Month: July 2014

Манай сонины тусгай сурвалжлагч Я.МӨНГӨНЦЭЦЭГ Япон улсаас мэдээлж байна.

Монгол, Японы бизнес форум өчигдөр эхэллээ. Форумын өмнө Японы Кейданрэн байгууллагын ерөнхийлөгч С.Сакакибара Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдоржид бараалхлаа. Кейданрэн нь Японы эдийн засгийн байгууллагуудын холбоо юм. 2002 онд бий болсон энэхүү байгууллагад Японд болоод дэлхий дахинаа нэр цуутай 1600 гаруй компани гишүүнээр нь ажилладаг. Хувь хүн, байгууллага ялгахгүйгээр шударга зарчмаар ажиллахыг эрхэм болгосон энэ байгууллага гаргасан шийдвэрүүдээрээ Японы төр засгийн бодлогод нөлөөлөхийг эрмэлздэг. Худалдааг либеральчлах, чөлөөт өрсөлдөөнийг дэмжих, орон нутгийн төрийн байгууллагуудыг өөрчлөх, байгаль орчны асуудлыг шийдвэрлүүлэх, хувийн хэвшлүүдийг дэмжих, эдийн засгийн тулгамдсан асуудлыг шийдвэрлэхэд гол анхаарлаа хандуулдаг юм байна. Энэ үүднээсээ Япондоо хүчтэйд тооцогддог байгууллага. Харин өчигдрийн бизнес форум тус байгууллагын байранд боллоо. 

Хурлын эхэнд Кейданрэн байгууллагын ерөнхийлөгч С.Сакакибара үг хэлсэн юм. Тэрээр “Монголд бизнес хийх сонихолтой япон компаниуд бий. Ойрын жилүүдэд Монгол Улс ашигт малтмалаар дамжуулан эдийн засгаа өргөжүүлэх зорилготой байна. Үүнийг ч Японы хөрөнгө оруулагчид найдвар хэмээн харж, том боломж гэж үзэж байгаа. Хоёр орны эдийн засгийн харилцааг сайжруулахын тулд чөлөөтэй, тогтвортой орчин бүрдүүлэх нь чухал. Энэ удаагийн Ерөнхийлөгчийн айлчлалаар хоёр орны түншлэлийн хэлэлцээр байгуулна гэж найдаж байгаа.  Япон, Монголын эдийн засгийн хамтын ажиллагаа хөгжих үедээ ирээд байна. Өнөөдрийн форум хоёр орны эдийн засгийн шинэ эринийг нээх боломж болно” гэв.  Түүний дараа Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдорж үг хэллээ. Тэрээр  “Энд Монголын бизнесийн салбарын 130 гаруй төлөөлөгч ирсэн байна. Японы талаас 180-аад төлөөлөгч иржээ. Үдээс хойш хоёр талын бизнесийнхний танилцах уулзалт болно. Үүнд Японы талаас 500 гаруй бизнесийн төлөөлөл оролцоно гэсэн сайхан мэдээ байна. Ийм өргөн хүрээтэй анхны том уулзалт Токиод болж байгаад баяртай байна. Үр дүнд нь итгэлцлийн харилцаа тогтоно гэдэгт итгэлтэй байна. Монгол Улсын Японтой харилцах харилцаа эртний түүхтэй. Түүхийнхээ онцгой мөч бүхэнд бид Япон улстай харилцахыг эрмэлзэж ирсэн байдаг. Тодорхой жишээ дурдъя. Хубилай хаан ширээнд суусан цагтаа Японы хаантай харилцаа тогтоох захидал илгээсэн байдаг. Энэ захидлын хуулбар Японд хадгалагдаж байна. 1911 онд монголчууд эрх чөлөө, тусгаар тогтнолоо сэргээсний дараа Богд хаан тусгаар тогтнолоо хүлээн зөвшөөрүүлэхээр элч илгээж байсан. 1990 онд тэр үеийн Ерөнхий сайд Д.Бямбасүрэн, Ерөнхийлөгч П.Очирбат нар  тусламж  хүссэн захиаг Япон руу  илгээж байжээ. 

Энэ бол Японтой түүхийн чухал үеүдэд харилцаж,  түнш гэдгээ бататгахыг зорьж байсан эрмэлзлэл. Монгол Улстай найрамдал хамтын ажиллагаа тогтоох гэсэн оролдлого 1960-аад оноос иргэдийн дунд хүчтэй өрнөсөн. Монгол Улстай хамтын үйл ажиллагаа өрнүүлдэг сайн дурын 70 гаруй нийгэмлэг байна. Энд нэг зүйлийг онцолж хэлье. 1990 онд ардчилал, зах зээлд шилжихэд Японы ард түмэн хамгийн их тусламж дэмжлэг үзүүлсэн. Япон улс өөрөө туслаад зогсоогүй, банк санхүүгийн байгууллагыг Монголд ажиллуулахыг эрмэлзэж иржээ.  Бидний хүнд үед байнга тусалж ирсэн Японы ард түмэн, танай Засгийн газарт үргэлж талархаж явдаг.  Хүний тусыг бүү март гэж  бидний өвөг дээдэс сургасан байдаг. Та бүхний тусыг бид мартахгүй. Японы дэмжлэг нүдээ олсон тусламж  байсан шүү гэдгийг цохон хэлье. Монголчууд өвлийн хүйтэнд гал алдахад манай цахилгаан станцид  тусалж байлаа. Нийтийн тээвэр зогсч бид хөл дүүжлэх унаагүй  болоход шатахуунаар тусалсан байдаг. Гал команд, түргэн тусламжийн машин хуучраад зогсоход та бүхэн урьдчилан харж тусалж байлаа.

