Categories
мэдээ нийгэм

Ерөнхий сайд наадамчин олонтой уулзжээ

Тулгар төрийн 2223, Их Монгол Улсын 808, Ардын хувьсгалын 93 жилийн ой, Үндэсний их баяр наадмын хоёр дахь өдөр Ерөнхий сайд Н.Алтанхуяг Төв цэнгэлдэх хүрээлэнг тойрч, наадамчин олонтой уулзлаа.
Ерөнхий сайдыг асрынх нь дэргэдүүр өнгөрөхөд урьж наадмын хуушуураар дайлсан өндөр настан Д.Амгалан гуай Дорноговь аймгийн харьяат, аймгийн заан, улсын наадмын шагайн харваанд хоёр удаа түрүүлсэн харьшгүй мэргэн цолтой харваач юм байна. “Хүүгийнхээ ажиллуулж буй асарт түр ирсэн” гэж Д.Амгалан гуай хэллээ. Тэднийх найман хүүхэдтэй, отгон хүү нь хоёр дахь жилдээ Төв цэнгэлдэхэд хуушуур хийж буй ажээ. Ерөнхий сайд асарт хуушуур идэхээр ирсэн наадамчин олныг хамт суухыг урьж, наадмын сонин хачин хуучиллаа. Хуушуурын асрын дэргэд айраг зарж байсан Өвөрхангай аймгийн Баян-Өндөр сумын иргэн Гүндэгмаа нийслэлд хөхүүрийн айрагны гэр ажиллуулах зөвшөөрөл хөөцөлдөж байгаагаа энэ үеэр ярьж байлаа.


Нар хур тэгширсэн сайхан наадам болж байна, морь нь хурдан, бөх нь хүчтэй, сум нь мэргэн сайхан наадамлахыг Ерөнхий сайд Н.Алтанхуяг ерөөж байлаа гэж Засгийн газрын Хэвлэл мэдээлэл, олон нийттэй харилцах албанаас мэдээллээ

Categories
мэдээ нийгэм

Үерийн аюулаас урьдчилан сэрэмжлүүлэх мэдээ

2014 оны 7 дугаар сарын 14-ны өдрийн байдлаар Их Хянганы нурууны Халх гол Ялалт баг орчимд үерийн аюултай түвшинг, Алтай нуруунаас усжих Ховд гол Мянгад сум, Буянт гол Ховд хот, Хэнтэй нурууны арын Хэрлэн гол эхээр буюу Мөнгөнморьт сум, Хэрлэн Багануур орчим, Хангайн нурууны өврийн Байдраг гол Баянбүрд сум, Увс нуурын сав Хархираа зэрэг голууд тус тус үерийн түвшинг давж үерийн байдалтай байна.Иймд дээрх гол мөрний сав газраар нутаглаж буй малчид, ард иргэдийг үер усны аюулаас болгоомжтой байхыг онцгойлон анхааруулж байна.

