Categories
булангууд мэдээ нэг-ангийнхан цаг-үе

Малчин сумын анхны нэг ангийнхан

“Манай ангийн дарга яг л хэвээрээ шив дээ. Багын л нямбай шар охин байсан сан” хэмээн хоорондоо ярилцаж “Батхүрэлийнхээ ачаар бид хэд ингэж уулздаг байжээ” гэж ирээд л хөгшчүүд гар барин мэндэлнэ. Энэ бол Увс аймгийн Малчин сумын анхны сурагчид болох “1а” ангийнхан. Тэд сургуулиа төгссөнөөсөө хойш 50 гаруй жилийн дараа анх удаа ангиараа уулзаж байгаа нь энэ. Нэг ангийнхан Сонгинохайрхан дүүрэгт байрлах цахилгаан шуудангийн гадаа уулзав. Ангийн дарга Л.Батхүрэл ангийнхантайгаа холбоо тогтоож өглөө 08.00 цаг гэхэд бэлэн байхаар үүрэг өгсөн бололтой. Харин хоёр эрэгтэй, дөрвөн эмэгтэй уулзалтынхаа хугацаанаас цаг гаруйн өмнө ирж ийн дуу шуу болсон хэрэг. Ихэнх нь үр, хүүхдээрээ унаа тэргээр хүргүүлж ирж харагдав. Ингээд арваад хүн цугларлаа. Ангийн дарга Л.Батхүрэл гэх 60 гаруй насны шав хийсэн хөдөлгөөнтэй хөгшин автобусны жолоочид хөдлөхийг үүрэгдэв. Замаараа Чингэсийн талбайгаас ангийнхаа хэсэг нөхдийг аваад Тэрэлж орох юм гэнэ. Учир нь Тэрэлжид бага ангийн багш Басангийн Пэлжээ 85 насныхаа ойг тэмдэглэж байгаа аж. Ингээд багшийнхаа баяраас хоцорч болохгүй гэсээр хөгшчүүл яаран хөдлөв. Машин хөдлөө юу үгүй юу хоорондоо шуугилдах агаад шуугилдсан анги дунд яваад орчихсон мэт санагдав. Нэг нэгнийгээ ануухан, залуухан хэвээрээ байна гэж байнга л магтана. Автобусны арын суудалд суусан хоёр эрэгтэй “Манай Сэрчмаа, Н.Огоо ирсэн үү, одоо хэдэн хүн талбай дээрээс суух юм бэ” гэж ангийн даргыгаа шалгаана. Энэ зуурыг хөөрөлдсөөр талбай хүрлээ. Автобусны буудлын сандал дээр сууж байсан зургаа долоон хүн шуугилдсаар автобусанд орж ирэв.

Цэнхэр дээл өмсч, жанжин малгай тавьсан уяач болов уу гэмээр 70 орчим насны эрэгтэй их л хөнгөн шингэн хөдөлгөөнтэй аж. Хүн бүр дэргэд нь очиж гар барин, хөөрөг зөрүүлээд “Үгүй ээ мөн ийм сайхан өдөр ирдэг ээ” гэсээр хөлсөө арчих аж. Тэрээр хөдөөнөөс иржээ. Хөдөөнөөс ирсэн гэх тав зургаан хүн байлаа. 50 гаруй жилийн дараа ангийнхантай уулзаж байгаа болохоор ч тэр үү сэтгэл хөдлөөд ойрын гурван хоног нойргүй хонолоо гэх хүмүүс ч байв. Зарим нь нэгнийгээ танихгүй бишүүрхэж хэсэг зогсонгоо “Чамайг гэж таньсангүй ш дээ. Эвий минь бие нь сайн уу, хаана амьдарч байна” гээд л тэврэлдэж хоолой нь зангиран, нулимс унагаж харагдав. Харин насаараа цэргийн байгууллагад ажиллаж байгаад тэтгэвэртээ гарсан гэх офицер эр “За хөвгүүд минь мэнд мэдээд охидоо үнсэхдээ үнсэлцэхгүй шүү” хэмээн хошигноод авав. Ингээд мэнд усаа мэдэлцэж аваад багшийнхаа зүг яаравчлан хөдөллөө. 

Хэдий 70 дөхөж яваа ч инээд цалгисан их өргөөндөө, хүүхэд ахуй цагтаа эргээд оччихсон юм шиг л хоорондоо хөгжилдөж, хөөр баяраар бялхсан инээд автобусаар нэг цангинана. Эрчүүд нь “Манай ангийн охид”, эмэгтэйчүүд нь “Хөвгүүд ээ” гэж дуудах аж. Тэгсэн хэрнээ хэн хэдэн хүүхэдтэй, хэдэн ач, зээтэй болсон гэж ирээд л яриа дэлгэнэ. Барилгын инженер О.Базар “Миний багш 20-хон настай, хонгор зүстэй байхад бид сэвлэг даахиа ч авахуулаагүй үе байсан. Тийм л залуугаараа биднийг хорвоотой танилцуулсан хүн дээ. Хичээлийн анхны өдөр 1958 оны есдүгээр сарын 25-нд манай ангийнхнаас хэдэн оны хэдэн сарын хэдэнд төрсөн болохыг асуулаа. Хэн ч төрсөн өдрөө мэддэггүй. Тухайн үед аав, ээж чи хавар, намар төрсөн л гэж хэлэхээс биш нарийвчилж хэлэх биш. Тэгсэн багш та нарын хорвоод шинэ хүн болж мэндэлсэн өдөр энэ өдөр байх болно гэж хэлж билээ. Одоо бидний ихэнхийнх нь иргэний үнэмлэх дээр төрсөн өдөр нь 1958 оны есдүгээр сарын 25 гэсэн байдаг” гэж ярив. Тэрээр ангийнхаа хамгийн үг яриа хурц, уран цэцэн үгтэй нэгэн гэнэ. Бусад нь ч ам булаацалдан “Багш ёстой л шинэ хүн болгосон” гэх. Ингээд зорьсон газраа ирлээ. Нэг ангийнхан багштайгаа уулзана гэхээс их л догдолж харагдана. Автобусны хаалгаар эрчүүд нь эхэлж буулаа. Харин эмэгтэйчүүд цүнхнээсээ гоёлын дээл гаргаж өмсөцгөөв. Бүгд л дээлийнхээ энгэрт эхийн нэг, хоёрдугаар одон гялалзуулж, зарим нь тэргүүний ажилтан зэрэг хэд хэдэн тэмдгээр гоёжээ. Автобусны хаалгаар буунгуут эрчүүд нь “Манай хэд чинь нөгөө хувцсаа өмсөөд нүүрээ будчихаараа дажгүй харагдаж байна” гэж ангийнхаа охидыг цаашлуулна. Багшдаа өгөхөөр хөдөөнөөс айраг, цагаа хүртэл авчирсан байв. Бага ангийн багш Басангийн Пэлжээ нь өдгөө 85 нас зооглож яваа бөгөөд жаахан чих хатууг эс тооцвол ануухнаараа байна. Тэрээр 400 гаруй шавь нартай хүн аж. Нэг ангийнхан багшдаа хадаг барин золгож үнсүүлнэ. Багш “Миний анхны шавь нар. Ширээ сандал дээрээ ч яаж суухаа мэдэхгүй будилж явсан үрс одоо намайг дагаад өтөлжээ” гэсээр нулимс унагаж сүйд болов. Пэлжээ 30 гаруй жил багшилсан нэгэн, 400 гаруй шавьтай гэнэ. Түүний шавь нараас УИХ-ын гишүүн Ц.Нямдорж, өмгөөлөгч Монгол зэрэг улс төр, нийгэмдээ танигдсан олон хүн бий.  

