Categories
мэдээ нийгэм

Өнөөдөр ийм үйл явдлууд болно


Хүй долоон худагт

[08.00-11.00] Хязаалан насны морьдын уралдаан

________________________________________

Шагайн асарт

[08.00] Шагайн харвааны хэсгийн харваа

________________________________________

Сурын талбайд

[10.30] Үндэсний сурын хана харвааны эхэн өрөг

________________________________________

Их эзэн Чингис хааны талбайд

[10.00-11.00] Төрийн далбааны өдөрт зориулсан хүндэтгэлийн ёслол

________________________________________

Их эзэн Чингис хааны талбайд

[12.00-12.30] Эзэн Чингис хааны хөшөөнд хүндэтгэл үзүүлэх, жанжин Д.Сүхбаатарын хөшөөнд цэцэг өргөх ёслол

________________________________________

Хүй долоон худагт

[14.00-16.20] Шүдлэн насны морьдын уралдаан

________________________________________

Соёлын төв өргөөнд

[15.00-18.00] Тулгар төрийн 2223, Их Монгол Улсын 808, Ардын хувьсгалын 93 жилийн ой, Үндэсний их баяр наадмын хүндэтгэлийн концерт

________________________________________

Нийслэлийн соёлын төв өргөө

[15.00,18.00] Тулгар төрийн 2223, Их Монгол Улсын 808, Ардын хувьсгалын 93 жилийн ой, Үндэсний их баяр наадмын хүндэтгэлийн  концерт

________________________________________

Монголын Урчуудын Эвлэлийн үзэсгэлэнгийн танхим

[10.00-18.00] “Монголын сайхан орноор” дүрслэх урлагийн уран бүтээлийн үзэсгэлэн  

07/10-07/19-ны өдрүүдэд

________________________________________

Богд хааны ордон музей

[09.00-18.00] “Дашингийн цуваа” сэдэвт үзэсгэлэн

07/10-07/13-ны өдрүүдэд

________________________________________

Монголын уран зургийн галерей

[9.00-18.00 ] “Гранд арт” Монгол – Солонгосын залуу уран бүтээлчдийн уралдаант үзэсгэлэн

Монгол Солонгосын зураачдийн хамтарсан үзэсгэлэн

07/10-07/13-ны өдрүүдэд

________________________________________

Монголын театрын музей

[10.00-17.00] “Хаадын хаан” лааны барималын үзэсгэлэн

07/10-07/13-ны өдрүүдэд

________________________________________

Сурын талбайд

[14.30-18.30] Үндэсний сурын хана харвааны дунд өрөг

________________________________________

Хүй долоон худгийн бага цагаан хөтөлд

[16.00,19.00] Холч морьдын уралдаан

________________________________________

Төрийн ордон

[20.00] Төрийн есөн хөлт цагаан тугийг цэнгүүлэх ёслол

Categories
онцлох-нийтлэл туслах-ангилал

Шанхайн хамтын нийгэмлэг ба Монгол

БААБАР ИНГЭЖ ӨГҮҮЛЭВ

ЗХУ, БНХАУ-ын хооронд олон жил үргэлжилсэн газар нутгийн маргааныг нэг тийш шийдвэрлэх тохиролцоо 1980-аад оны эцсээр эхэлсэн билээ. Асуудлыг шийдэж ам­жаагүй байтал ЗХУ задран мар­гаантай улс орнууд хү­рээгээ тэллээ. Үүнд юун тү­рүүн Киргизстан, Казахстан, Тажикстаныг нэрлэх хэрэгтэй. Чу­хам ийм үндсэн дээр хам­тарч асуудлаа шийдэхийн тулд 1996 онд “Шанхайн тав” хэ­мээх байгууллага буй болсон юм. Тэр үед уг байгууллагын гол зорилгыг цэргийн салбар дахь харилцан итгэлцэл, хил орчим дахь цэрэг зэвсгийн тоо хэмжээг харилцан бууруулах гэж томъёолж байв.

2001 онд Шанхайн та­выг зургаан орны ги­шүүнч­лэлтэйгээр Шанхайн хамтын нийгэмлэг (ШХН) болгон өргөжүүлсэн юм. 2004 оноос уг байгууллагыг өөрийн төсөв, ажиллагааны механизмтай болгон албажуулжээ. Бай­гууллагын зорилгыг: хамтын итгэлцэл, найрамдал, сайн хөршийн холбоо, энх тайван аюулгүй байдал, бүс нутгийн тогтвортой байдлын төлөөх хамтын ажиллагаа, терроризм, салан тусгаарлал, хэт давралын эсрэг хамтран тэмцэх, улс төр худалдаа эдийн засгийн хамтын ажиллагаа гэх мэтээр тодорхойлжээ. 

