УИХ-ын гишүүн Д.Арвинтай ярилцлаа.
-МАН-ыг засгаас гаргах асуудал улс төрийн гол сэдэв болоод байна. АН-ын бүлэг хаалттай хуралдахад гишүүдийн дийлэнх нь МАН-ыг засгаас явуулахыг дэмжсэн сурагтай. Харин та ямар байр суурьтай байгаа вэ?
-Бүлгийн хурлаар МАН-тай байгуулсан гэрээний дүгнэлтийг авч хэлэлцсэн юм билээ. МАН засагт хамтарчихаад Монгол Улсын хөгжил, эдийн засагт хэрэгцээтэй хуулиудыг баталж өгөхгүй байна. Улсынхаа ажлыг урагш явуулахгүй байгаа тэд ингэх гэж засагт хамтарсан юм уу. Ер нь яагаад МАН-тай хамтарсан Засгийн газар байгуулсан бэ гэхээр өмнөх Засгийн газрыг ажил хийлгүүлэхгүй сайд нарыг огцруулах гэж гурван удаа өргөн барьж төрийн ажлыг явуулахад хүндрэлтэй байсан.Засгийн газарт ороод Монгол Улсын төлөө нэгдэж ажиллая гэсэн боловч үгүй юм. Сүүлийн үед МАН зохион байгуулалттайгаар УИХ-ын үйл ажиллагааг үймүүлж байна. Чуулганы хуралдааныг өглөөгүүр нэг нь, өдөр нь өөр нэг нь, үдээс хойш дахиад нэг нь зориудаар үймүүлдэг. Бид эд нараас дор байна уу. Засгийн газрын гишүүд нь засаг дээр ажиллаж байгаа дүр гаргаж, парламентын гишүүд нь Их хурлын ажлыг гацааж, Монгол Улсын хөгжлийг зогсоогоод байна. Үүнийг АН ажсан. Иймээс ч бид гэрээний дүгнэлтээ хийж байгаа.
-Хамтарсан Засгийн газар байгуулагдаад гол гол хуулиудаа баталж чадсангүй. Ер нь аливаа хуулийн төсөлд МАНзавсарлага авч байгаа харагдах юм. Энэ тал дээр таны бодлыг сонирхъё?
-Өнгөрсөн хугацаанд эдийн засгийн гол хуулиудаа баталж чадсангүй. Дандаа хэрүүл маргаантай байлаа. Ардын нам хэдэн хүнээ сайд болгох, ажилтай болгох гэж засагт орж ирсэн байна. Тэгээд зогсохгүй, Өршөөлийн хууль, Хүүхэд харах үйлчилгээний тухай хууль, Үл хөдлөх хөрөнгийн тухай хууль гээд хэд хэдэн чухал хуулийг цааш явуулахгүй байна. Монгол Улс дөрвөн жил тутамд татварын өршөөл үзүүлдэг. Дэлхий нийтийн жишиг ч ийм. Бизнес хийж байгаа хүмүүс өнөөдөр улс төрчдөөс илүү хүнд нөхцөлд ажиллаж байдаг. Ийм хүмүүсээ төр нэг удаа харж үзэх ёстой.
-Хүүхэд харах үйлчилгээний тухай хууль наад зах нь эрүүл ахуйн стандарт шаардлага хангахгүй болохоор унагаж байна гэж Ардын намын нэр бүхий гишүүд тайлбарлаж байсан л даа?
-МАН-ын гишүүн Д.Хаянхярваа, Я.Содбаатар гээд хэдэн эрэгтэй гишүүд энэ асуудлаар хэрэлдэн, маргалдаж Нийгмийн бодлогын байнгын хороон дээр дөрвөн эмэгтэй гишүүнийг доромжилсон. Би үнэхээрийн гутсан. Тэд хуулиа уншаагүй байгаа юм. Уншихыг ч хүсэхгүй байна. Зөвшөөрөл авах бүх стандартыг Засгийн газрын журмаар тогтооно гэсэн байгаа. Дэлхий нийтэд өнөөдөр хүүхдийнхээ асуудлыг 100 хувь шийдсэн орон байхгүй. Цэцэрлэгийн хүртээмж муутай байгаа манай нийгэмд хүүхэд харах үйлчилгээ хэрэгтэй. Өндөр хөгжилтэй орнууд хүүхэд харах үйлчилгээгээрээ хүүхдийн эрхийг хамгаалж байдаг. Энэ чинь өөрөө маш том асуудал болдог. Өөрийнхөө болоод танилуудынхаа хүүхдийг харах нэгдсэн зохион байгуулалтад орох ёстой. Нэг талаар ажилгүй хүмүүсийг ажилтай болгоно. Хувьсах зардлыг улсаас өгчихнө. Хүүхдээ хараад маш олон эмэгтэй ажил хийж чадахгүй байна. Тэдэнд хүүхдээ өгөөд ажил хийх таатай боломж нээгдэж байна шүү дээ.