Түүнийг 14 настай байхад анх крилл үсэг гарч “шинэ үсгийн багш”-аар хөдөө томилжээ. Хөдөө айлуудаар явж малчдад бичиг үсэг заана. Ингээд 1955-1958 оны хооронд Багшийн их сургуульд сурч ирэхэд шинэ сургууль ч нээгдэж анхны ангийг нь дааж авчээ. 

Пэлжээ багш нь морьтой явж ангийнхаа хүүхэд бүрийн гэрээр орж сургуульдаа явахыг шаарддаг байсан гэнэ. Шинэ залуу багшийн ангийнханд ч “Хорвоотой анх танилцсан нь”  зохиол дээр гардаг шиг  бүх зүйл ховор, сонин, содон харагддаг байж. О.Базар “Багийн даргын балыг харж байснаас гарнаас нь авч барьж үзээгүй байсан үе” хэмээн тухайн цаг үеэ тодотгоно. “1а” ангийнхан хоёрдугаар ангид ороход  сургуулийн хамгийн том ах эгч нар болж хувирахын зэрэгцээ доод ангийнхнаа асрах ажил гүйцэтгэдэг байжээ. Одоогийнх шиг паартай байшин, паалантай жорлон байх биш үүрийн 05 цагт босч хоёр хоёроороо сургууль дээрээ ирж жижүүрлэдэг байсан аж. Гал түлнэ, ангиараа мод хөрөөднө гээд аав, ээжийнхээ өврөөс ч гараагүй бяцхан багачуудын хувьд ахадсан ажил байсан нь тодорхой. Харин тэдний хувьд хамт олонтойгоо хөгжилдөж, эрдэм ном сурна гэдэг дээдийн жаргал байсан гэнэ. Нэг удаа М.Жөвжөө гэх охин ангийнхаа цоожийг хөшөөд эвдчихэж. Эрт ирээд ангидаа орох санаатай явсан нь тэр. Цоож онгойлгох гэж байгаад багшийнхаа хайчийг хүртэл хугалж байсан паянгаа ярьж “Тэр үед чинь хайч ховор байсан байхгүй юу” хэмээн ангийнхандаа хэлж инээлдэв. Мөн ангийнхаа зуухан дээр мөнгөлөг цаас тавьж байгаад элсэн чихэр хайлуулж иддэг байснаа дурсав. Бас болоогүй тэрийгээ булаацалдаж байгаад нэгнийхээ гарыг түлэх энүүхэнд байж. 

Тэд ангийнхаа даргыг сонгохдоо сумын төвийн цагаан охин гэх шалтгаанаар Л.Батхүрэлийг сонгосон гэнэ. Бүгд л малчдын хүүхэд байсан болохоор сумын төвийн хүүхэд арай өөр байх гээд шууд л гар өргөж сонгожээ. Харин ангийн дарга нь “Тухайн үед би сумын төвийнх гэлтгүй адилхан хөдөөний л хүүхэд байж таарна ш дээ” хэмээн даруухан инээнэ. Олон жил уулзалдаагүй ангийн нөхөд энэ мэт олон дурсамж хүүрнэж багшдаа “Үзэг барьсан турьхан гарт минь үг холбох аргыг заасан … Бага ангийн багшдаа баярлалаа” хэмээн нүдэндээ нулимстай аялж өгч Ц.Гунгаа, М.Жөвжөө, Н.Огоо, П.Долгор, Ц.Батчулуун, О.Базар, О.Хартолгой, Ж.Улаантолгой, Ц.Сэржмаа, И.Бат-Очир, С.Дэмбэрэл, Н.Лхагваа, Н.Дүүрэн, Л.Батхүрэл, Д.Дэмбэрэл гэж нэрээ бичсэн дурсгалын зүйлс гардуулав. Ингээд нар ч шингэж, нэг ангийнхан ч яарсаар хотын зүг хүлгийн жолоо залав. Буцах зуур нь нэг нь  “Энэ бидний ангиараа цугларсан сүүлчийн уулзалт байх даа” гэж гунигтайхан хэлэхэд нөгөө нь “Яалаа гэж багш минь буянтай хүн юм биднийг уулзуулаад. Үүнээс хойш холбоотой байж байнга уулзана шүү” гэсээр салцгаав.

Д.ДАВААСҮРЭН   

Categories
мэдээ цаг-үе

“Нарантуул”-ын наймаачдын өдрийн орлого саяар тоологдож байна

-“СКАЙ“ ИХ ДЭЛГҮҮРЭЭС ЦҮНХ, ХИЧЭЭЛИЙН
ХЭРЭГСЛИЙГ Л 500 МЯНГАН ТӨГРӨГӨӨР АВЧ БАЙНА-

Хичээлийн шинэ жил эхлэх гээд нийслэл хот маань хөл ихтэй өдрүүдийг
үдэж байна. Дэлгүүр, худалдааны төвүүд, зах гээд хаа сайгүй л “хүүдээ, охиндоо”
гэсэн хүмүүс холхиж байна. Тиймээс энэ удаагийн “Өдрийн сурвалжлага”-аа худалдааны
газруудаас бэлтгэлээ. Ингэхдээ иргэдийн хамгийн их үйлчлүүлдэг гэгддэг “Нарантуул”,
“Сандэй” худалдааны төв болон харьцангуй боломжтой хүмүүсийн үйлчлүүлдэг гэх “Скай”
их дэлгүүрийг тус тус зорьсон юм.   

 

ЧАНАР НЬ ГАЙГҮЙ БАЙХ ГЭЖ БОДСОНДОО “СКАЙ” ИХ ДЭЛГҮҮРИЙГ ЗОРЬЖ ИРЛЭЭ

Сурвалжлага хийхээр очсон эхний газар бол “Скай” худалдааны төв.
Тус худалдааны төвийн гадна энэ сарын эхээр нээгдсэн “Сэлэнгийн намрын ногоон өдрүүд”
үргэлжлэн гарч байна. Монгол ургацын шинэхэн ногоо худалдаалж буй болохоор худалдан
авагч ч чамгүй олон байгаа харагдана лээ. Харин үүдний хэсэгт нь “Columbia” брэндийн
аяллын хувцасны хямдралтай худалдаа гарчихсан байна лээ. Эдгээр бараанууд 10-35
хүртэл хувиар хямдарсан ажээ.