ШХН 2004 оноос ажиглагчийн статус буй болгосонд хамгийн түрүүн Монгол Улс нэгдэв. Гишүүнээр элсүүлэх урилгыг юун түрүүн Монгол, Туркменистан хоёр оронд тавьсан боловч түркменчүүд татгалзсан ба одоо болтол ямар ч холбоо тогтоогоогүй явсаар. Харин Монгол Улс хоёр хөршийн байнгын урилга заллага, хатуу нэхлийн үр дүнд ажиглагчаар орсон юм. Дараа нь энэ нийгэмлэгт Энэтхэг, Афганистан, Пакистан, Иран улсууд ажиглагчийн статустай болсон ба Түрэг, Шри Ланка, Беларусь улсууд ажиглагчаар нэгдэх хүсэлтээ гаргачихаад байна.

Өнгөрсөн арав гаруй жилийн түүхийг эргэн харахад ШХН-ийн эдийн засгийн хамтын ажиллагаа төдийлөн тод харагдсангүй. Нийгэмлэгийн хүрээнд бүтээсэн томоохон ямар ч төсөл байхгүй байсаар. Бүхий л эдийн засгийн хамтын ажиллагаанууд хоёр талын, их сайндаа гурвалсан төслийн хэмжээнд явагдаж ирлээ. Мэдээж энэ тал дээр маш ам­жилттай хөгжиж байгаа. Орос-Хятадын худалдааны ба­ланс 2000 онд гурван тэрбум дол­лар байсан бол өдгөө 80 тэрбумд хүрчээ. Хятадын байгалийн хийн импортын 20 хувийг Тажикстан ганцаараа хангаж байна. 

ШХН-ийн анхаарлын төвд байдаг нэг хэрэг бол бүс нутгийн тогтвортой байдалд саад болж болохуйц газар нутгийн маргаантай асуудал юм. Эдгээр гишүүн орнуудын нийтлэг хилийн шугамын  алинд нь ч талууд бүрнээ хүлээн зөвшөөрсөн димаркаци байхгүй. Үүнээс болж өнөөдөртөө маргаан шүүмжлэл өрнөөгүй боловч хэдийд ч хэрүүл шуугиан үүсэх магадлалтай. 

Өөр нэг анхаарлаа хан­дуулж байгаа асуудал нь тер­роризм, сепаратизм, экс­термизм болой. Энэ асуудал бүх гишүүн орнуудын хам­гийн том зовлон болчихоод бай­гаа юм. Гэвч одоо болтол үр дүнтэй хамтын ажиллагааны механизм олоогүй байгаа тул хамтын ажиллагаа гэхээсээ тус бүрдээ өөр өөрийн замаар тэмцэл явуулж байгаа. Иймээс ШХН-ийг нэгдсэн ажиллагаатай байгууллага гэхээсээ байнгын уулзалт зохиож харилцан хөөрөлддөг клуб гэж тодорхойлдог судлаачид ч цөөнгүй бий. ШХН-ийн хүн амын 96 хувь, үндэсний нийт бүтээгдэхүүний 97 хувь нь Орос, Хятад хоёрт хамаарч буй тул зөвхөн энэ хоёр орны эрх ашгийг хамгаалах байгууллага ч гэж үзэх нь буй. 

ШХН нь хэд хэдэн ажиглагчтай болсноос гадна нэмж нэгдэх орнууд шинээр хүсэлт гаргах болсонтой холбоотойгоор ирээдүйн бүрэлдэхүүний талаар нэлээд бэрхшээлтэй тулгараад байна. Жинхэнэ гишүүнээр элсэхэд бэлнээ илэрхийлсэн Энэтхэг, Пакистан хоёрын эхнийхийг нь Хятад зөвшөөрөхгүй сүүлчийнхийг нь зөвшөөрч байгаа бол Орос аль алиныг нь дэмжиж байгаа. Хоорондын харилцаа нэн таагүй Энэтхэг, Пакистан хоёр хамтаар гишүүнээр элсвэл энэ байгууллагын гадаад бодлого зөрчилд орон үйл ажиллагааных нь эрчим буурах төдийгүй утга учраар бага болно. Хэрэв ШХН нь терроризмын эсрэг тэмцлээ гол зорилгынхоо тэргүүнд тавьдаг юм бол олон улсын хоригт орж, террорист гүрэн гэж зарлагдсан Иран энд байгаа нь дэндүү логикгүй гэсэн шүүмж их гардаг. Америкийн цэргийн хүчин гарсны дараа ямархуу улс орон болох нь тодорхойгүй Афганистан яах вэ? Өргөдлөө өгөөд байгаа Түрэг ямар санаа цаанаа агуулж байна вэ? Азийн орон биш гэдэг шалтгаанаар түр түдгэлзүүлээд байгаа Беларусь ШХН-д нэгдэх болов уу?