Шилжилтийн үед монголчууд хөдөөгөөс хот руу нүүж,  сурах сургууль, цэцэрлэггүй болоход Япон улс тусламжаар олон арван цэцэрлэг барьж өгсөн. Өдгөө энэ цэцэрлэгт 55 мянга гаруй хүүхэд хүмүүжиж  байна. Энэ мэт тусламж дэмжлэгийн сайн үйл хэрэг өнөө жилээр дуусгавар болж байна. Япон улс манайд орчин үеийн эмнэлэг барьж өгснөөр тусламжийн ажлаа өндөрлүүлнэ. Ингээд манай хоёр орон  харилцан ашигтай хамтын ажиллагаа руу шилжиж байна. Япон улсын Монголд үзүүлсэн дэмжлэг тусламжийн тухай яагаад энд  онцлов гэхээр энд ирсэн та бүхний ажилладаг япон  компаниудын татварын мөнгө Монголд  тусламж болж ирж байсан. Та бүхний зүтгэж олсон тэр мөнгө Монголын хөгжилд чухал үүрэг гүйцэтгэсэн учраас үүнийг онцолж байгаа юм.  Тэр үед дөнгөж эхээс төрсөн унага тэнцэж ядаж байсан бол өнөөдөр Монголыг хөгжилд хүргэх агт болж өсчээ гэдгийг хэлэхэд таатай байна. Сүүлийн арван жил Монголын ДНБ-ий хэмжээ олон дахин нэмэгдсэн. 1990 онд 500 сая ам доллар байсан бол өдгөө 20 дахин нэмэгдсэн. Хувийн хэвшил хөл дээрээ босч чадлаа. Монгол Улсын эдийн засгийн өсөлт ойрын арван жилд дунджаар арван хувь байх тооцоо гарсан. Гэхдээ энэ нь уул уурхайгаас хэт хамаарсан өсөлт. Тэгэхээр цаашдаа энэ хамаарлыг багасгах, эдийн засгаа солонгоруулах бодлого барьж байна.  Цаг нь алт болсон ажил хэрэгч хүмүүс ирсэн учраас энэ уулзалт руу яриагаа чиглүүлье. Өнгөрсөн дөрөвдүгээр сард Японы Ерөнхий сайд Шинзо Абэ-тэй уулзахад энэ уулзалтыг хийх санаа төрсөн. Монголын Японтой харилцах хамтын ажиллагаа цөөн салбарт төвлөрч, цар хүрээ нь хэдхэн компаниас хальж чаддаггүй байлаа. Хөрөнгө оруулалт, худалдааны хэмжээ ч бага байна. Японы Монголд хийж байгаа хөрөнгө оруулалт хагас тэрбум ам.долларт ч хүрэхгүй байна. Худалдааны хэмжээ нь 100 сая доллараас хэтрэхгүй байна. Ер нь манай эдийн засгийн харилцаа унтаа байдлаас гарах хэрэгтэй байна. Үүнд өнөөдрийн уулзалт чухал нэмэр болно гэдэгт итгэлтэй байна. Япон, Монголын хувьд хамтарч судалъя, үйлдвэрлье, борлуулъя гэдэг бизнесийн харилцааг баримтлахаар зорьж байна. Мөн хувийн хэвшлийн санаачилгаар бус хоёр талын Засгийн газраас хамтарч дэмжье гэдэг чиглэл рүү анхаарлаа хандуулж байна.  Монголын эдийн засаг, зах зээл бага гэдэг. Гэхдээ дэлхий дахинд бидний үлдээсэн мөр том гэдгийг та бүхэн мэдэж байгаа. Иймээс дэлхийн зах зээлд хамтдаа гаръя. Зөвхөн Монголын зах зээл рүү биш дэлхийн зах зээл рүү чиглэсэн хамтын ажиллагаа явуулъя.  Монгол Улсын байршлыг та бүхэн мэднэ. Хамгийн их хүн амтай, хамгийн том газар нутагтай хөршүүд хоёр талд маань байна. Ямар учраас өнөөдөр бид энд ирэв ээ. Цаг нь болсон, одоо хөдлөх хэрэгтэй гэдэг мессежийг өгөх гэж ирсэн. Одоо хийе, хөдөлье. Энэ ажлыг хийхэд нөхцөл байдал бүрдсэн.  Нэгт хоёр орны улс төрийн түвшний, иргэд хоорондын харилцаа ойлголцлын түвшинд хүрсэн байна. Бүс нутагтаа хамгийн сайн харилцаатай орнууд нь манай хоёр орон байна. Мөн олон талын хүчин чармайлт гарган ярьсан эдийн засгийн түншлэлийн хэлэлцээрийг хоёр орны хооронд байгуулах нөхцөл бүрдлээ. Хоёр улсын Засгийн газрын эдийн засгийн түншлэлийн хэлцлийг үндсэнд нь тохирлоо. Энэ сайхан мэдээг дуулгахад таатай байна. Энэ хэлэлцээрийг УИХ-аар баталгаажсаны дараа хүчин төгөлдөр болно. Монголд эдийн засаг, хөрөнгө оруулалтын суурь болсон банкны харилцаа идэвхтэй сэргэж байгаа. Одоогоор Японы хоёр банк Монголд, Монголын хоёр банк Японд салбараа нээх гэж байна. Энэ бол манай банкууд нэг стандарттай, нэг зарчмаар явах боломж хангагдаж байна гэсэн үг. Цаг нь болсон гэж хэлэх дөрөв дэх шалтгаан бол боловсон хүчин байгаа. Энэ чиглэлд маш олон төсөл хөтөлбөр хэрэгжсэн.  Цаашдаа ийм хөтөлбөрийг үргэлжлүүлэхээр төлөвлөж байна. Японы хөнгөлөлттэй зээлээр Япон улсад 1000 инженер бэлтгэхээр зэхэж байна. 5000 мэргэжилтэй ажилтныг сургах талаар ярьж байна. Төгсгөлд нь хэлэхэд хоёр талын эдийн засгаа хөгжүүлэх эрмэлзлэл давхцаж байгаа нь чухал. Монгол Улс сайн зүйлээ авч үлдэхийг оролдож байна. Япон улсын хувьд өндөр технологи, боловсон хүчнээ гадагш нь гаргаж, шинэ баялаг бүтээх бодлоготой байна. Энэ хоёр эрмэлзлэл давхцаж байгаа нь чухал юм.

