НИТХ-ын төлөөлөгч Ё.Цацралтуяатай цаг үеийн асуудлаар ярилцлаа.
-Өвөлжилтийн бэлтгэл хангах, утааг арилгахаас эхлээд нийслэлд тулгамдсан олон асуудал шил шилээ даран хүлээж байдаг. Гэтэл нийслэлийн иргэдийн төлөөлөгчид даргагүй, МАН-аас ахиад ажлын тав хоногийн завсарлага авчихлаа. Үүсээд байгаа нөхцөл байдлын талаар та байр сууриа илэрхийлэхгүй юу?
-Нийслэлийн иргэдийн төлөөлөгчдийн XI хурлаар иргэдийн хурлын дарга Ц.Сандуйг ажлаас нь чөлөөлөх, дараагийн даргыг сонгох байсан. Ц.Сандуйгийн хувьд өөрийн хүсэлтээр ажлаасаа чөлөөлөгдөөд байгаа. Дийлэнх олонх болсон Ардын намын бүлгээс хурлын даргад хоёр хүн дэвшүүлсэн ч санал тэнцэж аль аль нь сонгогдож чадаагүй. МАН-аас үндсэн хуулийн цэцийн тайлбарын дагуу эргээд энэ хоёр хүнийг дэвшүүлж болох эсэх нь тодорхойгүй байна гэсэн шалтгаанаар ажлын тав хоногийн завсарлага дахин авсан. Ингээд нийслэлийн иргэдийн хурал даргагүй 17 хонох болоод байна даа.
-Ардчилсан намын төлөөлөгчид иргэдийн хурлын даргын сонгуульд цагаан хуудас өгцгөөсөн гэж яригдаж байна. Танай бүлгийн зүгээс Д.Баярсайхан, С.Амарсайхан нарын хэнийг нь дэмжиж байгаа юм бол. Яагаад ийм сонголт хийх болсон бэ?
-Ардын намыг бүлгээс Д.Баярсайхан төлөөлөгчийг, заалнаас С.Амарсайхан төлөөлөгчийг дэвшүүлсэн. Санал хураалтын өдөр би тооллогын комиссын даргаар ажилласан. Хурал эхлэхэд 44 төлөөлөгч байснаас 17 нь Д.Баярсайхан төлөөлөгчид, 17 нь С.Амарсайхан төлөөлөгчид санал өгч тэнцсэн. Санал хураалт нууцаар явагдсан тул хэн нь хэнд санал өгснийг мэдэх боломжгүй юм. Учир нь Төлөөлөгч бүр дэмжсэн төлөөлөгчдөдөө саналаа өгөх эрхтэй.
-Ардчилсан намын бүлгээс НИТХ-ын даргад хүн дэвшүүлэх боломжтой юу?
-Болохгүй гэсэн зүйл байхгүй. Нийслэлийн иргэдтөлөөлөгчдийн 76 хувь буюу34 төлөөглөгчдөд итгэл хүлээлгээд хотоо удирдуулахаар сонгосон учраас иргэдийнхээ сонголтыг хүлээн зөвшөөрч, улс төрийн ухамсар гаргаж, ардчилсан намаас хүн дэвшүүлээгүй. Дэвшүүлнэ ч гэж яригдаагүй. Бид олонх болсон бүлгийг хүнээ дэвшүүлээд саналаа өгөөд асуудлыг шийдэж чадна гэж найдаж байсан. Ер нь бол иргэдийн хуралд сонгогдсон 45 төлөөлөгч бүгд 100-300 мянган хүнтэй дүүргүүдээс сонгогдсон болохоор хурлын даргад нэр дэвших боломжтой. С.Амарсайхан, Д.Баярсайхан хоёр төлөөлөгчийн хувьд аль нь ч олонх болж чадаагүй гэдэг нь бас нэг зүйлийг хэлээд байна шүү дээ.
-Аравдугаар сарын 9-ний өдөр шийдэлд хүрч чадна гэж бодож байна уу?
-Иргэдийн хурлын даргад хоёр хүн нэр дэвшээд аль нэг нь олонх болж чадахгүй бол хоёуланг нь дахин нэр дэвшүүлэлгүй, шинэ хүн нэр дэвшүүлэх талаар цэцэд заасан байгаа юм билээ. Ардын намын зүгээс ийм тайлбар хэлж завсарлага авсан. Тэгэхээр хурлын даргад өөр хүнийг ч нэр дэвшүүлж магадгүй. Ардын намаас энэ асуудалд ажлын тав, нийт долоо хоногийн завсарлага авах нь иргэдийг хүндлэхгүй байгаа хэрэг гэж харж байна. Үүнээс гадна аравдугаар сарын таван гэхэд Засаг дарга 2018 оны үндсэн чиглэлээ өргөн барьж, иргэдийн төлөөлөгчдийн хурлаар батлуулах ёстой. Гэтэл бид аравдугаар сарын есөнд даргаа сонгох хурлаа хийх гээд байдаг. Ингээд л өвөлжилтийн бэлтгэл ажил, утааны асуудал, 2018 оны төсөв, 2017 оны ажлын явц гэх мэт асуудлуудыг шийдвэрлэх иргэдийн төлөөлөгчдийн хурал хойшилсоор байна. МАН-ын төлөөлөгчид хоёр он дамнан сандал ширээний асуудалтайгаа зууралдлаа. Одоо иргэдийн хурлаа удирдаад явчих, үлгэр дуурайлал болсон хүнийг даргаар сонгоод, хурлаа хуралдуулж, ажлаа хийгээсэй гэж төлөөлөгч хүний зүгээс хүсч байна.