ШХН анх байгуулагдахад АНУ үүнийг төдийлөн ан­заа­раагүйн шалтгаан нь өөрийнх нь эрх ашигт нөлөөлөхгүй гэж үзэж байв. Харин 2004 оны Астанагийн уулзалтаар Киргизстан, Узбекстанд буй цэргийн баазаа татан буулгах хугацаагаа яаралтай тодорхойлохыг АНУ-аас шаардсан ба үүний дараахан Узбекстан нь Хятад, Оросын шахалтаар АНУ-ыг өөрийн нутагт буй баазаа зургаан сарын дотор татан буулгахыг тулгасан. Гэтэл Афганистанд талиб болон Алкайдагийн эсрэг явуулсан дайны үеэр ойр дөтөөр нь эдгээр оронд цэргийн баазаа байгуулахыг сайшаан урьсан газар нь Орос өөрөө билээ. Ийнхүү сүүлийн арав орчим жилд ШХН нь тун аажуухан явцтай боловч улам бүр АНУ ба НАТО-той сөргөлдсөн блок болох зам руу дөтөлсөөр буй. Крымын үйл явдлаас болж Орос улс Өрнөдийнхөнтэй муудалцан хоригт орсон бол саяхан Обама Японд айлчлахдаа тэдний Хятадтай хийж буй газар нутгийн маргаанд АНУ нь Японыг дэмжихээ илэрхийллээ. Энэ нь Өрнөдийг сөрсөн цэргийн эвсэл шинээр үүсэх буюу бэхжин томрох шалтаг болох боломжтой. Орос, Хятад, Энэтхэг, Пакистан, Иран гэсэн бүгдээрээ цөмийн зэвсэгтэй ба АНУ-тай харилцаа нь төдийлөн сайн бус орнуудын бөөгнөрөл болж ч болох бололцоотой харагдана.

ШХН байгуулагдсан цагаасаа цэргийн хамтарсан сургууль хийх боллоо. 2003 онд Казахстанд болсон анхны сургуулилтад ШХН нь цэргийн эвсэл мэт харагдуулахаас болгоомжилсон Хятад оролцоогүй бол ердөө хойтон жил нь дараагийн сургуулилтыг өөрийн нутагт зохион байгуулжээ. 2005 оноос ШХН-ийн далбаан дор Орос-Хятадын томоохон цэргийн хээрийн сургууль “Энхийн элч” нэртэйгээр явагдан тогтмолжлоо. ШХН нь цэргийн холбоо биш, зөвхөн терроризмын эсрэг сургуулилт хийдэг хэмээн байнга мэдэгддэг боловч, том хэмжээний хээрийн сургууль, тэр дундаа далайн цэргийн сургуулилт нь зорилгоосоо асар хальсан мэт. 

Монгол Улс бол бүс нутагтаа алив оронтой хилийн ямар ч маргаангүй, хил хязгаар нь хөршүүдээрээ бүрнээ хүлээн зөвшөөрөгдсөн, бүтэн димаркаци хилтэй цорын ганц орон юм. Цөмийн зэвсэггүй бүс хэмээн НҮБ-ын Аюулгүйн зөвлөлийн байнгын гишүүн таван гүрнээр хүлээн зөвшөөрөгдсөн дэлхийн цорын ганц орон. Бүс нутагт байнга аюул учруулж буй лалын хэт даврагсдын халдлага болон хүйтэн дайны үлдэгдэл явуулгаас хол хөндий байдаг. НҮБ болон Хамтын нийгэмлэгийн хүрээнд энхийг сахиулах ажиллагаанд идэвхтэй оролцон дипломат арга замаар аюулгүй байдлаа сахих Батлан хамгаалах бодлоготой улс. Хоёр хөрштэйгээ эв найрамдалтай зэрэгцэн оршихын зэрэгцээ дэлхийн бүхий л улс оронтой хамтран ажиллах “гурав дахь хөршийн бодлого” тунхагласан төвийг сахисан бодлого бүхий Гадаад харилцааны зарчмаа тунхагласан орон билээ.

2014.7.3

Categories
арын-нүүр булангууд мэдээ

Цай чанах клуб

Найз маань хадамлаад ирж. Говийн бүсгүй л дээ. Нөхөр нь Ховдынх. Тэр ингэж ярьж байна. “Хадмындаа байж байлаа. Гаднаас нэг хүн орж ирэхээр нь цай аягалаад өгтөл намайг Өмнөговийнх уу гээд шууд мэдсэн. Цайг минь амсч үзээгүй байж төрсөн газрыг минь хэлсэнд гайхсан” гэлээ. Тэгээд Ховдоос ирээд гэртээ зочид хүлээж аваад цай өгчээ. Тэгтэл зочид нь “Манай Гоомарал ч баруун зүгийн бүсгүй болжээ. Цай нь шаргалтаад” гэж ирээд цайных нь амттай, аагтайг магтсан гэнэ. 

Цайг нь амсаад аль зүгийнх, бүр аль аймгийнх вэ гэдгийг нь мэддэгт бүсгүй их гайхжээ. Багаасаа эрдэм номын мөр хөөж, гадаадад олон жил болоод ирсэн болохоор цай цүйнээс хол найз маань “Айлын бэр болсноосоо хойш цайны талаар сайн мэддэг болсон шүү. Цайг хар, сүүтэй гэж хоёр янз л байдаг гэж бодсон чинь тоймгүй их юм. Цай сайтай бэр зан сайтай гэдэг юм билээ. Найз нь одоо янз бүрийн цай чанадаг болсон” хэмээгээд “Сүүлийн үед зочин ирэхэд жүүс ч юм уу, кофе аягалаад өгөхөөр яагаад ч юм нэг л хөндий хүйтэн уур амьсгал бүрдүүлээд байх шиг санагддаг болчихсон байна лээ” гэлээ. 

