Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Х.Баттулга Малайзын Холбооны Улсын Ерөнхий сайдаар томилогдсон Махатир Мохамадад захидал илгээсэн. Уг захидалд 2006 онд Малайзад амиа алдсан Монгол Улсын иргэн Ш.Алтантуяагийн амь насыг хөнөөсөн хэргийг шүүхээр шийдвэрлүүлэх, гэмт этгээдүүдийг зохих ялаа эдлэхэд анхаарал хандуулж өгөхийг хүссэн билээ. Ерөнхийлөгч Х.Баттулгын уг захидал олон улсын анхаарал татаж эхлээд байгаа юм. Энэ хүрээнд Гадаад харилцааны яамны Консулын газрын захирал Я.Ариунболдтой ярилцлаа.
-12 жилийн өмнө Малайз Улсад амиа алдсан Ш.Алтантуяагийн хэргийг шийдвэрлэхэд анхаарал хандуулж байгаа гэдгээ Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Х.Баттулга албан ёсоор олон улсад мэдэгдлээ. Хэрэг шударгаар шийдэгдэлгүй өнөөдрийг хүрсэн. Та энэ мэдэгдлийн ач холбогдлын талаар ямар байр суурьтай байна вэ?
-Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Х.Баттулгаас Малайзын Холбооны Улсын Ерөнхий сайдаар томилогдсон Махатир Мохамадад баяр хүргэсэн захидалдаа жирийн бүсгүй, хоёр хүүхдийн эх Ш.Алтантуяаг хөнөөсөн хэргийг шүүхээр шийдвэрлэх, гэмт этгээдүүдэд ногдуулсан зохих ял шийтгэлийг эдлүүлэхэд анхаарал хандуулах хүсэлтийг албан ёсоор тавьсан. Энэ нь эрх зүй, харилцаа, хүмүүнлэгийн үүднээс цагаа олсон, оновчтой шийдвэр юм.
Гурван жилийн өмнө одоогийн Ерөнхий сайд Махатир Мохамад өөрийн хөтөлдөг блогтоо “Ерөнхий сайд (асан) Нажиб Разак энэ хэргийн цаана байж болзошгүй, цагдаагийн ажилтан тушаал биелүүлснийхээ төлөө цаазлуулах нь шударга бус, хэн тушаал өгснийг иргэд мэдэхийг хүсч байна” хэмээн бичиж Малайзыг 22 жил удирдсан намыг цочроож байсан. Ерөнхийлөгчийн захидал энэ хэргийг шударгаар шийдвэрлэхийг хүлээж байгаа Монголын ард түмний хүсэл зоригийг илэрхийлсэн юм. Энэ хэргийн шийдвэрлэлт нь Малайзын ард түмний сонгуулийн дараа гарах нэгэн чухал хүлээлт учир Ерөнхий сайд Махатир Мохамад анхаарал хандуулж ажиллана гэж найдаж байна.
-Та тухайн үед Гадаад харилцааны яаманд ажиллаж байсан хүн тул энэ хэргийн талаар тодорхой мэдээлэл өгөх байх. Ноцтой бөгөөд ярвигтай хэргийн мөрдөн байцаах, шүүх ажиллагаа тухайн үед ямар байв?
-2006 оны аравдугаар сарын 19-нд иргэн Ш.Алтантуяа сураггүй болсон талаар мэдээлэл анх ирсэн. Малайзын талаас тодруулахад Ш.Алтантуяа хилээр нэвтрээгүй гэсэн хариу өгч, түүнийг эрэн сурвалжлах ажиллагааг хаасан байв. Талийгаачтай хамт явсан хоёр найз, талийгаачийн ааваас бодитой мэдээлэл авч ажиллаж эхэлсэн. Хэрэг гарснаас нэг сарын дараа Малайзын цагдаагийн ажилтан Азила Хадри, Сирул Азхар Умар нарыг гүйцэтгэгчээр, улс төр судлаач Абдул Разак Багиндаг захиалагчаар сэжиглэн баривчилсан. Үүнээс хойш энэ хэргийн шүүгч, прокурорыг солих, сэжигтний хэргээ хүлээсэн баримтыг хүчингүй болгох зэргээр хэргийн шийдвэрлэлт удааширсан. 2009 оны наймдугаар сарын 9-нд Абдул Разак Багиндаг чөлөөлж, 2013 оны наймдугаар сарын 23-нд Малайзын Холбооны Улсын давж заалдах шатны шүүхээс цагдаагийн хоёр ажилтныг суллаж, хэргийг хэрэгсэхгүй болгосон тухай мэдээ ирсэн. Хэрэгсэхгүй болгосон шийдвэрийг давж заалдах хугацаанд Сирул Азхар Умар Австралид гарсан, гэхдээ цагдаагийн хоёр ажилтны ялыг сэргээж чадсан юм.