-Сөрөг хүчний төлөөлөгчийн хувьд өнгөрсөн хугацаанд иргэдийн хурлаас хийгдсэн ажлууд дээр ямар байр суурьтай байна вэ?
-Ерөнхийдөө хотын ажил их удаашралтай байна. Иргэдийн хурлын төлөөлөгчид маань 2018, 2019 онд шуурхай ажиллаж “Аз жаргалтай Улаанбаатар” хөтөлбөрөө хэрэгжүүлж, иргэдээ аз жаргалтай болгох тал дээр яараасай, дэвшүүлсэн том том хөтөлбөрүүдээ хэрэгжүүлээсэй гэж бодож байна. Манай Хан-Уул дүүргийн наймдугаар хороонд гэхэд Э.Бат-Үүл даргын үед 118, 60 дугаар сургуулийн хажуугаар тус бүр 1.22 км зам баригдаж, 240 хүүхдийн 209 дүгээр цэцэрлэг ашиглалтад орж, бүх гудамж гэрэлтүүлэгтэй болсон байдаг. Гэтэл энэ иргэдийн төлөөлөгчид бүрдээд жил гаруй хугацаа өнгөрчихөөд байхад нэмэгдэж шийдэгдсэн бүтээн байгуулалт алга. Э.Бат-Үүл даргын үед хэрэгжүүлж байсан хуучин ажлуудыг зогсоогоод өөр газар шинэ ажлууд эхлүүлэх гэж оролдох юм. Гэр хорооллын дахин төлөвлөлтийн ажлууд, концессоор баригдаж байсан сургууль, цэцэрлэгийн цогцолбор барилгыг зогсоож үхмэл хөрөнгө бий болгоод байна.
-Урьд хийгдэж байсан ажлуудыг үргэлжлүүлье гэсэн саналыг та бүхний зүгээс тавьсан уу?
-Манай дүүрэгт байсан цэцэрлэгийн асуудал зогсохоор Нийслэлийн боловсролын газрын дарга Гантулга руу хоёр гурван удаа санал хүргүүлсэн. Төлөөлөгч бидэнд удахгүй шийдвэрлэнэ гэх мэт хариуг шуурхай өгдөг боловч Нийслэлийн орлогч дарга Ш.Анхмаатай газар дээр нь хамт очиж үзэхээр өөр юм ярьдаг. За энэ концесс ч яахав, бидний эхлүүлсэн шинэ ажил юу болж байгаа билээ, тэрийгээ эхлээд очиж үзье гээд явчихдаг. Сургууль цэцэрлэг иргэдэд хэрэгтэй юу хэрэгтэй. Энэ мэт иргэдэд хүрсэн ажлуудыг үргэлжлүүлээд явж болмоор санагдах юм.
-Таны хувьд урьд нь дүүргийн иргэдийн төлөөлөгчдийн хуралд олонхийн төлөөлөл болж удаа дараа сонгогдон ажиллаж байсан. Харин нийслэлийн иргэдийг төлөөлж, цөөнх болж ажиллах нь түүнээс юугаараа өөр байна вэ?
-Миний хувьд 2008-2016 онд Хан-Уул дүүргийн иргэдийн төлөөлөгчийн хуралд олонхийн төлөөлөл болон сонгогдон ажиллаж байсан. Тэр үед дүүрэгт тулгамдаж байгаа асуудлыг тухай бүрд нь шийдвэрлээд явдаг байлаа. Төрийн ажлыг анхан шатнаас нь хийж яваа хүний хувьд хэлэхэд шат ахих тусам асуудлыг хурдан шийдвэрлэх гэхээсээ илүү шат дамжлага нь улам ихэсч иргэд аж ахуй нэгжүүдэд хүндрэл учруулж байна. Хийгдэж байгаа ажил, төсөв нь том ч гэсэн яг иргэндээ чиглэсэн ажлуудыг хурдан шуурхай удирдлагаар хангаад, иргэдийн санал бодлыг тусгах тал дээр муу юм уу гэсэн бодол төрж байна даа.
