрийг хамгаалах, нөхөн сэргээх чиглэлээр тодорхой ажлыг зохион байгуулахгүй бол асар их хохиролтой нүүр тулах эрсдэлтэй аж.

Газрын харилцаа геодези зураг зүйн газраас гаргасан судалгаагаар, Монгол Улсын 25 сая га газар элэгдэлд орсноос 4 сая га талбайг нөхөн сэргээх боломжгүй, 10 гаруй сая га газрыг нөхөн сэргээхэд асар их зардал гарах тооцоо байна.

Мөн Байгал орчин, аялал жуулчлалын яамнаас хийсэн судалгаагаар Монгол Улсын 145 сумын газар нутаг цөлжилтөд нэрвэгджээ.

Уур амьсгалын өөрчлөлтөөс болж шороон шуургатай өдрүүдийн тоо 3-4 дахин нэмэгдсэн бол цаг уур 2.1 градусаар дулаарсан болохыг дээрх судалгаагаар тогтоосон байна. Байгалийн энэхүү үзэгдэл нь хөрсний элэгдэлд тодорхой хэмжээгээр сөрөг үр дагавар дагуулж буйн зэрэгцээ хүний хүчин зүйл асар их хохирол учруулж буйг эрдэмтэн судлаачид хэллээ. Тухайлбал, Байгаль орчин, аялал жуулчлалын яамны ахлах мэргэжилтэн н.Баярбат, профессор н.Жигжидсүрэн нар малын даац хэтэрсэн нь бэлчээр доройтоход том нөлөө үзүүлж буйг онцоллоо. 1970-аад онд малын тоо толгойг 25-30 сая дотор барьж байсан нь бэлчээр талхлагдахаас сэргийлэх зорилготой байжээ. Гэтэл өнөөдөр малын тоо толгой бэлчээрийн даацаасаа 20 сая гаруй толгойгоор хэтэрсэн. Бэлчээрээ сэлгэдэггүй, сүргийн бүтэц алдагдсан, ингэхдээ говийн бүсэд гол төлөв ямаа, тэмээг маллаж ирсэн уламжлал тасарсан, малаа машинаар, мотоциклиор хариулдаг болсон нь бэлчээр талхлагдах, эвдрэлд орох гол шалтгаан болж байгаа аж. Иймээс Ерөнхийлөгчийн гаргах зарлигт хөрс, бэлчээрийг хамгаалах асуудлыг тодорхой бүтцэд харьяалуулж, хэрэгжүүлэхэд нь голлон анхаарах асуудлыг Засгийн газарт харьяалуулах санал дэвшүүлэв.

Хөрс эвдрэхэд нөлөөлж байгаа дараагийн шалтгаан нь авто машинтай холбогдож байна. 1990-ээд оны үед 100 мянга гаруй тээврийн хэрэгсэл байсан бол өнөөдөр 500 мянга хол давж, тав дахин өсчээ.

Нөгөөтэйгүүр, уул уурхайн замбараагүй олборлолт нь хөрсийг химийн хортой бодисоор бохирдуулаад зогсохгүй нөхөн сэргээлт хийдэггүй нь эргээд мал бэлчээргүйдэх шалтгаан болж байна. Тухайлбал, 15 аймгийн 56 сумын 2400 га газар уул уурхайн олборлолтоос болж эвдэрчээ. Мөн малын гоц халдварт өвчин нь хөрсний бохирдолд тодорхой хэмжээгээр нөлөө үзүүлж байгааг Мэргэжлийн хяналтын албанаас анхаарууллаа.

Газар тариалан эрхлэлт мөн хөрсний эвдрэлийг ихээр бий болгож байна. Тухайлбал, Дархан-Уул, Төв, Сэлэнгэ аймагт хөрсний эвдрэл асар их байгаа бол Архангай, Өвөрхангай аймгийн газар тариалан эрхэлдэг талбайн хөрс асар ихээр эвдэрсэн нь судалгаагаар тогтоогджээ. Ингэхдээ 1.2 сая га тариалангийн талбайн 500 га нь атаршсан гэх судалгааг энэ үеэр зарим судлаачид хэлж байлаа. Ингэхдээ зарим судлаач Ерөнхий сайд Ж.Эрдэнэбат нь газар тариалангийн бүс нутгаас гаралтай хүн. Энэ талын зовлон бэрхшээлийг хамгийн сайн мэдэх учир анхаарлаа хандуулан, ач холбогдол өгөн дэмжиж ажиллана хэмээн найдаж байна гэдгээ онцолсон юм. Мөн хөрс судлалын лабораторийг 21 аймагт бий болгох, Улаанбаатар хотын гэр хорооллын 00 хөрсний бохирдлыг их хэмжээгээр бий болгож, тулгамдсан асуудал болж хувирсан тул барилгажуулахад анхаарах. Хогтой тэмцэх ажилд олон нийтийн оролцоог ашиглах, Засаг даргын ажлыг үнэлэх үнэлгээнд энэ асуудлыг нэг хэмжүүр болгох.