Харин дэлгүүрийн дотор ормогц “Хичээлийн шинэ жилийн өргөтгөсөн худалдаа”
ажиллаж байна. Биднийг очих үед буюу өчигдөр 13 цагийн орчимд тус дэлгүүр ер нь
хөл хөдөлгөөн багатай, дуу шуугиан ч нам жимхэн байна лээ. Хичээлийн хэрэгслийн
та­сагт нь л хэдэн хүн харагдахаас бэлэн хувцасны тасагт нэг ч хүнгүй, худалдагч
нар нь тойрч суугаад яриа өрнүүлж буй харагдсан.

Тус дэлгүүрт худалдаалж буй хичээлийн хэрэгслийн тухайд үнийн хувьд
тийм ч өндөр биш юм. Гэхдээ бас бусад үзэсгэлэн худалдаа, дэлгүүрүүдээс арай өндөр
өртөгтэй юм билээ.

Тухайлбал, энд худалдаж буй дэвтрүүдийн хувьд Польшийн “Campap”,
“Unipap”, Монголын “Аз хур” үйлдвэрүүдийнх. Эдгээр нь хоорондоо үнээрээ ялгаатай.
“Campap”-ын 24 хуудастай дэвтэр 370 төгрөг байхад “Unipap”-ын 470 төгрөг байх юм.
Харин “Аз хур”-ынх 390 төгрөг байна. Түүнчлэн 60 хуудастай “Campap” 720 төгрөг байхад
“Unipap” үйлдвэрийнх 850 төгрөг, Монголынх 820 төгрөг байна. Өөрөөр хэлбэл, “Скай”-д
худалдаалж буй дэвтрүүдийн хамгийн хямд нь “Campap”, өндөр үнэтэй нь “Unipap” байгаа
бол дундаж нь дотоодын үйлдвэрт үйлдвэрлэсэн дэвтрүүд байна лээ.

Бал, үзэг, харандаа гэх мэт хэрэгслүүд нь өнгө үзэмж, тоо ширхэг,
чанараасаа хамаараад янз бүр байв. Тухайлбал, гортиг гэхэд 1800-8000 төгрөгийн хооронд
байгаа бол харандааг 1500-22000 төгрөгөөр худалдаж байна. Мөн сурагчийн цүнх 69
мянган төгрөгөөс эхэлж, материал, хийцээсээ хамаарч 100 гаруй мянган төгрөгт багтаж
байв.

Хичээлийн шинэ жил эхлэхэд хүүхдүүддээ зөвхөн хичээлийн хэрэгсэл
төдийгүй ботинк, пүүзнээс авахуулаад гадуур өмсөх куртик шинээр авах болдог. Тэгвэл
тус худалдааны төв бэлэн хувцсандаа 10-30 хувийн хямдрал зарлажээ. Эдгээрээс хүүхдийн
жижиг ботинк 35 мянган төгрөгөөс эхэлж, 200 мянган төгрөгт хүрсэн байв.

“Скай”-д худалдаалж буй хичээлийн хэрэгслийг ийн ажиглаж явах зуур
нэг жилийн зайтай төрсөн эгч, дүү хоёр хичээлийн хэрэгслээ бэлдэж явахтай таарсан
юм. Өнөө жил 44 дүгээр сургуулийн дөрөвдүгээр ангид орох П.Энхжин, П.Энхгэрэл хоёр
ээжтэйгээ хамт жил бүр “Скай”-аас хичээлийн бэлтгэлээ хангадаг ажээ. Өнгөрсөн жил
сурагчийн дүрэмт хувцсаа авчихсан тул өнөө жил зөвхөн хичээлийн хэрэгслээ л авахаар
ирсэн нь энэ. Тэдний ээжийн хэлснээр хичээлийн хэрэгслийн үнэ өнгөрсөн жилийнхээс
харьцангуй өсчихсөн байгаа тул 500 мянган төгрөгт багтаан бэлтгэлээ хангах аж. Тэдний
“Скай” их дэлгүүрийг сонгодог шалтгаан нь хүүхдийн дур сонирхлыг татах өнгө, хэлбэр
хийц бүхий бүтээгдэхүүн, хамгийн гол нь бусад дэлгүүрүүдийг бодоход Хятадын бараа
байдаггүй болов уу гэж найдсандаа ирдэг гэлээ.

Цэцэрлэгийн бага ангид орох, хоёр настай ач хүүдээ хичээлийн хэрэгслийг
нь авч яваа эмэгтэйтэй таарсан юм. Тэрээр Дундговь аймгаас түр ирээд байгаа ажээ.
Н.Урнаа хэмээн өөрийгөө танилцуулсан тэр эмэгтэй “Боловсрол, шинжлэх ухааны сайдын
2011 оны долдугаар сарын 1-ны өдрийн тушаал…” гэсэн толгойтой, цэцэрлэгийн бага
бүлгийн сурагчдын хичээлийн хэрэгслийн жагсаалт барьжээ. Тэр гуаш гэсэн хэсэгт очиж,
кодыг нь нарийвчлан харж буй нь анхаарал татсан юм. Дөхөж очоод лавлавал “Барааны
код нь 400-500-аар эхэлсэн байвал Оросынх байдаг юм. Энэ 410 гэж байна, Оросынх
л бололтой” хэмээлээ. Гэвч тэрээр “Хоёрхон настай хүүхэд ийм их хичээлийн хэрэгслийг
хэрэглэж барах уу, ямар их юм авдаг юм бэ” хэмээн бухимдангуй байна лээ. Түүний
хэлснээр зургаан өнгийн гуаш хоёр ширхгийг өгөх ёстой аж. Нэгнийх нь үнэ 7000 төгрөг
учир зөвхөн гуашинд л гэхэд 14 мянган төгрөг зарцуулж таарах нь. Энэ мэт нэмэгдсээр
цэцэрлэгийн хүүхдийн хичээлийн хэрэгслийг “Скай” их дэлгүүрээс бэлдэх юм бол нийт
300 гаруй мянган төгрөг шаардлагатай болохыг Н.Урнаа гуайн тооцоолсноос харж болохоор
ажээ. Тэрээр мөн ачийнхаа эрүүл мэндийг бодолцон тэртээ холоос тус дэлгүүрийг зорьж
ирснээ учирлаж байсан юм.

