Month: August 2015

“Сэлэнгэ
ноёд” компанийн захирал Г.Буяндоржийн өмгөөлөгч Н.Ичинхорлоотой ярилцлаа.

-Анхан шатны
шүүх таны үйлчлүүлэгч Г.Буяндоржид 3.6 жил хорих ял оноолоо. Шүүхийн шийдвэрт
дүгнэлт өгөхгүй ч өмгөөлөгчийн хувьд байр сууриа илэрхийлэх болов уу?

-Миний
үйлчлүүлэгчид холбогдох хэргийг давах, хянал­тын шатны шүүх хэлэл­цэж,
эцэслээгүй байна. Тэгэ­хээр анхан шатны шүүхийн шийдвэрийг эцсийнх гэж ойлгож
болохгүй. Энэ хэрэг олон жил хууль, шүүхийн байгууллагаар шалгагдсан учраас
олон нийт анзаарч байгаа. Олон жил шалгагдаж, анхан шатны шүүхээс нэмэлт мөрдөн
байцаалтад буцаж байгаа нь хэргийг шалгах ном журмынх нь дагуу яг таг шалгаж,
тогтоогоогүйг л харуулж байна. Нөгөө талаар энэ хэрэг эрүүгийн гэмт хэрэг үү,
иргэний хэрэг маргаан уу гэдгийг ялган зааглаж чадахгүй байгаатай холбоотой.
Угаасаа энэ хэрэг иргэний маргаан шүү дээ. Г.Буяндорж, С.Билэгт гэдэг хоёр
хүний хооронд үүссэн өмчийн маргаантай иргэний хэрэг. Гэтэл шүүх иргэний
хэргийг эрүүгийн хэрэг болгоод шийдвэрээ гаргачихсан.

-Анхан шатны
шүүх хуралдааны хэлэлцүүлэг дээр ч хоёр тал өмч, хөрөн­­гөтэй холбоотой маргал­даад
байсан. Гэхдээ таны үйлчлүүлэгчийг шүүхэд хуурамч нотлох баримт бүрдүүлж өгсөн
гэж яллаж, шүүсэн шүү дээ. Тэр нь ямар учиртай юм бэ?

-Хуурамч нотлох
баримтыг шүүхэд бүрдүүлж өгөөд хэн нэгний эрх ашиг хөндөгдсөн, эсвэл иргэний
шүүн таслах ажиллагаанд өнөөх баримт шийдвэр гаргах түвшинд нөлөөлсөн бол яалт
ч үгүй Эрүүгийн хуулийн 253 дугаар зүйлд зааснаар буруутгагдах ёстой. Гэтэл
Г.Буяндорж, С.Билэгт хоёрын хооронд иргэний ямар маргаан үүсээд, шүүх яагаад
шийдчихсэн бэ гэдэг асуудал яригдаж байгаа. Өөрөөр хэлбэл, Г.Буяндорж агуулга,
үг хэллэг нь өөрчилж, тамга тэмдэг хуурам­­чаар үйлд­сэн баримтыг шүүхэд гаргаж
өгөөд, иргэний шүүх түүнийг нь үндэслээд шийдвэр гаргачихсан бол Эрүүгийн
хуулийн 253 дугаар зүйлд заасан гэмт хэрэгт буруутгагдана. Гэтэл Г.Буяндорж,
С.Билэгт нарын хооронд үүссэн иргэний маргааныг шүүх шийдсэн нь өнөөдөр ч хүчинтэй
байгаа.

-Уучлаарай, яг
ямар маргааны тухай ярьж байна вэ. Таны үйлчлүүлэгч өмчөө С.Билэгтэд бэлэглэсэн
тухай маргаан уу?