 Ярианыхаа дараагийн хэсэг рүү оръё. Монголын онцлог юу байна гэдгийг хэлье.  Монгол Улс өөрөө нээлттэй. Сүүдрээ, дутагдлаа нуудаггүй төр засагтай. Иргэдийнхээ хэлж байгаа, түншүүдийнхээ үгэнд чих нээлттэй. Улс төр нийгмийн салбарын өөрчлөлтийн хувьд айдгаа ардаа хийж байгаа улс. Нөгөө талаар нээлттэй нийгэм гэдэг бол суралцах үйл явц гэж боддог. Бид алдаа хийдэг, түүнийгээ засахын төлөө ажилладаг хүмүүс. Монголд хөрөнгө оруулалтын орчин ямар байна вэ. Эдийн засгийн зурвас өсөлтийг удаан байх юм шиг санаж явжээ. Иргэддээ бэлэн мөнгө тарааж, төсвийн зарлагыг ихдүүлсэн дутагдал бидэнд байсан. Гэвч  2012 оны сонгуулиар бэлэн мөнгө тараахыг хуулиараа хориглосон. Хөнжлийнхөө хэрээр жийх ёстой гэдэг сургамж авч байгаа. Бизнест оролцох төрийн оролцоог багасгах хэрэгтэй гэдэг шийдэлд хүрсэн. Хувьчлалыг үргэлжлүүлнэ. Хувийн хэвшлээ дэмжих нь хамгийн гол хүчин зүйл гэдэг дүгнэлтэд хүрсэн. Хөрөнгө оруулалтад төрөөс хувь эзэмшинэ гэдэг зүйл зогссон. Жишээ нь Цагаан суваргын ордод төр хувь эзэмших шаардлагүй гэдэг шийдвэр гаргасан нь сайны дохио.  Бид энэ зарчмыг хуульдаа тусгаж өгнө. Одоо эрх зүйн орчин Монголд ямар байгаа талаар хэлье. Хөрөнгө оруулалтын тухай хууль, Хөрөнгө оруулалтын сангийн тухай, Газрын тосны хуулийг шинэчилсэн. Ашигт малтмалын тухай хуульд өөрчлөлт оруулсан. Өөр нэг сайн шинэчлэл бол хууль, шүүхийн байгууллагад ахиц гарч байгаа. Олон улсын авлигын эсрэг тооцоогоор авлигын түвшин байнга буурч байгаа оронд манай улс тооцогдож байгаа. Энд байгаа хөрөнгө оруулагчид сонссон байх. Оюу толгой, Таван толгойн талаар дуулсан байх. Оюу толгойн талаар мэдээлэл өгье. Одоогоор дэлхий дээр ажиллаж байгаа их нөөцтэй ордын нэг гэдгийг та нар мэднэ. Оюу толгой 2014 онд 2.6 тэрбум ам.долларын борлуулалт хийнэ гэж төлөвлөсөн. Үүнийхээ 1.2 тэрбумыг нь хийсэн байна.  Оюу толгой ашиглалтад орохоос өмнө Эрдэнэт үйлдвэр байсан. Одоо ч амжилттай ажиллаж байна. Гэтэл Оюу толгой Эрдэнэтээс 40 хувиар илүү байна. Тиймээс Оюу толгойн хөрөнгө оруулалтын үйл ажиллагаа тогтворжсон гэдгийг хэлье. Таван толгойтой холбоотой мэдээлэл өгье. Энэ бол коксжих нүүрсний том орд юм. Үүнийг хувийн хэвшил хариуцах нь зөв гэсэн байр суурь ойлголтод хүрч байгаа. Таван толгойд оролцох сонирхолтой компанитай манай хувийн хэвшлийн компани гэрээ хийгээд, шаардлагатай бол төр дэмжих бодлого барьж байна. Таван толгойг эргэлтэд оруулах ажил удааширсан нэг нөхцөл нь дэд бүтэцтэй холбоотой. Удахгүй тавдугаар цахилгаан станцыг барина.  Энэ баригдвал Таван толгойг эрчим хүчээр хангана. Таван толгой, Оюу толгойн бүтээгдэхүүнийг зөөх авто зам дуусч байгаа. Төмөр замын асуудлыг  нэлээд хэлэлцсэн.  Одоо УИХ шийдвэрээ гаргана. Ойрын хугацаанд шийдэгдэнэ. Тиймээс Японы хөрөнгө оруулагчдад ямар боломж байна гэдгийг хэлье. Манай Засгийн газрын түвшинд эдийн засгийн бүтцийг өөрчлөх, нэмүү өртөг шингэсэн үйлдвэрлэлийг хөгжүүлэхэд хамтран ажиллахаар зорьж байна. Энэ бодлогуудыг ямар зарчмаар өрнүүлэх вэ гэдгээ Абэ Ерөнхий сайдтай уулзаж ярина. Мөн уул уурхай, дэд бүтэц, эрчим хүчний салбарт хөрөнгө оруулалт татахаар бид сонирхож байгаа. Үйлдвэр худалдааны байгууллагын бааз суурийг ашиглах бүрэн боломжтой. Монгол Улс банк санхүү, хөдөө аж ахуй, газар тариалан, хүнсний үйлдвэрлэл, барилга хот байгуулал, аялал жуулчлал, дамжин өнгөрөх тээврийн түшиц газар байх боломжтой. Монголчууд Японы зах зээлд хэрэгтэй бүтээгдэхүүнийг хамтарч үйлдвэрлээд Японы бүтээгдэхүүн борлуулдаг сүлжээнд хамтарч оролцох сонирхолтой байна. Японы хөрөнгө оруулагчдаас болгоомжлох салбар бидэнд бараг байхгүй. Японы хөрөнгө оруулалт орох тусмаа сайн гэж үзэж байгаа. Монгол Японы эдийн засгийн харилцаанд нэг онцлог байдаг. Яагаад гэвэл бидэнд хоёр хөршийг дамжиж харилцах нөхцөл үүсдэг. Монгол Улсын хувьд хоёр хөрштэй харилцах нь хамгийн чухал. Бид хоёр хөрштэйгөө ижил түвшинд харилцахыг эрмэлздэг. Хөрөнгө оруулалт эдийн засаг худалдааны хувьд манай гурван улсад дамжин өнгөрөх тээврийн асуудал чухал байдаг. Энэ талаар олон жил ярьж байгаа. Гэхдээ одоо энэ чиглэлээр гэрээ хэлэлцээр байгуулах боломж бүрдсэн. Ерөнхий асуудлууд шийдэгдэж байгааг хэлье. Хятадын дарга Си Жиньпин ирэх наймдугаар сард, ОХУ-ын Ерөнхийлөгч В.Путин есдүгээр  сард Монголд ирнэ. Хятад улсын хувьд нүүрс боловсруулах, дэд бүтцийн салбарт манайхтай  хамтран ажиллахаар бэлтгэж байна. ОХУ-тай төмөр зам, хоёр улсын иргэдийн визгүй зорчих, эдийн засгийн хамтын ажиллагааны зураг гаргах чиглэлээр ажиллаж байгааг дуулгая. 

Монгол, япон хүмүүсийг нэгтгэдэг нэг зүйл байдаг. Тэр бол хөх толбо.Үүнийг монголчууд тэнгэрийн тамга гэж нэрлэдэг. Эхээс төрөхөд тэнгэр тамгалж өгдөг  ийм хүмүүсийн үр хойч юм аа. Тиймээс дэлхийд нэг мөртэй явцгаая. Дэлхийн өнгийг газарт буулгаж, дархлах ажлыг хамтдаа хийцгээе. Хөх толбо бол тэнгэрийн өнгө. Энэ уулзалтаар бид дэлхийд хамт мөрөө гаргах үйл ажиллагааны эхлэлийг тавьж байна. Энэ мөр дэлхийн зах зээлд мянга мянгаараа дурайх болтугай”гэсэн юм. Түүнийг ийн үг хэлсний  дараа Японы Мицүбиши банкны ажилтан ингэж ярилаа.  

“Таны ярианаас тодорхой мэдээлэл авлаа.Манайх  Японы хамгийн том банк. Гадаад харилцааг өргөн хөгжүүлдэг. Монголтой албан ёсны тусламжийн харилцаа өрнүүлж байсан. Манай банк Монголд төлөөлөгчийн газраа нээсэн. Ерөнхий сайд Абэгийн уриалж байгаагаар ардчилал, энх тайван, харилцан туслалцах зорилгоор  үйл ажиллагаа явуулж байна. Өнгөрсөн хугацаанд Хөрөнгө оруулалтын тухай хууль батлагдсан гэж та ярилаа.  Хуулийн дагуу гадаадын хөрөнгө оруулалтыг татах бодлого баримталж байгаа юм байна гэж ойлголоо. Нөгөө талаар дэлхийн зах зээл дээр ашигт малтмалын үнэ буурснаас болж Монголд гадаад валютын нөөц багаслаа. Энэ тал дээр бид санаа зовж байна. Ийм асуудлыг яаж шийдэх вэ. Япон, Монгол хамтдаа дэлхийн зах зээлд гаръя гэж байна.  Аливаа гадаад орны зах зээлд оролцоход хүлээж авч байгаа орны идэвх зүтгэл маш их шаардлагатай байдаг. 