Ач охиноо дагуулан яваа өөр нэг эмэгтэй бол Д.Дариймаа. Түүний ач
охин А.Намуунаа өнөө жил Багануур дүүргээс нийслэлийн 106 дугаар сургуульд шилжин
ирж байгаа гэнэ. Эмээ, охин хоёр сурагчийн дүрэмт хувцас болон ботинк, хичээлийн
хэрэгсэл гээд бүгдийг нь 500 мянган төгрөгт багтааж авахаар гэрээс гарчээ. Үүнээс
өмнөхөн бэлэн хувцасны тасгаас 55 мянган төгрөгөөр ботинкоо худалдаж авчээ. Харин
одоо цүнх, хичээлийн хэрэгслээ авчихвал бэлтгэл бүрэн хангагдчихаж байгаа гэсэн.
Ер нь бол авсан юмнуудынх нь өртөг эмээ, охин хоёрын тооцож байсантай дүйж байгаа
аж.

Ийнхүү ээжийгээ, эмээгээ даган яваа охидтой уулзсан юм. Тус дэлгүүрт
байх цаг гаруйн хугацаанд үүгээр үйлчлүүлж буй хүмүүс бараг бүгдээрээ жаахан хүүхдүүдээ
дагуулсан байсан. Ахлах анги эсвэл оюутан бололтой үйлчлүүлэгч тун цөөн байна лээ.

 

“НАРАНТУУЛ”-ЫН НАЙМААЧДЫН ӨДРИЙН ОРЛОГО САЯАР ТООЛОГДОЖ БАЙНА

Бидний очсон дараагийн газар бол ёстой л нөгөө бум бужигнаж, түм
түжигнэх гэдэг нь болов уу гэмээр бодогдох “Нарантуул” худалдааны төв. Замын түгжрэлээсээ
авахуулаад л олон холхиж байгаа нь мэдэгдэх тус худалдааны төвийнхөн ашиг орлого
арвин байгаа бололтой. Бүр үүднээсээ авахуулаад л олны хөлөөс хэдэн төгрөгтэй хоцрох
гэсэн хүмүүс тус бүртээ завгүй “ажиллана”. Худалдааны төвийн үүдэнд эгч дүү хоёр
болов уу гэмээр хоёр эмэгтэй дуулахад гурав, эсвэл дөрөвдүгээр ангийнх болов уу
гэмээр охин аянд нь бүжиглэнэ. Кассет хийдэг жижиг хар хөгжимнөөс ая дуугарахад
хоёр эгч нь “…Энхэрхэн дэлбээг чинь тааланхан…” хэмээн хоолой нийлүүлнэ. Харин
бяцхан охин тэдний дууны аянд хэдэн ширхэг хиймэл цэцэг барин эв хав муутайхан бүжих
юм. Бас ч үгүй урлагийн хувцсаар гоёсон тэднийг олон хүн тойрон харж зогсох зуураа
“Сэтгэлийн эгшиг” хэмээсэн хайрцагт тавь, зуутын төгрөг хийж буй нь харагдсан.

Дотогш орлоо. Энд хүүхэдгүй яваа хүн бараг байхгүй байсан болов уу.
Бүгд л гараасаа хүү, охиноо хөтөлсөн харагдсан. Хөлс нь урсаж, ядарсан царайтай
жаахан хүүхдүүд яах гэж яваагаа ч бараг ойлгохгүй байгаа бололтой төвөгшөөн шахцалдах
нь харагдана. Энд ер нь зөвхөн тэр, энэ илүү зарагдаж байна гэх зүйл алга. Оймс,
дотуур хувцаснаас авахуулаад дэвтэр, үзэг, бал, гутал, пүүз ер нь юу эс байх вэ,
хаа сайгүй л “хэд вэ, авъя, доошоо хэд вэ” гэсэн яриа өрнөх аж.

“Нарантуул” худалдааны төвд байгаа бараа бүтээгдэхүүний хувьд энд
ирэхээсээ өмнө “Скай” их дэлгүүрээр орсон болоод ч тэр үү харьцангуй хямд үнэтэй
юм. Тухайлбал, “Скай” их дэлгүүрт 24 хуудастай дэвтэр 370-470 төгрөгийн хооронд
байсан бол “Нарантуул”-д 300 төгрөг байна. 60 хуудастай дэвтэр 720-820 байхад энд
580 төгрөг байна. Дэвтрийн наймаачдын хэлснээр энэ бол томоохон дэлгүүрүүдэд худалддаг
л польш дэвтэр гэсэн. “Зөвхөн тансаг орчинд очихоороо л ийм өндөр үнэтэй болчихдог
юм ш дээ” хэмээн тэд инээлдэж байв.

Сүүлийн гурван жил хичээлийн хэрэгслийн наймаа эрхэлж буй Г.Орхон
хэмээх бүсгүй “Цэцэрлэгийн хүүхдийн хичээлийн хэрэгсэл хэтэрхий олон байна. Хүмүүс
зарж байгаа бидэн рүү л уурлах юм. Энэ жил цэцэрлэгийн бага ангийн хүүхдэд зөвхөн
хичээлийн хэрэгсэлд 25 мянган төгрөг, ахлах ангийнханд 50 мянган төгрөг, ахуйн хэрэглээний
юмнуудыг нь нийлүүлбэл 80 гаруй мянган төгрөг болж байгаа. Энэ жил цэцэрлэгээс нэхдэг
юмнуудын нэр төрөл нь бүр их болсон юм шиг байна лээ. Хүмүүс ер нь хамгийн хямдаас
нь л түүж байна даа. Тэгэхэд л нэг хүүхдэд 80 мянган төгрөг болж байна шүү дээ”
хэмээж байв. Түүний нэмж хэлснээр сүүлийн гурав хоногт худалдан авагчид эрс ихэсчээ.
Тиймээс ойрын өдрүүдэд Г.Орхон өдөртөө нэг сая орчим төгрөгийн орлоготой ажиллаж
байгаа гэсэн. Гэхдээ энэ нь өмнөх жилийнхийг бодвол ашиг орлого нь харьцангуй буурчихаад
байгаа нь энэ гэсэн шүү. 

Харин  “Өмнөх жилийнхийг бодвол
ашиг ихтэй байгаа, долоо хоногтоо хоёр удаа урагшаа явж, бараа татаж байгаа ш дээ”
гэсээр яриагаа эхэлсэн хүн бол хүүхдийн дүрэмт хувцасны наймаачин Ц.Золбаяр. Тэрээр
12 жил наймаа хийж байгаа гэсэн. Түүний худалдаж буй дүрэмт хувцаснууд бага ангийнх
нь 50 мянган төгрөг, ахлах анги нь 62 мянган төгрөг гэсэн. Гэтэл дотоодын үйлдвэрийн
дүрэмт хувцас бага анги нь 90 мянга, ахлах анги нь 92 мянган төгрөг байгаа аж. Тиймээс
иргэд хямдыг нь бодож захыг зорих нь олонтаа байгаа гэсэн. Учир нь өнгөрсөн жилийн
өдийд эцэг, эхчүүд хүүхдээ ямар дүрэмт хувцас өмсөхийг мэдэхгүй байсан тул орлого
тааруу байжээ. Харин энэ жил дотоодод үйлдвэрлэж буй дүрэмт хувцаснуудын хангалт
тааруу, материалын чанар ижил байгаа зэрэг шалтгааны улмаас хямдыг нь харж “Нарантуул”-аас
худалдан авах нь элбэг байгаа гэсэн.