-Шүүхийн хоёр
шийдвэрт хуурамч нотлох баримт бүр­дүүл­сэн гэх асуудал бий. Нэг нь, Г.Буяндорж
бэлэглэлийн гэрээг хүчингүй болгуулъя гэдэг нэхэмжлэл гаргасан. Хариуцагч тал
болох С.Билэгт, Д.Батжаргал нэхэмжлэлийг зөвшөөрөөд эвлэрлийн гэрээ байгуулсан.
Тэр эвлэрлийг л шүүх баталсан. Энд ямар нэгэн хуурамч баримт бичиг байх­гүй.
Гэтэл миний үйлчлүү­лэгчийг буруутгахдаа Сэлэнгэ аймаг дахь 1100 м.кв тал­­байтай
обектыг С.Билэгтэд бэлэглэсэн атлаа Д.Батжаргалд мөн бэлэглэсэн гэж нотариатаар
батлуулсан хэмээн буруутгаад байгаа юм. Өмч хөрөнгөө бэлэглэх эрх хэнд ч
байдаг. Гэхдээ шүүх хоёр бэлэглэлийн гэрээг үнэлээгүй. Зөвхөн талуудын эвлэрлийг
л баталсан. Үүний төлөө миний үйлчлүүлэгчийг хуурамч баримт бичиг гаргаж өглөө
гэж буруутгах ямар ч үндэслэл байхгүй.

-Өмчөө нэг
хүнд бэлэглэ­чихээд дараа нь дахиад өөр хүнд өгч болдог юм уу.Эхлээд бэлгэнд
авсан хүнийх нь өмч болчихдоггүй хэрэг үү?

-Үл хөдлөх
хөрөнгийг бэлэг­лэсэн гэрээ Улсын бүрт­гэлд бүртгүүлснээр хүчин төгөлдөр
болдог. Иргэний хуулийн 110, Эд хөрөнгийн эрхийн улсын бүртгэлийн тухай хуулийн
дөрөвдүгээр зүйлийн 4.3-т энэ тухай тодор­хой заачихсан. Энд яригдаад байгаа
бэлэглэлийн гэрээ Улсын бүртгэлд бүртгэгдээгүй, хүчин төгөлдөр болоогүй.

-Тэгвэл ямар
утгатай эвлэрлийн гэрээг шүүхээр батлуулсан гэж?

-Г.Буяндорж
нэхэмжлэлээ­сээ татгалзсан, бэлэг хүлээн авсан гээд байгаа Д.Батжаргал
нэхэмжлэлийг хүлээн зөвшөөрсөн. С.Билэгт “Чи нэхэмжлэлээ татаж авч байгаа бол
хамтран ажиллая” гэж эвлэрсэн. Болсон явдал ерөөсөө л энэ.

-“Ноёд
констракшн” компанийг хэний өмч болохыг тогтоолгох хүсэлт гаргахдаа таны
үйлчлүү­лэгчийг хуурамч нотлох баримт бүрдүүлсэн гэж мөн ялласан. Тэр нь ямар
учиртай юм бэ?

-Энэ хэрэгт
Г.Буяндорж нэхэмжлэгч ч биш, хариуцагч ч биш. Ерөөсөө оролцогч биш. Шүүх “Ноёд
констракшн” компанийн үүсгэн байгуулагч нь Г.Дамдиндорж мөн байна гэсэн шийдвэр
гаргасан. Эрүү­гийн хуулийн 253 дугаар зүйлийн онцлог нь энэ хэргийг үйлдсэн
байх этгээд нь мөрдөн байцаагч, прокурор, шүүгч эсвэл иргэний хэргийн оролцогч
байхыг шаард­даг. Гэтэл Г.Буяндорж ерөөсөө оролцоогүй учраас эрүүгийн гэмт
хэрэг үйлдсэн гэж буруутгагдах ямар ч үндэслэлгүй.

-Г.Дамдиндорж
бол таны үйлч­лүүлэгчийн төрсөн ах. Г.Буяндорж “Ноёд конст­­ракшн” компанийг
гэр бүлийн бизнес гэж тодот­­­гох­доо өөрөө зөвхөн хөрөнгө оруулагч, оролцоо
байхгүй гэж шүүхэд мэдүүлж бай­сан. Тэгвэл энэ компани хэнийх вэ гэдгийг
нотлуулах үндэслэл, шаардлага юу байв?

-Нэхэмжлэлийг
Г.Дамдин­дорж гаргасан. Гэтэл “Ах дүүс учраас Г.Дамдиндоржид зөвлөсөн л байж
таараа” гэж хамаатуулж ялласан.