Монголын тал Японыг  халуун сэтгэлтэй хүлээж байгааг ойлголоо. Мөн Япон улсад Монголын хөрөнгө оруулалтын агентлагийг нээх талаар бодохгүй юу” гэв. 

Хариуд нь Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдорж “Төмрийг халуун дээр нь давт гэж үг бий. Ийм үе Монголд иржээ. Ялангуяа Япон улс Монголд хөрөнгө оруулах боломж байна. Олон улсын зах зээлийг судалдаг байгууллагуудын үнэлгээ бол Монголд өгч байгаа анхааруулга гэж үзэж байна. Алдаатай явуулж ирсэн бодлогуудаа зас, түншүүдтэйгээ ажлаа эхэл гэсэн анхааруулга. Монголын хөрөнгө оруулалтын орчин нээлттэй байдлаасаа сайжрах чиглэл рүү орно. Засгийн газрын хамтын ажиллагааг хангах байнгын механизмтай болох талаар Абэ Ерөнхий сайдтай ярина. Өнөөдөр энд ЗГХЭГ-ын дарга Ч.Сайханбилэг, Монголбанкны ерөнхийлөгч зэрэг хариуцлагатай алба хашдаг хүмүүс ирсэн байна. Гадаад валютын болон бусад асуудлаар тодорхой хариулт өгөх байх” гэлээ. 

Монголын хууль эрх зүйн орчин таатай болсныг танилцуулав

Үүний дараа ЗГХЭГ-ын дарга Ч.Сайханбилэг УИХ-аар баталсан зарим хуулиудын талаар товч танилцуулсан юм. Тэрээр “Бид өөрсдөө хөгжчих юм шиг санаж явсан үе бий. Тиймээс Засгийн газар алдаагаа ухамсарласан” хэмээн үгээ эхэлж байв.  Хөрөнгө оруулалтын тухай хуулийг баталснаар гадаадын болон дотоодын хөрөнгө оруулалтыг ялгалгүй дэмжихээр болсон. Хөрөнгө оруулалтын бүртгэлийн асуудлыг энгийн хүнд сурталгүй болгосон гэдгийг ч дуулгав.  Стратегийн салбар дахь хөрөнгө оруулалтын хуулийг хүчингүй болгосон. Монголд гаднаас хөрөнгө оруулалт хийх бүх процессийг хариуцах “Инвес Монголиа” агентлаг байгуулсан зэргийг танилцууллаа.  Хөрөнгө оруулалтын сангийн тухай хуулийг баталснаар  Монгол, Японы хооронд хөрөнгө оруулалтын сан байгуулах процесс өрнөх боломж бүрдсэнийг дуулгав. Ашигт малтмалын тухай хуулийг өөрчилснөөр стратегийн ордуудын тоог нэмэхгүй байх зарчмыг баримтлахаар болсныг хэлэв.  Ашигт малтмалын ордуудыг стратегийн болон түгээмэл тархацтай, энгийн гэж гурван ангилалд хуваахаар болсон. Сүүлийн жилүүдэд зогсоод байсан хайгуулын лицензийг олгох ажлыг эхлүүлсэн зэргийг танилцууллаа. Газрын тосны хуулийг баталснаар ойрын таван жилдээ НӨАТ, компанийн орлого, гааль, нөөц ашигласны төлбөр тогтвортой,  хүчинтэй байх зохицуулалтуудыг хийж өгсөн гэдгийг дуулгалаа. Гадны хөрөнгө оруулагчид тогтворжуулалтын гэрчилгээ авах боломж ч нээгдэж байгааг хэллээ. Бүтээн байгуулалтын томоохон төслүүд хөрөнгө оруулагчаа хүлээж байгааг уламжиллаа. 

Валютын нөөцөд санаа зоволтгүйг дуулгав 

Харин Монголбанкны ерөнхийлөгч Н.Золжаргал “Монголын эдийн засгийн хувьд сүлийн хоёр жил хүнд байлаа. Гадаадын хөрөнгө оруулалт буурсан. Нүүрсний үнэ буурснаас валютын урсгал суларсан. Үүний эдийн засагт ирэх ачааллыг яаж зөөллөх талаар Засгийн газартай хамтарч бодлого хэрэгжүүллээ.  Ажилгүйдлээ хамгаалах, хувийн сектораа хамгаалах үүднээс эдийн засгийн өсөлтөө долоон хувьд нь барих бодлого барилаа. Засгийн газар, УИХ-ын зүгээс дорвитой арга хэмжээ авч байгаа учраас эерэг үр дүн гарах болов уу. Ер нь гадаадын хөрөнгө оруулалт, Оюу толгойн төсөл дээр Засгийн газрын зүгээс идэвхтэй арга хэмжээ авах ёстой гэдэг зөвлөмж өгч байгаа. Дотооддоо үүнийг дэлгэрэнгүй ярьж байгаа. Мөнгөний бодлогын хүрээнд эргэж харах зүйлүүдийг ярьж байна. Эдийн засгийн сулралтыг бид урьчилж харж байсан учраас яаж зөөлрүүлэх вэ гэдэг бодлого явуулсан. Цаашид мөнгө, төсвийн бодлого дээр тодорхой өөрчлөлт хийх боломж бүрдлээ. Ханш дээр гол ачааллаа авлаа. Гэхдээ эрсдэл үүсгэхгүй байх талаар идэвхтэй ажилласан. Үр дүнд нь манай банкуудын муу зээлийн дүн 2.4 гэсэн тоотой байна. Энэ бол муу дүн биш. Цаашид үүнийгээ тогтвортой хадгална. Иргэдийн моргейжийн зээлийн түвшингээ аль түвшинд барих вэ гэдэг бодлого барьж байна. Энэ нь эерэг үр нөлөө авч ирнэ гэж найдаж байгаа. Валютын нөөцийн талаар хэдэн зүйл хэлье. Валютын нөөцийн хэмжээ Монголын эдийн засгийн худалдаа, хэрэгцээг хангахад бүрэн боломжтой. 1.6 милллиард долларын нөөцтэй байгаа нь хангалттай тоо. Дээрээс нь Хятад бол Монголын эдийн засаг, худалдааны том түншийн нэг. Тэдний төв банктай валют солилцох гэрээтэй. Ер нь хоёр талаасаа мөнгөний бодлого дээр бүрэн итгэлцэлтэй яваа нь үүгээр илэрхийлэгдэж байна. Гэрээгээ гурван жилээр сунгасан байгаа. Тэгэхээр манай валютын нөөцөд ирэх ачаалал буурна. Валютын нөөц Хятадын зах зээлээс шууд хамаардаг. Гэтэл сүүлийн хоёр жил Хятадын түүхий эдийн зах зээл сул байлаа. Энэ байдал удахгүй сайжрах төлөвтэй байна. Эдийн засгийн асуудлаар товч хэлэхэд ийм байна. Японы хоёр том банк Монголд төлөөлөгчийн газраа жилийн дотор нээлээ. Үүний үр дүн удахгүй мэдрэгдэнэ. Монголын хоёр банк Японд төлөөлөгчийн газраа нээнэ. Энэ мэтчилэн санхүүгийн хамтын ажиллагаа амжилттай өрнөж байна” хэмээн ярив.  

