Нийслэлийн худалдан авах ажиллагааны газрын дарга Ю.Идэрцогттой ярилцлаа.
-Энэ жил нийслэлд хийгдэх ямар ажлуудын тендер шалгаруулалтыг танай байгууллага хариуцаж ажиллаж байна вэ?
– Нийслэлийн Засаг даргаас манай байгууллагад энэ онд худалдан авах ажиллагааг зохион байгуул гэж 120 гаруй ажлыг эрх шилжүүлж өгсөн. Өнөөдрийн байдлаар нийт ажлын 70гаруй хувийн тендер зарлагдсан, хэвийн явцтай байна. Үлдсэн 30 хувь буюу 35 ажлын тухайд уг ажлуудыг зохион байгуулах эрх оройтож ирсэн мөн эрх шилжиж ирэхдээ зургийн даалгавар, төсөв зэрэг материал нь дутуу ирж байна. Дутуу ирсэн материалыг бүрдүүлж дуусаад тендерүүдээ зарлана.
Эрх шилжиж ирсэн ажлуудын материал нь бүрэн бол тендерүүд зарлагдах гэж саатахгүй.Томоохон ажлууд гэвэлнийслэлийн хойд чиглэлийн зуслан, Гачуурт, Улиастай чиглэлийн замын ажлууд хийгдэх гэж байна. СХД,БГД, БЗД-т тус бүр нэг үерийн далан барих ажил байна. Одоогоор далан барих ажлын нэгнийх ньзөвлөмж явчихсан, хоёрынх нь үнэлгээг хийгээд дуусах гэж байгаа. Ирэх долоо хоногт шийдвэр нь гарчих байх.
-Нийслэлийн иргэдийг зусландаа гарах гэж байхад нь зам засварын ажил эхэлж зам хаагдах гэж байна. Танай байгууллага дээр ажил гүйцэтгэх компани шалгаруулахтендер дээр асуудал гарсан гэсэн үү?
-Замын асуудалд саатаж байгаа зүйл байна. 2015 оны төсвийн тодотголын дагуу өнгөрсөнгуравдугаар сарын 23-нд ИТХ-аар замын ажлууд батлагдсан. Тэгээд манайд эрх шилжиж ирэхдээ дөрөвдүгээр сарын дундуур буюу оройтож ирсэн. Нийслэлийн Засаг даргаасиргэдийг яг зусландаа гарах үед замын ажил хийгдэж таарах гээд байна. Тиймээс хамгийн чадвартай, хөрөнгө мөнгөтэй, тоног төхөөрөмж сайтай зам засварын компанийг шуурхай шалгаруулаад яв. Зам засварын ажлыг түргэн богино хугацаандхийх ёстой гэсэн үүрэг өгсөн. Шууд гэрээний аргыг ил тод нээлттэй зохион байгуулах ажилбар хийгдэж байна. Шууд гэрээний арга гэдэг маань хуулийн 30 хоногийг хэмнэж богино хугацаанд явуулах л гэсэн үг. Гэвч яг үнэндээ үнэлгээний хороо байгуулагдах гэжнэг сар болчихлоо. Дунд хоёр гурван удаа өөрчлөлт орлоо. Шууд хэлэх юм бол Нийслэлийн Засаг даргын санхүү эрхэлсэн орлогч дарга дээр ямар шалтгаантай нь мэдэгдэхгүй дарагдаад их удсан. Энэ асуудал дээр миний хувьд их бухимдалтай байгаа. Бид тавдугаар сарын 1-нд багтаагаад зөвлөмж өгөх бүрэн боломж байсан. Ажил эхлээд сар орчим болчих байлаа. Сарын хугацаанд их ажил амжуулчихна шүү дээ. Авто замын газрын удирдлагууд ч гэсэн иргэдийн зуслан руу гарах хугацааг арав орчим хоног хойшлуулаад долоон сарын 1-нд замынхаа гол урсгалыг нээх боломжтой гэж байсан. Гэвч үнэлгээний хорооноос болоод ажил хойшлогдож, иргэд зусландаа гарах үеэр замын ажил хийгдэхээр болчихлоо.
-Ер нь тендертэй холбоотой хардалт сэрдэлт их байдаг. Танил талынхаа компанийгтендерт шалгаруулдаг гэх мэт?