-Тэгтэл
С.Билэгт “Ноёд констракшн” компанийг Г.Буяндоржоос 540 сая төгрөгөөр худалдаад
авчих­сан гэж ярьдаг. Г.Буяндорж тэр компанид хөрөнгө оруулахаас өөр оролцоогүй
бол зарах эрхтэй юү?

-С.Билэгт 540
сая, 514 сая төгрөг өгсөн гэх мэт өөр өөр зүйл ярьдаг. Нэгдүгээрт, Г.Буяндорж
“Сэлэнгэ ноёд” ХХК-ийн захирал болохоос “Ноёд констракшн” компанийг зарах
эрхтэй этгээд биш. Хоёрдугаарт, С.Билэгт 540 эсвэл 514 сая төгрөгөөр “Ноёд
констракшн” компанийг худалдаж авсан гэдгээ нотолж чаддаггүй. “540 сая төгрөг
хүлээлгэж өгсөн, хүлээж авсан гэсэн Буяндоржийн гарын үсэгтэй бичиг байгаа” гэж
ярьдаг. Гэтэл тэр бичиг дээр “Ноёд констракшн” компанийг худалдаж авлаа гэсэн
нэг ч үг, үсэг байхгүй. Хоёр хүний хооронд тооцоо нийлсэн гараар бичсэн баримт
л бий. Үүнээс гадна С.Билэгт 540 сая төгрөгийнхөө эх үүсвэрийг тайлбарлаж
чаддаггүй. Төрийн банкнаас зээл аваад өсгөсөн, хүнээс авсан гэх мэтээр янз
бүрээр мэдүүлдэг. Энэ хэргийг шалгаж байх явцад С.Билэгт өөрөө “Би 540 сая
төгрөг өгөөд Д.Батжаргалаас “Ноёд констракшн” компанийг худалдаж авсан юм” гэж
хоёр удаа цагдаагийн байгууллагад хандсан. Цагдаагийн байгуул­лага
Д.Батжаргалыг шалгаад хэргийг нь хэрэгсэхгүй бол­гож байсан. Гуравдугаарт
өнгөрсөн онд хуралдсан анхан болон давж заалдах шатны хуралдаан дээр “Тал
цаасан дээр “540 сая төгрөг Буяндоржид өгсөн” гэсэн бичгээрээ компани худалдаж
авсан юм уу, барилга авсан юм уу. Үүгээрээ Буяндоржид мөнгө өгсөн гэдгээ нотолж
байна уу” гэж шүүгчид асуухад С.Билэгт хариулж чадаагүй. Нэг болохоор байшинг
газартай нь авчихсан гэдэг. Эндээс С.Билэгт яг хэнд 540 сая төгрөг өгөөд “Ноёд
констракшн” гэдэг компанийг худалдаад авчихсан бэ гэдэг нь огт нотлогдоогүй нь
харагдаж байгаа биз.

-Д.Батжаргал
компанид ямар хамаатай хүн бэ?

-“Ноёд
констракшн” ком­панийн гүйцэтгэх захир­лаар ажиллаж байсан хүн. Г.Буяндоржийн
адил ком­пани худалдах эрхгүй этгээд гэсэн үг. Тэр хоёр хүн “Ноёд конст­ракшн”
компанийг зарах ямар ч хууль зүйн үндэслэлгүй.

-Одоо “Ноёд
констракшн” компани яг хэнийх нь нэр дээр байдаг юм бэ. С.Билэгт тэр компанийн
захирал гэдэг шүү дээ. “Сэлэнгэ 888” орон сууцны хороолол нь бас хэнийх юм бэ?

-Г.Дамдиндорж
“Ноёд констракшн” компанийн үүс­гэн байгуулагч мөн гэдгийг тогтоосон шүүхийн
110 тоот шийдвэр хүчин төгөлдөр байгаа. С.Билэгт уг компанийн гүйцэтгэх
захирлын албан тушаалтай. Гүйцэтгэх захир­лын эрх мэдлийг Компанийн тухай
хуульд тодорхой заачих­сан байгаа. Хувь нийлүүлэгчдээс олгосон эрх хэмжээнд л
ажиллах ёстой.