Ц.Золбаярын лангуунаас хүүхдэдээ дүрэмт хувцас авахаар ирсэн Г.Должингийн
хэлснээр “Дүнжингарав” худалдааны төв дэх “Төмөр трейд” компанийн борлуулалтын цэгт
байгаа дүрэмт хувцас нь размергүй болсон тул худалдагч нар нь “Нарантуул” явахыг
санал болгосон гэнэ. Үүнийг нь сонссон худалдагч Ц.Золбаяр ч “Тэртэй тэргүй хужаагийн
даавуугаар хийж байгаа юм чинь яг адилхан” гэх нь дуулдсан. Түүний хэлснээр дотоодын
үйлдвэрүүд Солонгосын даавуугаар дүрэмт хувцас хийж байгаа нь худал гэнэ. Учир нь
Эрээний зах дээр яг тэр даавуу нь байдаг ажээ. Тиймээс ч даавууг нь авчраад яг ижил
загвараар оёдолчдод өгч дүрэмт хувцас оёулдаг байна. Өмд, хүрмийг ийн оёулдаг бол
цамцыг нь Эрээнээс долоо хоногтоо 300-400 ширхэгийг авчраад л дуусч байгаа ажээ.

Тэрээр өнгөрсөн жилийн өдийд 700 мянган төгрөгийн ашиг олж байсан
бол өнөө жил өдөрт хоёр сая төгрөгийн ашиг олж буйгаа ч нуусангүй. Бүр энэ сарын
10-наас эхлээд л хүмүүсийн хөл хөдөлгөөн ихэсч, ашиг орлого нь арвин болсон аж.
Тэрээр жирийн үед 14 хоногтоо нэг удаа бараа татдаг байсан бол ойрын үед долоо хоногтоо
1-2 удаа “урагшаа” явж байгаа гэнэ лээ.

Наймаачдын хувьд иймэрхүү яриа хөөрөөтэй байна. Харин худалдан авагчдын
хувьд өмнөх жилийнхээс үнэ нь нэлээд нэмэгджээ гэх хүн цөөнгүй байна. Тэдний нэг
нь Б.Саранчимэг. Тэрээр  н.Цацрал, н.Тэргэл
хэмээх ихэр охидоо дагуулжээ. Охид “kitty” муурны зураг бүхий ягаан цүнхийг ижилсэн
үүрчээ. Одоо харин дэвтэр, үзэг, балаа сонгохоор зогсож байгаа аж. Гуравдугаар ангид
орох ихэр охидын дүрэмт хувцас, хичээлийн хэрэгсэл нь нийтдээ 350 орчим мянган төгрөгт
багтсан гэнэ лээ.

“Есдүгээр сарын нэгэнд өмсөх гэж байгаа юм” хэмээн хар юбканы үнийг
асууж байгаа охин бол Г.Нандин-Эрдэнэ. Тэрээр дүрэмт хувцастай ч гэсэн хичээлийн
анхны өдрөө хар юбка, цагаан цамц өмсөхөөр ангийнхантайгаа ярилцжээ. Тэрээр өнөө
жил 100 гаруй мянган төгрөгөөр л хичээлийн бэлтгэлээ базаасан байна.

Ахуйн хэрэглээний 00 цаас, угаалгын нунтаг авч буй гурван охинтой
тааралдав. Тэд Архангай аймгийн төвийн арван жилийн сургуулийг хавар төгсч, шинэхэн
оюутнууд болсон гэнэ. Охид хэдийгээр нэг их сургуульд ороогүй ч суух айлгүй тул
гурвуулаа хамтарч нийтийн байр хөлслөхөөр болжээ. Тиймээс хамтарч хэрэглэх зүйлсээ
ийн цуглуулж яваа гэнэ. Тэд тус бүртээ 25 мянган төгрөг гаргаж, ахуй болон хоол
хүнсээ базаахаар яваа нь энэ ажээ.

 

“САНДЭЙ”-Н ИХЭНХ ҮЙЛЧЛҮҮЛЭГЧИД ОЮУТНУУД БАЙВ

“Нарантуул” худалдааны төвөөс гаруутаа ойролцоох “Сандэй” худалдааны
төвийг зорилоо. Үүдээр ормогц давчуухан агаар, чихцэлдсэн хүмүүс угтав. Энд харин
“Нарантуул” худалдааны төвийг бодвол жаахан хүүхэд дагуулсан хүн цөөн байлаа. Голдуу
их сургуулийн оюутнууд болов уу гэмээр залуус эсвэл бүр нялх хүүхдээ тэвэрсэн ээж,
аавууд олон байв. Задгай захыг бодвол арай тухтайг бодолцон ийн нялх үрсээ авч гарсан
бололтой. Тус дэлгүүрийн нэгдүгээр давхар төдийлөн хүнгүй, харин дээшлэх тусам хүн
нь олширч байлаа. Тус худалдааны төвд хичээлийн хэрэгслийн худалдаа тун цөөн юм.
Харин бэлэн хувцас, цүнх, гутлын давхрууд ачаалал ихтэй байна лээ.

Өнөө жил ХААИС-ийн нэгдүгээр курст элссэн О.Очгэрэл охин “Захыг бодвол
арай гайгүй бараатай” гэж эгч нь хэлсэн тул “Сандэй”-г сонгожээ. Тэрээр сургалтын
төлбөр болох 1.200.000 мянган төгрөгөөс гадна хувцас, хичээлийн хэрэгсэл авах гэж
500 мянган төгрөгтэй Говь-Алтай аймгаас ирсэн гэнэ. Шинэ оюутан болж, нийслэлийнхэнтэй
“хөл нийлүүлэх” болсон тул чамгүй олон хувцас шинээр авч байгаа гэнэ. Тиймээс мөнгө
нь жаахан хүрэлцээ муутай байгаа гэж учирлаж байсан юм.

Т.ГЭРЭЛМАА

О.АНХЗАЯА

Categories
мэдээ цаг-үе

Хүүхдээ төвхнүүлэхээр ирсэн хөдөөх ээж

Хичээлийн шинэ жил эхэлж буй энэ өдрүүдэд хөдөө орон нутгаас оюутан болон ирж байгаа оюутнуудын эцэг эхчүүдээс өдрийн зочноор урилаа. Сэлэнгэ аймгийн Хүдэр сумын оршин суугч Б.Алтантуяатай МУИС-д элсч буй охиноо сургуульд нь бүртгүүлэх, орон байр олж төвхнүүлэхээр нутгаасаа ирээд байхад нь уулзсан юм. 