-МАН-ынхны тайлбараар энэ хуулиар далимдуулан улсаас их хэмжээний мөнгө төсөвлөж, хэдхэн хүн сонгуул ийнхаа сурталчилгаанд зарцуулах гэж байгаа юм биш үү?
-Энэ бол Монгол Улсад сайн сайхан зүйл хийлгэхгүй гэсэн балмад этгээдүүдийн санаа. Д.Хаянхярваа гишүүн өөрийнхөө тойрогт ахмадуудад Улсын мөнгө тарааж байгаад гарч ирээ биз дээ. Ингэж тараах болохоор мөнгө нь байж байдаг. Хүүхдэд болохоор байхгүй гэдэг. Хүүхэд бол ганц эмэгтэй хүний асуудал биш. Эрэгтэй хүний оролцоо ч байгаа шүү дээ. Яг асуудлыг шийдэх болохоор өөрийнх нь хүүхэд биш гэдэг байдлаар хандаж байгаа юм, тэд. Тиймээс Монгол Улсын хөгжлийг тодорхойлогч гээд байгаа энэ хүмүүсийг харахаар үнэхээр итгэл алдарч байна.
– МАН-д улс орноо урагшлуулъя гэсэн бодлого алга гэж хэлэх гээд байна уу?
-Ухаантай улсууд тэдний үйлдлийг хараад гутаж байгаа байх. Өнгөрсөн парламентад байхад МАН-ын иргэдэд тараасан 21 мянган төгрөгийн асуудлыг хөндөн гаргаж ирж байлаа. Энэ бол цэвэр Ардын намын мөнгө угаалт байсан. Тэрийгээ иргэдэд тараахдаа нэг банкаар дамжуулсан. Санаж байгаа бол тухайн үед маш том мэдэгдэл гаргасан боловч Засгийн газар нь авч хэлэлцээгүй. Эд нар өөрсдийнхөө хувийн эрх ашигт нийцсэн бодлого явуулахдаа сайн. Жирийн иргэдэд ард түмний төлөө гэхээр бодлого нь байхгүй болчихоод байгаа юм. Би сая ОХУ-ын Чита, Улаан-Үүдэд томилолтоор яваад ирлээ. Тэнд ард түмэн нь ямар сайхан амьдарч байна вэ. Бодлого нь хичнээн сайхан тодорхой байна гээч. Гэтэл манай гэр хорооллынхон хүй нэгдлийн үеийнхэн шиг амьдарч байна. Тэнд маш олон цэцэрлэг, сургууль, зам барих хөрөнгийг 21 мянган төгрөг тараасан нэрээр угаасан. Би хувьдаа ажилгүй, орлого багатай иргэдэд халамжийн мөнгө өгөхийг шүүмжлээгүй, амьдрал нь сайн Төрийн албан хаагч хүмүүсийг хамруулан тараасан нь буруу юм. Ингэж улс орныхоо мөнгийг шамшигдуулсан албан тушаалтнуудад ногдуулах хариуцлагын тогтолцоо алга. Тэгвэл жирийн иргэд телевизор хулгайллаа гэхэд хэдэн жилийн ял авдаг билээ. Яагаад улс төрчид парламентын засаглалыг дэмждэг, энэ засаглалд дуртай вэ гэхээр хариуцлагагүй шийдвэр гаргаж, улс орны хөрөнгийг шамшигдуулж хариуцлага хүлээх хүн гардаггүй учир дэмждэг юм.
-Гадныхан Монголд итгэхээ болилоо, үргэлээ л гэх юм. Улс төр тогтворгүй байгаа болохоор хөрөнгө оруулагчид зүглэхгүй байна уу. Учир мэдэх хүмүүс ийм цуу яриаг албаар тараадаг зохион байгуулалттай бүлэглэл бий гэх юм билээ?