Categories
онцлох-нийтлэл туслах-ангилал

Цэнгэлдэх тойрон наадагчдад зориулсан үзүүлбэр хэрэгтэй байна


Монгол түмний жил тойрон хүлээсэн наадам дэлгэр сайхан болж өнгөрлөө. Монгол наадмын нээлтийн хөтөлбөр тодорхой дэглэлттэй, дэглэгчтэй байдаг. Харин цэнгэлдэхэд тасалбар аваад ордгоос хамаагүй олон хүн үзэж сонирхдог цэнгэлдэхийн гадуурх орчинд хэн санаа тавьдаг вэ? Олон жилийн турш энд юу ч өөрчлөгдсөнгүй. Олонх наадамчид цэнгэлдэхийн хэдэн тасалбар дээр “зодолдож” байхаар наадмын талбайг  нэг тойрчихоод, баярын  хуушуур амтлаад, гэртээ харьж зурагтаар морь, бөх харахыг илүүд үздэг. Наадамчдын дийлэнх олонхийг бүрдүүлдэг энэ хэсэгт хандсан тоглолт, шоу, үзмэрийн орчин үгүйлэгдэж байна. Энэ том зах зээлийг хотын удирдлагууд, бизнес эрхлэгчид, үйлдвэрлэгчид үл тоосоор өнөөг хүрэв. Соёл, спорт, аялал жуулчлалын яам гэж бий. Цэнгэлдэхийн гадна явуулын музей, нүүдлийн цирк ч ажиллуулж болно шүү дээ. Дүүргүүдийн дунд уралдаан зарлачихад тэд дүүргүүдийнхээ брэнд үзүүлбэрүүдийг гаргаад ирж л таараа. Үндэсний үйлдвэрлэгчид, томоохон компаниуд яагаад хамгийн их хүн цугладаг наадмын өдрүүдийг онилохгүй байна вэ. Бараа, үйлчилгээгээ сурталчлах, хэрэглэгчдэд ойртох хамгийн амьд холбоо тогтоох боломж наадмын өдрүүд биш үү. Чухам энэ хэрэглэгчдэд хүрэх гэж л тэд зурагтаар, хэвлэлээр зар сурталчилгаа цацан чамгүй хөрөнгө зарцуулдаг шүү дээ.  Үндэсний компаниудын  бараа, үйлчилгээ цэнгэлдэх тойрсон зах зээлд үгүй болохоор бараан захын орчин зонхилж,  сайн дурын тоглогчид наадмын сүрийг дарж байна.  


  Гадаадын жуулчид наадамчдын нэг хэсэг. Тэдэнд зориулсан үндэсний онцлогтой гэр, майхан асар ажиллуулж бас болж байна. Жуулчид монгол гэрт зочлоод хорхог, хуушуур, шорлогоор дайлуулаад, айраг, сүүтэй цай, ааруул идээ хүртээд сэтгэл хангалуун гарах вий. Жуулчид ч гэлтгүй хотын жаалуудад ч монгол ахуйтай танилцах ийм цогц үйлчилгээ илүүдэхгүй. Гэтэл төрийн томчуудын ордог гол асруудад л айраг, идээ сөгнөдөг байх. Энэ үйлчилгээ, орчинг нийт наадамчдад хүртээмжтэй байлгамаар байна.
Жирийн наадамчдад зориулсан айргаар үйлчилдэг цэгүүд гэвэл одоохондоо химийн хор агуулж байсан хөх савтай, аягаа угаадаг эсэх нь эргэлзээтэй хувь хүмүүс л байна. Ядаж л Булганы Сайхан сумын айрагны гэр гэж байвал хүмүүс сэтгэл хангалуун үйлчлүүлнэ. Эсвэл хотын гаднах тэрний тэр хотноос ирсэн айраг гээд эзэнтэй үйлчилгээ байвал сайн сан.   

     
Энэ жилийн наадмаар Дарханы наадмын хоёр дахь өдрийг сонирхлоо. Хачирхалтай нь Дарханд, Улаанбаатарт ч ялгаагүй хуушуурын хэдэн гэр асар, наадмын талбайг тойрсон хэрэггүй шахам зүйл зарсан баахан наймаачдыг л харав. Хэдэн жилийн өмнөх шигээ л наадмын талбайгаар нэг шагайгаад, хуушуурын гэр, асруудыг тандлаа. Арай танил  санагдсан “Мистер пицца”-гийн хуушуураас амтлав. Цайны газрын жирийн өдрийн хуушуураас ялгарах юмгүй юм. Монголчууд  наадмын хуушуур заавал амтлах ёстой гэсэн бичигдээгүй хуультай. Харин наадмын хуушуур  бидний хүлээлтэд хүрдэг гэж үү. Яагаад наадмын хуушуурууд бүгд ялгарах юмгүй нэг л загвартай, нэг л хэмжээтэй бүгд мах, гурил, давс гэх мэтийн ердийн л орцтой байдаг юм бол. Наадмын хуушуурын бизнес эрхлэгчид яагаад хуушуураа онцлог байлгах гэж хичээдэггүй вэ. “Сайн дурын” голдуу тоглогчтой учраас л тэр байх. Мэргэжлийн “тоглогчдод”  зөвшөөрөл олгох хэрэгтэй шүү дээ. Хэн дуртай нь хуушуур  хийж, хэдэн төгрөг олох боломжтой  үе нь наадмын өдрүүд болоод байна.  Наадмын талбайд чадалтай, чансаатай зоогийн газрууд, хоолны газруудыг урьж оруулмаар байгаа юм.  Уг нь хэмжээ нь том, чанар сайн байвал хүмүүс наадмын хуушуур гээд арай өндөр үнэ төлөхөөс буцахгүй дээ. Бас ногоотой, хонины, тахианы, ямааны, гахайны, үхрийн махтай, кимчитэй өөр юу юутай ч байдаг юм түүгээрээ ялгаатай үнэтэй байж болно. 