Ийм явдал зөндөө шүү дээ. Шинэхэн бэрүүд, бэр болох гэж байгаа бүсгүйчүүдэд зориулсан цай чанадаг клубтэй болчихвол үгүй мөн олон бэрүүд сайн цай чанаж, хадмууддаа таашаагдах байлгүй. Ядаж л аль аймгийнхан ямар цай уудгийг мэдээд авчихна.

Д.ГАНСАРУУЛ

Categories
онцлох-нийтлэл туслах-ангилал

“Өдрийн сонин”-д олимп, дэлхийн хошой медальт Д.Мөнхбаярын ярилцлага нийтлэгдлээ

Нэн тэргүүнд улсын Улсын баяр наадмын өмнөх “Өдрийн сонин”-ны дугаар уншигчдын гарт хүрлээ. Танд энэ өдрийн хийгээд Тулгар төрийн 2223, Их Монгол улс 808, Ардын хувьсгалын 93 жилийн ой, Үндэсний их баяр наадмын баярын мэндийг өргөн дэвшүүлте. 

Энэ өдрийн дугаарын тэргүүн нүүрээс олимп, дэлхийн хошой аварга, буудлагын спортын олон улсын мастер Д.Мөнхбаярын ярилцлага нийтлэгдлээ. Тэрээр Герман улсад ажиллаж, амьдарч буй бөгөөд эх орон, Монголынхоо иргэншлийг солих хүсэлтэй байгаа юм. Харамсалтай нь хуулийн хатуу заалтаас үүдэн түүний иргэншлийг одоогоор сэргээх боломжгүй. Түүнтэй хийсэн ярилцлагаас энэ талаар хийгээд өөр бусад асуудлыг сонирхоорой. Тэрчлэн тэргүүн нүүрээс баяр наадмыг тохиолдуулан өчигдөр Ерөнхийлөгч төрийн дээд одон гардуулсныг сурвалжилснаа хүргэж байна. Монгол улсын гавъяат зүтгэлтэн цолоор дасгалжуулагч Л.Сандагдорж, гавъяат нисгэгч цолоор Д.Баатар, соёлын гавъяат зүтгэлтэн цолоор МН-25 дугаар суваг телевизийн  ерөнхий редактор, хөгжмийн зохиолч  П.Энхбазар  тус тус энгэрээ мялаалаа. Мөн гавъяат дасгалжуулагч А.Басхүү Санхүү эдийн засгийн дээд сургуулийн зөвлөх Ж.Нямсүрэн нар Монгол Улсын Ардын багш цолоор  Улсын дуурь бүжгийн эрдмийн театрын уран сайхны удирдаач, гавъяат жүжигчин А.Дашпэлжээ, Ардын жүжигчин цолоор Хурд хамтлагийн  хөгжимчин Д.Отгонбат гавъяат жүжигчин болсон талаарх сурвалжлага нийтлэгдсэн. 

Харин улс төрийн мэдээллийн нүүрт УИХ-ын гишүүн, байнгын хорооны дарга Г.Баярсайханы ярилцлага нийлэгдсэн. Тэрээр өнгөрсөн хаврын чуулганаар хэлэлцэгдсэн асуудлын талаар болон чуулганы үр дүнг тайлбарлан ярьсан байна. Тэгвэл “Өдрийн сонин”-ны бодлогын өнгө аясыг илэрхийлдэг гутгаар нүүрт нэрт нийтлэлч Б.Цэнддоо энэ удаа бичжээ. Тэрээр “Илгээлтийн эзэд” гэсэн сэдвээр өгүүлжээ.  “Илгээлтийн эзэд” нийтлэлээс цухас дурьдахад “Бид ч гэсэн тийм баатруудтай. Чингэс хаан, Богд хаан, Жалханз, Данзан, Бодоо, бас Сүхбаатарыг бид мэднэ. Бидний түүхийг эргүүлж, залж шинэ шинэ үеийг оройлон эргүүлэх тавилан эдэнд ноогдож байж. Харин тэднийг тойрон хүрээлж, дагаж ирсэн, мянган сайн гавьяа байгуулахаас эхлээд ганцхан зөв алхам хийгээд дууссан баатруудыг харин бид  нэрлэж мэдэхгүй. Ямар ч л байсан аль аль нь бидний хувь заяаг өөрчлөх илгээлтийг өвөрлөж төрсөн улс гэдгийг бол мэднэ.