Тэрбээр охинтойгоо өнгөрсөн мягмар гаригт хотод иржээ. Сургууль соёлд нь бүртгүүлэх гэж гурван өдөр зарцуулсан гэнэ. “МУИС энэ жил нэмэлт элсэлтээ их сайхан шударга явууллаа” хэмээн яриагаа эхэллээ. Мөн охиноо дотуур байранд оруулах талаар бодохын ч хэрэггүй нөхцөл энд угтжээ. “Хүүхэд дотуур байранд орно гэдэг маш хэцүү болсон юм байна. Байр нь хүртээмжгүйгээс гадна төлбөр нь өндөр юм. Жилийн төлбөр 400 мянгаас 450 мянган төгрөг гэж байна” хэмээв. Тиймээс сургуульд нь ойр орон сууц хөлслөхөөр шийджээ. Хоёр өрөө орон сууц сарын 800 мянган төгрөг байна гэж сонсчээ. Нэг өрөө орон сууцны түрээс чухам хэд байгааг сайн мэдэхгүй байгаа ч ямар ч гэсэн дөрөв таван зууд олдох биз, түрээслэхээс өөр аргагүй гэсэн бодолтой яваа гэнэ. Өнгөрсөн жил нэг хүү нь сургууль төгсч, нийслэлийн нэгэн сургуульд багшлахаар ажилд орсон тул энэ жил сууц түрээслээд охин, хүү хоёроо нэг дор төвхнүүлэхээр шийдсэн байна. Сургуулийнх нь жилийн төлбөрийг мөн тодорхой мэдэхгүй яваа ажээ. “Сургалтын төлбөрийг кредит цагаараа тооцдог гэнэ. Эхлээд суралцах хичээлээ сонгох юм байна, сонголтоо хийчихээд хэдэн цагийн хичээлд суух, төлбөрийн хэмжээ зэрэг мэдээллийг сургуулийнхаа вэб хуудаснаас олж мэдэх юм байна. МУИС-ийн Хүмүүнлэгийн ухааны салбар сургууль нь нэг сая 960 мянган төгрөг гэж байна лээ. Манай охины элсч байгаа Байгалийн ухааных нь төлбөр хэд юм мэдэхгүй” гэж байв. Байгалийн ухааны сургуульд нь ороод багш, инженер гэх мэт чиглэлээр мэргэжил эзэмших байх гэсэн бодолтой байгаа юм байна. Эднийх зургаан хүүхэдтэй, энэ намар оюутны амьдралд хөл тавьж буй охин нь тав дахь хүүхэд нь гэнэ. Нөхөр нь насаараа тээврийн байгууллагад ажиллаж, 39 жил  хот хоорондын тээвэр хийсэн, одоо хувийн байгууллагад жолооч хийдэг юм байна. Тээврийн салбарт ажиллагсад ажилласан жилээсээ үл хамааран заавал 60 нас хүрч байж тэтгэвэр тогтоолгодог учир тэтгэврийн насаа хүлээх зуураа хувийн компанид машин барьж буй гэнэ. Тэрбээр “Хувийн байгууллага хэцүү. Цалин авахтай үгүйтэй юм. Би өөрөө ногоо тарьдаг. Манайх ер нь ногоогоороо л амьдарч ирсэн” гэв. Өмнө нь хүүхдүүдийнхээ сургуулийн төлбөрийг ногоогоо зараад олчихдог байсан бол энэ жил ногооны үнэ ихээр унасан тул амаргүй сорилттой тулгарч байгаа гэнэ. Эднийх таван га газартай, тэндээ байцаа, төмс, манжин, шийгуа, мөн чацаргана тарьдаг, ургацаа хураагаад Дархан-Уул аймгийн төвд аваачиж бөөний үнээр худалддаг юм байна. Саяхны хэдэн өдөр байцаагаа хурааж эхэлжээ. Оюутан хүүхдийнхээ сургалтын төлбөрийг босгохоор нэлээд хэмжээний байцаа хурааж Дархан орсон боловч худалдаачид нэг килограмм байцааг 210 төгрөгөөр авч байгаа нь ээж, охин хоёрт багагүй цохилт болжээ. “Гучин долоон килограммаар савласан нэг шуудай байцааг ердөө 8000 төгрөгөөр авч байна, килограммд хуваагаад бодохоор нэг кило нь ердөө 210 төгрөг болж байна. Ингээд хүүхдийн сургалтын төлбөр төлөхөд маш хүнд болчихлоо” хэмээн энэ ээж ихэд гонсгор байлаа. Ногоочин эгчийн бүтэн жилийн хөдөлмөр үр шимээ өгөх хараахан болоогүй байгаа болохоор шинэхэн оюутан охиныхоо сургалтын төлбөрийг төлөхийн тулд нэг сарын хугацаатай 20 хувийн хүүтэй зээл авч байгаа гэнэ. Гэхдээ банкнаас биш, хувь хүмүүсээс. “Банк, санхүү нь бидэнд одоо зээл өгөхгүй шүү дээ. Хурааж авах ногоогоо барьцаалж байж хувь хүмүүсээс хугацаа давчуу, хүү өндөр зээл авахаас аргагүйд хүрч байна. Өөрөөр яах билээ” гэж энэ ээж ярьсан юм. “Энэ намар таван тонн байцаа хурааж авна, үгүй юм гэхэд наад зах нь дөрвөн тонныг хурааж авна гэж төлөвлөөд, түүгээрээ оюутан охиныхоо сургалтын төлбөрийг хийнэ гэж бодож байсан юм. Бодсон төлөвлөсөн минь одоо өнгөрлөө л дөө” гэж байв. Нэг килограмм байцааг 800 төгрөгөөр худалдана гэж тооцож байжээ. Өнгөрсөн жилийн ханшаар тэгж тооцоолсон гэнэ. Гэвч жилийн өмнө бөөний үнэ нь 800 төгрөг байсан ханш өнөөдөр 210 төгрөг болтлоо унасан аж. “Юмны үнэ өссөөр байхад ногооны үнэ эсрэгээрээ, унаж байна. Хятадын ногоо түрж орж ирээд манай үнийг унагаж байна. Дарханы зах дээр нэг килограмм нь 300, 500 төгрөг гээд байгаа байцаа бүгд Хятадаас оруулж ирсэн байцаа. Бидний  тарьсан байцааны дэргэд үнэхээр муу. Даанч хүмүүс тэрийг нь мэдэхгүй авах л юм даа. Хүний сонголт юм чинь, яах вэ дээ” гэж энэ эмэгтэй ярьсан. Нийслэлд ногооны үнэ өндөр байлаа ч тээврийн зардал өндөр тул Сэлэнгэ аймгаас энд авчирч худалдаалах боломжгүй гэнэ. Эднийх байцаа, манжин, шийгуагаас гадна хоёр га газарт төмс, мөн өргөст хэмх ч тарьсан байна. Төмсөө хураах цаг болоогүй, Есдүгээр сарын хорьдоор хурааж авдаг гэнэ. Чийглэг, сэрүүвтэр нутаг учир төмсний болц оройтдог гэж тайлбарлав. “Өдийд ногоо зарагддаггүй. Тийм учраас талбай дахь ногоогоо барьцаалж хувь хүнээс хүүтэй мөнгө зээлж хүүхдүүдийнхээ сургуулийн төлбөрийг төлчихдөг, удалгүй зээлээ ч төлчихдөг юм. Ногоочдын амьдрал үнэхээр хэцүү байна” гэж Б.Алтантуяа гуай ярилаа. “Ирэх хавар хүртэл байр түрээслэхэд наад зах нь гурван сая зургаан зуун мянган төгрөг, дээр нь сургуулийн төлбөрийг нь хоёр саяар бодоход зургаан сая төгрөг болж байна” гэсэн тооцоо бодож яваа хөдөөх энэ ээж нэгдүгээр дамжаанд элсэн орж буй оюутан охиноо нийслэлд төвхнүүлэх ажлаа төвөг чирэгдэл багатайхан амжуулаад, гэртээ сэтгэл өег хариасай даа.