Наадмын хуушуур ч бас сонголттой байх хэрэгтэй шүү дээ. Наадамчид цэнгэлдэхийг тойрч тойрч худалдаж авах юмгүй баахан “хог” л хардаг. Хүүхдийн тоглоом нэртэй Хятадын чанаргүй элдэв  эрээн мяраан үлээдэг сэнс, цаасан шувуу, бөмбөлөг, энэ тэрхэн. Бараа ч гээд нүд хужирлах юмс ховор. Ийм учраас л Монгол наадам  Улаанбаатарт ч Дарханд ч ер хаана ч ялгаагүй нэгэн хэвийн болж өнгөрдөг. Дарханы наадмаар гэхэд л Дарханы брэндүүдтэй танилцаж, худалдаж авах боломжтой бол догь. Дарханд үйлчилгээ эрхэлдэг сор байгууллагуудын үзэсгэлэн гаргаж болно. Асар майхан алагласан, үзэмж төгөлдөр орчин дутагдаж байх шиг.

Б.ЯНЖМАА

Гэрэл зургуудыг Т.БАЯРЦОГТ

Categories
мэдээ нийгэм сурталчилгаа

Германчууд Дэлхийн аварга боллоо

Хөлбөмбөгийн Дэлхийн аварга шалгаруулах 20 дахь удаагийн тэмцээн Германы шигшээ багийн ялалтаар өндөрлөлөө. “Маракана” цэнгэлдэх хүрээлэнд болсон аваргын төлөөх тоглолтын үндсэн цагт Аргентин, Германы багийн аль аль нь гоол оруулж чадаагүй ч нэмэлт цагийн төгсгөлд буюу 113 дахь минутад солилцоогоо талбайд гарч ирсан, Германы хагас хамгаалагч Марио Гётце гоолдсоноор германчууд энэ дэлхийн аваргыг тэргүүлж чадлаа.
Ийнхүү 1954, 1974, 1990 оны дэлхийн аварга Германы шигшээ баг 2014 оны Дэлхийн аваргад түрүүлж, Өмнөд Америкийн талбайгаас дэлхийн аваргын цомыг гардсан Европын анхны баг болж байна.


Ерөнхийдөө энэ тоглолтод Германы багийн хамгаалалт болон бөмбөг эзэмшилт давамгайлсан гэхэд болно. Аргентинчууд хоёр ч удаа хаалгачтай тулан гарч ирж, гоол хийх боломж гарсан ч ашиглаж чадсангүй. Аргентины сая сая хөгжөөн дэмжигчид энэ тоглолтод багийн ахлагч Мессид гол найдлага тавьж байсан ч горьдлого талаар боллоо. Тэр байтугай Месси тоглолтын дундуур бөөлжиж, дотор нь эвгүйрхсэн тухай багийнхан нь ярьжээ. Тоглолтын нэгдүгээр үед  ийм явдал болсон бөгөөд Мессигийн дотор муухайрах байдал нэг бус удаа гарч байгааг ч ярьсан бхйна.


Түүнчлийн Бразилын Дэлхийн аваргад Германы шигшээ багийн хаалгач Дэлхийн аваргын шилдэг хаалгачаар шалгарч, “Алтан бээлий” шагналыг гардсан бол Дэлхийн аваргын шилдэг хөлбөмбөгчөөр Аргентиний довтлогч Лионель Месси шалгарч, “Алтан бөмбөг” гардлаа. Харин дэлхийн аваргын шилдэг мэргэн буучаар энэ удаагийн ДАШТ-нд зургаан гоол оруулсан Колумбын хөлбөмбөгч Хамес Родригес тодорч байна.