Өдгөө 1990 оны ардчилсан хувьсгалын 24 жилийн ой тохиож байна. Энэ хувьсгалыг оройлсон, түүчээ нь болсон хүмүүсээр би бахархдаг. Өнгөрсөн хойно янз янзаар ярих хүн ч зөндөө л байдаг, угаасаа ч тэгдэг л жамтай хойно. 

Энгүүнээр бодоод үзье л дээ. Юу ч хийсэн өөрийгөө зөвтгөх дархан эрхээр хамгаалагдсан тогтоцын өмнөөс босох, ялангуяа  улаан хувьсгалд дургүй байсан гэх шалтгаанаар,  цаашдаа дургүй хүн гаргахгүй гэсэн бодлогоор Монголын насанд хүрсэн таван эр хүн тутмын нэгийг буудан хороосон туршлагатай байгууллагыг сөрөн зогсох  амархан юм гэж үү?” гэх мэтээр сэдвийн хүрээнд эргэцүүлжээ.  

Тэрчлэн энэ өдрийн дугаарт хэвлэл мэдээллийн байгууллагын судалгааны талаарх нийтлэл, хуванцар савыг зодоор нь таньж хэрэглэх талаар танд тустай ярилцлага ч хэвлэгдлээ. Хүүхдийн амь аварсан цагдаагийн албан хаагчийн ярилцлага ч багтлаа. 

Categories
мэдээ нийгэм

Баруун дөрвөн замд ”Хайрын төгөл” байгуулжээ

Улсын их баяр наадмыг угтан хотын гудамжинд шинэ өнгө төрхийг нэмэх тохижилтын ажлууд хийгдсээр байна. Өнгөрсөн удаад гэрэлтүүлгийн шонгуудыг гэгээлэг өнгөөр, траншейны тагнуудыг инээмсэглэж буй хүний дүрс/smile/-ээр чимсэн нь олны талархлыг хүлээсэн юм. Тэгвэл Улаанбаатар хотын Захирагчийн ажлын албанаас залуу хосууддаа зориулан “Хайрын төгөл” байгуулсан байна.

Баруун дөрвөн замд байрлах энэхүү “Хайрын төгөл”-ийн үүдэнд  хайрын бурхан Амур сахиусан тэнгэр байрлах бөгөөд сахиусан тэнгэр залуу хосыг хөтлөн оруулах билэгдэлтэй аж. Харин зүрх болон гацуур хэлбэртэй модонд хосууд үүрдийн хайр дурлалаа бататган цоож зүүх боломжтой.

Categories
мэдээ нийгэм

Европын орнууд руу тээвэрлэлт хийх боломж бүрдэнэ

2014 оны 6 дугаар сарын 12-ны өдөр Улаанбаатар хотноо гарын үсэг зурсан “Олон улсын автотээврийн харилцааны тухай Монгол Улсын Засгийн газар, Бүгд Найрамдах Латви Улсын Засгийн газар хоорондын хэлэлцээр”-ийг өнөөдрийн Засгийн газрын хуралдаанаар баталлаа.

Хэлэлцээрийн дагуу Монголын тээвэрчид Европын улс орнууд руу шууд тээвэрлэлт хийх боломж бүрдэхээс гадна дамжин өнгөрөх шинэ гарц нээгдэж байна. Манай улс Польш улстай автотээврийн хэлэлцээргүйгээс ОХУ, Беларус, Польшийн нутгаар дамжин тээвэрлэлт хийхэд хүндрэлтэй байсан бол одооноос Латви улсын нутаг дэвсгэрээр дамжиж болно. Мөн Ази-Европыг хамарсан худалдаа, тээвэр, гааль, татвар, даатгалын асуудлууд хөнгөвчлөгдөнө.

Монгол Улс 1993 оноос эхлэн “Олон улсын автотээврийн харилцааны тухай” Засгийн газар хоорондын хэлэлцээрийг ОХУ, БНХАУ, Казахстан, Украйн, БНАСАУ, Турк, Кыргиз, Беларус орнуудтай хийсэн юм.

Categories
мэдээ нийгэм

Ой тэмдэглэх мөнгөө номд зарцуулахыг хүсэв

Морины бай, бөхийн шагнал, хөшөө дурсгал, суварга босгоход зориулж 500 саяас 5 тэрбум төгрөг зарцуулахаас илүү нутаг орондоо хэн олон ном хандивлах, хэн номын сан барих вэ гэдгээрээ нэрээ мөнхөлж, ялгарцгаая” хэмээн залуучууд уриалж байна.

Энэ жил 125 сумын тэгш ой тохиож байгаа бөгөөд сумын ой тэмдэглэх нэрийдлээр дээрх хэмжээний мөнгийг татан төвлөрүүлээд байгаа талаар “Номтой Нөхөрлөе” клуб Монголын оюутны холбооноос мэдээлэл хийлээ.

Энэ мөнгийг морины бай, бөхийн шагнал, хөшөө дурсгал, суварга босгох, ойн бэлэг дурсгалын зүйлийг Эрээнд захиалж хийлгэхэд зарцуулж байгаа нь харамсалтай байгаа учраас эдгээр залуус ийнхүү уриалж байгаа аж.