Н.ПАГМА                

Categories
мэдээ нийгэм онцлох-нийтлэл туслах-ангилал

Ерөнхийлөгч шинэчилсэн хөтөлбөрөөр хичээл заана

Жил бүрийн есдүгээр сарын 1-нд Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Цахиагийн Элбэгдорж Монголын Үндэсний олон нийтийн телевиз, радиогоор теле хичээл заадаг уламжлалтай билээ. 

Тэгвэл энэ  жил буюу маргааш Ерөнхийлөгч “Иргэний боловсрол-ёс суртахуун” сэдвээр хичээл  заах юм байна.  Өнгөрсөн жилүүдэд “Дэлхийн дулаарал ба Монгол”,  “Монголын бахархал”, “Монголын сайхан орноор”, “Хүн болох багаасаа” зэрэг сэдвээр  хичээл зааж,  хүүхэд багачууд, сурагчдад эх орныхоо өв их уламжлал, түүх соёлоо дээдэлсэн, байгаль дэлхийгээ хайрласан зөв сайн хүн болон хүмүүжих тухай өөрийн бодлоо хуваалцаж байсан юм.

Өнөө жилийн хувьд  үндэсний хэмжээнд бага боловсрол шинэчилсэн хөтөлбөрөөр хичээллэх болсон. Үүнтэй холбоотойгоор 2014-2015 оны хичээлийн шинэ жилийг нээж Монгол улсын Ерөнхийлөгчийн заах хичээлийн сэдэв нь бага боловсролын шинэчилсэн хөтөлбөртэй уялдах юм. Өөрөөр хэлбэл, бага боловсролын шинэчилсэн хөтөлбөрийн гол цөм  болсон хүүхэд бүрийг дэмжсэн,  хүүхэд  бүрийн оролцоог хангасан, тэдэнд  мэддэг зүйлээр  нь дамжуулан  хэрхэн чадвар суулгаж   болгодгийг  нотолсон хичээл болох юм ажээ.

Categories
мэдээ нийгэм

“Discover Mongolia” чуулга уулзалт ирэх долоо хоногт болно

Уул уурхайн салбарт хөрөнгө оруулагчдын “Discover Mongolia” олон улсын чуулга уулзалт 12 дахь жилдээ зохион байгуулагдах гэж байна. Монголын Уул уурхайн үндэсний ассоциаци, “Прайм инфо” ХХК хамтран  зохион байгуулах энэ удаагийн олон улсын чуулга уулзалт ирэх сарын 4-5-ны өдрүүдэд болно.  Эрх зүйн орчин, алт-нүүрсний өнөөгийн байдал, төслийн санхүүжилт, геологи хайгуул, газрын ховор элемент гэсэн сэдвийн хүрээнд салбар хуралдаанууд болох бөгөөд чуулга уулзалтад Монгол Улсын  Ерөнхий сайд Н.Алтанхуяг болон Уул уурхайн сайд Д.Ганхуяг, салбарын бусад албаны хүмүүс оролцох аж.

Categories
мэдээ нийгэм

56.3 сая төгрөгөөр бичил цэцэрлэг байгуулжээ

Сонгионхайрхан дүүрэгт Орон нутгийн хөгжлийн сангийн хөрөнгөөр энэ онд 130 гаруй ажил хийхээр төлөвлөжээ. Эдгээр ажлын нэг болох бичил цэцэрлэгийг шаиглалтад оруулсан байна. Тус дүүргийн 15 дугаар хорооны 20 дугаар байрны гадна талбайд хүүхдийн тоглоомын талбай, ногоон байгууламж, сүүдрэвч, гэрэлтүүлэг бүхий бичил цэцэрлэгийг нийт 56.3 сая төгрөгийн өртөгтэйгөөр “Ган үүд” ХХК хийж гүйцэтгэжээ.

Categories
мэдээ нийгэм

468.8 мянган тонн буудай хурааж авна

Энэ жил улсын хэмжээнд  306.1 мянган га-д үр тариа, 16.2 мянган га-д төмс, 7.1 мянган га-д хүнсний ногоо, 32.3 мянган га-д тосны ургамал, 11.1 мянган га-д тэжээлийн ургамал, 712  га-д жимс, жимсгэнэ, нийтдээ 373.5 мянган га-д тариалалт хийжээ. Ургацын урьдчилсан балансаар 481.0 мянган тонн үр тариа, үүнээс 468.8 мянган тонн буудай, 208.9 мянган тонн төмс, 99.4 мянган тонн хүнсний ногоо, 28.6 мянган тонн  тосны ургамал, 30.8 мянган тонн  малын тэжээлийн ургамал хураан авах тооцоо гараад байгаа аж. Энэ нь  нэг га-гаас дунджаар 15.9 цн үр тариа, үүнээс 16.0 цн буудай, 128.6 цн төмс, 138.9 цн хүнсний ногоо, 8.8 цн тосны ургамал, 22.0 цн  малын тэжээлийн ургамал хураан авах боломжийг бүрдүүлжээ.