– Гарч болзошгүй хардлага сэрдлэгийн асуудал дээр анхаарлаа хандуулан ажиллаж байна. Манай байгууллагаар дамжин хийгдэж байгаа ажлын тендер шалгаруулалтын 90 гаруй хувь нь цахим хэлбэрээр явагдаж байна. Бүр материал хяналтын төсөв гээд бүхий л зүйлс цахим хуудсан дээр ил тавигдаж байгаа. Үнэлгээний хороог байгуулахдаа хөндлөнгийн төлөөлөл, чиглэл чиглэлийн төрийн бус байгууллага, иргэдийн төлөөллийг тэгш хараат бусаар оруулах, ажлын тендер шалгаруулалтыг шуурхай зохион байгуулах, гарсан шийдвэрийг хуульд нийцэж байгаа эсэх дээр хяналт тавих, компаниуд дээр ямар учраас яагаад энэ компани шалгарсан юм бэ, бусад компаниуд яагаад шалгарч чадаагүй юм бэ гэдгийг тодорхой ойлгомжтойгоор хэвлэл мэдээллийн хэрэгсэл болон өөрийн цахим хаягт байршуулж байна гээд олон ажлуудыг хийж байна. Бүх зүйл ил тод байгаад байхаар хардах сэрдэх асуудал ч багасч байна. Манай дээр ажлын тендерт оролцох компанийн тоо эрс нэмэгдсэн. Өөрөөр хэлбэл, манайд итгэх итгэл сайжирсан байна. Хүмүүсийн тендер будлиантай яваад байна гээд хардаж сэрдээд байгаа гол ажлыг үнэлгээний хороо хийж байгаа. Тэгвэл үнэлгээний хороог яаж шударга шийдвэр гаргуулах юм бэ гэдэг гол зорилт болчихож байгаа юм. Үнэлгээний хороонд бүрдэж байгаа төлөөллүүд нь хараат бус байх ёстой. Бид үнэлгээний хороог хуулийн дагуу зөв шийдвэр гаргасныг хянадаг. Мөн бүх зүйл ил тод байхаар шаардлага хангахгүй компанийг шалгаруулах гээд зүтгээд байх асуудал байхгүй болж байна. Эсвэл шаардлага хангасан компанийг албаар унагах гэж янз бүрийн байдлаар оролдох асуудал ч багассан. Бусад тендер шалгаруулж байгаа газрууд ч гэсэн ил тод байх юм бол хардах сэрдэх асуудал байхгүй болно. Тендерийн шалгаруулалт хийж байгаа газрууд материалаа уламжлалт аргаар буюу цаасаар авч байна. Наад зах нь лац хэрэглэх хэрэгтэй байна.Тендерийн шалгаруулалтад өгсөн компанийн материал дундаасаа алга болдог, өөр материалаар солигддог асуудал гардаг. Харин бүх материалыг цахимаар аваад эхлэх юм болхардах асуудал алга болно.
-Үнэлгээний хороог байгуулах ажил асуудалтай байдаг гэсэн. Томоохон албан тушаалтнуудөөрсдийнхөө хүмүүсийг оруулах гэж нөлөөлдөг. Үүнээс болоод ажил гацаа үүсдэг гэсэн яриа байдаг?
-Хийгдэх гэжбайгаа ажлынхаа төсвийг батлахдаа газрын асуудал шийдэгдсэн. Зураг төсөв нь хийгдсэн, тендер зарлах иж бүрэн материал нь бүрэн хангагдсан ажлуудыг төлөвлөж төсвөө баталж байх хэрэгтэй гэх асуудлыг өнгөрсөн жилүүдэд тавьж байсан. Гэвч зураг төсөв дутуу хийгдсэн ажлын материалууд орж ирж байна.Ажил саатаж байгаа асуудал үүнээс болж байна. Мөн дотоод зохион байгуулалттай холбоотой асуудал байна. Тухайлбал манайх мэргэжлийн байгууллага учраас үнэлгээний хороог эндээ тушаалаар шуурхай гаргаад явах боломтой байхад Засаг даргын захирамжаар үнэлгээний хороо байгуулагдаж явж байна. Засаг даргын захирамжаар үнэлгээний хороо байгуулагдахад олон даргын гарын үсгийг аваад тойрч явдаг. Тэр олон дарга нар нь гарын үсгээ зурж байгаа учраас хараат бус байх ёстой үнэлгээний хороонд энэ хүнээ хас, оронд нь энэ хүнийг оруул гэдэг ч юм уу нөлөө оруулах гэх тохиолдол гарч байна. Үүнээс болоод үл ойлголцох байдал үүсч, үнэлгээний хорооны захирамж гарахгүй удах саатах асуудал гарч байна. Зуслангийн зам дээр гэхэд ийм асуудлаас болоод сар гаруй хугацааг алдаж энгийниргэд хохирч байна. Нөгөө хараат бус байна гэсэн зарчим энэ дээр алдагдаад байна. Уг нь хуулиндаа мэргэжлийн байгууллага тендер шалгаруулах ажлын үнэлгээний хороог байгуулна гээд тодорхой заагаад өгчихсөн байдаг.Хотын удирдлагуудад энэ талаарх хүсэлтээ өгчихсөн байгаа. Мөн Сангийн яамнаас мэргэжлийн байгууллагад үнэлгээний хороо байгуулах эрхийг нь өгөхгүй байна. Хараат бус байдал гэсэн зарчималдагдаад байна. Энэалдааг засаад хуулийн дагуу яв гэдэг чиглэлийг гурван ч удаа өгчихсөн. Гэхдээ энэ одоо хүртэл хэрэгжихгүй л байна.
