НОМ ЯРЬЖ ӨГЬЕ: Улаан урлан

Зохиолч С.Баттулгын 2015 онд хэвлүүлсэн “Улаан урлан” өгүүллэгийн номыг энд сонирхуулъя. Энэ номонд багтсан өгүүллэгүүд нь хүн байгалийн шүтэлцээ, далд ертөнц, ёр бэлгэ, зүүд, учир тайллын нарийн харилцааг гаргажээ.

“Зүрх цагаан” өгүүллэгт Дулам гэж бүсгүйн тухай гарна. Тэрээр хүүхэд асран хүмүүжүүлэх төвд өсч торниод нас биед хүрэхийн цагт нэгэн залуутай учрахад өнөөх нь өөдгүй эр болж таарна. Өөрийг нь ялд унагаад хаашаа ч юм арилчихна. Цагдаа сэргийлэхийн байгууллагад баригдахгүйн тулд хөл хүнд бүсгүй Дулам хогийн цэг дээр очиж бүгнэ. Тэнд хүн цөөн, тэглээ ч цагдаа нар эрж ирэхгүй учир нуугдах боломжтой газар гэж сонгоно. Шинэхэн нярайлсан Дуламд хоргодох газар, ходоодондоо хийх хоол олдсонгүй. Хүйтэн жавраас нөмөрлөх, хүүгээ дулаан хонуулах газар ч байсангүй. Харин гөлөгнүүдээ хөхүүлэн хэвтэх зүрх цагаан жингэрийн хэвтэр л энд хамгийн дулаан нөмөр байлаа. Ингээд эх, жингэр хоёр зэрэгцэж, нуруугаа наан хэвтэж шөнийг ардаа хийнэ. Амьтны зөн, амьд байгалийн шүтэлцээгээр нохой, бүсгүй хоёр нэгнээ харцаараа ойлгож байлаа. Хоол унд муутай учир хөх нь ивлэхгүй хүү нь шөнөжингөө уйлна. Аргаа барсан Дулам жингэрийн ивэлсэн хөхөнд хүүгээ ойртуулна. Хүү нь цадтал хооллож бөх гэгч нойрсоход Дулам харамсан гашуудан уйлна. Ингээд өдөр хоногууд өнгөрч 10 гаруй жилийг энд өнгөрөөв. Гэнэт Дуламын бие муудаж бүр хэвтэрт орно. Олон хоног хэлэн дээрээ юм тавиагүй болохоор хацрынх нь яс товойж үнэхээр нүд халтирам болж байгааг хүү нь хараад тэсч чадахгүй байлаа. Дулам нэг сэртэл хүү нь “Ээж ээ, шөл уу” гэсээр уур нь савссан шөл дөхүүлэв. Дулам ямар махаар шөл хийснийг түвэггүй ойлгож буцааж түлхэх гэснээ хүүгийнхээ сэтгэлийг бодоод ууж орхино. Гадаах бороо оромжинд нь дусахад хүү тэр бороог яагаад шорвог байгааг ойлгохгүй байгаагаар өгүүллэг дуусна.

Бас “Бэрх шагай” өгүүллэгт хүүхэд тогтдоггүй айлын тухай өгүүлнэ. Янз бүрийн шалтгаанаар эх үр хагацдаг ч энэ айлын хувьд эрт дээр үеийн л хараалын гайгаар үр нь тогтдоггүй байж. Хүүхэд бурхан тахилыг төнхөж, дээжинд тавьсан идээ будааг зооглож, амттанг нь дуусгаад бурхан шүтээнийг бүр татаж унагавал тэр айлын бүхий л үеийн хараал жатга, удмын барцад арилдаг гэдгийг энэ өгүүллэгт гаргажээ. Хүүхэд өөрөө бурхан байдаг.

С.Баттулгын энэ номонд багтаасан өгүүллэгүүдэд хүмүүсийн сонирхдог, уншихыг хүсдэг сэдэвтэй, үйл явдалтай бүтээлүүд багтжээ. Та ч гэсэн “Улаан урлан”-гаар зочилж зохиолчийн ер бусын ертөнцөөр ороод гараарай.