Түүний дараа Уул уурхайн яамны төрийн нарийн бичгийн дарга салбартаа хийгдэж байгаа төсөл хөтөлбөр, эрдэс баялгийн талаарх бодлогоо танилцуулсан юм. Мөн Эдийн засгийн хөгжлийн дэд сайд О.Чулуунбат үг хэлж,  Эрчим хүчний яамны төрийн нарийн бичгийн дарга ч салбарынхаа бодлого, төслүүдийн талаар товч танилцуулга хийлээ. Энэ талаар дараагийн дугаарт дэлгэрэнгүй бичих тул ингээд орхиё. Тэдний танилцуулгын дараа Японы зарим компанийн төлөөлөл өөрсдийн санаа бодол, явуулж байгаа үйл ажиллагааныхаа талаар товч танилцуулсан юм. Тухайлбал, ноён Мицүй Сумитомо банкны гүйцэтгэх захирал Ф.Күрахара “Дэд бүтэц, ашигт малтмалын салбарт Японы талаас  дэмжлэг үзүүлэх сонирхолтой байна.  Япон Монголын харилцаа сайн. Гэхдээ Оюу толгой, Таван толгой зэрэг бодитой  том төсөлд хөрөнгө оруулна. Тавдугаар цахилгаан станц, төмөр зам зэрэг төрийн хэмжээний томоохон төсөлд хамтарч ажиллана. Ер нь төслийн санхүүжилтийн хэмжээнд хамтран ажиллах саналтай байна. Томоохон хөрөнгө босгох шаардлагатай байхад тийм боломж нь Монголд  тааруу байдаг. Гэхдээ хууль эрх зүй шинэчлэглэгдэж орчин нь сайжирч байгаа юм байна. Энэ тухай Монгол Улсын Ерөнхийлөгч сая эрч, хүчтэй ярьж өглөө” гэсэн бол Японы Монголын эдийн засгийн хорооны дарга, Иточу корпорацийн захирал Ё.Кобаяши  “Монгол Улс өргөн уудам нутагтай, баялаг түүхтэй. Япон улстай дотно байдаг. Миний хувьд арав гаруй жил Монголын бизнест оролцсон. Монголын ашигт малтмал дэд бүтцийн асуудлаар идэвхтэй ярилцаж ирлээ. Нисэх онгоцны буудал, хот зохион байгуулалтын чиглэлээр ч ажилласан. Монгол бол уран зэрэг эрдэс баялгаар баялаг. Гэтэл энэ баялгийг бид гаднаас авдаг. Тиймээс Монголын ашигт малтмалыг төрөлжүүлэх чиглэлд ажилламаар байна. Ялангуяа Ган төмөрлөгийн үйлдвэрлэлд хэрэгтэй коксжих нүүрс Монголд байна. Олборлосон коксжих нүүрсийг тээвэрлэх төмөр замыг барих шаардлагатай. Транзит тээврийн асуудлыг шийдэх нааштай алхмууд Монголд хийгдэж байгаа талаар сая Ц.Элбэгдорж Ерөнхийлөгч хэллээ. Энэ чиглэлд том найдлага тавьж байна. Япон улс зөвхөн нүүрс биш өндөр чанарын ашигт малтмал авах сонирхолтой байна. Энэ арвин баялгийн талаар мэдээлэл авч болдог боловч хуулийн талаар хөрөнгө оруулалтын орчин ил тод бус байдаг. Энэ нь японы компаниудын хувьд хаалт болж байна” гэв. Монголын хөрөнгө оруулалтын газарт Япон битгий хэл англи хэлгүй хүн ажилладаг тухай зарим бизнесийнхний амнаас гарч байв. “Түүхийнхээ хувьд бид нэг ард түмэн гэж хэлж болно. Япон бол  Монгол Улсад их дэмжлэг үзүүлж байсан. Монгол Улс асар хурдтай хөгжиж байгаа. Үүнийг бэхжүүлэхийн тулд хоёр улс хамтарч ажиллах ёстой. Монголд олон сайхан зүйл байна. Гэхдээ онгоцны буудлаас Улаанбаатар ороход зам нь маш муу байдаг. Боловсон хүчин бэлтгэх чиглэлээр ч анхаарах шаардлагатай зүйлүүд бий. Ер нь гурван жилийн өмнө энэ уулзалтыг хийсэн бол амжилттай,  илүү сайн байх байжээ” гэх япон хүн ч энэ үеэр байлаа. Ийм яриа өрнүүлсэн бизнес форум өндөрлөж,  айлчлалын багийнхан дараа нь Японы Жетро байгууллагатай хамтран хийж байгаа арга хэмжээнүүдтэй танилцаж, Монгол, Япон компаниудын танилцах уулзалт боллоо. Жетро нь Японы гадаад худалдааг дэмжих байгууллага юм. Японы бараа бүтээгдэхүүнийг олон улсад танилцуулах, Японд хэрэгтэй импортын бүтээгдэхүүнийг судлах зорилготой юм байна. 

Энэ өдөр Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдорж Японы Ерөнхий сайд Шинзо Абэтай албан ёсны хэлэлцээ хийж, хамтарсан мэдэгдэлд гарын үсэг зурлаа. Энэ талаарх дэлгэрэнгүй мэдээллийг эдийн засгийн форумын үеэр зарим төлөөлөгчдөөс авсан тодруулгын хамт дараагийн дугаарт уншигчдадаа хүргэе.

-Гол ус ихтэй, үертэй байгааг анхаарууллаа-

Зуны дэлгэр цагт Туул  голын эрэг дагуу салхилах хүмүүс хаа сайгүй. Голын эрэг дээр амралтаа өнгөрөөж байгаа хүмүүс голдуу архи, дарс хэтрүүлэн уудаг. Ингэж яваа хүмүүсийн аюулгүй байдлыг хангахаар онцгойгийнхон цаг наргүй ажиллаж байна. Тэд өнгөрсөн зургадугаар сарын 10-наас эхлэн Баянзүрхийн товчооны наахна талд эргүүл хийж эхэлжээ. Өчигдөр бага үдийн алдад очиход ч ажлаа хийсээр байж л байна. Албаны машинтай, дуудлага ирэхэд хэзээ мөдгүй ус руу орохоор завиа бэлдчихэж. Тэнд Нийслэлийн онцгой байдлын газрын Аврах ангийн Эрэн хайх аврах салбарынхан эргүүлд гарчээ. Тэдэнтэй хамт Баянзүрх дүүргийн цагдаагийн нэгдүгээр хэлтсийн хоёр ч цагдаа байв. Хоёр байгууллагын алба хаагчид иргэдийн аюулгүй байдлын төлөө хамтран ажиллаж байгаа ажээ. Биднийг эрэг дээр очиход амрахаар яваа улс гэж бодсон бололтой өөдөөс хүрээд ирэв. Мэнд усаа мэдээд “Гол усны аюулаас урьдчилан сэргийлье” гэсэн сэрэмжлүүлэг бүхий хуудас өгч байна. “Гол үертэй байгаа шүү.