-Өнөөдөр гадныхан монголчуудад итгэнэ. Итгэсээр ч ирсэн. Монголчууд бол хүний итгэлийг алдах ард түмэн биш. Хөрөнгө оруулагчид Монголд итгэхгүй байна гэдэг бол зүгээр зохиомол яриа. Үүнийг улстөрчид тэр дундаа парламентын танхимаас гаргаж ирж байгаа юм. Энэ бол Монгол Улсыг хөгжүүлэх сонирхолгүй гишүүдийн тараасан цуурхал. Эдийн засгийн ашиг сонирхолтой тэдгээр гишүүд “Хөрөнгө оруулагчид хөрөнгөө татлаа” гээд байна. Тиймээс “Монгол Улсаа битгий балбаад бай улстөрчид өө” гэж би олон удаа хэлдэг. Монголын ард түмэн амьдарч байна, тэмцэж байна. Өнөөдөр УИХ дээр Гацуурт, Төмөртэйн орд гээд Таван толгой, Оюу толгойг сайн ярьж, маргалддаг. Тэгсэн атлаа Монгол Улсыг хөгжүүлэх өөр хуулиудыг огт ярихгүй байна. Гадны хөрөнгө зогслоо гэж Оюу толгойн хөрөнгө оруулалт зогсохоос айж байна. Монгол Улсын гадаад харилцаа ямар ганц Оюу толгой юм уу. Тэгэхээр цуу яриаг гадаад хэл эзэмшсэн, мөнгөнд сонирхолтой, улс орноо боддоггүй, хүмүүжилгүй улстөрчид хийж байна. Тэд бол Монголыг гадныхантай нийлээд бүр идээд сурчихсан хүмүүс. УИХ-д ийм тав, зургаахан гишүүн байна. Ихэнх нь МАН-аас үүдэлтэй. Ийм улсууд Оюу толгойн асуудлыг зөвөөр явуулъя гэхээр гадныхны хөрөнгө оруулалт зогссон гээд байдаг. Тэгвэл Монголд гадаадын жирийн компаниуд хамтраад маш сайхан ажил хийж байна. Тэд нар тэгвэл яагаад монголчуудад итгээд байгаа юм бэ. Монголын улстөрчид эх орноо дэлхийд итгэлгүй улс гэж зарлаж байгаа. Зарим улстөрчдийн тендер зарлаж, мөнгө иддэг байсныг хязгаарлачихсан. Монгол Улсад цүнхтэй компанийн захирлууд явдаг байлаа шүү дээ.Тэдний мөнгө иддэг байсныг чөдөрлөчихөөр “Гадныхан Монголд итгэхээ больж, эдийн засаг хямарлаа” гэх зэрэг яриа албаар тарааж байгаа. Би үүнийг хоёр талтай харж байгаа л даа.
Нэгдүгээрт, улстөрчдийг улсын төсөв рүү оруулдаг нь аажмаар хумигдаж байна. Бид дэлхийн соёлт жишиг рүү явж байгаа. Зарим нь үүнээсээ салж чадахгүй үхэлдээд буй нь шууд харагддаг. Жишээлбэл, УИХ-ын гишүүн Ч.Хүрэлбаатар байна. Тэрбээр албан тушаалгүй, эрх мэдэлгүй, жирийн гишүүн байж чадахгүй байгаа нь мэдрэгдээд байгаа. Хоёрдугаарт, Монгол Улс өөрийнхөөрөө хөгжих ёстой. Энэ хөгжлийн төлөө явж байна. 1990-ээд онд өрнөсөн Ардчилал, зах зээлийн нийгэм өрнөж Монгол хүн малтай, газартай, гэртэй, өмчтэй болж хүн бүр чөлөөтэй гадаадад зорчих эрхтэй болсон. Хүн болгонд өөрийнхөө эдийн засаг, өрх гэрээ аваад явах эрх зүйн орчинг нь бүрдүүлж өгөх ёстой. Хувь хүний хашааны газрыг эргэлтэд оруулах боломжийг нээсэн хууль УИХ-д орж ирсэн. Гэтэл МАН-ын бүлэг асар их эсэргүүцэлтэй тулгараад байгаа. Иргэдийн газрыг барьцаалуулж, өрөнд оруулуулах гэлээ гэдэг. Хүн болгон газраа барьцаанд тавьж эргэлтэд оруулах ёстой. Гэхдээ банк хүн болгонд зээл олгочихгүй. Юм хийж чадах хүнээ судалж байж өгнө. Энэ эрх зүйн орчинг нь бүрдүүлээд өгье гэхээр МАН тээг болоод унагаачихаж байх жишээтэй.