Месси шилдгээр шалгарлаа

Categories
мэдээ нийгэм

Наадамчид цахилгаан машинаар үйлчлүүлэх хүсэлтэй байлаа

 “Цахилгаан тээвэр” компанийн дотооддоо угсарсан таван цахилгаан машин морь үзэхээр ирсэн наадамчдад үнэгүй үйлчиллээ. 12 хүний суудалтай энэ машинаар өндөр настан, жирэмсэн эхчүүд, бага насны хүүхэдтэй хүмүүс болон хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдийг 2.6 километр зам буюу автобусны төв зогсоолоос морины бариа хүртэл тээвэрлэнэ. Гэвч энэхүү цахилгаан машинд сууж үзэх гэсэн хүмүүс хоёр талынх нь зогсоол дээр дугаарлан хүлээж байсан юм. Мөн Хүй долоон худагт наадамчдын машинаа тавиад явган зорчдог талбайд энэ жил хөндлөн чиглэлтэй  2.6 км хатуу хучилттай зам тавьжээ. Энэ замаар дээр дурьдсан таван цахилгаан автобус болон хүүхдийн тэрэг, унадаг дугуйтай хүмүүс явах зориулалттай бөгөөд “эко зам” хэмээн нэрлэжээ. Наадамчин олон бүгдээрээ цахилгаан автобусаар үйлчлүүлэх сохирхолтой  байсан боловч тавхан цахилгаан автобус нь хаанаа ч хүрэхгүй байв. “Задгай талбайд морь барианы газар хүртэл хол зайд явган алхах нь хүүхэд, хөгшдөд амаргүй байдаг. Тэгвэл энэ жил иргэддээ бага оврын олон суудалтай машинаар үйлчлэх болсонд сэтгэл хангалуун буйгаа иргэд хэлж байлаа

220 вольтод цэнэглэн өдөржин явах боломжтой, задгай бүхээгтэй цахилгаан машин Хүй долоон худагт гурван өдөр 08.30-17.30 цаг хүртэл наадамчин олонд үйлчиллээ.

                                                                                                                                                                                                                                                                                                     Г.Дорж 

Categories
мэдээ нийгэм

Хүй долоон худаг хөл ихтэй өнжлөө

Хүй мандлын ногоон дэнжид наадамчин олон гурван өдөр ёстой л хөлхөж өнжлөө. Өнөө жил  хурдан морьдын уралдаан ямар нэгэн маргаангүй болсон бөгөөд зохион байгуулалт сайтай байлаа.  Морь үзэхээр очсон иргэд Хүй долоон худагийн тохижилт сайхан болсон байгааг ярьцгааж байв. Жороо морьдын үзүүлбэр, “Морьтон Монгол” үзүүлэх тоглолт, шүхэрчдийн буулт, эрлийз морьдын уралдаан, урлагийн тоглолт, “Туурайн төвөргөөн” хөгжмийн наадам гээд үзэх юм ихтэй байсан Хүй долоон худагийн орчмоос хийсэн гэрэл зургийг сурвалжлагыг хүргэе.

                                                                                            Гэрэл зургуудыг Г.ЛХАГВАДОРЖ

Categories
мэдээ нийгэм

Арслан Н.Батсуурьт “Ланд крузер-200” автомашин өглөө

Их Монгол Улс байгуулагдсаны 808, Ардын хувьсгалын 93 жилийн ой, Үндэсний их баяр наадамд 9 давж түрүүлсэн Монгол Улсын арслан Н.Батсуурьт Японы Тоёота корпорацийн Зүүн Ази болон далайн эргийн орнуудыг хариуцсан гүйцэтгэх захирал Тоширо Хидака “Ланд крузер-200” маркийн автомашиныг гардуулан өглөө.