Өмнөх жилүүдэд мөн адил сүр дуулиантай ойн баяраа тэмдэглэсэн газрууд өнөөдөр энэ гээд үзүүлчих үлдсэн юмгүй, ядаж л ганц номын сангүй байгаа гэнэ.

Тиймээс энэ жилийн баяр наадмаар энэ жишиг дахин бүү давтагдаасай гэсэндээ энэхүү уриалгыг гаргаж байгаа юм байна.

Categories
мэдээ улс-төр

Ашигт малтмалыг эрж хайх журмыг баталлаа

Улс орны эдийн засаг, нийгэмд онцгой ач холбогдолтой авто зам, төмөр замын бүтээн байгуулалтын томоохон төсөл, хөтөлбөрт шаардагдах түгээмэл тархацтай ашигт малтмал хайх, ашиглах тусгайлсан журмыг Засгийн газрын хуралдаанаар баталлаа. Ийм төсөл, хөтөлбөрт шаардагдах түгээмэл тархацтай ашигт малтмал хайх, ашиглах эрхийг Засгийн газрын шийдвэрээр олгох аж. Эрх эзэмшигч нь дээрх төрлийн ашигт малтмалыг өөрийн зардлаар байгалиас шууд олборлон ашигладаг, бүтээн байгуулалтын ажил нь улирлын шинжтэй, ашиглалтын талбайг зөвхөн тухайн төсөл, хөтөлбөр хэрэгжих хугацаанд ашигладаг байх шаардлагатай юм байна. Бүтээн байгуулалтын ажлыг шуурхайлах энэ журмын хэрэгжилтэд Зам, тээврийн болон Уул уурхайн сайд, аймаг, нийслэлийн Засаг дарга нар хяналт тавьж ажиллахыг Засгийн газраас даалгалаа.

Categories
мэдээ нийгэм

Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдорж байгаль нуурын 437метрийн гүнд шумбажээ /бичлэг/

 Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдорж  “Дэлхийн Монголчуудын чуулган”-д оролцохоор  ОХУ-ын зорьсон билээ. Энэ үеэрээ байгаль нуурын 437метрийн гүнд шумбажээ.

Categories
онцлох-нийтлэл туслах-ангилал

Төрийн далбаа стандарттай болов

Стандартчилал,
хэмжил зүйн газар нь Төрийн далбааны стандартыг батлан гаргалаа. Стандартыг та
бүхэнд бүрэн эхээр нь толилуулж байна. 


Ангилалтын код:03.160

Монгол
Улсын Төрийн далбаа. Ерөнхий шаардлага ( Mongolian State Flag. General
requirements )     MNS 6262: 2011 

Энэхүү стандарт нь 2012 оны 02 дугаар сарын 22 -ны өдрөөс
эхлэн хүчинтэй.

1       Зорилго

Энэ стандартаар төрийн далбааны үндсэн хэмжээ, өнгө,
соёмбоны хэмжээ, далбааны нэхмэл эдэд тавих шаардлагыг  тогтооно. 

2       Хамрах ба хэрэглэх
хүрээ

2.1 Энэхүү стандарт нь төрийн далбааг “Монгол Улсын Үндсэн
хууль”, “Төрийн бэлгэ тэмдгийн тухай” хуульд заасны дагуу бүх ард түмний баяр
наадам, ёслол, хүндэтгэлийн арга хэмжээ болон бусад үед мандуулах, байрлуулах,
төрийн ёслол хүндэтгэлийн бүхий л арга хэмжээний үед  дээдлэн хэрэглэх,
энгэрийн болон дурсгалын тэмдэг, зурагт хуудас, шошго бусад зүйл дээр дүрслэх,
бэлэг, дурсгалын зориулалтаар үйлдэхэд (оёх, зурах, сийлэх,
хэвлэх, хатгах, наах,  цоолборлох, барлах)хамаарна.

2.2  Стандартын 2.1-д заасан зориулалтаар төрийн далбааг
үйлдэх, дүрслэх  (оёх, зурах, сийлэх, хэвлэх,хатгах, наах, цоолборлох,
барлах)-д иргэд, аж ахуйн нэгж, байгууллага энэхүү  стандартыг заавал
дагаж мөрдөнө.

3     
Норматив ишлэл

Энэ
стандартад ишлэл хийсэн дараах стандарт, баримт бичиг, тэдгээрт өөрчлөлт орсон
тохиолдолд хамгийн сүүлчийн албан ёсны хэвлэлээс иш татаж хэрэглэнэ.