“Сэлэнгэ 888”
орон сууц С.Билэгт гэдэг хүний нэр дээр байхгүй. Г.Буяндоржийн эзэмшлийн газар
дээр арван давхар карказ босгочихсон байсан. С.Билэгт хамтран ажиллах хүсэл,
саналаараа тэр ажлыг цааш нь авч явахаар тогтсон. Гэхдээ тэр орон сууц
захиалагчдын хөрөн­гөөр боссон болохоос С.Билэгтийн хөрөнгөөр өдий хүрээгүй.

-Таны
үйлчлүүлэгч арав гаруй жил бизнес эрхэлсэн хүн. Гэтэл хамтран ажиллах санал
тавьсан хүнд шууд орон сууцны хороолол барих ажлыг даатгаад өгсөн нь сонин биш
гэж үү. Эд хөрөнгөө бэлэглэхээр гэрээ бас байгуулсан гэдэг. Олон жилийн
бизнесийн турш­лагатай хүн тийм гоомой, гэнэн байна гэж үү?

-С.Билэгт
“Хөрөнгө оруулагч оллоо” гээд Наран­хишигт буюу үнэндээ Хишигт гэдэг нэртэй
хүнийг танилцуулсан. Түүнийгээ 6.3 тэрбум төгрөгийн хөрөнгө оруулалт хийнэ гэж
итгүүлсэн. Үүнтэй холбоотой олон удаа уулзаж, ярилцсан байдаг. Барилга дээр
хөрөнгө оруулалт шаардлагатай байсан учраас С.Билэгтэд итгэсэн нь хавтаст хэрэг
дэх баримтаас харагддаг. Хөрөнгө оруулалт татахын тулд С.Билэгт болон
Наранхишиг гэдэг хүнд мөнгө, бэлэг өгсөн ч байдаг. Иргэний хэргийн шүүх дээр
эвлэрлийн гэрээ хүртэл байгуулж хоёр, гурван сар хүлээсэн. Гэтэл С.Билэгт
гэрээнийхээ үүргийг гүйцэтгээгүй. Өнөөх хөрөнгө оруулалт хийх мөнгө нь ч орж
ирэхгүй байсан учраас миний үйлчлүүлэгч цагдаагийн байгуул­лагад хандахаас аргагүй
болсон. С.Билэгтэд 65 сая төгрөг өгсөн хүний хувьд цагдаагийн байгууллагад
хандах нь аргагүй биз дээ. Цагдаагийн байгууллага С.Билэгтийг гурав хоног хорьж
шал­гасан. Тэр нь цагдаа­гийн байгууллагын эрх хэмжээний л асуудал. Үүнээс
гадна өнөөх Наранхишигт гэж танилцуулсан хүн нь залилан­гийн хэргээр шалгагдаж
байгаад гадаадад оргон зайлсан учраас хэргийг нь түдгэлзүүлсэн Хишигт гэдэг
нөхөр байсан нь тодорхой болсон. Ийм байхад “С.Билэгт Хишигт гэдэг нөхөртэй
нийлээд намайг залилчихаж” гэдэг бодол хэнд ч төрнө биз дээ. Тийм учраас
цагдаагийн байгууллагад хандсан. Гэтэл үүнийг “С.Билэгтийг 65 сая төгрөг
залилсан гэж гүтгэлээ” гэж миний үйлчлүүлэгчийг яллаж, шүүсэн.

-65 сая
төгрөгийг залилсан гэх С.Билэгтэд хол­богдох хэргийг цаг­даагийн байгууллага
хэрэг­сэх­гүй болгосон юм уу?

-С.Билэгтэд
холбогдох хэргийг хэрэгсэхгүй болгосон тогтоол дээр түүнд холбогдох өөр хэргээр
цагдаад хандсан гомдлыг хэрэгсэхгүй болгосон тухай баримт л бий. Зөвхөн
Г.Буяндорж биш өөр хүн С.Билэгтэд залилуулсан гэж цагдаад хандсан байна. Тэр
хүнийх нь гомдлыг л хэрэгсэхгүй болгосон тогтоол бий. Гэтэл байцаан шийтгэх
ажиллагаанд процессын алдаа гарч, тэр чигээрээ шүүхэд шилжсэн байдаг.