-Оюу толгой, Таван толгой зэрэг томоохон төслүүдээ урагшлуулбал эдийн засаг сэргэнэ гэсэн хүлээлт бас нийгэмд бий болоод удаж байна…
-Оюу толгой батлагдаад хэдэн жил болж байна вэ. Эрдэнэтээс том орд л юм бол Монгол Улсын төсөв өнөөдөр хахаж цацаж байх нь яасан юм бэ. Их хурлын гишүүд гадны мөнгөтэй хүмүүсийн удирдлага дор яваад байна. Оюу толгой Таван толгой бол сонин зүйл биш. Энэ том төсөлгүйгээр Монгол Улс хөгжихгүй юм шиг яриад байх юм. Авах мөнгөө авах хэрэгтэй. Ер нь хариуцлагагүй шийдвэр гаргасан Их хурлын гишүүдэд хариуцлага тооцох цаг нь болсон. Парламентын засаглал хэрэгтэй л гээд байдаг. Тэгвэл хариуцлагын тогтолцоо алга байна. Ойрын жишээ хэлэхэд Казахстаныг хар л даа. Улс орноо яаж хөгжүүлж, ямар ухаалаг бодлогоор удирдаж байна вэ. Гэтэл манай Их хуралд эцэг, эх нь бизнестэй, мөнгө угаадаг хүмүүсийн эрх танхи хүүхдүүд суучихсан байгаа. Бодлого тодорхойлох чадваргүй эрх танхи банди нар дарга, дэд сайд болсон байхад улс орны маань хөгжил дэвшил яаж урагшлах билээ дээ.
-МАХН дотроо нэлээд хагаралтай байна. Тус намын дарга Н.Энхбаярын рейтинг өндөр байна гэсэн мэдээлэл сүүлийн үед цацагдах боллоо. Энэ үйл явдлыг хашир улстөрчийн хувьд та хэрхэн харж байгаа вэ?
-Ер нь улс төрийн намуудын хуулийг маш зөв гаргах ёстой. Н.Энхбаяр дарга бол Монгол Улсын Ерөнхий сайд, Их хурлын дарга, Ерөнхийлөгч байсан хүн. Тэрбээр өндөрлөг рүү гүйгээд явах хүн биш байхаа гэж би боддог. Одоо Н.Энхбаяр дарга лидер хүний хувьд Монгол Улсын хөгжлийн төлөө намаа зөв удирдаад явах байх. Гэтэл МАХН-ын дарга Н.Энхбаярыг АН-ын одоогийн удирдлагуудтай муудалцуулах бодлого зориуд явагдаад байгааг ажиж байна. Учир нь Н.Энхбаярын рейтинг өндөр байна, бусдынх нь бага байна гэдэг санаатай явуулгыг явуулж байна. Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдоржийг Н.Энхбаяртай хагаралтай мэт харагдуулах, хооронд нь муудалцуулах, улмаар МАХН, АН хоёрыг муудалцуулах үйлдлүүдийг хийгээд байна. Ер нь бол монгол эрчүүд уужуу ухаанаар харж, энэ мэт яс хаялтыг даваад л гарах чадвартай байх ёстой баймаар. Ямар бид нар Манжийн дарлалын өмнөх үеийн хаад, ноёд биш. Ер нь Эзэн Чингис хаан хэзээ ч дотны хувь хүнээс зөвлөгөө авдаггүй, асуудлыг зөвлөлөөрөө шийддэг байсан, тиймдээ ч Чингис хаан Дэлхийн хаан байж чадсан.
-Өнгөрсөн долоо хоногт Эх Дагинын дуган галд өртлөө. Үүнийг зохион байгуулалттай гэж хэвлэлүүд мэдээлж байна. Та ямар бодолтой байна?
-Гал юунаас болж гарсныг шинжээчид тогтоочих байх. Хэдийгээр Эх Дагины дуган үгүй боллоо ч гэсэн түүний түүхэнд оруулсан хувь заяаг хэн ч гишгэж, шатааж чадахгүй. Богд хаанд тулгарсан хүнд хэцүү үеүдэд хажууд нь хат шиг сууж байсан тэр сайхан Монгол хатан 1911 болон 1921 оны хувьсгалыг удирдахад онцгой үүрэг гүйцэтгэсэн юм. Энэ хүний үйлсийг хэн ч дарж чадахгүй. Тиймээс Эх Дагинын ордонг бид дахин байгуулна. Богд хааны өвлийн ордонг ч засна. Дондогдулам хатан бол маш их зовлон бэрхшээлийг туулж ирсэн. Тиймээс сэтгүүлч Жавзандуламын зохиолоор “Эх Дагинын хувь заяа” уран сайхны кино хийхээр төлөвлөн ажиллаж байна. Монгол Улсын нэртэй түүхч, доктор профессор Урангоо зөвлөхөөр ажиллаж байгаа. Монголын ард түмэнд Дондогдулам гэж ямар агуу хатан байсныг харуулна. Энэ кино үзэгчдийн хүртээл болсноор Эх Дагинын тухай маш олон худлаа түүхийн эргэлзээ тайлагдана.