  • Монгол Улсын Үндсэн хууль
  • Төрийн бэлгэ тэмдгийн тухай
    хууль
  • MNS 1-1   Монгол Улсын
    стандартчиллын тогтолцоо. 1-р хэсэг:  Техникийн ажлын журам
  • MNS 1-2 
        Монгол Улсын стандартчиллын тогтолцоо. 2-р хэсэг:
     Стандартын бүтэц ба боловсруулах дүрэм   
  • ГОСТ Р 51130  ОХУ-ын
    далбаа.  Ерөнхий техникийн нөхцөл
  • ГОСТ Р 30470  Тусгаар
    Улсуудын Хамтын ажиллагааны далбаа. Техникийн нөхцөл
  • MNS 1835-2   
    Нэхмэл бүтээгдэхүүн. 1м2-ын жин тодорхойлох арга
  • MNS 1835-3   
    Нэхмэл бүтээгдэхүүн. Зузаан тодорхойлох арга
  • MNS 4010  
        Нэхмэл. Ширхэгтийн бүрэлдэхүүн тодорхойлох арга
  • MNS 1835-5
       Нэхмэл бүтээгдэхүүн. Тасрах үеийн даац, суналт тодорхойлох
    арга
  • MNS 1835-8   
    Нэхмэл бүтээгдэхүүн. Норгосны дараах хэмжээний өөрчлөлт тодорхойлох
    арга
  • MNS 4072   
       Нэхмэл материал. Будгийн тогтворыг
    угаалтанд тодорхойлох арга
  • MNS 4070   
       Нэхмэл материал. Будгийн тогтворыг хуурай,
    нойтон байдал үрэлтэнд тодорхойлох арга
  • MNS 4073 
         Нэхмэл материал. Будгийн тогтворыг хими
    цэвэрлэгээнд тодорхойлох арга
  • ASTM D
    6613-08     Нэхмэл бүтээгдэхүүн. Ерөнхий шаардлага
  • Олон Улсын Өнгөний нийгэмлэгээс
    гаргасан өнгөний ангилал

The
international Association of Colour (IAC)

4     
Нэр томьёо тодорхойлолт

4.1   Өнгөний загвар (CMYK)– Үндсэн өнгөний
нийлбэрийн бүдүүвч       

       
C–  cyan       (aqua)  –  усан
өнгө

       
M– magenta(pink)    – ягаан өнгө  

       
Y  –
yellow             
  –  шар өнгө

       
K  –
black               
  –  хар өнгө

5
        Төрийн
далбаанд тавих ерөнхий шаардлага 

5.1   
  Далбааны өнгөнд тавих
шаардлага

5.1.1   Төрийн далбааны харагдах байдал нь 1 дүгээр
зурагтай нийцсэн байна.

5.1.2   Төрийн далбаа нь улаан, хөх, улаан хосолсон
өнгөтэй байна.

5.1.3  Далбааны гурав хуваасны нэгийн  хэмжээтэй дундах
хэсэг нь (C 100%, M 60%, Y 000%, K 000%) -ийн хөх өнгөтэй байна.
5.1.4   Далбааны  гурав  хуваасны 
нэгийн хэмжээтэй   хоёр  талын  хэсэг  нь  (C 010
%, M 100%, Y 090%, K 000%) -ийн улаан өнгөтэй байна.

5.1.5
 
Далбааны ишин талын улаан дэвсгэрийн
төв хэсэгт байрлах соёмбо нь (C 000%, M 015%, Y 000%, K 000%) -ийн алтан шар
өнгөтэй байна. 

1-р
зураг. Төрийн далбааны харагдах байдал

 5.2   
    Далбааны хэмжээнд тавих шаардлага

5.2.1  Төрийн далбааг үйлдэх, дүрслэхдээ түүний хэмжээнээс
үл хамааран Үндсэн хуульд хавсаргасан эх загварт заасан тэг, өргөн, уртын 1:
2-ын харьцааг чанд баримтална.

5.2.1  Төрийн далбааг батлагдсан тэгийн дагуу 1:2-ын
харьцааг баримтлан хэрэглэгчийн эрэлт хэрэгцээнд нийцүүлэн,  дурын
хэмжээгээр үйлдвэрлэнэ.

5.2.2  Төрийн далбааг үйлдэхдээ 2дугаар зурагт заасан
хэмжээсийг баримтална.

2-р
зураг  Төрийн далбааны үндсэн хэмжээ

Тайлбар: Зурагт үзүүлсэн А нь уртын хэмжээний дурын тоо.

А
– г дурын тоогоор авч дүрсийн хэмжээг томруулж, жижгэрүүлэх боломжтой.

Жишээ
нь: А-г 1 см-ээр авсан тохиолдолд 3А нь 3 см, 1,5А нь 1,5 см-тэй тэнцүү гэх
мэт.

Тайлбар:
Далбааны бүч, ишинд бэхлэх хэмжээг далбааны үндсэн хэмжээнд тооцохгүй.

5.3  Соёмбонд тавих шаардлага

5.3.1
  
Далбаан дээр соёмбыг байрлуулахдаа
3-р зурагт заасан хэмжээсийг баримтална.

3-р
зураг. Далбаан дээр байрлах соёмбоны байгуулалт

Тайлбар:
Зурагт үзүүлсэн а нь уртын хэмжээний дурын тоо. а – г дурын тоогоор авч дүрсийн
хэмжээг томруулж, жижгэрүүлэх боломжтой.