Гадаад харилцааны сайдаар ахлуулсан ажлын хэсэг гарч ажилласан. Гадаад харилцааны яам, Бангкок дахь Элчин сайдын яам, манай төрийн бус байгууллага, хэвлэлийн төлөөлөгчид, талийгаачийн аав Малайзад очиж шүүх хуралд оролцсон. Малайзын Гадаад харилцааны яам, шүүх, прокурорын байгууллагатай уулзалт хийж, хүний эрхийн болон олон улсын байгууллагад хандсан. Шүүхийн бие даасан байдлыг хангаж, хэргийг шударгаар шийдвэрлэх талаар 2007, 2008 онд Монгол Улсын Ерөнхий сайдаас Малайзын Ерөнхий сайдад, 2008 онд Гадаад харилцааны сайдаас Малайзын Парламентын бүх гишүүдэд, Малайзын Гадаад харилцааны сайдад, Ерөнхий прокуророос Малайзын Ерөнхий прокурорт, Хүний эрхийн комиссоос Малайзын Хүний эрхийн комисст захидал хүргүүлж байсан юм.
Ш.Алтантуяагийн амиа алдсан хэргийн хохирол зовлонг талийгаачийн ар гэр, үр хүүхэд амсч, үүрч явна. Талийгаачийн аав С.Шаарийбуу 12 жил хэргийн араас бүх боломжоороо, тасралтгүй хөөцөлдөж байна. С.Шаарийбуу энэ хэргийг шударгаар, хууль ёсоор, хүмүүнлэгээр шийдвэрлүүлэх үүднээс Малайзын Холбооны Улсын Хаан, Ерөнхий сайд, Шадар сайд нарт хандаж охиных нь амь насыг бүрэлгэсэн хоёр цагдаагийн цаазын ялыг бүх насаар нь хорих ялаар сольж хөнгөрүүлэх, талийгаачийн хоёр хүүхдийн хохирлыг барагдуулах өргөдлийг 2009 онд бичсэн ч хариу өгөөгүй юм.
-Энэ хэрэг олон жилийн дараа дахин сөхөгдөж байгаа болохоор нааштай хариу ирэх болов уу?
-Би хувьдаа энэ хэргийг нааштай шийдэгдэх таатай нөхцөл бүрдэж байна гэж харж байна. Эрүүгийн хэрэгт шүүхээс ногдуулсан ялыг эдлүүлэх, гэмт этгээдийг шилжүүлэн авах, шүүхээс сулласан шийдвэрийг эргэн харах, давж заалдах зэрэг асуудлаар Малайзын шүүх, прокурор, С.Шаарийбуугийн өмгөөлөгч нартай холбогдож ажиллана. Иргэний нэхэмжлэлийг хэлэлцэх шүүх хурал долдугаар сард болно гэсэн тов гарсан. Энэ шүүх хуралд ажиглагч оролцуулахаар төлөвлөж байна.
-Амиа алдсан иргэнийхээ араас Монгол Улсын Ерөнхийлөгч санаа тавьж, ийнхүү асуудлыг сөхөж байгаа нь иргэнээ хамгаалдаг улс гэсэн дохиог олон улсад өгсөн байна. Гэхдээ цаашид энэ мэтчилэн иргэдийн асуудлуудад Ерөнхийлөгч оролцох нь зөв үү?
-Би ярианыхаа эхэнд хэлсэн. Малайзын өнөөгийн Ерөнхий сайд гурван жилийн өмнө Засгийн газрын тэргүүнээ хүн амины энэ ноцтой хэргийн цаана байж болзошгүй талаар мэдэгдэж байсан. Гадаад улсын нөлөө бүхий улстөрчийн нэр холбогдсон, хоёр улсын харилцааны түвшинд хүрсэн, Монгол иргэн, жирийн эмэгтэйг хөнөөсөн ноцтой гэмт хэргийг олон жил шүүхээр шударгаар шийдээгүй энэ нөхцөлд Монгол Улсын Ерөнхийлөгч гадаад харилцаанд бүрэн эрхтэй төлөөлөх Үндсэн хуулиар олгосон эрхийн дагуу Малайзын Холбооны Улсын Ерөнхий сайдад захидал бичсэн.