-Бас
сэтгүүлчтэй хамтран сайтад худал мэдээлэл нийтлүүлж, хүнд хохирол учруулсан гэж
ялласан. Тэр нь бас өмч хөрөнгийн маргаанаас эхтэй биз?

-Г.Буяндорж
цагдаагийн байгууллагад 2012 оны дөрөвдүгээр сард хандсан. Гэтэл сэтгүүлч
нийтлэлээ 2013 оны зургадугаар сард бичсэн байдаг. Цаг хугацааны хувьд ч
бүлэглэсэн, хамтарсан байж тохирохгүй. Миний үйлчлүүлэгч тэр сэтгүүлчтэй үгсэн
тохиролцож, бүлэглэсэн гэх нэг ч нотлох баримт байхгүй. Худал мэдээллээр хүнийг
гутаан доромжлох зорилготой байгааг гүтгэх гэдэг. Гэтэл ямар худал мэдээл­лээр
С.Билэгтийг гутаая гэж яаж үгсэн тохиролц­соныг нотлоогүй. Сэтгүүлч мэдээллээ
олон нийтэд сэрэмжлүүлэг хүргэх зорилгоор бичсэн гэдгээ мөрдөн байцаалтын
шатанд ч, шүүхийн хэлэлцүүлэгт мэдүүлдэг. Г.Буяндорж “Ийм асуудал боллоо.
Иргэний хэр­гийн шүүхийн хоёр шийдвэр байна. Би цагдаад хандсан. Эд хөрөнгөө
алдчихлаа” гээд баримтуудыг сэтгүүлчид өгсөн. Сэтгүүлч эх сурвалжийг үндэслээд
эрхийнхээ хүрээнд бичсэн байх. Түүнээс Г.Буян­­дорж мөнгө өгөөд бичүүлчихсэн юм
биш.

С.Билэгт
өнөөдрийг хүртэл “Г.Буяндоржоос огт мөнгө аваагүй, Наранхишигттэй
танилцуулаагүй” гэж ярьж чадахгүй байгаа. Тийм хүнтэй танилцуулсан гэж
мэдүүлдэг.

-Таны ярьснаар
Г.Буян­дорж шүүхэд хуурамч нотлох баримт бүрдүүлж өгөөгүй. Бас хүн гүтгээгүй
гэж ойлгогдож байна. Гэтэл мөрдөн байцаалтын шатанд алдаа гарчихав уу. Шүүх
нотлох баримтыг хангалтгүй үнэлэв үү?

-Шүүх, цагдаагийн
алдааг олж харж, засдаг хүн би биш. Миний үйлчлүүлэгчийг яллаж байгаа нь
нотлогдож, тогтоогдсон эсэхэд гол анхаар­лаа хандуулан ажил­лаж байгаа. Хүнд ял
өгөх гэж байгаа бол хөдөлшгүй нотлох баримт байх ёстой. Нотлон тогтоох
ажиллагаа нь хуулийн дагуу явагдах ёстой. Өөрөөр хэлбэл, байцаан шийтгэх
ажиллагааг зөрчөөгүй байх ёстой. Байцаан шийтгэх ажиллагааг зөрчиж цуглуулсан
нотлох баримт шүүхэд үнэлэгдэх ёсгүй. Мөрдөн байцаалтад буцаагаад зөрчлийг
арилгуулах учиртай. Гэтэл ийм зүйл хийгдээгүй байж тийм баримтаар хүнийг гэм
буруутай гэж үзээд ял шийтгэл хүлээлгэх нь байж боломгүй. Засдаг, хянадаг
дараагийн шатны шүүхүүд засах байх гэж найдаж байна.

-Өнгөрсөн жил
давж заалдах шатны шүүхээс нэмэлт мөрдөн байцаалтад буцаасан. Нэмэлт мөрдөн
байцаалт хийхдээ юуг тодорхой болгосон юм бэ?