Машинаа эргээс 50 метрийн зайд тавиарай” гэлээ. Сурвалжлагаар яваагаа дуулгаад тэдэнтэй нэгдлээ. Өнөө жил голын ус олон жилийн дунджаас 35-45 см илүү байгаа гэнэ. Урьд урьдын амрагчид сэрүүцэх зорилгоор голын захаар усанд ордог байсан бол энэ жил тийм боломж байхгүй байна. Хур бороо ихтэй байгаа болохоор гол үерлэжээ. Бүр нэлээн их үертэй байна.

Тиймээс хүмүүс аюулыг ухамсарлан гол руу хэр барагтай орохгүй байгаа гэнэ. Гэхдээ л согтуу хөлчүү хүмүүс ус руу ороод байгаа ажээ. Тиймээс өглөөний найман цагаас оройн 20 цаг хүртэл эргүүл хийдэг гэсэн. Ийн ярилцаад гол уруудан завьтай эргүүл хийхээр боллоо. Ус руу орох гэж байгаа хүн байна, толгойгоо норгочихъё гэж бодоод гол руу дөхтөл эрэг нураад ус руу уначихдаг байгаа. Хажууд байсан аврагч хүүе гэхийн завдалгүй ганцхан татаад гаргаад ирэв. “Яг ингэдэг юм. Үертэй байхад эрэг нурдаг. Ерөөсөө ойртож болохгүй” гэлээ. Үнэхээр л нүд ирмэхийн зуур унадаг ажээ. Гол үертэй болохоор ус нь эргээ иддэг. Ийм үед хүн гишгэхэд байтугай зүв зүгээр байж байгаад нурдаг ажээ. Онцгойгийн аврагч дэргэд байсан тулдаа инээдэм болоод өнгөрөв. Түүнээс биш ширүүн урсгалтай гол хамаад аваад явчихдаг ажээ. Эрэн хайх, аврах салбарын дарга ахмад Б.Гансүх “Хүн болгоны дэргэд манай аврагчид очоод зогсож чадахгүй. Тиймээс урьдчилан сануулж сэрэмжлүүлэх хэрэгтэй. Хүмүүс гол дээр ирээд ус руу битгий ороорой гэхэд би сэлж чадна гэдэг. Гэтэл тийм биш. Усан бассейн, урсгал ус хоёр чинь тэс өөр. Үертэй байхад зүгээр л чулуу шидэхээр эрэг дээр зогсож байгаад голд уначихсан хүмүүс олон. Бас хүчтэй аадар бороотой байхад голын эргээс хол байх хэрэгтэй. Хув хуурай байсан газарт хэдхэн минутын дотор үер буудаг” гэж байна. Ингээд тэр хавиар амарч байгаа хүмүүс дээр очин урьдчилан сэргийлэх хуудас тараав. Түүн дээр нь “Бороо ихээр орж усны түвшин нэмэгдсэн үед гол, гүнзгий тогтоол ус руу орохгүй байх. Архи согтууруулах ундаа хэрэглэхгүй байх. Гол усны дэргэд бага насны хүүхдээ хараа хяналтгүй орхихгүй байх” зэргийг тусгажээ. Түүнчлэн хэрэв голд живбэл ухаан оруулах анхны тусламжийг хэрхэн үзүүлэх талаар дэлгэрэнгүй зөвлөгөө байсан. Уг хуудсаа бариад хүн бүр дээр л очих юм. Эргээс 50 метрийн зайтай машинаа тавиарай, ус руу орж болохгүй шүү гэхчилэн зөвлөж байв. Мөн голын эрэг дагуу анхааруулах самбар суурилуулжээ. Иргэд өнөөх самбарыг нь тойруулаад хогоо аваачаад хаячих юм. Энэ хавь хотын төвөөс ойрхон болохоор хүний хөл ихтэй. Цайны цагаараа салхилах гэж буй хүмүүс ч ирдэг бололтой юм. Ирсэн хүмүүс идэж уусан зүйлийнхээ хогийг хотын төвд байгаа юм чинь түүдэг хүн байдаг биз гэж бодоод хэнэг ч үгүй хаячихдаг ажээ. 

Баянзүрхийн товчооны гүүрний доохно талд байсан иргэдэд сэрэмжлүүлэг өгөөд завьтайгаа гол уруудахаар боллоо. Аврагчид комбинзонорхуу хувцастай явах юм. Ус нэвтэрдэг хэдий ч биеийн дулааныг барьдаг учраас даарахгүй. Өнөөхөө өмсөөд ус руу орно. Хэдийгээр дааруулахгүй ч гэлээ ингээд өдрийн хэдэн удаа хүйтэн ус руу ороод байвал нуруу, бөөр гэж авах юмгүй болдог байх даа гэж бодогдож байлаа. Ингээд доош уруудав. Эрэн хайх аврах салбарын дөрөвдүгээр бүлгийн дарга ахлах ахлагч Ц.Наранбаатар эрэг дагуу хүн харагдвал чанга яригчаар яриад явах юм. “Иргэдээ гол үертэй байна. Голын эрэг рүү хэтэрхий ойртож болохгүй шүү. Бага насны хүүхдээ хараа хяналтгүй орхиж болохгүй” гээд л. Бас бүлгийнхэндээ “Энэ долоо хоногт нэлээн халах шинж дуулдсан. Гуч хүрэх юм шиг байна лээ. Гол дээр ирсэн хүн бүрт сэрэмжлүүлж байхгүй бол…” гэхчилэн ярина. Ер нь ингэж сэрэмжлүүлэг өгөхийн ашиг тус их байгаа гэсэн. Жил бүрийн өдийд голын усанд осолдсон иргэдийн тоо хорь нэлээн давчихсан байдаг бол өнөө жил харьцангуй бага байгаа гэнэ. Наадмын өдрүүдэд, наадмын дараах хэд хоногт усанд эндсэн тохиолдол их гардаг. Хорин долоо, хорин найм л гэдэг байсан бол өнөө жил долоон хүн осолдоод байгаа юм байна. “Иргэдийн ухамсар ерөнхийдөө дээшилсэн шүү. Өмнө нь бид нар иргэдэд сэрэмжлүүлэг өгөхөөр “Хаана амрахаа та нараар заалгахгүй” гэдэг байсан. Өөдөөс хэрэлдэнэ, зарим нь бүр юу ч болоогүй байхад зодолдох гэж дайрна. Харин сүүлийн хоёр жил, тэр дундаа энэ жил хүмүүс дээр очихоор сайхан хүлээж авч байгаа. Болгоомжтой байна аа, баярлалаа гэдэг болсон” хэмээн ахмад Б.Гансүх ярилаа. Одоо ганц бэрхшээлтэй зүйл нь согтуу хөлчүү хүмүүс гэнэ. Голын эрэг дээр найз нөхдөөрөө ирчихээд архи хэтрүүлэн хэрэглэнэ. Ийм үедээ ус руу орно. Согтуу хүн хүйтэн ус руу орохоор шөрмөс нь татдаг учраас тун аюултай. Бас усанд осолдох шалтгааны нэг нь бөмбөг гэсэн. Хүүхдүүд эрэг дээр бөмбөгөөр тоглож байгаад гол руу уначихаар араас нь ордог. Эсвэл аав, ээж нь хүүхдийнхээ бөмбөгийг авч өгөхөөр ус руу орон осолдох тохиолдол гардаг ажээ. Тиймээс гол дээр амрахаар ирсэн хүмүүс голын эргээс аль болох холхон зайд тоглоом наадмаа зохиож байхыг онцгойгийнхон анхааруулж байна лээ. 