-Цөөнхийн төлөөлөл иргэдийн хуралд асуудал оруулж, шийдвэрлүүлэх тал дээр хэрхэн ажиллаж байна?
-Тодорхой хэмжээнд тусгагдсан ажлууд хөрөнгө мөнгөтэй ч холбоотой, цөөнхтэй ч холбоотойгоор шийдвэрлэгдэхдээ удаан байна. Иргэдийн төлөөлөгчдөд орон нутгийн хөгжлийн сангаас тойрогтоо хийх ажилд зуугаад сая төгрөг тавигдсан. Тодорхой хэмжээнд хийгдээд явж байгаа ажлууд бий. Гэхдээ иргэдийн төлөөлөгчдийн хурал хуралдахгүй, даргагүй байгаагаас болж байна уу, ер нь ажлууд нэлээн удаашралтай, төлөвлөсөн ажлууд хойшлогдсоор байна. Тухайлбал: Сонсголонгийн аравдугаар гудамжинд ус зайлуулах сувгийн зураг төсөв хийлгэх гээд өгсөн ч өчигдрийн байдлаар ажлын явц ердөө тавхан хувьтай байх жишээтэй.
-Танай бүлгийн төлөөлөгчид энэ хугацаанд ямар ямар асуудлуудыг шийдвэрлүүлж чадсан бэ?
-Монгол Ардын намын удирдлагуудын асуудлаас болоод нийслэлийн иргэдийн төлөөлөгчдийн хурлын ажил цалгардаж байна. Гэхдээ Ардчилсан намынхан энэ хугацаанд зүгээр суугаагүй. Иргэдээ сонсох аяныг өрнүүлж байна. Ц.Баатархүү төлөөлөгч бид хоёр хүндэт доноруудыг хүлээж авч автобусаар үнэ төлбөргүй зорчих эрхийг нь баталгаажуулж өглөө. Хөрсний бохирдлын асуудлыг Батцогт төлөөлөгч хуралд оруулж хөрсний өдөртэй болгосон. Нарантуяа төлөөлөгч СӨХ-ийн асуудлуудыг яриад хэлэлцүүлээд явж байна. Болж бүтэхгүй байгаа зүйлсээ ярьж хэлээд шийдвэрлүүлэх гээд ажиллаж байгаа. С.Одонтуяа төлөөлөгчийн тойрог дээр цэцэрлэгийн асуудал, манай тойргийн хоёрдугаар хороон дээр цэцэрлэгийн дээвэр фасаднаас болоод хүндрэлтэй асуудал үүссэн. Энэ мэт асуудлуудыг дүүрэг, нийслэл, яам тамгын газартай яриад явж байна даа.
-Нийслэлийн жижиглэн худалдаа эрхлэгчид, ТҮЦ-нийхэн энэ өдрүүдэд өлсгөлөн зарлаж тэмцэж байна. Бас багш, эмч нар цалингаа нэмүүлэхийг хичээж байна. Энэ мэт асуудлуудад иргэдийг төлөөлж буй хүний хувьд ямар байр суурьтай байгаа вэ?
-Жижиглэн худалдаа эрхэлдэг болон ТҮЦ ажиллуулж байгаа хүмүүс түүнээс өөр ажил хийх боломжгүйн дээр өөр өөрсдөдөө ажлын байр бий болгоод явж байна. Ард нь дөрвөөс таван хүн амьдарч байгаа. Тийм болохоор гадаадын улс орнууд шиг нэгдсэн зохион байгуулалтад оруулаад ажиллуулах хэрэгтэй болов уу. Тэдэнд зөв шаардлага тавьж, зөв зохион байгуулалтад оруулах боломжийг сайн судлах хэрэгтэй байна.
Өнөөдөр багшийн цалин үнэндээ бага байна. Монгол Улсынхаа ирээдүй хойч үед эрдэм боловсрол олгож байгаа багш нарт анхаарал хандуулах хэрэгтэй. Нийслэлийн иргэдийн төлөөлөгчдөөс санаачилж 2012-2016 онд “Саятан багш” хөтөлбөрийг хэрэгжүүлж байсан. Манай бүлгийн зүгээс энэ хөтөлбөрийг үргэлжлүүлье гэж санаачилга гаргасан ч дэмжигдээгүй гэсэн ч бид багш нартайгаа хамтран боломжийг судлах болно.
Ямар ч асуудлыг шийдвэрлэе гээд гарц хайх юм бол олддог. Үүний нэг жишээ бол урьд өмнөх сонгогдсон иргэдийн төлөөлөгчдийн автобусыг кондукторгүй болгох шийдвэр удаашралтай, төсөв мөнгө хүрэлцэхгүй байна гэсэнүр дагаврыг дагуулж байсан ч одоо хэрэгжээд иргэд ухаалаг картаараа үйлчлүүлж хэвшээд байна. Энэ мэтээр урьдын ажлуудыг үргэлжлүүлээд явмаар байна.