Бэлчээрээ уламжлалт аргаар ашиглах сургалтыг малчдын дунд зохион байгуулах, нүүдлийн мал аж ахуй эрхэлдэг учраас бэлчээрээ сэлгээтэй ашиглах, биологийн нөхөн сэргээлт хийхэд анхаарах, цөлжилттэй тэмцэхэд дэвшилтэт технологи ашиглах, хөрсийг сэргээх чиглэлээр тодорхой ажлыг зохион байгуулах. Үүнд зурваслах, далан босгох, модлог, бултлаг ургамлыг сайн тарих зэрэг олон ажлыг зохион байгуулах ёстойг санууллаа.

Эдгээр ажлыг зохион байгуулахад тодорхой хэмжээний санхүүжилт шаардана. Үүнийг газрын төлбөрөөс шийдэх боломжтой аж. Жил бүр газрын төлбөрөөр дамжиж улсын төсөвт 40 тэрбум төгрөг хуримтлагддаг, үүний 4 тэрбумыг нь газрын хөрсийг хамгаалах, нөхөн сэргээхэд зарцуулж байх хууль эрх зүйн орчин бүрдүүлэх шаардлагатай гэсэн санал дэвшүүлсэн юм.

Энэ удаагийн хэлэлцүүлэгт Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн Тамгын газрын дарга Ц.Баярсайхан, Ерөнхийлөгчийн Амьдрах орчин, ногоон хөгжлийн бодлогын зөвлөх О.Чулуунбилэг, Байгаль орчин, аялал жуулчлалын яам, Хүнс хөдөө аж ахуй хөнгөн үйлдвэрийн яам, Барилга хот байгуулалтын яам, Мэргэжлийн хяналтын газрын холбогдох албан тушаалтнууд оролцсоны зэрэгцээ Шинжлэх ухааны академи, Хөдөө аж ахуйн их сургуулийн эрдэмтэн, судлаачид, багш нар оролцлоо.

УИХ-ын ээлжит бус чуулганы хуралдаанаар Ерөнхийлөгчийн хоригийг хүлээж авах боломжгүй гэсэн саналын томъёлолоор санал хураалт явагдлаа. Санал хураалтанд 53-н гишүүн оролцож, 39-н гишүүн дэмжиж, 73.6 хувийн саналаар хоригийг хүлээж авах боломжгүй гэсэн байнгын хорооны санал дэмжигдлээ. Ингэснээр УИХ Ерөнхийлөгчийн хоригийг хүлээж авах боломжгүй гэсэн шийдвэр гаргалаа.

Үүнд :Ерөнхийлөгчийн хоригийн тухай УИХ-ын чуулганы хуралдааны дэгийн тухай хуулийн 31 дүгээр зүйлийн 31-ийн 1 дэх заалтыг үндэслэн тогтоох нь:

• Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай, Хууль сахиулах ажиллагааны тухай, Прокурорын байгууллагын тухай, Шүүхийн шиййдвэр гүйцэтгэх тухай, Гэр бүлийн хүчирхийлэлтэй тэмцэх тухай хуулийг буцаах тухай, УИХ-ын 2016 оны наймдугаар сарын 30-ны өдрийн 26 дугаар тогтоолд бүхэлд нь тавьсан Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн хоригийг хүлээж авах боломжгүй гэж үзсугай.

Дээрх хуулиудын эцсийн найрууллагад саналтай гишүүд байхгүй тул сонссонд тооцож, УИХ-ын чуулган үдээс өмнөх асуудлыг хэлэлцэж дуусаад түр завсарлав.