Завьтай эргүүл хийж явахад эрэг дээр л хүн харагдвал тэдэн рүү дөхөж очих юм. Ер нь таарсан хүн бүртээ сэрэмжлүүлэг өгдөг ажээ. “За тэнд насанд хүрсэн тохитой томоотой хүмүүс байна. Гайгүй биз” гээд өнгөрч яагаад ч болохгүй гэсэн. Хэдэн жилийн өмнө ингэж эргүүл хийж явахад эрэг дээр байгаа улс тэдний өөдөөс “Би тэр даргын найз байна. Чи муу яах юм бэ” гэдэг байсан гэнэ. Тиймээс харьяа дүүргийнхээ цагдаа нартай хамтран эргүүл хийдэг болжээ. Ингэж явахдаа голын эрэг дагуу архидан согтуурч байгаа хүмүүсийг торгоно. Цагдаа байхгүй бол амрагчид онцгойгийнхныг тоохгүй байх үе олон. Гэхдээ сүүлийн үед хүмүүс өөрсдийнх нь амь нас, аюулгүй байдлын төлөө ажиллаж байгааг ойлгодог болжээ. Аврагчид наадмын үеэр нэг хэсэг ачаалал ихтэй ажилладаг. Бас наймдугаар сарын хорьдоос есдүгээр сарын эхний долоо хоногт ачаалал ихтэй. Учир нь оюутнууд хөдөө гэртээ амарч ирээд ангийнхантайгаа нийлэх үедээ голын эрэг бараадах нь их. Ингэж яваад усанд осолдох магадлалтай байдаг гэнэ. Эдний бүлгийнхэн долдугаар сарын 13-нд Баянзүрхийн товчооны орчим усанд боогдоод байсан гурван иргэний амь насыг аварчээ. Маргааш нь бас хоёр хүний амийг аварсан байх жишээтэй. Харин машин тэрэг уснаас гаргах бол өдөр тутмынх нь ажил. “Ланд” унасан нөхдүүд машиндаа эрдэн ямар ч гарамгүй газраар гол гатлах гэж байгаад урсдаг гэнэ. 

Аврагчид хүний амь нас аварснаараа бахархана. Живж буй хүнийг гаргаж ирээд судсыг нь бариад үзэхэд цохилж байвал бөөн баяр. Мэддэг чаддаг бүхнээ л хийнэ. Залгисан ус нь гараад амьсгалаад эхэлвэл түүн шиг том баяр бахдал гэж үгүй. Анги дээрээ байхад дуудлага ирээд машиныхаа хурдаар давхиад очиход өнгөрчихсөн байвал нэг хэсэгтээ л хэцүүддэг гэсэн. Хоорондоо юу ч ярихгүй, дүнсийсэн нөхөд буцна. Аравхан, эсвэл тавхан минутын өмнө ирэх боломж байсан болов уу гээд л шаналчихдаг ажээ. Харин дуудлага аваад хөдлөхөд ихэнх машин зам тавьж өгөхгүй. Зэрэгцээд л уралдаад байна уу гэхээс, тэнд хүний алтан амь эрсдэх гэж байна гэдгийг ойлгодоггүй ажээ. 

Баянзүрхийн товчооны гүүрнээс Маршалын гүүр хүртэл цаг гаруй хугацаанд хөвж ирэв. Ингэж явахад голын ус ямар их байгааг мэдрэх юм билээ. Ямар ч усгүй, эрэг байсан газраар үерлэсэн гол урсаж байна. Туул голын эрэг дагуу байх хэдэн амралтын газрын ихэнх нь усанд автчихаж. Голын усыг боох, усыг шавхах зэрэг арга хэмжээ авч байв. Завьт эргүүлийнхэн Баянзүрх дүүргийн XX хороо буюу Хар усан тохойгоос Яармагийн гүүр, цаашлаад Биогийн модон гүүр хүртэл хэсэгчилсэн эргүүл хийдэг ажээ. Есдүгээр сарын аравд хүртэл ингэж ажиллах юм байна. 

С.АЛТАНЦЭЦЭГ

Гэрэл зургуудыг Г.ЛХАГВАДОРЖ

Чонотой бүжиглэгч, Бие хамгаалагч, Усан ертөнц зэрэг олон киногоороо бидний танил болсон Кэвин Костнэрийн хамгийн сүүлд тоглосон 3 Days to Kill адал явдалт, тулаант төрлийн кино Юнивишний Hollywood Box-т нэмэгдлээ. Ингээд тус киноны гол дүрийн жүжигчид болох Кэвин Костнэр, Амбэр Хөөрд нартай хийсэн ярилцлагыг толилуулъя. 

Люк Бэссон, Ади Хасак нарын зохиолоор Мак Жигийн найруулсан 3 Days to Kill кинонд хувийн ажил, амьдралаа зохицуулан авч явахаар оролдож буй тусгай ажилтан Итан Рэннэр (Кэвин Костнэр)-ийн талаар өгүүлдэг. Ажлаа орхихоор нэгмөсөн шийдэж, арваад жил хол хөндий харьцаатай байсан эхнэр, охин хоёртойгоо хамт байхаар шийдсэн тусгай ажилтан Рэннэр чөлөөнд гарахаасаа өмнө эцсийн даалгавраа биелүүлэх ёстой болно. Дүрүүдэд Амбэр Хөөрд, Хэли Стэнфилд, Конни Нилсон нар тогложээ.

-Кэвин, энэ киноны тулааны хэсгүүд танд ямар байв?

-К.К: Би зарим хэсэгтээ орлон тоглогчгүй тоглохыг оролдож байгаа. Би орлон тоглогчтойгоо аль хэсэгт нь түүнийг тоглуулбал болох талаар ярилцсан юм. Тэгээд тоглох ёстой хэсэг дээр нь очтол тэр надад намайг хийхэд болох юм гэж хэлсэн. Тэр айгаад байгааг би мэдсэн л дээ. Тэгэхээр нь би чадахгүй гэдгээ шулуухан хэлсэн. Азаар би шинэ орлон тоглогчтой болж тэр нөгөө хэсэгт тоглосон. Кинонд машин жолоодох, морь унах, охиноо аврах гээд янз бүрийн хэсэг бий. Энэ үед орлон тоглогч нарын тоглох хэсгүүдийг тодорхой заасан байдаг. Би түүнд нь тохируулж тоглох ёстой. Хэрвээ би алдаа гаргавал амиа ч алдаж болно. Тийм болохоор бүгдийг тун нарийн ажиглах ёстой. 

-Кинонд Итан ажил, амьдралаа тэнцвэртэй байлгахаар оролдож байгаа талаар гардаг. Хэрвээ та ийм ажил хийдэг бол энэ бүхнийг яаж зохицуулах байсан бол?