-С.Билэгт гэдэг
хүн гүтгүүлсэн үү, хохирол учирсан уу гэд­гийг шалгаж тогтоо гэсэн. Гэтэл
тогтоогдолгүй дахиад шүүхэд шилжүүлсэн. Тиймээс анхан шатны шүүх С.Билэгтэд
учирсан хор хохирлын асууд­лыг шийдээгүй. С.Билэгт ч өөрөө хор хохирлоо нотолж
чаддаггүй. Өнөөдрийг хүртэл хэний үйлдлийн улмаас яаж хохирсон нь
тогтоогдоогүй.

-Таны ярьснаар
Г.Буян­дорж, С.Билэгт нарын хоорондох асуудал иргэний маргаан гэж үзвэл хэн нь
хохирчихсон юм бэ?

-Миний олж
харсанаар Г.Буяндорж гэдэг хүн бизнес эрхэлж байгаад өөрийнхөө өмч хөрөнгийг
С.Билэгт гэдэг хүнд өгөөд үрэн таран хийлгэчихэж л гэж харагдаж байгаа.
Үүнийгээ иргэний журмаар шалгуулах бололцоо байх биз. Эрүүгийн журмаар
Г.Буяндорж С.Билэгтийг яаж хохироогоод юуг нь авчихсан нь харагддаггүй.

-Сэлэнгэ аймаг
дахь 1100 м.кв талбайтай обьект С.Билэгтэд бэлэглэлийн гэрээгээр шилжээгүй
гэлээ. “Ноёд констракшн” компа­нийн үүсгэн байгуу­лагч Г.Дамдиндорж гэдэг хүн
болж таарлаа. Тэгвэл С.Билэгт таны үйлч­лүүлэг­чийн ямар хөрөнгийг үрэн таран
хийчихсэн хэрэг вэ?

-Таны дээр ярьсан
“Сэлэнгэ-888” буюу карказыг нь босгоод арван давхарт хүргэчихсэн байсан барил­га,
газрыг С.Билэгт өөрийн мэдлийн болгоод авчихсан байгаа. Орон сууц захиалсан
хүмүүсээс мөнгө авсан мөнгөний баримт нь байдаг. Энэ асуудлыг иргэний журмаар
шалгуулах гэхээр эрүүгийн хэрэг шалгагдаж байгаа гэдэг үндэслэлээр хаалт
болгочихдог. Тиймээс энэ хэрэг дөрвөн жилийн турш үргэлжилж байгаа.

-Дараагийн
шатны шүүх ямар шийдвэр гарна таамаглаж байна вэ?

-Шүүх тийм
шийдвэр гарга­на гэж таамаглаж чадахгүй. Гэхдээ хуульч хүний хувьд, хуулийн
доор амьдарч байгаа гэдэг утгаараа анхан шатны шүүхийн шийдвэр давж заал­дах
шатны шүүхэд хэвээр үлдэх боломжгүй гэж үзэж байгаа.

Ц.Өрнөх

Орон сууцны зээлд
хамрагдагсад арван хувийн урьдчилгаа төлөөд байранд орох боломж хэзээ нээгдэх
нь тодорхойгүй байна. Байрны урьдчилгаа төлбөрийн 20 хувьд Хөгжлийн банк
баталгаа гаргана гэж байгаа юм. Барилга,
хот байгуулалтын сайд Д.Цогтбаатар өчигдөр сэтгүүлчидтэй уулзахдаа “Арилжааны
банкууд арван хувийн урьдчилгаа талбөрөөр байрны зээл өгөх хугацаа өдөр
хоногоор хэмжигдэж байна” гэсэн тойм хариу өгсөн юм. Засгаас шийдэх учиртай
асуудлаа өнгөрсөн сард эцэслэн шийдсэн гэнэ. Тодруулж хэлбэл Засгийн газар
арван хувийн урьдчилгаатай зээлийн журмыг баталчихсан. Одоо таван яамны
хамтарсан гэрээ байгуулагдах аж. Уг нь энэ гэрээ өнгөрсөн баасан гаригт
зурагдах байж. Зохицуулах асуудлууд гарсан учраас хойшилсон гэж Д.Цогтбаатар
сайд тайлбарлав. Хамтарсан гэрээ өнөө,
маргаашгүй зурагдах бололтой. Дараа нь Хөгжлийн банк, Монгол банк хооронд гэрээ
хийх ажил байгаа аж. Ингэснээр Монгол банк арилжааны банкуудтай гэрээ хийх
боломжтой болох нь.