Categories
мэдээ нийгэм

Дулаалгын аян ирэх сарын 15-наас эхэлнэ

Нийслэлийн нутаг дэвсгэрт үйл ажиллагаа явуулж буй аж ахуйн нэгж байгууллага, айл өрхүүдийн өвөлжилтийн бэлтгэлийг хангуулах, орон байраа дулаалах замаар дулаан хэмнэдэг зөв дадалд бүх нийтийг уриалах зорилгоор нийслэлийн Засаг дарга “Дулаалгын аян зохион байгуулах тухай” А/654 дугаар захирамж гаргасан. Захирамжийн дагуу Дулаалгын аянг 09 дүгээр сарын 13-наас 10 сарын 30-ны хооронд зохион байгуулах гэж байна. Аяны хүрээнд Чингисийн талбай болон нийслэлийн дүүргүүдэд иргэд, аж ахуйн нэгж байгууллагыг өвөлжилтийн бэлтгэл хангах, орон байраа дулаалах ажилд уриалж сурталчилгааны өдөрлөг болно. Мөн дулааны алдагдал багатай, эрчим хүчний хэмнэлттэй, өртөг багатай, шинэ дэвшилтэт технологийн амины орон сууцнуудын талаар тус чиглэлээр үйл ажиллагаа явуулдаг аж ахуйн нэгж танилцуулна гэж Нийслэлийн ЗДТГ-ын Хэвлэл мэдээлэл, олон нийттэй харилцах хэлтсээс мэдээллээ.

Categories
мэдээ нийгэм

Хуульчийн мэргэжлийн шалгалтын товыг зарлалаа

Монгол Улсад хуульчдыг тусгай шалгалтаар сонгон шалгаруулж гэрчилгээжүүлэх ажил 2004 оноос эхэлсэн бөгөөд Шүүхийн шинэтгэлийн багц ажил, энэ дундаа хуульчдын эрх зүйн байдал шинэчлэлтэй холбоотойгоор шалгалтын зохицуулалтын хувьд томоохон өөрчлөлт орсон юм.  Хуульчийн эрх зүйн байдлын тухай хуулийг дагаж мөрдөх шилжилтийн зохион байгуулалт, бэлтгэл ажилтай холбоотойгоор хуульчийн мэргэжлийн шалгалтыг 2013 онд зохион байгуулаагүй тул эрх зүйч олон нийтийн дунд ихээхэн хүлээлт үүсээд байсан билээ.

Тэгвэл хуульчийн мэргэжлийн үйл ажиллагаа эрхлэх эрх авахыг хүссэн этгээдийн шүүх эрх мэдлийг хэрэгжүүлэх, шүүн таслах ажиллагаанд оролцох, хууль зүйн туслалцаа үзүүлэх хангалттай мэдлэг, чадвар эзэмшсэн эсэхийг тогтоох хуульчийн мэргэжлийн шалгалт 2014 оны 11 дүгээр сарын 12, 13, 14-ний өдөр товлогдлоо.

Шинэ хуулиар хуульч ба бусад эрх зүйн боловсролтой этгээдийн эрх үүрэг, хариуцлагын ялгааг тодорхой болгосонтой холбоотойгоор өмнөх сонгон шалгаруулалтаас тус шалгалтын ач холбогдол, үр дагавар мөн өөрчлөгдөж байгаа юм. Тухайлбал цаашид өмгөөлөгчийн тусдаа шалгалт байхгүй, хуульчийн шалгалтанд тэнцсэнээр хуульчдын өөрийн удирдлагын байгууллага болох Монголын Хуульчдын холбооны гишүүнээр элсэх, шүүхэд хэрэг маргаан шийдвэрлэх ажиллагаанд оролцох эрхийг нэмэлт шалгалтгүйгээр эдлэх боломжтой болох юм байна.

Хууль зүйн үндэсний хүрээлэнгээс Хуульчийн мэргэжлийн шалгалтын журмыг өмнө үйлчилж байсан хууль зүйн зохицуулалтын үр нөлөөний үнэлгээ ба хуульчдын дундах судалгаанд суурилж боловсруулжээ. Судалгааны хүрээнд шалгалтын хэлбэр, агуулгыг шинэчлэх хэрэгцээ тодорхой харагдсан бөгөөд шударга байдалд үл итгэх байдал зонхилж, жинхэнэ хуульчид тавигдах мэдлэг, ур чадварыг сорьж чадахгүй байна гэсэн дүгнэлт хийсэн.

Иймд шинэ журмыг шалгалтын зохион байгуулалтанд аль болох хүний субьектив нөлөөлөл орох бололцоог хязгаарлах, нарийвчлан журамлах, цахим хэлбэрт шилжүүлэх, хяналтын механизмыг ажиллуулах, нууцлал ба шалгалтын шударга байдалд нөлөөлөхөөргүй бүх мэдээллийн ил тод байдлыг хангах, бүртгэл гэх мэт оролцогчдын тооноос шалтгаалан ачаалал шаардсан ажлыг цахимжуулах чиглэлийг барьж боловсруулсан байна. 

Хуульчийн шалгалт нь сорилгын ба бодлогын шалгалтаас бүрдэх бөгөөд аль алиныг нь тусгайлан бэлтгэсэн танхимд, компьютер дээр авахаар бэлтгэж байна. Шалгалтын бүртгэл тов зарласан өдрөөс эхэлж хуульчийн мэргэжлийн шалгалтын өдрөөс 30 хоногийн өмнө буюу 10 дугаар сарын 13-ны өдөр дуусна. Шалгалтанд оролцохыг хүсэгчид дэлгэрэнгүй мэдээллийг https://burtgel.legalinstitute.mn/ хаягаар авах, бодлого ба сорилгын шалгалтын туршилтын хувилбаруудыг үзэж сонирхох боломжтой юм. Мөн шалгалтын жишиг сорилгын хураамжийг Хууль зүйн үндэсний хүрээлэнгийн номын дэлгүүрт худалдаалж байна.

Categories
мэдээ нийгэм

Цэцэрлэгийн тарах цагийг сунгахыг хүсэв

Монголын Эмэгтэйчүүдийн хөдөлмөрийг дэмжих холбооноос Боловсрол, шинжлэх ухааны сайд Л.Гантөмөрт төрийн өмчит цэцэрлэгүүдийн тарах цагийг хойшлуулж, 18.00 цаг болгох хүсэлт илгээжээ.

Төрийн өмчийн цэцэрлэгүүд өглөө 08.00-08.30 цагийн хооронд хүүхдүүдийг хүлээн авч оройн 17.00 цагт тардаг нь ажил албатай аав, ээжүүдийн хувьд “хүүхдээ авах-ажлаа таслах” сонголтод хүргэж гэр бүл болон ажил олгогчид хүндрэл учруулдаг байна.

Иймээс эмэгтэйчүүд, залуу гэр бүлүүдийн ажиллах болоцоог хангаж энэхүү асуудлыг нааштайгаар шийдэж байна гэдэгт итгэж байгаагаа хүсэлтэд дурджээ.