-Тендерт шалгараагүйгээсээ болоод ажилд албаар саад хийх гэж хууль хяналтын байгууллагаар шалгуулж ажил хийлгэхгүй байгаа асуудал байдаг юм билээ. Энэ талаар?
-Ер нь иргэн хуулийн байгууллагаар үнэн зөвийг тогтоолгох эрхтэй. Мөн хуулиараа ч байгаа. Тендерт орсон компаниуд хуулийн байгууллагад хандаж байгааг хараад байхад зарим нь “Би ялах ёстой байсан.Гэтэл өөр компанид эрхийг ньөгчихлөө” гэж гомдол гаргадаг.Бас тендерт ороод ялагдсан шалтгаан нь тодорхой, яагаад шалгарч чадаагүй шалтгааныг нь хэлээд өгчихсөн байхад зарим нь тэр ажлыг гацаах гэж албаар хуулийн байгууллагад ханддаг тохиолдол цөөн ч гэсэн байх шиг. Мөн ер нь энэ шалгаруулалт шударга явагдаж байна уу, үгүй юу гэдгийг тогтоолгодог хүмүүс бий. Хүнд хардах эрх нь байгаа. Ийм гурван зорилгоор компаниуд хуулийн байгууллагад ханддаг. Он гараад долоо найман ажил дээр компаниуд Сангийн яаманд хандсан.Гэхдээбид ч хийсэн ажлаа үнэлүүлэх, компаниуд ч гэсэн итгэл үнэмшлээ баталгаажуулаад авдаг сайн тал байгаа.
-Танай байгууллагаас болоод Шарга морьтын чиглэлийн зам хийгдээгүй.Зам тавигдаагүйгээс болоод жирэмсэн эмэгтэй автобусанддутуу төрсөн гэх мэдээлэл гараад байгаа. Юунаас болсон юм бэ?
-Шарга морьтын чиглэлд 6.3 километр зам тавих ажил 2014 онд төсөв нь нь батлагдаад манайхаар зарлагдаад явагдсан боловч одоо төсөв нь буцаад татагдчихсан байдалтай байна. Яагаад энэ ажлын тендер шалгарч чадаагүй юм бэ гэдгийг тодорхой хэлмээр байна. Мэргэжлийн байгууллагын хувьд тэр ажлыг хийж чадах туршлагатай, тоног төхөөрөмж техникээр бүрэн хангагдсан. Инженер техникийн туршлагатай ажилчидтай ийм компани шалгаруулах ёстой. Хуулинд заачихсан үндсэн шаардлага нь энэ. Гэтэл тендер шалгаруулалтын хоёр дахь шатанд үнэлгээний хороо шаардлага хангахгүй “Си Эф Си” групп гэж компанийг шалгаруулсан. Бид үнэлгээний хорооны гаргасан шийдвэрийгхуульд нийцэж байгаа үгүй хянаж үзээд төрийн болон орон нутгийн өмчийнхөрөнгөөр бараа болон ажил үйлчилгээ худалдаж авах хуулийн 14-16 дугаар зүйлийнүндсэн шаардлага гэж бий. Энэ хуулийн гол шалгуурыг хангахгүй буюу нэг ч инженер байхгүй компани шалгарчихсан байсан.Тиймээс энэ компанийг шалгаруулахгүй үнэлгээгээ дахиж хий гэсэн шаардлагыг өгсөн. Үнэлгээний хороо шаардлагыг хүлээж авахгүй удсан. Нөгөө гэрчилгээ тамганаас өөр юмгүй чэнж гэдэг шиг компани гэсэн үг. Үүнд бид хатуу байр суурьтай хандсан юм. Ийм компанийг дэмжвэл зарчим алдагдаж, ийм компани шалгарч болдог юм байна гэсэн муухай жишиг тогтоно. Энэ асуудал дээр хотын томоохон албан тушаалтнууд хүртэл нөлөөлөх гэж оролдож “Энэ компанийг дэмжээд өг. Шалгаруулаад өгчих” гэж байсан. Тендер шалгаруулах үнэлгээний хороо ч шахалт нөлөөнд автсан байсан. Сангийн яамны шийдвэр хүртэл энэ компанид үйлчилсэн байсан. Илт хууль зөрчсөн шийдвэр асуудал. Үнэлгээний хороо, Сангийн яам, манай байгууллагын хооронд зөрчил үүссэн гэсэн үг. Маргаан явсаар байгаад хамгийн сүүлд хөрөнгө татагдсан. Гэхдээ хууль зөрчсөн асуудал дээр би хатуу байр суурьтай байж чадсан.
Э.ХҮРЭЛБААТАР