Арилжааны
банкууд гучин хувийн урьдчилгаа авч байна

Арилжааны банкууд
одоогоор 30 хувийн урдчилгаатайгаар байрны зээлээ олгож байна. “Голомт” банкны
Зуун айл дахь салбараар орлоо. Байрны зээлийн материал авч байгаа аж. Зээлийн
шаардлагын нэг нь 30 хувийн урьдчилгаа. Арван хувийн урьдчилгаатайгаар орон
сууцны зээл өгөх чиг ирээгүй гэсэн тайлбарыг зээлийн эдийн засагчид нь хэлж
байлаа. Зээл өгч байгаа дээд хэмжээ нь 160 сая гэнэ.

Метр квадрат нь 2.1 саяас дээш үнэтэй байр авах гэж байгаа бол метр квадрат
тутамд илүү гарсан мөнгийг иргэн өөрөө төлөх юм байна. 2.3 сая төгрөгөөр метр квадратыг
нь үнэлсэн байр авлаа гэхэд илүү гарсан 200 мянга иргэдийн халааснаас гарах аж.
Одоогоор 80 метр квадратаас илүү хэмжээний байр авах бол найман хувийн зээлд хамрагдахгүй
гэж тус банкны зээлийн мэргэжилтнүүд тайлбарлаж байв. Метр квадратын хязгаарын талаар Барилга, хот байгуулалтын сайд өчигдөр “Аравдугаар
сараас 80 м.кв-аас дээш талбай бүхий байруудыг иргэд 10 хувийн урьдчилгаа төлбөртэйгөөр
худалдан авах боломж нээгдэнэ” гэсэн юм. Харин аравдугаар сар хүртэл 80-аас доош
метр квадрат байрыг л арван хувийн урьдчилгаатайгаар олгох аж.

“Голомт” банкны хувьд зээлийн хугацааг насны хязгаараар шийдэж байгаа юм
байна. 35-45 насныханд 15 жилээр, 45-аас дээш насныханд 10 жилээр, 35-аас доош насныханд
20 жилээр орон сууцны зээл олгож байгаа гэнэ. Бас “Голомт” банкны картаар сүүлийн
зургаан сар тасралтгүй цалингаа авсан байх шаардлагыг тавьжээ. Үндсэн зээлдэгч тухайн
байгууллагадаа доод тал нь хоёр жил тасралтгүй ажилласан байх ёстой аж. Хамтран
зээлдэгчийн хувьд сүүлийн жилийн хугацаанд нэг байгууллагад ажилласан байх учиртай
юм байна.

Арван хувийн урьд­чилгаатай зээлийн шинэ журамд хуучин байр хамрагдахгүй.
Ашиглалтад ороод борлуулагдаж чадаагүй байруудын борлуулалтыг өсгөх бодлогоор, тодруулж
хэлбэл барилгын салбарыг дэмжих зорилгоор ийм заалт тусгаж өгчээ. Тэгэхээр шинэ
байрны үнэ өсөх магадлал байгаа аж. Гэхдээ
хуучин байрны үнэд өөрчлөлт орохгүй гэж үл хөдлөх хөрөнгийн салбарт ажиллагсад онцолж
байна.