Их эзэн Чингис хааны талбайд болсон Баяр наадмын түрүү бөхийн бай шагналыг гардуулах ёслолд Үндэсний их баяр наадмыг зохион байгуулах хорооны дарга, Монгол Улсын шадар сайд Д.Тэрбишдагва, НИТХ-ын дарга Д.Баттулга, Нийслэлийн Засаг дарга бөгөөд Улаанбаатар хотын захирагч Э.Бат-Үүл нар оролцож, түрүүлсэн бөхөд баяр хүргэв.  Үндэсний их баяр наадмыг зохион байгуулах комиссын зүгээс  Монгол наадмыг “Монгол брэнд” болгох зорилт тавин ажиллаж байгаа бөгөөд үүний тулд олон улсын зах зээлд хүлээн зөвшөөрөгдсөн албан ёсны түнштэй байх ёстой гэж үзэж байгаа юм. Тиймээс энэ жил анх удаа Тоёота корпориаци баяр наадмын албан ёсны түншээр ажиллаж, ийнхүү  наадамчин олонд бэлэг барилаа. 

Categories
мэдээ нийгэм онцлох-нийтлэл туслах-ангилал

“Дээлтэй Монгол” наадам Чингэсийн талбайд боллоо

Үндэсний их баяр наадмын дараа уламжлал болгон зохион байгуулагдах болсон “Дээлтэй Монгол” наадам өнөөдөр Чингисийн талбайд боллоо.

Монголын ирээдүй болсон хүүхэд, залууст өв уламжлалаараа бахархах ухамсрыг төлөвшүүлэх, таниулах, өвлүүлэх, дэлхийн нийтэд Монгол үндэсний хувцасны чамин загварыг  гайхуулах зорилгоор “Дээлтэй Монгол” наадмыг жил бүрийн долдугаар сарын 13-нд зохион байгуулдаг. Найм дахь удаагийн арга хэмжээнд үндэсний хувцас, бэлэг дурсгалын зүйлсийн үзэсгэлэн худалдаа, соёлын биет болон биет бус өвийг сурталчлах олон төрлийн арга хэмжээг зохион байгуулагдаж байна.

мнөх жилүүдэд “Дээлтэй Монгол” наадмыг аялал жуулчлалын байгууллага, компаниудтай хамтран зохион байгуулдаг байсан бол энэ удаа урлагийн байгууллагуудтай хамтарч байгаагаараа онцлогтой аж. 

Гэрэл зургуудыг Ц.Мягмарсүрэн
Categories
мэдээ нийгэм

Хүннү захтай цамц, дээл өнөө жилийн наадмын гоёо байлаа

Хүннү захтай цамц, дээл моодонд ороод гурван жил болж байна. Өнөө жилийн наадамд ч ийм төрлийн гоёл тэргүүлсэн гэж хэлж болно. Төрийн ихэс дээдсээс эхлүүлээд энгийн иргэд нь хүртэл ийм захтай дээл, цамцаар гоёлоо. Төв цэнгэлдэхийн гадна хүннү захтай цамц их гүйлгээтэй байлаа. Футволк, цагаан цамц мэтхэнтэй байсан залуус шууд худалдаж аваад өмсч байсан шүү. Хийц загвар, материалаасаа хамаарч 50-120 мянган төгрөгийн үнэтэй байлаа.

Д.САР

Categories
мэдээ нийгэм

Энэ жилийн баян ходоод ирэх жилийн түрүү магнай болоорой

Наадамчин олны хайрыг татдаг зүйл бол яах аргагүй дааганы уралдааны баян ходоод байдаг. Энэ жилийн улсын баяр наадмын дааганы уралдааны баян ходоодоор Өвөрхангай аймгийн харьяат уяач Д.Ганбатын даага энэ жилийн баян ходоод боллоо. Баян ходоодыг түрүү морьдын нэгэн адил цоллох ёсны дагуу Цэнгэлдэхийн төв асрын өмнө цоллож “Энэ жилийн баян ходоод ирэх жилийн түрүү магнай” болохыг ерөөлөө.

Энэ жилийн баян ходоод ирэх жилийн түрүү магнай болох  дааганы цолыг Дундговь аймгийн Сайнцагаан сумын харьяат 12 настай Ц.Мөнхбат хүү дуудсан юм. 

М.АМАРЖАРГАЛ 

Эх сурвалж www.medee.mn