-К.К: Итан бүсгүйчүүдтэй холбогдохоороо нэг тийм өөртөө итгэлгүй гэмээр болчихдог. Би бас нэг тиймэрхүү. Кинонд нэг тийм хошин өнгө аяс тодорхой хэмжээгээр заавал байх учиртай. Энэ их чухал. Итаны хувьд тэр ажил мэргэжилдээ тун чадварлаг хүн ч амьдрал дээрээ бол тийм биш.

-А.Х: Кинон дээр Итан бид хоёрын харилцаа тун сонирхолтой. Энэ байдал нь бидний дүрийг бие биеийнх нь эсрэг болгож чадаж байгаа юм. Итан бол үнэхээр туршлагатай, чадварлаг ажилтан. Дарга нарынхаа хувьд тэр ахмад дайчнаас ялгаагүй. Харин Виви бол цоо шинэ арга барилтай хүн. Тиймээс тэр хоёр хоорондоо таарч тохирохгүй зүйл олон гарна. Үнэндээ тэр хоёр өстөн дайснаас ялгаагүй. Эрэгтэй, эмэгтэй хүмүүсийн хоорондох иймэрхүү харьцааг кинон дээр тэр бүр гаргаад байдаггүй. Найруулагчийнхаа яг төсөөлснийг гаргаж чадсандаа би үнэхээр баяртай байна. 

-Амбэр, танд тусгай ажилтан, хөлсний алуурчны дүрд тоглох ямар байв?

-А.Х: Вивигийн дүрээс намайг хамгийн их татсан зүйл нь ийм хүн бодит амьдрал дээр байдаггүй. Тэр бидний амьдарч байгаа ертөнцөд амьдардаг хүн биш. Бусад дүрийн ертөнцөд ч амьдардаггүй. Энэ нь л миний Вивигийн дүрд дурлах болсон шалтгаан. Бас тэр бусдыг урхидан татах чадвартай, гэхдээ энэ нь түүний гол чадвар биш л дээ. Мэдлэг, сэтгэлийн хүч, бусдын нөлөөнд авталгүйгээр ажлаа дээд зэргээр хийх нь түүний хамгийн чухал чадвар. Түүнийг ямар хүн болохыг илтгэх олон зүйл бий. Хүнийг урхидан татах нь түүний хийж чадах үй түмэн зүйлийн ердөө л нэг хэсэг. Энэ байдал нь өөрт нь огтхон ч саад болдоггүй. Тэгээд ч би хуримын даашинз өмсөхөөс буудалцсан дүрд тоглохыг илүүд үзнэ. Надад энэ нь илүү сонирхолтой.

-Кэвин, та хүүхдүүдээсээ болоод нэг хэсэгтээ жүжиглэхгүй гэж мэдэгдэж байсан. Гэсэн атлаа та өмнөхөөсөө олон кинонд тоглож байх шиг. Тэгэхээр та шийдвэрээ өөрчилсөн гэсэн үг үү?

-К.К: Би одоо маш их ачаалалтай ажиллаж байна. Одоо би жүжиглэх тал дээр өмнөхөөсөө илүү сайжирсан мэт санагдаж байгаа. Бусадтай харьцуулахад би арай удаан сурдаг хүн. Ямар нэг дүр бүтээхдээ судалж багагүй хугацаа зарах хэрэгтэй болдог. Зураг авалтын эхний өдөр талбай дээр ирээд л ямархуу кино болохыг гадарладаг. Би өөрийгөө ч бусад жүжигчдийг ч ямархуу чадвартай гэдгийг мэднэ. Сайн жүжигчин бүрийн хийдэг бүхнийг би хийж чадна. Хүүхдүүд маань балчир байсан болохоор би өмнө нь тэгж хэлж байсан. Хүүхдүүдээ төрснөөс хойш хэд хэдэн кинонд тоглолоо. Би кино бизнест дуртай, бүр үнэн голоосоо дуртай.

-Та жүжигчний зэрэгцээ Оскарын шагналт найруулагч хүн. Найруулагч Кэвин Костнэрийг та жүжигчин Кэвин Костнэрээс хэр өөр гэж бодож байна? Найруулагч Мак Житэй ажиллах ямар байв?

-К.К: Надад амар байдаг. Би түүн шиг олон зүйлд санаа зовдоггүй. Гэхдээ надад түүнээс сурууштай зүйл олон байгааг сая ажиглалаа. Би жүжиглэх ёстой бол түүнийгээ л хийнэ. Харин найруулагч болсон үедээ жүжигчдэдээ “Надад таагүй өдрүүд тохиодог шүү. Тэр үед хамгийн сайнаараа ажиллаарай” гэж хэлдэг. Кино хийж байх үед бүхий л амьдралаа түүндээ зориулах хэрэгтэй болдог. Хэрвээ найруулагч надад “Наадах чинь арай л болохгүй байна” гэвэл би илүү сайн тоглохыг оролдоно. Тэр үед би дасгалжуулагчаасаа зөвлөгөө авч буй тамирчнаас ялгаагүй. Найруулагч бол дасгалжуулагч. Дасгалжуулагч надад юу хий гэж хэлнэ би түүнийг л хийнэ шүү дээ. 

-Киноны хэд хэдэн хэсэгт хөгжилтэй ярианууд байсан. Та нар тоглохдоо өөрсдөө нэмчихсэн үү, эсвэл кино зохиол дээрээ анхнаасаа бичигдсэн байсан уу?

-К.К: Зохиол дээрээ бичигдсэн байсан. Найруулагч киногоо ямар байлгахыг хүсч байгаагаас үүдэж тиймэрхүү хэсгүүд оруулсан болов уу.

-Кэвин, Амбэр та хоёрт баярлалаа. Шинэ кинонд чинь амжилт хүсье.

3 Days to Kill

Тагнуулын төв газрын тусгай ажилтнаар олон жил ажилласан Ethan Renner зэвсгийн наймаачин “Чоно” хочит гэмт хэрэгтнийг барихаар оролдоно. Ажлаасаа болж гэр бүлээсээ салсан Renner өөрт нь амьдрах хугацаа багахан үлдсэнийг мэдээд Парист очиж салсан эхнэр хүүхэдтэйгээ харилцаагаа сэргээхийг оролдох ч энэ удаад түүний ажил бас л саад болох аж.

Rio 2

Blu, Jewel хоёр Рио хотноо хөгжимд дуртай Carla, номын хорхойтон Bia, дэггүй Tiago гэсэн гурван дэгдээхэйтэйгээ аз жаргалтай амьдарч байлаа. Тэдний хуучин эзэд Амазонд хийх аяллын үеэр тохиолдсон явдлыг дуулсан даруйдаа Jewel очиж туслахаар шийднэ. Эхнэрийнхээ шийдвэрт анхандаа дургүй байсан ч Blu гэр бүлээрээ тийш явахаар болов. Харин тэднийг Амазонд төсөөлөхийн аргагүй адал явдал хүлээж байсныг гадарласан ч үгүй.

Та бүхэн эдгээр киног монгол дуу оруулалттайгаар Юнивишний Hollywood Box-оос үзээрэй.