Жишээ
нь: а-г 1 см-ээр авсан тохиолдолд 3 а нь 3 см, 1,5 а нь 1,5 см-тэй тэнцүү г.м.

5.3.2  Соёмбоны дөлийг 4 дүгээр зурагт заасны дагуу
байрлуулна. 

4-р
зураг. Соёмбоны дөлний байгуулалт  

 Тайлбар: Зурагт үзүүлсэн а нь уртын хэмжээний дурын тоо. а –
г дурын тоогоор авч дүрсийн хэмжээг томруулж, жижгэрүүлэх боломжтой.

Жишээ нь: а-г 1 см-ээр авсан тохиолдолд  0,5 а нь 0,5
см, 2,5 а нь 2,5 см, 5 а нь 5 см-тэй тэнцүү гэх мэт.

5.3.3    Соёмбоны нар, сарыг 5 дугаар зурагт
заасны дагуу байрлуулна. 

5-р
зураг Соёмбоны нар, сарны байгуулалт  

 Тайлбар: Зурагт үзүүлсэн а нь уртын
хэмжээний дурын тоо. а – г дурын тоогоор авч дүрсийн хэмжээг томруулж,
жижгэрүүлэх боломжтой.

Жишээ нь: а-г 1 см-ээр 
авсан  тохиолдолд  1,5 а  нь 1,5 см,  4 а нь  4 см, 6
а нь 6 см-тэй тэнцүү гэх мэт.

5.3.4   Соёмбоны  гурвалжин, тэгш өнцөгтийг 6
дугаар зурагт заасны дагуу байрлуулна. 

 6-р
зураг. Соёмбоны гурвалжин болон  тэгш өнцөгтийнбайгуулалт

 Тайлбар: Зурагт үзүүлсэн а нь уртын хэмжээний дурын тоо. а –
г дурын тоогоор авч дүрсийн хэмжээг томруулж, жижгэрүүлэх боломжтой.

Жишээ нь: а-г 1см-ээр авсан тохиолдолд 2 а нь 2 см, 3 а нь 3
см-тэй тэнцүү гэх мэт.

5.3.5    Соёмбоны зөрсөн 2 загасыг 7 дугаар зурагт
заасны дагуу байрлуулна. 

7-р
зураг. Соёмбоны зөрсөн 2 загасны байгуулалт

Тайлбар: Зурагт үзүүлсэн а нь уртын хэмжээний дурын тоо. а –
г дурын тоогоор авч дүрсийн хэмжээг томруулж, жижгэрүүлэх боломжтой.

Жишээ нь: а-г 1см-ээр авсан тохиолдолд 0,6 а нь 0,6 см, 2,35
а нь 2,35 см-тэй тэнцүү гэх мэт.

5.3.5   
Соёмбоны баганыг 8 дугаар зурагт заасны дагуу байрлуулна. 

8-р
зураг. Соёмбоны баганын байгуулалт

5.4      Далбааны эд, түүнд
тавих шаардлага

5.4.1  Төрийн далбааг ASTM D 6613-08стандартын
шаардлага хангасан  хөвөн цаасан, нийлэг, холимог, торгон, полиэстр болон
бусад эдээр хийнэ.  

5.4.2  Төрийн далбааг үйлдэхдээ оёх, зурах, сийлэх,
хэвлэх, хатгах, наах, цоолборлох, барлах зэрэг төрөл бүрийн хувилбараар
технологийн янз бүрийн аргыг хэрэглэнэ.

5.4.3 ASTM D 6613-08стандартын шаардлага хангасан 
нэхмэл эдээр хийсэнтөрийн далбааны  гадна орчинд  байх эдэлгээний
хугацаа 90 хоног байна.

6       
Нэхмэл эдийг шалгах арга

6.1     Төрийн далбааны нэхмэл эдийг 
дараах стандартын дагуу шалгана. Үүнд:

  • MNS 1835-2   
    Нэхмэл бүтээгдэхүүн. 1м2-ын жин тодорхойлох арга
  • MNS 1835-3   
    Нэхмэл бүтээгдэхүүн. Зузаан тодорхойлох арга
  • MNS 4010  
        Нэхмэл. Ширхэгтийн бүрэлдэхүүн тодорхойлох арга
  • MNS 1835-5
       Нэхмэл бүтээгдэхүүн. Тасрах үеийн даац,
    суналт тодорхойлох арга
  • MNS 1835-8   
    Нэхмэл бүтээгдэхүүн. Норгосны дараах хэмжээний өөрчлөлт тодорхойлох
    арга
  • MNS 4072   
       Нэхмэл материал. Будгийн тогтворыг
    угаалтанд тодорхойлох арга
  • MNS 4070  
        Нэхмэл материал. Будгийн тогтворыг хуурай,
    нойтон байдал үрэлтэнд тодорхойлох арга
  • MNS 4073  
        Нэхмэл материал. Будгийн тогтворыг хими
    цэвэрлэгээнд тодорхойлох арга