ОРОН СУУЦНЫ БОРЛУУЛАЛТ МЭДЭГДЭХҮЙЦ БУУРЧЭЭ

Үл хөдлөх хөрөнгө зуучлалын “Тэнхлэг зууч” компанид хандлаа. Тус компанийн
гүйцэтгэх захирал Б.Батзориг “Орон сууцны борлуулалт буурсан. Өнгөрсөн оны эхний зургаан сарыг энэ оны эхний
зургаан сартай харьцуулсан тоонууд хэлье.
Улсын хэмжээнд шинэ орон сууцны борлуулалт 22.5 хувиар буурсан дүн гарсан.
Хуучин орон сууцных ч ялгаагүй. 32.4 хувиар буурсан. Улаанбаатарт гэж онцолбол шинэ
орон сууцны борлуулалт 25.8 хувиар, хуучин орон сууцных 26.8 хувиар буурлаа. Хөдөө,
орон нутагт арай өөр дүр зураг ажиглагдаж байгаа. Шинэ орон сууцны борлуулалт найман
хувиар, хуучин орон сууцных 53 хувиар буурсан” хэмээн ярилаа.

Ипотекийн зээл олголт буурсан, банкууд зээлээ багасгасан гэсэн яриа гараад
байгаа. Энэ талаар тодруулахад “Өнгөрсөн оны нэгдүгээр сард 918, хоёрдугаар сард
1326, дөрөвдүгээр сард 1309, тавдугаар сард 1017, зургадугаар сард 1165 хүнд байрны
зээл өгсөн дүн бий. Энэ оны нэгдүгээр сард 1365, хоёрдугаар сард 1093, гуравдугаар
сард 1226, дөрөвдүгээр сард 1397, тавдугаар сард 1395, зургадугаар сард 1202 хүн
байрны зээл авсан. Тэгэхээр зээл огцом буурсан гэж хэлэх үндэсгүй. Ер нь тогтмол
олгож байгаа гэж хэлж болно. Зээл олголтын хувьд өмнөх оны эхний зургаан сарыг энэ
оны эхний зургаан сартай харьцуулбал 10.2 хувиар буурсан. Харин арилжааны банкуудын
өөрийн эх үүсвэрээр олгодог зээл 34 хувиар буурсан статистик бий” гэсэн хариу өгсөн
юм.

АРВАН ХУВИЙН УРЬДЧИЛГААТАЙ ЗЭЭЛД ДУНДАЖ ДАВХАРГЫНХАН ХАМРАГДАНА

Арван хувийн урьдчилгаатай зээлд хүссэн хүн бүр хамрагдах боломжгүй. Анх удаа үндсэн зээлдэгчээр шинэ орон сууц авах
гэж байгаа хүмүүст л хамаатай. Сүүлийн хоёроос доошгүй жил нийгмийн даатгалын шимтгэл
тасралтгүй төлсөн, “Өрхийн мэдээллийн сан”-гийн 7-16 дугаар бүлгийн иргэн байх шалгуур
ч бий. Хүн амын хөгжил, нийгмийн хамгааллын яам хүн амын нарийвчилсан судалгаа хийж
иргэдийг 20 ангиллаар хуваагаад байгаа юм. Хэддүгээр ангилалд багтсанаа тус яамнаас
лавлах боломжтой аж. Зээл хөөцөлдөх хүмүүс орлого, цалин гэх мэт бүх мэдээллээ яаман дээр авч очиход ангиллаа мэдэхэд төвөггүй
гэнэ. Уг ангилалд дундаж давхаргынхныг хамааруулжээ. Найман хувийн зээлийн дээд хугацаа нь 20 жил бол,
шинэ журмаар 30 хүртэл жилийн хугацаанд зээлээр байр авах боломж иргэдэд нээгдэж
байна.

Хөгжлийн банк нийтдээ 200 тэрбум төгрөгийн баталгаа гаргаж байгаа аж. Зээлийн
урьдчилгаа төлбөрийн 20 хувийн баталгааны хөрөнгө гэсэн үг. Энэ баталгаагаар арваад
мянган өрх байртай болох боломжтой гэсэн тооцоо гарчээ. Дашрамд дурдахад зах зээлд
худалдагдаагүй 30 мянган орон сууц байгаа юм байна. Арван хувийн урьдчилгаатай зээлийн
хажуугаар 30 хувийн урьдчилгаатай зээлийг ч үргэлжлүүлэн олгох нь.

Ц.БААСАНСҮРЭН

Гэрэл зургуудыг Г.ЛХАГВАДОРЖ