-Улсын баяр наадам хаяанд ирлээ. Аливаа баяр ёслол, арга хэмжээнд таны өмссөн үндэсний хувцас олны нүдийг хужирладаг. Ингэхэд та энэ жилийн наадмаар ямар дээлээр гоёх вэ?
-Долдугаар сарын 10-ны орой “Учиртай гурван толгой” дуурийг төв талбайд тоглох юм байна. Үндэсний хувцастай хүмүүсийг зөвхөн оруулж, дээл, хувцасны зохион байгуулна гэсэн. Би ч бас оролцох бодолтой байгаа. Үндэсний хувцас гэснээс сүүлийн үед Монгол ёсонд харшилтай зүйл ихэд дэлгэрч байна. Энэ бол эмэгтэйчүүд хөөрөг зөрүүлээд байх юм. Үүнд би шүүмжлэлтэй ханддаг. Хөөрөг зөрүүлнэ гэдэг бол Монгол эр хүний маш том ёс. Дээрээс нь Дондогдулам хатны хөөрөг гээд хэдэн жилийн өмнөөс худлаа ярилаа. Эх дагина хэ зээ ч хөөрөгтэй байгаагүй. Харин монгол эмэгтэйчүүд эр нөхөртөө даалин урлаж, хэнийх нь сайхан болсныг шинждэг байсан. Эмэгтэйчүүдтэй хөөрөг зөрүүлж байгаа эрчүүдийг ямар эр хүн гэх вэ дээ. Эмэгтэйчүүд хамрын тамхи татна гэдэг бол эмгэнэл, энэ Монголын зан заншил биш.
Монгол улсын Ерөнхийлөгчийн ивээл дор зохион байгууллагддаг “Чингис хаан” гранпри өнөөдөр 12:30 цагт Буянт-Ухаан спорт цогцолборт эхэлнэ. Олимпийн эрхийн оноо олгох энэ тэмцээнд дэлхийн 35 орны 200 гаруй жүдочид өрсөлдөхөөр Улаанбаатар хотноо ирээд байна. Тухайлбал, Лондонгийн олимпийн алтан медальт Арсен Галстян, Мансур Исаев, Хайбулаев Тагир, Каори Мацүмото нарын шилдгүүд “Чингис хаан” гранпри-д өрсөлдөнө. Мөн Монголоос Олимпийн хүрэл медальт, Хөдөлмөрийн баатар Х.Цагаанбаатар, Дэлхийн аварга Д.Болдбаатар, Д.Төмөрхүлэг зэрэг шилдэг жүдочид оролцох юм.
Улаанбаатар хотын Цагдаагийн газраас хуулиар хүлээсэн үүргээ хэрэгжүүлэх иргэдийн эрүүл, аюулгүй орчинд амьдрах нөхцөлийг сайжруулах, цагдаагийн байгууллага болон тодорхой нутаг дэвсгэр хариуцсан цагдаагийн хэлтэс, цагдаагийн алба хаагч нь эрүүл аюулгүй байдлын индексийн түвшинг хангах чиглэлээр дүүрэг, хороодын Засаг дарга, төрийн болон төрийн бус байгууллагатай хамтран ажиллах ажлыг эрчимжүүлэх, гэмт хэрэг, зөрчил ихээр үйлдэгддэг, үйлдэгдэж болзошгүй газар, гэр бүлийн хүчирхийлэлд өртсөн өртөж болзошгүй иргэдийн тоо, гаралтын түвшинг бууруулах зорилгоор “Шилдэг цагдаагийн хэлтэс, албан хаагч шалгаруулах” уралдаан зохион байгуулах гэж байна.
ИБУИНВУ-д
Тулгар төрийн 2224, Их Монгол улсын 809, Ардын хувьсгалын 94 жилийн ой, Үндэсний их баяр наадмыг угтан 07 дугаар сарын 04-нийн өдөр буюу маргааш бүх нийтийн их цэвэрлэгээ зохион байгуулна.
