Дундговь аймгийн Эрдэнэдалай сумын адуучин Отгонбаяр хэмээх залуутай хэсэг хөөрөлдөхдөө урьд өмнө огт сонсож байгаагүй монгол ахуйгаас уламжлалтай содон хэлц үгсийг ухаарч авлаа. Адуу морь ярихаараа дуу хоолой нь тод томруун болох тэр залуу уг нь зөвхөн чөдөр болон морь чөдөрлөх аргуудыг л ярьсан юм аа. Үдэш орой унааны морио хол явуулахгүй гээд гурван хөлийг нь тушаа л биз гэсэн үгийн хариуд тэр морийг чинь олон янзын аргаар тушдаг юм, манай нутагт гээд тайлбарлалаа. Хаа дарах, башилдах, борвилдох, буруу хойшилдох, хойшилрох гээд аргууд бий.
Урд хоёр аргаа хам холбож чөдөрлөвөөс хаа дарах, хавсарч холбовоос башилдах, хойд хөлний алгыг борвинд нь чагталбал борвилдох, буруу хойд хөлийг тушвал буруу хойшилдох гэх мэтээр нэрлэдэг юм гэлээ. Мал хуйгаас хол өссөн хүн буруу зөв ойлгосон байж магадгүй шүү.
Гэхдээ л урьд өмнө сонсож байгаагүй жинхэнэ монгол үгс байлаа. Нүүдлийн ахуйтайгаа хамт сэм алга болж буй эртний сайхан монгол хэлц үг юм даа. Боломжоороо хадгалаад, дамжуулаад явах юмсан.
Д.Бат-Эрдэнэ