Монгол орны тусгай хамгаалалттай газар нутгийг цувралаар танилцуулж байна.
Завхан аймгийн төв Улиастай хотоос зүүн тийш 45 км-т, Улсын нийслэл Улаанбаатар хотоос 1000 км алслагдмал байх Отгонтэнгэр хайрхан үнэхээр байгалийн үзэсгэлэн төгс бүрдсэн газар бөгөөд хамгийн халуун улиралд ч мөнх цастай орой нь дүнхийн цайвалзаж байх авай. 
“Guys” хамтлагийн ахлагч М.Мягмартай ярилцлаа.
Нийслэлийн Мэргэжлийн хяналтын газрын Эрүүл мэнд, боловсрол, соёлын хяналтын хэлтсийн дарга Д.Цэнд-Аюуштай ярилцлаа.
Төрийн байгуулалтын байнгын хороо хуралдаж “Монгол Улсын Их Хурлын 2015 оны намрын ээлжит чуулганаар хэлэлцэх асуудлын тухай” УИХ-ын тогтоолын төслийг хэлэлцсэн юм. УИХ-ын 2015 оны намрын ээлжит чуулганаар хэлэлцүүлэх асуудлын тухай тогтоолын төсөлд тусгуулахаар Монгол Улсын Ерөнхийлөгч 17, Аюулгүй байдал, гадаад бодлогын байнгын хороо гурав, Байгаль орчин, хүнс, хөдөө аж ахуйн байнгын хороо гурав, Нийгмийн бодлого, боловсрол, соёл, шинжлэх ухааны байнгын хороо дөрөв, Төрийн байгуулалтын байнгын хороо дөрөв, Төсвийн байнгын хороо зургаа, Хууль зүйн байнгын хороо 12, Эдийн засгийн байнгын хороо тав, АН-ын бүлэг 10, МАН-ын бүлэг 27, “Шударга ёс” эвслийн бүлэг тав, Монгол Улсын Засгийн газар 39 төслийн санал ирүүлжээ. Мөн Улсын ИХ Хурлын гишүүн С.Ганбаатар, Ц.Даваасүрэн, С.Оюун нар 11 саналыг тусгайлан ирүүлсэн тухай Байнгын хорооны дарга А.Бакей мэдэгдэв. Тогтоолын төсөлтэй холбогдуулан УИХ-ын гишүүн С.Дэмбэрэл “Бакей даргаа, Хууль зүйн байнгын хороо 12 зүйл бүхий албан бичгийнхээ хамгийн түрүүнд Хүний эрхийн үндэсний комиссын тухай хуулийг оруулсан. Үүнийг өөрт тань болон таны зүүн гар зүрхэн талд чинь сууж байгаа хүнд үзүүлсэн. Ямар шалтгаанаар хэн гэдэг хүний даалгавраар оруулахгүй байгаа юм. Хууль зүйн байнгын хороо хамгийн түрүүнд нь биччихээд байхад яагаад намрын чуулганы хэлэлцэх жагсаалтад оруулсангүй вэ. Хүний эрх гэдэг чинь хамгийн чухал асуудал. Яагаад ингээд хойшлуулаад байгаа юм” гэхэд байнгын хорооны А.Бакей “Өргөн мэдүүлсэн. Хэлэлцэгдэж эхэлсэн, хэлэлцүүлгийн шатанд яваа 93 хууль байна. Энэ хуулиудын нэг нь таны өргөн мэдүүлсэн энэ хууль. Бүх хуулийг жагсаавал уртаас урт жагсаал гарах тул бусад гэдэг асуудлын хүрээнд оруулж болно. Хэн нэгэн хүний даалгавраар хийгдээгүй” гэлээ. С.Дэмбэрэл гишүүн “Хүний эрхийн асуудалд яагаад ингэж хайхрамжгүй хандаад байгаа юм. Дөнгөж саяхан өргөн баригдсан хуулиуд орж ирээд байгаа хэрнээ ямар шалгуур тавиад энэ хуулийг хойшлуулаад байгаа юм” хэмээн асуулаа. Байнгын хорооны дарга зарчмын зөрүүтэй санал гаргаад уг хуулийн төслийг жагсаалтад оруулж болно гэв. Ингэснээр С.Дэмбэрэл гишүүн зарчмын зөрүүтэй санал гаргасныг гишүүд дэмжсэнээр жагсаалтад оруулж чадлаа.